Morgunblaðið - 20.07.1965, Side 13

Þriðjudagur 20. júlí 1965
MORGU N BLAÐIÐ
13
Fara Rússar nú halloka
í deilunni við Kína?
Bandarísk skýrsla um heims-
kommúnismann telur svo
vera — íslenzki flo!ikurinn nú
aftur undir stjorn frá Moskvu
Washington, 16. júlí — AP
KÍNVERJAR hjuggu mörg
skörð í áhrifasvæði Sovét-
ríkjanna á árinu 1964 að
því er tekur til kommún-
istaflokka í löndum, sem
ekki lúta stjórn kommún-
ista, að því er segir í
skýrslu Bandaríkjastjórnar
um þessi mál. í lok janúar
þessa árs sýndu kommún-
istaflokkar í fjórum lönd-
um utan kommúnistalanda
samsteypunnar, þ.e. í Indó-
nesíu, Indlandi, Japan og
Nýja-Sjálandi, mikla til-
hneigingu til að fylgja kín-
verskum kommúnistum að
málum, segir í þessari
skýrslu. Auk þess voru sér-
stakir kommúnistaflokkar,
sem styðja Kína, stofnaðir
í níu löndum, eftir að opin-
ber klofningur hafði orðið
í hinum upprunalegu
kommúnistaflokkum við-
komandi landa. Lönd þessi
eru Ástralía, Belgía, Braz-
ilía, Burma, Ceylon, Col-
ombía, Mexíkó, Paraguay
og Sviss. Að auki er greint
frá hörðum innbyrðis deil-
um í kommúnistaflokkum
sex landa til viðbótar, í
Austurríki, Equador, Ne-
pal, Noregi, Perú og Spáni.
Skýrslan tekur til komm
únistaflokksins á íslandi,
og segir þar, að á árinu
1964 hafi kommúnista-
flokkurinn hér komizt aft
ur að öllu undir stjórn afla
þeirra, sem styðja Moskvu.
Eru meðlimir á íslandi
taldir um 1000 talsins.
Skýrslan segir, að 1964
hafi íslenzkum kommúnist
um tekizt að nokkru að
koma í veg fyrir deilur,
sem veikt hafi flokkinn frá
1959. Á árinu hafi flokkur-
inn haldið velli eða jafnvel
unnið eilítið á í kosning-
um í verkalýðshreyfing-
unni, og með aðstoð Fram-
sóknarflokksins hafi komm
únistum tekizt að halda
völdum í Alþýðusamband-
inu.
Skýrslan segir að komm
únistaleiðtogunum hafi á
árinu tekizt a.m.k. í bili að
koma í veg fyrir alvarlega
innbyrðis flokkadrætti,
sem mjög hafi hrjáð flokk
inn 1963. Sá hópur manna,
sem styðji Moskvu, hafi aft
ur náð yfirhöndinni á
flokksþinginu, og tekjet
að beygja þá hópa, sem
studdu Peking, svo og end-
urskoðunarsinna, en þessir
hópar hafi leitt til þess, að
flokknum gekk illa 1963.
Varðandi afstöðu íslenzka
kommúnistaflokksins til
deilu Kínverja og Rússa,
segir skýrslan, að leiðtog-
ar flokksins hafi stutt
Rússa, og bendir jafnframt
á að íslenzki flokkurinn sé
einn af örfáum kommún-
istaflokkum í Vestur-Ev-
rópu, sem ekki gagnrýndi
hina nýju leiðtoga Sovét-
ríkjanna fyrir hvern hátt
þeir höfðu á brottvikningu
Krúsjeffs.
í skýrslunni er þess getið,
að flokkadráttur vegna deilu
Kínverja og Rússa sé marg-
víslegum breytingum undir-
orpinn, og sumar upplýsingar
um hann séu óvissar.
Skýrslan gerir skilmerki-
lega grein fyrir því að í janú-
arlok sl. hafi Kína getað stát-
að af óumdeilanlegum árangri
í þessum efnum.
Klofningurinn í Indlandi
varð til dæmis til þess, að
stofnaður var róttækur vinstri
flokkur, sem orðinn er ívið
stærri en hinn gamli kommún
istaflokkur, sem styður Sovét
ríkin.
