Morgunblaðið - 05.05.1965, Qupperneq 25

Miðvikudagur 5. maí 1965
MORGUNBLAÐIÐ
25
Pessi mynd var tekin á Kefla víkurflugvelli í gær af annarri RR-400 vélinni, sem Loftleiffir aetla aff kaupa. Hún hefur veriff
hér í rúmlega viku, hefur ekki enn veriff formlega afhent Loftleiffum, enda á eftir aff gera á hana glugga, eins og sjá má, og
fleiri hreytingar. Hún hefur veriff notúð til æfingaflugs hér síffustn daga. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
— Stöndum vörð
Framhald at bls. 1
konungi á hönd fyrir sjö öldum,
hefði fariff að halla undan fæti
fyrir hinni ungu þjóð. Verst hafði
þó ástandið orðið, meðan verzl-
unarófrelsið ríkti, en rofað hefði
til eftir að því lauk.
s Af þessum sökum væri sér það
mikið ánægjuefni, að þegar ungir
Sjálfstæðismenn hófu baráttu
i eína, hefðu þeir sett markið hátt.
| Þeir hefðu frá upphafi barizt
i fyrir frelsi einstaklinganna í þjóð
1 félaginu, og þeir hefðu einnig
I alltaf haft þá stefnu, að íslend-
! ingar ættu ekki að láta sitja við
þann áfanga sem náðist 1918,
heldur skyldi hærra stefnt: Við
ekyldum taka öll mál í okkar
eigin hendur og stofna hér lýð-
veldi.
1 Gunnar kvað það hafa verið
eér mikil ánægja að starfa í sam-
tökum ungra manna, sem sett
; hefðu þessar hugsjónir öllum
j öðrum ofar. Og þegar hann í
; fyrsta sinni hefði haldið ræðu
; á erlendum vettvangi fyrir rétt-
i um 30 árum í Kaupmannahöfn,
| þá hefði hann einmitt lýst yfir
I þeirri skoðun sinni, að slíta bæri
I eambandinu milli Danmerkur og
! íslands. Það væri ekki aðeins ís-
j lendingum fyrir beztu, heldur
líka Dönum. Á þessum tíma
hefðu margir Danir verið búnir
að öðlast skilning á því, að þetta
væri í þágu þjóðanna beggja, og
nú skildi öll danska þjóðin þetta.
Saga hinna norrænu þjóða hefði
líka sannað, að þá vegnaði þeim
hezt, er þær sætu allar jafnrétt-
háar við sama borð.
j' Þegar rætt væri um íslenzka
eögu og íslenzka menningu kvað
Gunnar Thoroddsen tungu okkar
skipta mestu máli. Þegar við
hefðu farið fram á að fá hand-
ritin send heim, hefðu kröfur
okkar byggzt á þeirri sögulegu
staðreynd, að enn væri í land-
inu töluð sú, tunga, sem þau væru
ritin á. í>að vær ánægjulegt, að
allir Islendingar, sem annars
væru manna þrætugjarnastir,
hefðu staðið fast saman um óskir
okkar í handritamálinu, hvar sem
þeir væru undir merkjum stjórn-
málaflokka eða stétta.
1 Síðan skýrði Gunnar Thorodd-
sen frá för sinni og Gylfa Þ.
Gíslasonar til Danmerkur til að
eemja um endurheimt handrit-
anna fyrir fjórum árum. Þá hefði
vinum okkar í Danmörku verið
í, það viðkvæmast, að við lýstum
í því yfir, að ekki yrði úr neinum
eamningum nema við fengjum til
íslands dýrgripina tvo, Sæmund-
f or-Eddu og Flateyjarbók. Góður
vinur fslendinga í Danmörku
hefði þá sagt við sig, að fengj-
nm við aðeins annan þessara dýr
gripa sendan heim, ættum við að
flagga í hverju húsi á íslandi.
Þá varpaði Gunnar fram þeirri
ípurninigu, hvort þess væri nægi
lega gætt í skólum landsins að
I leggja rækt við tungu okkar.
