Morgunblaðið - 03.07.1965, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAOIO
Laugardagur 3. júlí 1965
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 90.00- á mánuði innanlands.
f lausasölu kr. 5.00 eintakið.
MÁLALOKUM
ALMENNT FAGNAD
Hér við Pasvik-á hafa Rússar opnað glufu í jámtjaldið. Ofarlega á myndinni sést raforku-
verið, sem Norðmenn byggðu fyrir Rússa.
Skandinavíubúar komast til
Rússlands án vegabréfsáritunar
¥Tin farsæla lausn síldardeil-
unnar hefur vakið fögnuð
allra landsmanna og síldveiði-
flotinn er farinn til veiða á
ný. Honum fylgja góðar óskir
um gott tíðarfar og mikinn
afla á yfirstandandi vertíð.
Síldardeilan var vissulega í
upphafi mjög alvarlegs eðlis
og um skeið var tvísýnt hvort
takast mundi að leiða hana
til lykta, áður en meiri háttar
tjón var orðið. Það hefur nú
tekizt og eiga allir þeir aðil-
ar, sém að þeirri lausn hafa
unnið, og þá ekki sízt ríkis-
stjórnin, skilið þakkir al-
þjóðar fyrir þessi happasælu
málalok.
í sambandi við lausn deil-
unnar er það ánægjulegt, að
ljóst var, að allir aðilar henn-
ar gerðu sér glögga grein fyr-
ir nauðsyn þess, að þannig
yrði að málinu unnið að
traust manna á lög og rétt í
landinu yrði ekki rýrt. Þess
vegna kom ekki til greina, að
breyting yrði gerð á löglega
uppkveðnum úrskurði yfir-
nefndar verðlagsráðs um 235
kr. síldarverð á mál. Hins veg
ar hefur ríkisstjórnin ákveðið
að beita sér fyrir því, að síld-
arverksmiðjurnar greiði sum-
arverðið fimm dögum lengur
en yfirnefnd hafði gert ráð
fyrir, og er sú fyrirætlun rík-
isstjórnarinnar eðlileg í ljósi
þess, að lögákveðið er, að sum
arverð á síld skuli ákveðið
frá 10. júní til 30. sept.
Bráðabirgðalögin um verð-
jöfnunar- og flutningasjóð
voru fyrst og fremst sett í
þeim tilgangi að greiða fyrir
verðákvörðun á síldinni. Þau
voru einungis heimildarlög og
við setningu þeirra var alls
ekki Ijóst, hvort nauðsynlegt
væri að til þeirra heimilda
yrði gripið. Nú hafa málin
skipazt þannig, að samkomu-
lag hefur tekizt í verðlagsráði
sjávarútvegsins um allt síld-
arverð í sumar og var verð á
saltsíld ákveðið það hátt, að
ekki er talið þörf á að grípa
til þeirra uppbóta og tilfærslu
sem bráðabirgðalögin heim-
iluðu.
Bráðabirgðalögin hafa þann
ig tvímælalaust náð tilgangi
sínum, sérstaklega í því að
tryggja nægilega mikinn mun
bræðslusíldárverðs og salt-
síldarverðs, svo að öruggt er,
að sú mikla vinna, sem jafn-
an er við söltun síldar, fell-
ur ekki niður og afkomu-
möguleikar fólks á Norður- og
Austurlandi verða tryggðir.
Alvarleg deila hefur verið
leyst svo sem bezt verður á
kosið. Hún sýnir okkur, að
leggja verður áherzlu á, að
verðlagsráð sjávarútvegsins
taki í framtíðinni ákvörðun
um síldarverðið, áður en veið
ar hefjast, eins og lög gera
ráð fyrir.
Af henni má margt læra og
ýmsan lærdóm draga, en hin
skjóta lausn hennar sýnir svo
ekki verður um villzt, að á
slíkum deilumálum er nú grip
ið af meiri heilindum og á-
byrgðartilfinningu en oft áð-
ur. Vonandi verður þessi
happasæla lausn síldardeil-
unnar til þess að flýta því,
að lokið verði þeim kjara-
samningum hér sunnanlands,
sem enn er eftir að ganga frá,
svo að vinnufriður verði
tryggður um landið allt og
fólkið og forsvarsmenn þess
geti einbeitt kröftum sínum
að vaxandi uppbyggingu ís-
lenzks atvinnulífs og bættum
kjörum þjóðinni til handa.