Skýrsla þessi er regluleg
ársskýrsla Bandaríkjastjórnar
um starfsemi heimskommún-
ismans, þó ekki í Bandaríkj-
unum sjálfum, og tekur hún
til kommúnistaflokka í 90
löndum.
Auk þess sem skýrslan
greinir frá innbyrðis togstreit
um í kommúnistaflokkunum
þar sem Peking hefur greini-
lega orðið ágengt i nokkrum
flokkum, sýnir hún að með-
limafjöldi kommúnistaflokka
heimsins hefur aðeins aukizt
lítillega á árinu 1964. Með-
limafjöldinn jókst úr 43 millj
ónum í 44,5 mliljónir manns,
eða um 4% á árinu.
Þessar tölur um aukninguna
kunna hinsvegar að vera ófull
komnar sökum „endurskoð-
unar“ á meðlimafjölda þriggja
lykilflokka, sem orðið hefur
til þess að hækka meðlima-
tölu þeirra. Flokkarnir eru:
Kommúnistaflokkuc. Indó-
nesíu, stærstur „valdalausu
flokkanna", segist hafa bætt
við sig 100,000 meðlimum.
Hinn klofni kommúnistaflokk
ur Indlands kveður meðlima-
töluna hafa aukizt um 15,000
og kommúnistaflokkur Argen-
tínu segizt hafa bætt við sig
20,000 meðlimum.
Kommúnistaflokkar í lönd-
um utan hinnar deilandi
kommúnistablokkar, telja að-
eins 10% af þeim 44,5 millj-
ónum flokksbundinna komm-
únista í heiminum. Af hinum
4,3 milljónum flokksbundinna
kommúnista utan kommún-
istablokkarinnar, eru 75% í
tveimur löndum: Indónesíu,
sem telur 2 milljónir flokks-
bundinna kommúnista, og íta-
lía með 1,4 milljónir. Þriðja
stærsta landið í þessu tilliti
er Frakkland með 260.000
flokksbundna kommúnista.
Flokkarnir 14 í kommúnista
ríkjunum, þar með talin Kúba
og Júgóslavía, tejja því 90%
af meðlimatölu heimskomm-
únismans, eða samtals 40,2
milljónir meðlima. Kína er
þar efst á blaði með 18 millj-
ónir meðlima en í Sovétríkj-
unum eru 12 milijónir með-
lima.
Skýrslan gerir ráð fyrir
„hlutlausum“ aðilum, þ.e.
tveimur löndum, Kúbu og
Rúmeníu, sem vildu í hvorug-
an hópinn skipa sér í þrætum
stórveldanna.
Hér fer á eftir greinargerð
um hversu skýrslan skiptir
flokkum kommúnistaland-
anna milli Kína og Sovét-
ríkjanna.
Flokkar, sem styðja Sovét-
ríkin, og meðlimatala þeirra:
Búlgaria 528,674; Tékkósló-
vakía 1,676,509; A-Þýzkaland
1,610,679; Ungverjaland
520,000; Mongólía 46,000; Pól-
land 1,614,237; Sovétríkin
12,000,000; og Júgóslavía
1,030,041. Samtals 19,026,140
meðlimir.
Flokkar, sem styðja Kína,
og meðlimafjöldi þeirra: —
Albanía 53,000; Kina
18,000,000; N-Kórea 1,300,000;
og N-Vietnam 570,000. Sam-
tals 19,923,000 meðlimir.
Hlutlausir: Kúba 35,000 og
Rúmenía 1,240,000. Samtals
1,275,000.
Skýrslan segir að opinbert
bandarískt mat á styrk heims-
kommúnismans sé ekki fjarri
þeim tölum, sem Sovétríkin
halda fram. Bandaríkjamenn
segja meðlimi allra kommún-
istaflokka í heimi vera 44,5
milljónir, en Sovétríkin segja
fjöldann vera 44,7 milljónir.
í skýrslunni er að finna eitt
athyglisvert og raunar merki-
legt atriði. í henni eru upp tal
in nokkur lönd, aðallega í
Afríku, þar sem sagt er að eng
ir skipulagðir kommúnista-
flokkar séu fyrir hendi. Þrátt
fyrir þetta er almennt talið
að þessi lönd séu undir sterk-
um áhrifum frá Moskvu eða
Peking, jafnvel hvorttveggja.
