Morgunblaðið - 24.04.1965, Blaðsíða 19

Laugardagur 24. apríl 1965
MORCU N BLAÐIÐ
19
Þuríður Magnúsdóttir, Drekavogi 6.1 Einar Leifur Guðmundsson, Sól-
Unnur Bjarklind, Langholts-
vegi íno.
vallagata 35.
Emil Sæmar Björnsson, Ásgarður
DRENGIR:
Árni Auðunn Árnason, Skeiðar-
vogi 103.
Baldur Hjaltason, Heiðmörk við
Háaleitisbraut.
Bjarni Geir Patrik Alfreðsson,
Miklubraut 15.
Einar Már Jóhannesson, Eiríks-
götu 23.
Guðmundur Ingi Gunnlaugsson,
Drápuhlíð 26.
Hjörleifur Kristinsson, Sól-
heimum 28.
Ingólfur Már Magnússon, Lang-
holtsvegi 146.
Ingvar Sigurður Jónsson, Njörva-
sundi 18.
Jóhannes Stefánsson, Gnoðar-
vogi 34.
Jónas Baldursson, Álfheimum 9.
Valgarð Guðmundsson, Klepps-
vegi 50.
Ferming í Dómkirkjunni 25. apríl
kl. 11. Séra Jón Auðuns.
STÚLKUR:
Bára Ágústsdóttir, Höfðaborg 30.
Bryndís Felixdóttir, Skúlagötu 20.
Dagmar Kristín Almerigetti, Rauð-
árárstíg 32.
Elín Geira Óladóttir, Bræðra-
borgarstíg 13.
Emma Magnúsdóttir, Laufásvegi 65.
G. Lilja Jónsdóttir, Ljóvallagötu 8.
Guðríður Ottadóttir, Skipholti 5.
Hrefna Kristbjörg Sigurðardóttir,
. Vesturgötu 26A.
Ingibjörg Þorvaldsdóttir, Höfða-
borg 17.
Jensína Árnadóttir, Skeggjagötu 23.
Jóna Margrét Georgsdóttir, Njáls-
götu 112.
Kristín Magnúsdóttir, Grundar-
stíg 9.
Margrét Gunnarsdóttir, Holts-
götu 13.
Ólöf Guðmundsdóttir, Sólvalla-
götu 35.
Ragnheiður Indriðadóttir, Flóka-
götu 43.
Ragnheiður Blandon Þorsteins-
dóttir, Bergstaðastræti 28A.
Sigríður Bára Hermannsdóttir,
Sjónarhæð, Biesugróf.
Sigrún Snævarr, Laufásvegi 63.
DRENGIR:
Baldvin Jónsson, Ránargata 35.
139.
Geir Hilmar Haarde, Sólvallagata
68.
Geirarður Haukur Geirarðsson,
Ægissíða 76.
Guðlaugur Jónsson, Sólvaliagata
57.
Friðrik Bridde, Egilsgata 12.
Helgi Eiríksson, Laufásveg 74.
Hjörleifur H. Helgason, Þórsgata 23.
Hjörleifur Kvaran, Sóleyjargata 9.
Jóel Hörður Kristjánsson, Snorra-
braut 71.
Jón Ellert Benediktsson, Týsgata
4B.
Karl ísdal, Haðarstígur 20.
Kjartan Gunnarsson, Þingholts-
strætti 7B
Óskar Georg Jónsson, Hávallagata
3.
Reynir Eggertsson, Öldugata 3.
Róbert Trausti Árnason, Barmahlíð
41.
Steingrímur Steinþórsson, Ásvalla-
gata 60.
Steinn Jónsson, Vesturvallagata 3.
Tryggvi Þðrisson, Fellsmúla 7.
Viðar Víkingsson, Öldugata 45.
Fermingarbörn I Dómkirkjunni,
sunnudaginn 25. apríl kl. 2. (Séra
Óskar J. Þorláksson).
STÚLKUR:
Anna Kr. Hreinsdóttir, Álfhóls-
veg 89, Kópavogi.
Elín S. Ingimundardóttir, Sóleyjar-
götu 15.
Guðrún Sisursteinsdóttir, Lauga-
• vegi 34B.
Jónína M. Árnadóttir, Bólstaðahlíð
60.
Halldóra Haraldsdóttir, Fellsmúla
10.
