Morgunblaðið - 04.06.1965, Blaðsíða 27

Föstudagur 4. júní 1965
MORCUNBLAÐIÐ
27
— Frábær árangur
Framhald af bls. 1
10 sekúndum síðar var Gemini
IV komið á braut á sporbaugi
sem er lengst 280 kílómetra og
skemmst 160 kílómetra frá jörðu,
sem er nákvæmlega sú braut,
sem geimfarið átti að fara.
Er geimfarið var komið á braut
sneri McDivitt- því við til þess að
huga að síðasta eldflaugarþrep-
inu, sem skaut þeim á braut.
Þrepið fylgdi í kjölfarið skammt
á eftir þeim. McDivitt sagði þá
sjón fagra, en gat þess að þrepið
ylti um sjálft sig á braut sinni.
Hætt við að snerta þrepið
Er þieir McDivitt og White
höfðu farið mestan hlúta fyrsta
hringsins umhverfis jörðu,- vnr
ákveðið að hætta. við þá fyrir-
Ktlun að White skyldi snerta ?íð-
asta þrep eldflaugarinriar eftir
áð hann færi út úr Gemini-geim-
íarinu.
Á-kv.örðun um þetta var tekin
eftir að McDivitt hafði tilkynnt
að. hann hefði eytt of mik'.u oids-
neyti í tilraunum sínum til að
slýra Gemini IV að eldflaugar-
þrepinu. Upphaflega hafði ráð
verið fyrir því gert að. Gemini IV
kæmi svo nærri þrepinu, að að-
eins um 7 metrar skildu á milli
og átti White þá að fara út úr
geimfarinu, og snerta sjálft. þrep
ið, þ.e.a.s. ef það ylti ekki svo
mikið á bráut sinni, að honum
stafaði hætta að því. Hinsvegar
kom. fljótlega á daginn, að eld-
flaugarþrepið valt mikjð á braut
sirmi, og það kynni því að reyn-
ast White h.ættulegt að koma
nærri því.
Skömmu síðar tjlkynntu lækn-
ar á jörðu niðri, að White væri
við beztu heilsu, og honum óhætt
- að framkvæma þá áætlun, aS
fara út úr Gemini-geimfarinu,
þótt ekki yrði af því að hann
kæmi nærri eldflaugarþrepinu.
McDivitt notaði um 50% af
eldsneyti Gemini IV til þess að
reyna að komast sem næst þrep-
inu, en hann var samt sem áður
3-—4 mílur frá því. „Við getum
ekki komizt að því“, tilkynnti
hann til jarðar.
Er McDivitt spurði hvort hann
setti að hætta tilraunum sínum,
eða eyða meira eldsneyti, var
honum sagt að ferðin í heild
skipti meira máli en þetta ein-
staka atriði hennar, og skyldi
hann því láta af tilraunum til
áð konjast að eldflaugarþrepinu.
Er Geminigeimfarið fór yfir
Carnavon-stöðina i Ástraliu
fengu geimfararnir heimild frá
Kennedy-höfða til þess að fara
þrjá hringi. Þeir munu fá slíkar
heimildir níu sinnum enn í ferð-
inni, ef allt gengur að óskum,
en hún á að standa 97 klst. og 50
mín. Á þessum tíma á Gemini IV
að fara 62 hringi umhverfis jörðu
áður en það lendir á Atlantshafi
á mánudagskvöld eftir 2,700,000
km. ferðalag. Heimildir til geim-
faranna verða gefnaí út fyrir
nokkrar umferðir í senn.
Hér er um að ræða lengstu
geimferð Bandaríkjamanna, og
jafnframt þá lengstu sem tveir
menn hafa farið saman, en
lengdarmetið á þó sovézki geim
farinn Valerian Bykowski frá
14. júní 1963.
„Geimgöngunni“ frestað
Káðgert hafði verið, að White
færi út úr Gemini IV er geim-
farið væri í annarri umferð um-
hverfis jörðu, en þessu varð að
fresta Það sem olli einkum
frestuninni, var að geimfararnir
hö'fðu ekki haft nægan tíma til
undirbúnings, og þó einkum að
tæki, sem mæla átti blóðþrýsting
White’s áður en harin færi út,
og á meðan á geimgöngunni
stæði, reyndust ekki í lagi. Að
lokum var hætt við að mæla
blóðþrýsting White’s. McDivitt
ákvað á meðan á þessu gekk að
fresta geim-göngu White’s þar til
geimfarið væri í þriðju umferð
umhverfis jörðu.