Það eru engir kommúnista-
flokkar í Kongó Brazzaville,
sem vitað er að er mikið vígi
kínveskra kommúnista í
Afríku, né heldur í Ghana,
Guineu, Mali, Somalia og
Tanzaníu, fullyrðir skýrslan.
Fjöldi kommúnista í Cam-
bodia og Laos er aðeins um
100, segir í skýrslunni.
Skýrslan telur mikilsverð-
asta stjórnmálaatburð ársins
vera „hina óvæntu og skyndi-
legu brottvikningu Krúsjeffs."
„Fall hins sovézka leiðtoga
kom að óvörum og var mikið
áfall öllum þeim kommúnista-
flokkum, hvort sem heldur
þeir voru ráðandi eða í minni
hluta, sem stutt höfðu stefnu
hans í utanríkismálum varð-
andi deilu Sovétríkjanna og
Kína. Hin fyrstu viðbrögð,
mótuð djúpri örvæntingu....
sýndu ljóslega að völd
Moskvu i heimi kommúnism-
ans eru rýrnandi.“
Fundum menningar-
málanefndarinnar lokið
Mörg mál voru á dagskrá
ÁRLEGUM fundum norrænu nemendaskipti við Finna.
menningarmálanefndarinnar,
•em hófust í Alþingishúsinu á
laugardag lauk um sex-leytið í
tær. Norræna menningarmála-
nefndin starfar á vegum mennta
málaráðuneyta Norðurlandanna
finnn og er ráðgefandi i ýmsum
málum rsem varða samvinnu
Norðurlanda á sviði menningar-
mála. Fundinn sóttu 39 fulltrúar
auk ráðgjafa og annars starfs-
fólks. Störfuðu fulltrúar einkum
í þremur deildum, sem fjölluðu
utn háskólamál og visindi, al-
menn skólamál og í þriðja lagi
alþýðufræðslu, bókmenutir og
Ustir.
Á fundum nefndarinnar var
m.a. rætt um fyrirhugaðan nor-
rænan menningarsjóð, sem tekur
til stárfa í janúar næstkomandi.
Mun nefndin koma áliti sínu á
framfæri við ríkisstjórnir Norð-
urlanda og. vonar að sem fyrst
verði ákveðið, hvernig fé úr
•jóðnum verður varið. Þá var og
rætt um nánara samband milli
finnkumælandi Finna og hinna
Norðurlandaþjóðanna, Telur
net'ndin þetta mjög mikilvægt
mál og mun halda því á dagskrá
sinni, 'en leggur jafnframt til, að
aukiu yerði kennaraskipti »g
Nefndin ræddi aukin menning-
arskipti íslands og hinna Norður-
landanna, þ.á.m. útgáfu otðabóka
og þýðingar á rituðu efni, tækni-
legs eðlis og bókmenntalegs. Tók
nefndin einnig fyrir fjölda ann-
arra mála viðvíkjandi æðri
menntun, skólum, kennaraþjálf-
un og listum. Athugunum á sam
vinnu á sviði vísinda verður hald
ið áfram, og einnig verður at-
hugað nánar um sameiginleg nor
ræn háskólanámskeið í sögu
Norðurlanda með tilliti til
reynslu að slíku námskeiði, sem
áætlað er að haldið verði sum-
arið 1966.
Uppeldismálum og kennslu
verða sérstakur gaumur gefinn
á fundum nefndarinnar, sér í
lagi þjálfun kennara fyrir af-
brigðilega nemendur, m.a. blinda
og heyrnarlausa.
Nefndin hefur lagt til við rík-
isstjórnir viðkomandi landa, að
sameiginleg framleiðsla fari
fram á kennslubókum og segul-
böndum til kennslu í tungum
nágrannaþ j óðanna.
Á sviði lista mun nefndin
kanna möguleika á meiri sam-
vinnu listastofnana, sem annast
listsýningar, hljómleikahald og
gestasýningar. Nefndin mælir
einnig með skiptum á gagnrýn-
endum milli dagblaða og tíma-
rita og að þeir verði styrktir af
sameiginlegum sjóði.