Ingibjörg Ingadðttir, Bragagötu 23.
Katrín Ólafsdóttir, Mánagötu 15.
Kolbrún Anna Sigurgeirsdóttir,
Mýrargötu 12.
Kristrún Á. Sigurðardóttir, Vestur-
götu 28.
Bára Kristín Sigurmarsdóttir,
Bræðraborgarstíg 13.
Lovísa Fjeldsted, Laufásvegi 35.
Margrét Sigmundsdóttir, Löngufit
36, Garðahreppi.
Sigríður E. Árnadóttir, Hrannarstíg
3.
Sigríður Sigurlaug Júlíusdóttir,
Ásvallagötu 63,
Sigurrós Halldórsdóttir, Sólvaila-
götu 37.
Sunneva Þrándardóttir, Bergstaða-
stræti 45 A.
Þórdís Richardsdóttir, Skúlagötu 42.
Þorleif D. Jónsdóttir, Sindra
V/Nesyeg.
• DRENGIR:
Birgir Sn. Elinbergsson, Njálsgötu
4 B.
Birgir Lárusson, Grettisgötu 71.
Brynjólfur Helgason, Ljósheimar 9.
Finnbogi Finnbogason, Bjargarstíg
2.
Guðlaugur M. Sigmundsson,
Njarðargötu 31.
Guðmundur Erlendsson, Hallveigar-
stíg 8 A.
Guðmundur H. Guðnason, Laufás-
vegi 45.
Gustav M. Einarsson, Lækjargötu
14.
Jón Jóhannsson, Álftamýri 15.
Jón Kristbergsson, Framnesvegi 64.
Ólafur Ö. Klemensson, Framnesvegi
27.
Ólafur R. Magnússon, Laugavegi 43.
Pétur Reimarsson, Spítalastíg 1.
Ragnar Gíslason, Bergstaðastræti
12 A.
Sigurður B. Ágústsson, Ingólfs-
stræti 23.
Sigurjón Benediktsson, Smáragötu
12.
Svanur Guðbjartsson, Bergstaða-
stræti 64.
Þorsteinn Ú. Björnsson, Barónsstíg
53.
Bústaðaprestakall. Ferming {
Kópavogskirkju 25. apríl kl. 2 e.h.
Prestur séra Ólafur Skúlason.
STÚLKUR:
Bára Kj artansdóttir, Réttarholtsvegi
91.
Björg Ásgeirsdóttir, Sogavegi 80.
Guðrún Finnsdóttir, Sogavegi 76.
Hjördís Hulda Jónsdóttir, Teiga-
gerði 5.
Jakobína Elsa Ragnarsdóttir,
Tunguveg 64.
Kristín Friðriksdóttir, Ásgarði 9.
María Welding, Bústaðahverfi 5.
Ólöf Stefánsdóttir, Hólmgarði 52.
Stefanía Guðríður Guðmundsdóttir,
Hlíðargerði 6.
Steinunn Sigurðardóttir, Teigagerði
12.
Þórunp Steingrímsdóttir, Bakka-
gerði 1.
DRENGIR:
Óli Sævar Jóhannesson, Melbrekku,
Blesugróf.
Viðar Þórarinsson, Sogavegi 196.
Þorsteinn Ingvarsson, A-götu 17,
Blesugróf.
Bústaðaprestakall. Ferming í
25. apríl kl. 10:30 f.h. Séra Ólafur
Skúlason, prestur.
STÚLKUR:
Anna Ágústsdóttir, Grundargerði
Í7. _
Edda Ólafsdóttir, Langagerði 52.
Elín Óskarsdóttir, Akurgerði 62.
Elva Hjálmarsdóttir, Sogaveg 198.
Erlín Linda Sigurðardóttir,
Hamarsgerði 6.
íj
Guðlaug Halldóra Pétursdóttir
Hamarsgerði 8.
Jóna Sigfríð Sigurbjartsdóttir,
Langagerði 34.
Kristín Daníelsdóttir Bergmahn,
Langagerði 82.
Ósk Guðrún Hilmarsdóttir, Mel-
gerði 6.
Sigrún Jóna Baldursdóttir, Hæðar-
garði 44.
Valgerður Hjartardóttir, Langa-
gerði 110.
Vilhelmína Sigríður Ólafsdóttir,
Hólmgarði 34.