■ ÍÞað væiri gott út af fyrir sig að
kenna vel og ítarlega komrnu-
•etningu og máifræðireglur, en
•íuikna áherzlu þyrfti að leggja á
(koda tungunnar og stíi ,orð-
auðgi hennar. Einnig þyrfti að
halda við hinni einstæðu frá-
sagnarlist, sem ein-kennt hefði
íslendinga alla tíð svo undrum
sætti. Hin uppvaxandi, íslenzka
kynslóð mætti ekki glata þessum
þjóðlegu verðmætum, hún yrði
að hafa þau í heiðri. Framsagn-
arlist sagði Gunnar nauðsynlega
hverjum ungum pilti og hverri
ungri stúlku. Ýmsir héldu, að sú
list væri eitt af því, sem aðeins
sumum væri meðfætt, en slíkt
væri þó alrangt. „Vinnan er
móðir mælskunnar", hermdi
forn málsháttur, og í því væri
fólginn sá sannleikur, að allir
gætu lært að koma fyrir sig orði
með því að þjálfa sig af ein-
beitni í að beita móðurmáli sínu.
Gunnar Thoroddsen sagði, að
margt hefði batnað í skólamál-
um íslendinga á siðustu áratug-
um. Því væri þó ek'ki að neita,
að í mörgum greinum hefði ok'k
ur farið aftur, og nefndi hann
þar sem dæmi kennsluhætti í
náttúrufræði og mannkynssögu.
Áður fyrr hefði verið lögð á það
rík áherzla við kennslu náttúru-
fræði, að nemendur kæmust í
náin tengsl við náttúruna sjálfa.
Þeim hefði verið kennt að
þekkja jurtir, þeir hefðu verið
látnir safna íslenakum jurtum og
þurnka þær, farið í heimsóknir
í náttúrugripasöfn, en nú væri
mest áherzla lögð á bóklærdóm
einan. Kennsl-uibækur f sögu líkt-
ust núorðið mest registrum yfir
ártöl og dánardægur, m-estu lista
mönnum sögunnar væri jafnvel
lýst í tveimur línum með því,
að þeir hefðu verið geðveikir.
Þetta væri mikil afturför, frá
því að kenndar voru bækur Páls
Melsteðs, þótt það hetfði raunar
verið fyrir skóladaga hans sjálfs.
Síðar hefði hann þó lesið bækur
'þessar, sem í sér fælu ljóslifandi
lýsingar á atburðum sögunnar,
svo lifandi, að unun væri að lesa
þær.
Þá sagði Gunnar Thoroddsen
einnig, að hann hefði verið mjög
ánægður að heyra ály'ktanir vís-
indaráðstefnu ungra Sjálfstæðis-
manna, sem efnt var til í vetur.
Þar -hefði verið lagt til, að kom-
ið yrði upp vísindastofnun
fræðslumála á tslandi. Ekki
skipti meginmáli, hvort þar yrði
um sjálfstæða stofnun að ræða,
hún yrði stofnun við háskólann
eða aðra menntastofnun, heldur
hitt, að til hennar veldust hin-
ir mætustu menn, sem ynnu
starf sitt vel og samvizikusam-
lega.
Gunnar kvað það vera mikið
fagnaðarefni, hversu marga og
efnilaga, unga vísindamenn ís-
lenzka þjóðin ætti. Við yrðum að
bjóða þeim launakjör og starfs-
aðstöðu í samræmi vi'ð það, sem
fært væri. Aðrar þjóðir mættu
ekki taka þessa ungu menn frá
okkur, oig þær gerðu það heldur
ekki, því að þeim væri ættjarðar
ástin í brjóst borin og hér vildu
þeir starfa. f þessum efnum væri
ekki nóg að spyrja, hvíð væri
æskilegt. Það yrði líka að taka
tillit til þess, hvað unnt væri að
gera. Við mættum ekki miða
allt við það, hvað aðrar þjóðir
gerðu, því að það væi'i ekki víst.
að 180 þúsund manna þjóð hefði
ávallt bolmagn á við t.d. 180
milljón manna þjóð. Við yrðum
að taka tillit ti-1 burðarlþols þjóð-
íélagsinis, við jnættum ekki grafa
undan atvinnuvegum okkar.