VIGTUN
BRÆÐSLUSÍLDAR
Tj’itt atriði í yfirlýsingu rík-
^ isstjórnarinnar við lausn
síldveiðideilunnar hefur vak-
ið sérstaka ánægju bæði sjó-
manna og útvegsmanna, en
það er fyrirheit ríkisstjórn-
arinnar um, að hún muni
beita sér fyrir því, að öll
bræðslusíld, sem lögð verður
inn til síldarverksmiðjanna á
Norður- og Austurlandi verði
vigtuð frá upphafi sumarsíld-
veiða 1966.
Vigtun bræðslusíldar hefur
verið baráttumál útvegs-
manna um árabil, en síldar-
verksmiðjurnar hafa ekki orð
ið við óskum um það. Af þeim
sökum var flutt tillaga til
þingsályktunar á síðasta Al-
þingi um, að skipuð yrði
nefnd til þess að kanna þgtta
mál og að því stefnt, að vigt-
un bræðslusíidar yrði tekin
upp á vertið 1966. Flútnings-
menn þessarar tillögu voru
fjórir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins, þeir Matthías
Bjarnason, Sverrir Júlíusson,
Pétur Sigurðsson og Guðlaug-
ur Gíslason. Eini þingmaður-
inn, sem heldur hreyfði and-
mælum við þessari tillögu var
Lúðvík Jósefsson, formaður
þingflokks Alþýðubandalags-
ins.
Útvegsmenn og sjómenn
hafa nú fengið fyrirheit um,
að þessu baráttumáli þeirra
verði komið í frámkvæmd
næsta sumar og er ljóst af um
mælum fulltrúa þeirra við
lausn síldveiðideilunnar, að
Fyrir skömmu undirrit-
uðu Rússar og Norðmenn
samning um, að allir
Skandinaviubúar geti
heimsótt sovézka landa-
mærabæinn Boris Gleb án
þess að hafa vegabréfsárit
un, en gestirnir mega ekki
dveljast þar lengur en 24
klukkustundir.
Þegar landamærin voru
opnuð eftir síðustu helgi,
þyrptust húsmseður frá
norska landamærabænum
Kirkenes í N.-Noregi til Bor-
is Gleb, m.a. til að kaupa toll
frjálsan kavaír og vodka. Á
opnunardaginn settu Rússar
upp skilti á landamærunum,
og voru ferðamenn boðnir
velkomnir á rússnesku,
norsku og ensku. Þennan dag
notuðu um 100 manns tæki-
færið og skruppu til Sovét-
ríkjanna.
Talið er líklegt, að Rússar
veiti einnig öðrum ferða-
mönnum en Skandinövum
leyfi til að heimsækja Roris
þeir telja hér um mikinn á-
vinning að ræða fyrir útgerð-
ina.
UNDIRSKRIFT
HANDRITA-
SAMNINGSINS
T íyrrad. undirritaði Gunnar
* Thoroddsen, sendiherra
íslands í Danmörku, samning
um afhendingu handritanna.
Undirskrift samningsins tákn
ar að vísu ekki, að handritin
komi heim innan tíðar. Fyrir
dyrum standa í Danmörku
málaferli út af þeim og mun
afhendingin ekki fara fram,
fyrr en þeim er lokið. En þótt
svo sé er ljóst, að handrita-
málið er komið á lokastig.
Við undirskrift samnings-
ins hélt Gunnar Thoroddsen
ræðu, þar sem hann sagði
m.a.:
„Handritin éru okkur ís-
lendingum dýrmæt Þau eru
Gleb í náinni framtíð. Einn-
ig hefur heyrzt, að Rússar
ætli að gera samskonar sam-
komulag við Tyrki um heim-
sóknir til einhvers bæjar á
landamærum ríkjanna.
