Morgunblaðið - 26.06.1965, Blaðsíða 3

Laugardagur 26. Jfinf 1565
MORGUNBLAÐID
3
*
0
a
Þingmannanefnd sú, sem
vinnur að undirbúningi samn
ingaviðræðna við Swiss Al-
umininu Ltd. um byggingu
aiúminbræðslu hér á landi
var fyrir skommu á ferð í
Noregi og Svisslandi, þar sem
nefndarmenn skoðuðu slíkar
verksmiðjur. Ferðinni er nú
lokið og flestir nefndarmenn
komnir heim. Meðfylgjandi
mynd sýnir nokkra íslenzku
nefndarmamianna ásamt
íylgdarmönnum virða fyrir
sér fljótandi alúmín, sem síð-
an er mótað í stórar blokkir
eða kubba. Myndin er úr
verksmiðjunni í Chippis í
Rhone-dalnum í Sviss. Á
myndinni eru, talið frá
vinstri: Dr. Hámmerli lög-
fræðingur Swiss Aluniinium,
Eggert G. Þorsteinsson alþm.
dr. MúIIer tæknilegur for-
stjóri, Benedikt Gröndal alþ.
m., Wohnlich sölustjóri, Jó-
hann Hafstein iðnaðarmála-
ráðherra, Helgi Bergs alþm.,
starfsmaður í verksmiðjunni,
Ingvar Gislason alþm., E.
Meyer aðalforstjóri Swis Al-
uminium og F. Schraner full-
trúi. (Photopresse Géneve).
íslenzkir alþingismenn skoða
aiúmínverksmiðju í Sviss

Þessi mynd var tekin fyrir
framan alúminverksmiðjuna
Steg í Rhone-dalnum. Verk-
smiðja þessi framleiðir ýmisa
hluti úr hreinu alúmini. Þeg-
ar íslenzka þingmannanefnd-
in var þarna stödd, var meðal
annars verið að framleiða
„profila' fyrir frystipönnur,
sem áttu að fara til Vélsmiðj-
unnar Héðins í Reykjavík.
Verksmiðjan í Steg er að-
eihs tveggja ára gömul og tal
in hin nýtízkulegasta í eigu
Swiss Aluminium. Það vakti
athygli islenzku nefndar-
manna í Steg, að þess var
vandlega gætt, að ekkert smá
korn af alúmíni færi til spill
is í verksmiðjunni. Hvert ein
asta smákorn, sem úr féll
við framleið.sluna var aftur
tekið og sett í bræðsluna.
Á myndinni eru frá vinstri:
F. Schraner fulltrúi, Jóhann
Hafstein iðnaðarmálaráð-
herra, E. Meyer aðalforstjóri

og frú Ragnheiður Hafstein.
Séð yfir einn salinn í
verksmiðju Swiss Áluminium
í Chippis. Hvita duftið í
stokkunum á myndinni er al-
úmínoxýð (A12 03). Úr því er
unnið hreint alúmín við raf-
greiningu. Rafstraumurinn
fer um ferhyrndu málmsteng
urnar, sem standa upp úr
duftinu og niður í anóður,
sem duflið hylur. Við. raf-
greininguna slitna anóðumar
ört og verður því oft að
skipta um þær. Hreint alúm-
ín myndast síðan undir duft-
inu og er það leitt fljótandi
yfir í annan sal, þar sem það
er kælt og mótað i ferhyrnda
kubba, plötur eða sivalninga.
Verksmiðjusalur þessi er svip
aður því, sem hér verður, ef
reist verður alúminverk-
smiðja á Islandi. Aftarlega á
myndinni er maður á drátt-
arvél. Hann hefur það starf
að aka a milli og hræra upp
í duftinu með sérstökum
tækjuim

STAKSTEINAR
Skömmtunor-
skrifstofa
S.l. fimmtuda var að því vlk-
ið i forystugrein Mbl. að leggja
bæri Viðtækjaverzlun ríkisins
niður.
Viðtækjaverzlunin er ein af
leifum sósíalískra úrræða, sem
í hávegum voru höfð hér á landl
á fjórða áratug þessarar aldar,
en þá voru lífskjör hér næsta bág
borin, atvinnuleysi, kreppa og
höft
Á siðustu ámm hefur viðskipta
frelsi aukist til mikilla muna og
ýmsum höftum og bönnum í sam-
skiptum maniu á milli verið af-
létt.
Sjálfsagt er að stiga skrefið til
fulls og afnema einokun og rik-
isrekstur á ýmsum sviðum, sem
enn er við líði. Augljósasta dæmi
þess er Viðtækjaverzlun rikisins.
Það fyrirtæki virðist á síðustu ár
um hafa tekið upp þann hátt að
veit.a hinum ýmsu innflytjendum
leyfi til innflutnings útvarps-
tækja, en áður var sá innflutn
ingur nær eingöngu í þess hönd-
um. Greinilegt er, að þjónaista við
neytendur hefur stórbatnað, eft-
ir að Viðtækjaverzlunin lét inn-
flutninginn að mestu leyti í hend-
ur einkaaðilum, en hins vegar er
ómögulegt að sjá til þess nokkur
rök, að þetta ríkisfyrirtæki hafi
vald til þess að skammta inne
flytjendum leyfi eftir eigin höfði
og án þess að farið sé eftir nokkr
um föstum reglum, heldur einung
is duttlungum og geðþótta for
svarsmanna þess.
Viðtækjaverzlun ríkisins hef-
ur raunverulega lagt sjálfa sig
niður sem innflutningsfyrirtæki
en starfar nú sem eins konar
skömmtunarskrifstofa, en slíkt
fyrirbæri tilheyrir, svo sem
kunnugt er, fortiðinni.
Þarf ríkið að
reka iárnsmiðju?
Viðtækjaverzlun Ríkisins er
ekki eina eftirlegukindin af
þessu tagi.
Ástæðulaust virðist með öllu
fyrir ríkið að hafa með hönd-
um rekstur járnsmiðju. Jám-
smiðjur eru margar í landinu og
er ekki vitað annað en þær ræki
hlutverk sitt sómasamlega. Þótt
ef til vill hat'i mátt finna rök
fyrir starfrækslu Landsmiðjunn
ar áður fyrr, eru þau ekki leng-
ur fyrir hendi.
Því ber ríkinu að loisa sig við
rekstur hennar, sem og annarra
atvinnufyrirtækja, sem engin
knýjandi þörf er á að ríkið reki.
í landinu er ýmsar eftirlegu-
kindur af þessu tagi, sem hefðu
átt að vera horfnar fyrir löngu.
Nátttröll
Ýmis konar opinber rekstm
hefur tíðkast hér mjög bæði á
vegum ríkisins og einstakra bæj
arfélaga. Það skal fúslega við-
urkennt, að rök mátti færa fyr-
ir stofnun ýmissa þessara fyrir-
tækja, þegar þeim var komið
á, þótt það væri vitanlega á-
stæðulaust í mörgum tilvikum.
Nú eru aðstæður hins vegar
allt aðrar og þessi fyrirtæki í
eign hins opinbera eru mörg
hver orðin eins konar nátttröll,
sem lifa enn vegna gamalla
vandamála, sem löngu eru leyst.
Stefnan nú er sú, að fyrirtækin
verði raunveruleg eign almenn-
ings með almennri þátttöku og
hlutaf járeign hans. Þannig
verða öll stærri fyrirtæki hér
á landi byggð upp í framtið-
inni.
Það er vissulega orðið meira
en tímabært að losna við þess-
ar eftiriegukindur úr rikis-
rekstri.
■*.