Ræðumaður kvað cxft þær
raddir h-eyrast, að hefðum ekki
efni á að láta ýmis nauðsynleg
mál bíða. Við yrðum alltaf að
taka tillit til þess, hvort pening-
ar væru til að framkvæma óskir
okkar, annað hvort eigið fé eða
lánsfé. Síðan sagði hann frá því,
að eitt sinn hefði verið rætt í
bæjarráði um eina bæjarstofnun,
sem rekin h-efði verið með halla.
Vitað hefði verið, að hægt var að
koma í veg fyrir tapreksturinn
með því að verja talsverðu fé til
vélakaupa, en þvi miður hefði
ekki verið um neitt fé að ræða
Þá hefði emn bæjarráðsmaður
lagt það til, að nýju vélarnar
yrðu greiddar með halla komandi
ára, sem vitað var, að hverfa
m-undi með tilkomu hinna nýju
véla. Þetta hefði því miður ekki
verið raunhæft, vegna þess áð
hvorki hefði hallinn verið hand
bært fé né hefði heldur verið
hægt að slá lán út á hann í
banka.
Gunnar Thoroddsen sagði síð-
an frá starfi sínu í Sjálifstæðis-
félögunum í Reykjavík. í Heim-
dalli hefði hann fyrst starfað og
hrifizt af þeim brenmandi hug-
sjónum, sem þar hefðu lifnað og
dafnað og haft áihrif á Sjálfstæðis
floikkinn og stefnu hans.
í Hvöt kvaðst Gunnar oft hafa
komið á fundi og rætt þar þjóð-
málin og hugðarefni Sjálfstæðis-
kvenna. Marga Varðarfundi hefði
hann sótt, bæði þegar hann var
borgarstjóri og eftir að hann
varð fjármálaráðherra. Og í Óðni
kvaðst Gunnar hafa haft mikla
ánægju af að starfa. Það félag
hefði haft ómetanleg áhrif til
bættrar aðstöðu launiþega í land-
inu, einkum að því er varðaði
húsnæðismál. Að beiðni þess
hefðu nokkrir Sjálfstæðismenn
borið fram til sigurs á Alþingi
tillöguna um afnám skattlagn-
ingar vinnu við eigin íbúðir, og
væri það e.t.v. ekki hvað sízt
þessu félagi að þakka, að nú búa
milli 80 og 90% allrar Reykvík-
inga í eigin húsnæði, en slíkt
væri óþekkt með öllu í nágranna
löndum okkar.
Að lokum ræddi Gunnar enn
á ný sjálfstæðismál íslenzku -þjóð
arinnar. Benti hann á, að ekki
væri nægilegt, að við hefðum
stofnað hér til sjálfstæðs lýð-
veldis árið 1944; sjálfstæðismálið
væri eilíft og um það yrði að
standa vörð um alla framtíð.
Að lokinni ræðu Gunnars
Thoroddsens tók til máls Baldvin
Tryggvason, formaður fulltrúa-
ráðs Sjálfstæðisfélaganna í Rvík,
og sagði hann m. a.:
„Sem formaður fulltrúaráðs
Sjálfstæðisfélaganna í Reykjavík
vil ég færa Gunnari Thoroddsen
beztu þakkir fyrir mikið og gott
samstarf við fulltrúaráðið fyrr
og síðar, og við í stjórn ráðsins
nú þökkum honum sérstaklega
samvinnuna þau ár. sem hann
hefur setið þar með okkur í
stjórn.