Þorbjörg Þórisdóttir, Melgerði 12.
DRENGIR:
Elías Ólafsson, Réttarholtsvegi 3L
Eyjólfur Pétur Hafstein, Bústaða-
vegi 65.
Hafliði Kristinsson, Bústaðavegi 59.
Kristján Óskarsson, Hamarsgerði 8.
Ólafur Theodórsson, Langagerði 12.
Ólafur Svavar Vilhjálmsson, Ás-
garði 113.
Óskar Jónsson, Bogahlíð 22.
Páll Ómar Vermundsson, Litlagerði
1.
Sigmar Pétursson, Hamarsgerði 8.
Skarphéðinn Pétur Óskarsson,
Rauðagerði 27.
Steinþór Steingrímsson, Sogavegi
158.
Ferming í Hallgrímskirkju sunnu-
daginn 25. apríl kl. 2 e.h. Séra Sig-
urjón Þ. Árnason.
PILTAR:
Árni Benediktsson, Guðrúnargötu
3.
Framhald á bls. 21.
Fermingarskeyti ritsímans
í Reykjavík eru afgreidd
í símanúmeri 06
1. Þjóðir þessara hafi ekki átt
neinn bakhjarl í bókmenntum
rituðum á eigin máli.
2. Ástæðan fyrir því, að Norð-
menn hafi glatað hinni fornu
tungu sinni, hafi verið „snögg
málfræðileg einföldun norrænnar
tungu í Noregi......“, sem höf-
undur skýrir þó ekki nánar.
3. Hansamenningin Skildi eftir
Biig spor í Noregi og Danmörku,
„enda þvingaði hún sæmilegan
ekammt af lágþýzkum áhrifum,
einkum tökuorðum, inn á ber-
skjaldaðar þjóðirnar", en þær
hafi verið berskjaldaðar „vegna
þess að þær voru að mestu bók-
lausar á sinu eigin máli.“
Vafalaust er, sittJhvað rétt 1
þessu, þó að mér finnist fullyrð-
ing höfundar um bókleysi þess-
ara þjóða fullafdráttarlaus. Forn-
leifarannsóknir í Björgvin hafa
sýnt, að norræn tunga hefur lif-
að þar góðu lífi allt fram undir
1400. Dæmi sem tilfærð hafa verið
um tungu þessa, koma íslendingi
þannig fyrir sjónir, að hér sé um
íslenzku að ræða. Megi því fast-
lega gera ráð fyrir, að Noregur,
fsland og Suðureyjar hafi verið
ein menningarheild á vettvangi
bókmennta langt fram eftir mið-
öldum, segir Aslak Liestöl, sem
ritað hefur um rúnaristur þær,
sem fundizt hafa í Björgvin. Er
það raunar augljóst, að ekki hafa
þókmenntasnauðir menn verið að
rjsta slíkan kveðskap á tré. Þó
að nú séu ekki til norsk hand-
rit, sem hafa að geyma slíkan
kveðskap og fátt annarra, má
ekki umsvifalaust álykta sem svo,
að slík handrit hafi aldrei verið
til. Handrit á máli, sem menn
skilja ekki, eru jafnan í hættu,
enda freista þau fárra utan for-
hertra safnara.
Enginn neitar þvi, að mikill
menningarstyrkur er að auðugu
ritmáli cng traustri bókmennta-
hefð, en hvorugt er þó einhlítt.
Bókmenntir og ritmál er engin
óbifanleg undirstaða, eins og
raunar Matthías Jöhannessen
bendir á, þegar hann segir, að
jafnvel latínan hafi orðið við-
skila við þjóð sína og horfið al-
menningi inn í djúp gleymsku og
þagnar. Var latína þó traust rit-
mál, sem á voru skráðar auðugar
bókmenntir. Sú undirstaða, sem
bókmenntir og ritmál eru, gefur
sem sagt brostið.
Sama er vitanlega hægt að
segja um málið sjálft orðaforða
þess og uppbyggingu.. Ég veit að
vísu ekki gerla, við hvað Matthí-
as Johannessen á, þegar hann
ræðir um snögga málfræðiletga
einföldun norrænnar tungu. Hitt
er ljóst og er aðalatriði hér, að
óæskilegar breytingar geta orðið
og verða oft á tungum þjóðanna.