Er McDivitt hafði ákveðið
frestunina kallaði hann til jarð-
ar:
„Jæja, þá gefst tími til að lita
í kringum sig.“
Virgil Grissom, sem stjórnaði
fyrsta Gemini-geimfarinu, sem
Bandaríkjamenn skutu á loft
fyrir nokkru, var í stöðugu tal-
sambandi við geimfarana. Hann
spurði hvort þeir hefðu haft
nokkurn tíma til að taka mynd-
ir.
Staðreyndin er sú, að við höf-
um haft harla lítinn tima til að
gera nokkuð“, svaraði McDivitt:
„En þetta er fyrirtaks geimfar.“
White sagði að 'hann hefði
tekið fram allan útbúnaðinn,
sem til •geimgöngunnar þyrfti,
en bætti við að sér hefði orðið
heitt við þá hreyfingu.
„Hvernig líður þér núna,“
spurði Grissom þá.
„Prýðilega" svaraði White.
McDivitt skýrði frá því rétt
á eftir að í því færi geimfarið
yfir Kennedyhöfða, og þeir sæju
skotpallinn, sem þeir fóru frá.
„Hahn sést greinilega“, sagði
hann.
Eftir að hafa því næst skýrt
frá því að þeir sæju enn síðara
þrep eldfíaugarinnar, sagði Mc-
Divitt: „Þetta hefði orðið stútt
flug ef við hefðum elt þennan
skramba.'*
„Við sjáum Flórída eins óg á
landabréfi,“ bætti hann við.
20 mínútur í tóminu
Er geimfarið var í þriðju ferð
sinni umhverfis jörðu, var allt
reiðubúið. Kl. 19:44 að. ísl. tíma
smeygði White sér út úr Gemini
IV, en McDivitt stýrði því áfram.
McDivitt kallaði til jarðar:
„Þetta gengur stórkóstlega.
Hann er ltominn út og er farinn
að hreyfa sig“.
í þessu framandi umhverfi
varð White þannig raunverulega
að „gervitungli", íklæddu geim
ferðabúningi, og sveif hann á
braut umhverfis jörðu með geim
farinu. Aðeins um 8 metra löng
gullin nælontaug tengdi hann við
geimfarið. Hraðinn var um 28.000
kílómetrar á klukkustund.
Brátt var rödd White’s, þar sem
hann tveif úti í tóminu, útvarp-
að um útvarpsstöðar um heim
allan. Rödd hans var óskýr og
brestir heyrðust í sendingunni,
þannig að erfitt var að skilja
hvað Harin ságði.
McDivitt skýrði frá því að
White væri hinn hressasti að sjá
og að hann notaði hinar litlu
þrýstiloftsbyssur til að hreyfa
sig. Þetta var í fyrsta sinn, sem
maðurinn notar slík tæki úti í
geimnum.
Eftir að White fór út úr Gem-
ini IV fór geimfarið með ógnar-
hraða yfir Mexico, yfir SV-hluta
Bandaríkjanna, Arizona, New
Mexico og Texas og síðan yfir
Mexicóflóa, Florida og út yfir At
lantshaf.
Tilkynnt var á jörðu niðri
að allt gengi eins og bezt yrði á
kosið. Allt heilsufar White’s væri
í góðu lagi, þótt hann svifi í tóm
inu. Rækilega var fylgzt með
þessu og hvert hjartaslag hans
og andardráttur mældist á tækj
um á jörðu niðri.
White komst miklu auðveld-
legar út úr Gemini IV en rúss-
neski geimfarinn Alexei Leonov
úr geimfari sínu, er hann fór
hina sögulegu ferð sína fyrir
nokkru. Leonov varð að klöngr-
ast út um lítið kýrauga, en White
opnaði hinsvegar stóra lúgu á
Gemini og hafði lítið fyrir að
komast út.
Þær 20 mínútur, sem White
sveif í tóminu, áttu geimfararn-
ir fremur óformlegt samtal um
myndatökur o. fl., og er það birt
á öðrum stað í blaðinu í dag. Var
þessu samtali þeirra útvarpað
víða um heim, en það heyrðist
illa. Hinsvegar náðist það sæmi-
lega niður í geimferðastöðina í
Houston, Texas.