Þá er mér það sérstök ánægja
að mega flytja honum hér inni-
legustu þakkir frá stjórnum og
félagsmönnum allra Sjálfstæðis-
félaganna í Reykjavík, Verði,
Heimdalli, Hvöt og Óðni, en öll
félögin hafa átt náið og ánægju-
legt samstarf við Gunnar Thor-
oddsen á umliðnum árum. Ótal-
in eru þau störf og margháttuð
aðstoð önnur, sem hann hefur
veitt flokksfélögum og fulltrúa-
ráðinu hér í Reykjavík, auk þess
ómetanlega styrks, sem hann hef
ur veitt flokksstarfinu öllu með
glæsilegri og traustri forustu sem
borgarstjóri og síðan sem fjár-
málaráðherra.
Fyrir allt þetta og miklu meira
er mér bæði ljúft og skylt að
þakka....
Og nú, þegar hann hverfur til
annarra starfa fyrir þjóð sína á
erlendum vettvangi, þökkum við
reykvískt Sjálfstæðisfólk Gunn-
ari Thoroddsen og konu hans,
Völu Thoroddsen, sem ætíð hef-
ur staðið við hlið manns síns í
erilsömu og ábyrgðarmiklu starfi
hans. Við þökkum þeim fyrir
þann mikla skerf, sem þau hafa
lagt af mörkum til þess að við
Reykvíkingar búum nú við betri
lífskjör og í betri borg en nokk-
ur kynslóð önnur á íslandi.
Um leið og við þökkum þeim,
óskum við þeim og fjölskyldu
þeirra allra heilla og blessunar í
nýju starfi fyrir ísland".
Einnig tóku til máls Jónas B.
Jónsson, María Maack og Hjörtur
Kristmundsson, sem öll þökkuðu
Gunnari og Völu Thoroddsen fyr
ir störf þeirra í þágu Reykvík-
inga og Sjálfstæðisflokksins.
Lítil hrogn-
kelsaveiði
Akranesi, 4. maf.
ÞEIR eru byrjaðir hér hrogn-
kelsavertíðina fyrir hálfum öðr-
um mánuði og hafa lítið aflað
enn sem komið er. Rauðmaginn
hefir verið seldur á 15 kr.
Vitaíslaust er á miðunum, en
þeir hafa heldur ekki fengið
mjaldur hér í hrognkelsanetin.
— Oddur.
— Tæknin i þágu
Framh. af bls. 23
kjördæminu síldin verður, þegar
Hrólfur skundar á stað í fram-
boðið.
Bæjarstjórarnir í Neskaup-
stað og Seyðisfirði eru ákveðnir
að láta valdið gilda. Þannig hlaut
það líka að fara, að það vald,
sem þeir þykjast hafa verið að
berjast gegn, birtist nú í þeim
sjálfum. Ekki hefði mér dottið
hug, að sú hugarfarsbreyting
gerðist með svo skjótum hætti.
Aðalatriðið er, að bæjarstjórarn-
ir skilji það. Enda ofur auðvelt.
Þeir þurfa aðeins að lesa greinar
sínar, sem nú hafa verið gerðar
að umtalsefni. Og innramma þær
á skrifstofum sínum, sjálfum sér
til viðvörunar um, hvernig bæj-
arstjórar eiga ekki að hegða sér.
Einar Ö. Björnsson
MýnesL
— Búrfellsvirkjun
Framhald af bls. 8.
skort á raforku á Sogsvirkjun-
arsvæðinu, áburðarverksmiðjan
fengi ekki eins mikið og hún
þyrfti, en toppstöðvarnar sæu til
þess, að almenning skorti ekki
rafmagn. Með notkun toppstöðva
væri verið breiða yfir raforku-
skortinn í landinu, sem yrði meiri
með hverju ári. Kvaðst hann
álíta, að þegar landsvirkjunin
j kæmist í gagnið í árslok 1968
I yrði raforkuskorturinn orðinn
i um 50 þús. kw. Þess vegna væri
70 þús. kw. virkjun nú ekki
mikið í sjálfu sér; smáar virkj-
anir leystu ekki þann vanda, sem'
við stæðum nú frammi fyrir.