Ferðamenn, sem ætla að
heimsækja Boris Gleb, verða
Rússar opna járntjaldið við
Kirkcnes í N.-Noregi.
að fara um norska bæinn
Kirkenes. Til þessa hafa í-
búar Kirkenes orðið að láta
séi nægja að horfa yfir til
Boris Gleb, en vel sést á
milli bæjanna. Þegar Rúss-
arnir opnuðu landamærin,
í okkar augum óaðskiljanleg-
ur hluti menningararfs okk-
ar og þjóðernistilfinningar.
Þó skiljum við, að þau eru
dönsku þjóðinni einnig dýr-
mæt. Við vitum hve mikla
þýðingu þau hafa haft fyrir
danskt menningarlíf á liðnum
árum. Við vitum að gleðin
yfir því að gefa er í hugum
margra Dana blandin trega
og sársauka. Þeim mun meir
metum við þennan stórhug og
einstæðan norrænan vinar-
hug.“
Málaferlin vegna afhend-
ingar handritanna munu sjálf
sagt taka nokkurn tíma. Á
meðan verðum við að vera
þolinmóðir og einbeita kröft-
um okkar að því, að búa sem
bezt í haginn fyrir handritin
og þá vísinda- og rannsóknar-
starfsemi sem fram mun fara
í sambandi við þau.
Senn kemur að því að safn
Árna Magnússonar snýr aft-
um til ættjarðarinnar eftir
langa utivist
voru norsku húsmæðumar
ekki lengi að grípa tækifær-
ið og héldu af stað með inn-
kaupatöskur sínar. Kirkenes
er norðaustasti bær í Noregi
og liggur í botni Varangurs-
fjarðar, 13 km frá járntjald-
inu. Flestir íbúamir lifa á
járniðnaði ,en skammt fyrir
utan bæinn er stórt jámiðju-
ver. Þótt landamærin milli
Noregs og Sovétrikjanna séu
ekki löng, liggja þau í mörg-
um hlykkjum. Á kafla fylgja
þau Pasvik-á, en á þeim
bakka árinnar, sem tilheyrir
Noregi liggur gömul rúss-
nesk kapella. Rússar vildu
ekki selppa kapellunni og
því beygir landamæralínan
fyrir hana. Myndast þar eins
konar ferhyrningur með ána
á eina hlið, og það er á þess-
um ferhyrningi, sem Rússar
hafa opnað járntjaldið.
Skömmu áður en landa-
mærin voru opnuð var vígt
raforkuver, sem Norðmehn
byggðu fyrir Rússa á staðn-
um þar sem þeir eiga báða
bakka Pasvik-árinnar.
För taflmamia
til ísaffarðar
AKRANESI, 30. júní —,, 14 tafí-
menn bæjarins fóru prýðisför tit
ísafjarðar. Lagt var upp héðan
kl. S föstudagsmorgun og ekið
fcil Melgraseyrar. Þar var stigið
um borð í Djúpbátinn í logni
og sólskini og komið til höfuð-
borgar Vestfjarða kl. • un»
kvöldið. Fylgdu Ísfirðingar gest
unum um bæinn og nágrennið
og buðu öllum til kaffidrykkju
í Mánakaffi.
Á luagardaginn var teflt í
skátaheimilinu á 14 borðum :>g
sigruðu ísfirðingar með 8 vinn-
ingum gegn 6. Bæjarstjórn, Isa-
fjarðar bauð skákmönnunum til
kvöldverðar, þar sem vel vac
veitt, ræður fluttar og tekið lag-
ið. Að kvöldverði loknum vac
keppt I hraðskák á 13 borðum.
Akurnesingar unnai þar 38 '4
vinning gegn 90ísfirðinga.
Heim var haldið kl. t í sunnu-
dagsnvorgun á Fagranesinu. Vac
það hreinasta skemmtiferð inn
ísafjarðardl)út>. t Vigur var öll-
um boðUt tát kaffidcykkju hjá
Bjarna Sigurðsayai- og konu
Fraiwb. i bla. 11