En hvað er það þá, sem veld-
ur því, að menn verða viðskila
við tungu sína og bókmenntir og
óæskileg þróun á sér stað?
Þó að vafasamt sé, að til sé
algilt og einhlítt svar, virðist
meginástæðan liggja í augum
uppi: Að viðhorf manna til eigin
tungu og bókmennta breytizt, —
áhuginn á þessum efnum minnki
eða hverfi og beinst þá gjarnan
að öðru. Traustleiki þjóðlegrar
menningar fer því ekki eftir því
hvort bókmenntir eða ritmál sé
til, heldur eftir því, hvaða við-
horf þjóðin hefur til þessara verð
mæta, eða nánar tiltekið þeim
viðhorfum, sem hún hefur til
sjálfstæðs sköpunarstarfs á vett-
vangi mennipgar og mennta. ís-
lenzk menning á þannig framtíð
sína undir því, hverja viðleitni
þjóðin sýnir á þessum vettvangi.
Tæplega ætti að þurfa að taka
fram, að til varðveizlu þjóðlegra
verðmæta er ekki þörf eins mikill
ar beinnar viðleitni, ef þjóð býr
við einangrun og erlend áhrif eru
væg, eins og lengst af hefur ver-
ið í sögu Íslendinga, og þegar tími
einangrunar er liðinn og erlend
áhrif berast viðstöðulítið.
Vegna fámennis þjóðarinnar er
ekki nægilegt, að örfáir menn
sýni áhuga og viðleitni til sjálf-
stæðs sköpunarstarfs heldur er
þörf á þátttöku og áhuga sem
illra flestra. Þegar áhugi manna |
og athygli beinist annað, er hætta
á ferðum. Til þess að íslenzkt
mál geti lifað, þarf að rita á því
um alla helztu þætti nútíma
menningar, en til þess að þetta
verði gert, þarf almenningur á
íslandi að láta sig þetta einhverju
varða, svo sem með því að kaupa
íslenzkar bækur, lesa þær og
gerast sem virkastir þátttakendur
í hvers 'konar skapandi menning-
arstarfi.
Það, sem öðru fremur gerir nú-
verandi skipan sjónvarpsmála sér
lega varhugaverða er, að þetta
útlenda sjónvarp dregur athygli
þjóðarinnar frá eigin menningu,
frá eigin lífi og beinir huga henn
ar að menningu og lífi annarrar
þjóðar. Þjóðin verður aðgerðar-
laus viðtakandi og áhugi hennar
á sköpun menningarverðmæta
dvínar — menning hennar verður
smám saman sníkjumenning.
Að baki bandarískri menningu
stendur auðugasta þjóð heimsins
og ein hin fjölmennasta. Er því
ekki að undra, þótt menning
slíkrar þjóðar geti auðveldlega
skyggt á menningu svo fámennr-
ar og fátækrar þjóðar sem ís-
lendinga. Mjög er einmitt athygl-
isvert, hvernig margt sjónvarps-
fólkið bregst við þessu. Það tal-
ar gjarnan um það, sem banda-
rísk menning hefur upp á að
bjóða með innfjálgri aðdáun og
er út af fyrir sig ekkert við því
að segja. Hitt er verra, að þetta
sama fólk getur oft ekki á sér
setið að gera lítið úr þeirri við-
leitni, sem hér á landi á sér stað
í menningarefnum. Mánudags-
blaðið hefur einkum tekið sér fyr
ir hendur að túlka sjónarmið
þessi. Því er svo gjarnan hnýtt
við, að íslendingar liggi hvort
sem er uppi á Bandaríkjamönn-
um, og sé þeim ekki vandara um
að þiggja af þeim sjónvarps-
skemmtan en annað.
Þegar þannig áhuginn beinist
frá íslenzkri menningu að menn-
ingu engilsaxneskra þjóða, eink-
um hinnar bandarísku, þá er veg
ið að sjálfum grundvellinum. Vel
má hér nota svipuð orð og Matthí
asar Johannessen gerir, þegar
hann ræðir um það, þegar Norð-
menn glötuðu hinni fornu tungu
sinni og tilfærð eru hér að fram-
an:
Sjónvarpið þvingar sæmiletgan
skammt af engilsaxneskum áhrif-
um og þá einkum tökuorðúm inn
á berskjaldaða þjóðina — ég segi
berskjaldaða að vísu ekki vegna
þess að hún sé að mestu bóklaus
á sínu eigin máli eins og M. Jóh.