Þorsteinn Þorskabítur flytur síld
til norðurlandshafna
TOGARINN Þorsteinn þorska-
bítur er nú að búa sig til síldar-
flutninga, þar sem hann liggur
í Reykjavíkurhöfn, en skipið
hefur verið afhent nefnd þeirri,
sem skipuð var til að hafa for-
ustu um framkvæmdir á til-
raunum til síldarflutninga til
þeirra staða á Norðurlandi, þar
sem skortur er á atvinnu, ems
og ákveðið var í hvítasunnu-
samkomulaginu.
Mbl. leitaði upplýsinga um
þetta hjá Gunnlaugi Briem, ráðu
neytisstjóra, sem sagði að málið
Væri nú komið í, hendur fyrr-
nefndrar nefndár. í hvítasunnu-
I samkomulaginu var gert ráð fyr-
ir að slík 5 manna nefnd yrði
skipuð, og hefur það verið gert.
Formaður er Vésteinn Guð-
mundsson verksmiðjustjóri á
Hjalteyri, og aðrir eru Jón Þor- |
steinsson, alþingismaður og Stef-
án Friðbjarnarson, bæjarritari á
Siglufirði og tilnefndir af Al-
þýðusambandi íslands og Al-
þýðusambandi Norðurlands
| Björn Jónsson og Óskar Gari-
baldason á Siglufirði, en til j
vara Tryggvi Helgason.
j Á jþessari síldárvertíð á þessu
samkvæmt að gera út Þorstein
þorskabít á vegúin ríkisins, tii |
að gera tilraunir með flutning
á söltunarsíld og sild til fryst-
ingar til þeirra staða á Norður-
landi, þar sem atvinnuskortur er,
og hefur nefndin tekið málið í
sínar hendur. Hefur hún svo
samráð og samvinnu við síldar-
saltendur og frystihúsaeigendur
um þessa flutninga.
Einnig á skv. hvítasunnusam-
komulaginu að veita veiðiskip-
um styrk til að flytja söltunar-
síld til þessara staða svo sem
kunnugt er. Þarf nefndin eða
umboðsmaður hennar að semja
fyrirfram við hvert skip um það.
Þorsteinn þorskabítur hefur
verið að undirbú sig fyrir þessa
flutninga að undanfornu. Var
verið að ganga frá borðum í
lest í Rey kjavíkunhöfn.
Bylting
eða ekki?
Nýju Del'hi, 19. júlí — AP.
FREGNIR um, að bylting 9é haf-
in í Tíbet gegn Kínverjum, haf«
ekki fengizt staðfestar. Hins
vegar telja talsmenn indversku
stjórnarinnar, að óánægja Tíbet-
búa með kínverska hersetu í
landinu sé nú í hámarki. Um
160 þúsund setuliðar eru nú í
Tíbet.
Dalai Lama, fyrrum æðsti leið-
togi í Tíbet, flúði land fyrir all-
mörgum árum, en er þó sagður
fýlgjast mjög vel með gangi
mála heima fyrir. Talsmenn haos
skýr'ðu frá því í gær, sunnudag.
að ekki sé hægt að staðfesta þær
fregnir um byltingu, sem nú
háfa borizt. Þó herma fregnir
frá Darjeeling, að útvarpið í
Lhasa, höfuðborg Tí'bet, hafi
skýrt frá því, að 5000 manna lið
kínverskra hermanna hafi verið
sent til Lhoka-héraðsins í S.-Tí-
bet, til að bæla niður andspyrnu
íbúanna þar.
Akranesi, 19. júlí: —
DR AGN ÓTABÁTARNIR tveir
lönduðu hér í dag. Þilfarstrillan
Andey 3,5 tonnum og trillan
Björg 1600 kg. Aflinn er aðal-
lega rauðspretta og dálítið af
ýsu. Rauðsprettan er heilfryst til
Útflutnings.
Humarbáturinn Ásmund'ur
fiskaði fyrir 55 þúsund krónur
í síðasta túr. Það er tæpt tonn
af slitnum humar og 7 tonn af
öðrum fiski. — Oddur.