Eftir að White hafði svifið í
geimnum og notað þrýstilofts-
byssurnar, sem McDivitt kvað
hafa starfað mjög vel, smeygði
hann sér aítur inn um lúgu Gem
ini IV heill á húfi eftir þetta
mikla ævintýri. Var honum skip
að af jörðu niðri að fara inn aft-
ur sökum þess að skömmu síðar
átti geimfarið að fara „inn í nótt
ina“, þ.e. yfir hinn myrkvaða
helming jarðar.
Upphaflega hafði verið ráð
Framhald af bls. 1
myndavélina hér?
White: Já.
McDivitt: Snýr hún að þér?
White: Nei, ekki núna.
Snúðu henni. Ég er ekki með
á myndinni.
McDivitt: f hvora áttina?
(Truflað svar frá White)
McDivitt: Heyrðu, farðu
ekki aftur þangað sem þú.. „
White (grípur fram í): Nei,
ég er ekki fyrir aftan þig, ég
ég er beint framundan.
Grissom, stöðugt ofan í
truflað samtal geimfaranna:
Gemini IV Houston, Gemini
IV Houston, Gemini IV
Houston.
White: Ég er aðeins húinn
að taka fjórar eða fimm
myndir.
McDivitt: Allt í lagi. Ég er
huinn að taka n-.’.rgar, en
þær eru ekki mjög góðar. Þú
ert of nærri á þeim flestum.
Mér tókst loks að stilla fók-
usinn á 8 fet eða svo.
Grissom: Gemini IV Houst-
on, Gemini IV Houston.
Jarðstjórn til flugstjórnar:
Élugstjórn, viljið þið hiðja
Gemini IV að sieppa rofan-
um þegar þið reynið að tala
við það.
McDivitt: Veiztu það, Ed,
að þetta um tilvitnunina, sem
þú minntizt á, það lítur út
fyrir að það sé rétt.
Grissom: Gemini IV Houst-
fyrir því gert að White yrði 12
mínútur fyrir utan geimfarið, en
þær urðu 20 áður en lauk. White
talaði án afláts við McDivitt með
an hann var fyrir utan, og átti
stjórn geimferðarinnar á jörðu
niðri fullt í fangi með að komast
að.. Um tírna vildi White helzt
ekki sinna skipunum frá' jörðu
um að fara aftur inn í geimfar-
ið, og var það ekki fyrr en bæði
Virgil Grissom, sem stóð í tal-
sambandi við geimfarið, svo og
McÐivitt, voru farnir að byrsta
sig, að hann fór inn aftur. (Sjá
samlal geimfaranna og Griss
oms á öðrum stað).
Eftir að White var kominn
inn, lýstu læknar á jörðu niðri
því yfir, að heilsa hans væri með
hinum mestu ágætum eftir þessa
eftirminnilegu lífsreynslu.
Varðbergsféiag
ÁHUGAMENN um vestræna
samvinnu efna til stofnfundar
Varðbergsfélags á Snæfellsnesi í
samkomuhúsinu í Ólafsvík í
kvöld kl. 21.00. Að undanförnu
hefur staðið yfir undirbúningur
að félagsstofnuninni og hafa tek-
ið þátt í henni menn úr lýðræðis-
flokkúnum þremur, frá Stykkis-
hólmi, Grundarfirði, Hellissandi
og Dlafsvík. Þeir, sem áhuga ha.a
á að taka þátt í félagsstofnuninni
eru velkomnir á fundinn. Að
undarstörfum loknum verður
fundarstörfum loknum vérður
Evrópu", sem fjallar um þróuri-
ina í Evrópu frá styrjaldarlok-
um. —
McDiyitt: ...(truflað) ..
flugstjórnin segir hað.
Grissom: (greinilega) Flug-
stjórnin segir þér að fara aft-
ur inn.
McDivitt: Hefurðu nokkur
skilaboð til okkar?
Grissom, ákafur: Geminá,
hafðu samhand.
McDivitt: alit í iagi, við
ætlum að hafa samhand núna.
Grissom: Roger, við hérna
niðri höfum verið að reyna að
tala við ykkur í góða stund.