segir um Norðmenn á miðöldum,
heldur vegna bókleysis hennar á
fjölmörgum sviðum nútíma menn
ingar. Síðan má enn halda áfram
á svipaðan hátt og Matthías Jo-
hannessen gerir: Meira að seigja
íslenzka varð viðskila við þjóð
sína.....þegar íslenzkum bók-
menntum fór hnignandi (vegna
áhuga fslendingar á útlendu sjón-
varpi og því sem þar fór fram),
þær urðu menningarlegu hruni
að bráð og blómi þeirra hvarf
almenningi inn í djúp gleymsku
og þagnar.
Mér hafði skilist, að tilgangur
Matthíasar með skrifum sínum
hafi verið að renna stoðum undir
þá fullyrðingu, að íslenzk menn-
ing væri svo traust, að henni
stafaði ekki háski af hinu út-
lenda sjónvarpi. Ég verð að játa
það, að eftir lestur greina hans
er ég alveg jafn nær.
Matthías Johannessen skírskot-
ar óspart til bjartsýni sinnar. En
einhvern veginn eru hugmyndir
hans of þokukenndar, til að hægt
■sé að bera traust til þessarar bjart
sýni. Hvort hugmyndir pólitískra
forystumanna íslendinga séu jafn
þokukenndar, skal ósagt látið.
Hitt er þó Ijóst, að annaðhvort
eru hugmyndir þeirra um grund-
völl sjálfstæðrar islenzkrar menn
injgar algerlega í molum eða þeir
gera sér hann fyllilega ljósan, en
hafa þá hreinlega gefizt upp og
telja holiast að leggja af sem
fyrst allt, sem heitir íslenzk þjóð
menning. Þegar horft er upp á
það, að utanríkisráðherra lands-
ins er svo mifcið í mun að koma
þessu sjónvarpsmáli í gegn, að
hann skirrist ekki við að gefa
rangar upplýsingar og beita Al-
þingi blekkingum í því skini, og
enginn þingmaður virðist hafa
neitt við þetta að athuga, þá sé
ég ekki, að til séu aðrar skýringar
á því, sem gerzt hefur.
Yera kann, að stjórnmálamenn
hafi ekki mikinn áhuga á því,
sem menning er kallað og þá enn
síður á því, sem kallað er íslenzk
menninjg, en furðulegt er að þeir
skuli ekki reyna að gera sér grein
fyrir því samihengi, sem er á milli
þólitísks og menningarlegs sjálf-
stæðis.
Furðulegast af öllu er þó það,
að þeir skuli ekki hafa neitt við
það að athuga, hvernig þetta út-
lenda sjónvarp grefur undan á-
hrifum sjálfra þeirra. Mennta-
málaráðherra hefur ef ti'l vill
ekkert við það að athuga, að einn
góðan veðurdag standi hann uppi
án þess að hafa nokkru hlutverki
að geigna, af því að það, sem hann
var sett-ur yfir, íslenzk menning,
er liðið undir lok — hann er með
öðrum orðum orðinn ráðherra
yfir engu. Vera má einnig, að
forystumenn Sjálfstæðisflokksins
'hafi ekkert við það að athuga, að
einhvern tíman verði haldinn
landsfundur yfir örfáum mönn-
um eða jafnvel engum, af því að
allur þorri manna er að horfa á
flokfcsþing demokrata í sjónvarp-
inu. Ef einhverjum finnst-þetta oí
fjarstæðukennt skyldu þeir reyna
að ímynda sér, hvernig það, sé
þegar stjórnmálaumræður fara
fram í útvarpinu, hvort margir
þeirra, sem sjónvarp hafa, hlusti
á þær, — hvort þeir halli sér ekki
fremur að sjónvarpi sínu. Þar
gætu ef til vill verið byrjunar-
einkenni þess, sem koma mun.
Þó að flestar hliðar þessa sjón-
varpsmáls kunni að dyljast for-
ystumönnum okkar, þá hélt ég
þó, að þeir væru nægilega eigin-
gjarnir að minnsta kosti til þess
að gera sér þetta ljóst. En jafn-
vel þessi eiginleiki virðist bregð-
ast, þegar sjónvarpsmál þetta á
í hlut.