Helgi kvað virkjun Sogsins
hafa verið einkar hentuga lausn
til að leysa úr þörfum lands-
manna á liðnum áratugum, en nú
væri það fullnýtt og bera þyrfti
niður annars staðar. Hann kvaðst
alltaf hafa verið þeirrar skoðun-
ar, að næst bæri að ráðast í stór-
virkjun í Þjórsá. Fram að þessu
hefðu þó verið um það skiptar
skoðanir, á hvern hátt virkja
skyldi Þjórsá. Ýmsir svartsýnis-
menn hefðu látið sér Þjórsár-
virkjun vaxa um of í augum og
ekki talið fært, að í hana yrði
ráðizt nema með því að fá i-nn
í landið orkufrekan stóriðnað.
Hér væri þó ekki um meira átak
að ræða en rúmlega það, sem
þyrfti til þarfa íslendinga einna
á allra næstu árum.
Kvað Helgi raforkunotkunina 1
þágu Islendinga einna tvöfaldast
á hverjum áratug og að þess
vegna yrði að miða virkjunar-
framkvæmdir við það. Með því
að selja stóriðju raforku vaeri
hins vegar unnt að taka í notkun
fyrr en ella hagkvæmasta hluta
virkjunar við Búrfell, en þá væri
iþess einnig að gæta, að Þjórsá
yrði fyrr fullvirkjuð.
Síðan ræddi Helgi Bergs um
hugsanlega ísmyndun í Þjórsá,
sem gæti haft það í för með sér,
að virkjunarframkvæmdir yrðu
dýrari en ella og taldi þörf á
því að þessu atriði væri góður
gaumur gefinn.
Gils Guffmundsson hóf mál sitt
með því að ræða vinnubrögð Al-
þingis í vetur. Kvað hann nokk-
ur stjórnarfrumvörp hafa komið
fram í þingbyrjun í haust, en
síðan hefði þingið setið aðgerðar-
lítið fram undir jól, er ríkis-
stjórnin tók viðbragð til þess að
afgreiða fjárlög og leggja á nýjan
söluskatt. Þing hafði síðan hafizt
að nýju í byrjun febrúar en ekki
haft nema lítið eitt fyrir stafni
fyrr en nú upp á síðkastið, er
rokið væri upp til handa og fóta
til að afgreiða þau mál, sem fyrir
hefðu legið í vetur. Nú, þegar
ekki væri eftir nema u.þ.b. vika
til ráðgerðs þingslitatíma, væru
enn stjórnarfrumvörp að berast
Aliþingi, sum þeirra jafnvel stór-
mál. Taldi Gils útilokað, að Al-
þingi gæti kynnt sér fjölda stór-
mála til hlítar á örskömmum
tíma.
Gils Guðmundsson tók 1 sama
streng og Helgi Bergs varðandi
það, að of lengi hefði dregizt að
ráðast í stórvirkjanir. Taldi hann
þetta stafa af því, að rikisstjórn-
in hefði síðustu missiri verið á
spretti út um allt til þess að leita
eftir útlendingum til að koma
hér upp stóriðju, sem kaupa
mundi raforku af íslendingum 1
stórum stíl. Ríkisstjórnin hefði
reynt að afsaka sig með því að
gera hefði þurft umfangsmiklar
rannsóknir áður en ákvörðun um
virkjun yrði, en það, sem mes*
hefði tafið fyrir væri það, að
allt rannsóknarstarf hefði beinzjt
að því að leysa orkuþörf útlendr-
ar verksmiðju. Ýmsir mögúleikar
á smávirkjunum í þágu íslend-
inga hefðu verið afgreiddir að
lítt könnuðu máli, vegna þesa
að annað hefði ekki verið sam-
rýmanlegt óskum ríkisstjórnar-
innar um erlendan atvinnurekst-
ur á íslandi.
Gils Guðmundsson ítrekaði það
síðan hvað eftir annað í ræðu
sinni, að á íslandi ætti að virkja
með hagsmuni íslendinga einna
fyrir augum.
Umræðunni lauk laust fyrir fcl.
8, og var frv. vísað til 2. umræðu
og fjárhagsnefndar samhljóða.