White, er hann féklc skipun
um að fara aftur inn í geim-
farið: Mér líður hara ágæt-
lega .... “
McDivitt: Nei, komdu inn
aftur. Komdu.
White, hlæjandi, en truflað:
Ég kem ekkert inn.
McDivitt: Við eigum þrjá og
hálfan, dag fyrir höndum, vin-
ur sæli.
White, með tregðu: Ég er að
koma inn.
McDivitt: Allt í lagi.
Grissom: Þið hafið um 4
mínútur þangað til þið komið
að Bermuda .... (hér heyrð-
ist ekki meira).
McDivitt til White: Allt í
lagi, allt í lagi, hafðu engar
áhyggjur. Komdu hara inn.
McDivitt: Ilvernig gengur
þér?
White: Mér gengur stórkost-
lega.
McDivitt: Gott.
McDivitt: Jæja, látum okk-
ur . . . hananú, gættu að þér
þarna.
— Orlof húsmæðra
Framlhald af bls. 8
þeirra kvenna, sem gist hafa or-
lofið, fært því gjafir. Allt þetta
fé hafi ég móttekið og fyrir hönd
nefndarinnar færi ég öllum hlut-
aðeigandi innilegar þakkir. Or-
lofsnefndin í Reykjavík hefir nú
opnað skrifstofu að Aaðalstræti 4
hér í borg og verður hún opin
alla virka daga kl. 3—5.
Æskilegt er að umsóknir ber-
ist sem fyrst vegna möguleika á
lengingu timans, ef með þarf.
Orlof húsmæðra á að vaxa með
ári hverju og hlýtur að gera sam-
kvæmt eðli sínu og vinsældum —
því hvíld og gleði eykur bæði
fegurð manna og gæði.
Fyrir hönd Orlofsnefndar
húsmæðra, Reykjavík.
Steinunn Finnhogadóttir,
Kennedyhöfða, 3. júní — AP
— James Mc-Divitt (t.v.) o«!
■Edward White, koma sér fyr-
ir í Gemini-geimfarinu í niorg
un nokkru áður en hirt fræki-
lega geimferð þeirra hófst. —
Hún á að standa í fjóra sólar-
hringa.
beint fyrir ofan hana (lúg-
una).
McDivitt: Nærðu engri hand
festu þarna, Ed?
White: Jú, ég . . . (truflað).
McDivitt, svaraði truflaðri
spurningu frá White: Nei,
komdu inn.
White segir McDivitt aftur
eitthvað.
McDivitt, í kröfutón: Ed,
komdu hingað inn.
White: Allt í íagi.
McDivitt: Okay, misstu ekki
. . . (truflað).
White Ég næ því ekki alveg.
McDivitt: Aðeins hetur.
White: Allt í lagi. Ég náði
því.
Hér var hluti samtalsins
truflaður.
McDivitt: Komdu inn núna.
Flugstjórn: Kallaðu í hann
aftur, Gus.
Grissom: Gemini IV, Houst-
on.
Hér truflaðist sambandið
enn.
McDivitt: Nokkur skilaboð til
okkar, Houston.
Grissom, hvasst: Já, komdu
honum aftur inn.
Grissom: Er hann á leiðinni
inn?
McDivitt: Hann stendur í
sætinu núna og nú eru fætur
hans komnir niður fyrir mæla
borðið.
Grissom: Okay, komdu inn
núna. Þið verðið yfir Burmuda
Los eftir 20 (sekúndur).
McDivitt: Hann er að koma
inn. Það lítur út fyrir að hann
eigi í erfiðleikum með að kom
ast inn.
Grissom: Er kveikt á Ijós-
unum í geimfarinu ef þið
skylduð lenda í myrkri?
Svar McDivitt var truflað.
Flugstjórnin greindi frá
því, að sambandið hefði tap-
azt um stund yfir Bermuda.
McDivitt náði þó sambandi
nokkrum sekúndum síðar og
talaði við Grissom.
Einhver spurði Grissom
hvað McDivitt hefði sagt.
Grissom svaraði: Hann sagði
að hann væri upptekinn, og
það væri bezt að hann talaði
ekki meira við okkur að sinni.
gjaldkeri.
Mý sending
Dragtir — Kjólar — Piis — Blússur.
Skólavörðustíg 17.
White: Ég er að
eg: er