Morgunblaðið - 01.08.1965, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 1. ágúst 1965
Magnús L. Sveinsson varaformaður VR:
Aukin verzlun og viðskipti ber
vott um bætt lífskjör
Á ÞESSUM frídegi verzlunar-
manna, þegar 71 ár er liðið frá
fyrsta frídegi verzlunarmanna,
er fróðlegt að rifja upp tildrögin
og upphafið að fyrsta frídegi
stéttarinnar, sem haldin var 13.
sept. 1894.
Á fundi í Verzlunarmannafé-
lagi Reykjavíkur þann 9. sept.
1894, var ákveðið að efna til
skemmtisamkomu, þar sem „kaup
Magnús L. Sveinsson
menn og verzlunarstjórar allra
hinna stærri verzlana í Reykja-
vík höfðu fyrir milligöngu hr.
Guðbr. Finnbogasonar boðið að
gefa þjónum sínum frídag í
næstu viku, til þess að þeir
gætu skemmt sér á einn eða ann-
an hátt“, eins og segir í fund-
argerð Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur frá þessum tíma.
í>á segir frá fyrsta frídegi verzl
unarmanna m.a.:
„Fimmtudagurinn 13. sept. 1894
var notaður sem skemmti- og frí-
dagur verzlunarmanna í Reykja-
vík. Tóku flestir verzlunarmenn
hér í Reykjavík ásamt mörgum
gestum, er þeir höfðu boðið, þátt
í því. Var dagurinn notaður á
þann hátt, að menn komu sam-
an á Ártúni og skemmtu sér þar
eftir prógrammi".
Höfðu menn safnazt saman á
Lækjartorgi og hófu göngu það-
an kl. 10.45 í einni fylkingu, með
fánum, söng og hljóðfæraslætti í
broddi fylkingar og staðnæmdust
á Ártúni kl. 2 á hádegi.
Það var margt sér til skemmt-
unar gert, með söng, íþróttum,
dansi og ræðuhöldum. W. Christ-
ensen, kaupmaður, sem lýsti til-
gangi hátíðahaldanna, sagði: „að
þetta væri byrjun almennrar
skemmtisamkomu verzlunarstétt-
arinnar og vonaði að það mætti
haldast við ár frá ári.“
Það er bæði skemmtilegt og
fróðlegt að rifja þetta upp í dag
á frídegi verzlunarmanna.
Það kemur í upphafi fram, að
þessi frídagur er sameiginlegur
frídagur launþega og vinnuveit-
enda, og hefur það haldist æ
siðan.
Frá því að fyrsti frídagur verzl
unarmanna var haldinn, hefur
ótrúlega mikil breyting átt sér
stað í öllum verzlunarháttum ís-
lendinga.
Bættir verzlunarhættir, frjáls
verzlun, á ekki hvað minnstan
þátt í því að bæta og efla hið
íslenzka þjóðfélag. Mönnum er
það nú ljósara en áður, að verzl-
unin er ekki aðeins nauðsynleg,
heldur ber aukin þáttur verzl-
unar og viðskipta í þjóðfélaginu
vott um vaxandi velmegun og
bætt lífskjör fólksins.
En þó mikið hafi áunnizt síð-
ustu áratugi, er margt enn óunn-
ið. Og eins og frídagur verzl-
unarmanna er sameiginlegur
frídagur launþega og vinnuveit-
enda, eru mörg sameiginleg
verkefni stéttarinnar óleyst, sem
báðir aðilar geta og munu vinna
að með samstilltu átaki.
Efst í huga mér í þessu sam-
bandi er menntun stéttarinnar.
Menntun er öllum nauðsynleg,
en ekki hvað síst verzlunarstétt-
inni. íslenzkt verzlunarfólk er
yfirleitt vel menntað. Tveir verzl
unarskólar eru starfandi og út-
skrifa árlega myndarlegt og vel
menntað verzlunarfólk. Auk
þess hafa gagnfræðaskólar aukið
kennslu í verzlunarstörfum.
En skortur er á sérmenntuðu
fólki í vissum greinum viðskipta
lífsins. Tilfinnanlegur skortur
hefur verið á kennslu í afgreiðslu
háttum og er brýn þörf á að
bæta úr því.
Það eru nú aðeins 10 ár frá því
að launþegar í verzlunarstétt
mynduðu hreint launþegafélag.
Þetta er því img launþegastétt
miðað við margar aðrar. Engu
að síður hefur hún, á þessum
fáu árum, sýnt þroska til að
standa sameiginlega að hags-
munamálum sínum, sem tryggt
hefur henni verulegar réttinda-
bætur síðustu árin.
En þó mikið hafi áunnizt, eru
mörg verkefni óleyst. Kjarasamn
ingarnir renna út um næstu ára-
mót. Það er því ekki óeðlilegt að
verzlunarmenn, nú á hátíðisdegi
sínum, leiði hugann að helztu
verkefnum, sem framundan eru
í hagsmimabaráttu þeirra.
Laun verzlunarfólks þurfa að
hækka. Sumir launataxtar þess
eru einhverjir þeir lægstu sem
þekkjast. Þá er vinnutími af-
greiðslufólk óheyrilega langur
og er nú svo komið að vinnu-
vika þess er ein sú lengsta allra
stétta.
Verzlunarfólk hefur eigi enn
fengið aðild að atvinnuleysis-
tryggingasjóði, en senn hlýtur að
líða að því að það njóti þar sömu
réttinda og aðrir.
Flest félög hafa sjúkrasjóði,
sem eru ómetanleg trygging
fyrir launþega í sjúkratilfellum.
Verzlunarfólk hefur ekki sjúkra
sjóð, og er það því eitt af verk-
efnunum, sem framundan eru,
að tryggja verzlunarfólki hann.
Mörg önnur atriði mætti telja
upp, en það verður eigi gert
frekar hér.
Framtíðin mun leggja mikið
verkefni á herðar verzlunar-
stéttinni. Það er enginn vafi, að
eins og verzlunarfólk hefur sýnt
og sannað stéttarvitund sína
í hagsn mnabaráttu þess undan-
farin ár, þá mun það ótrautt
sækja fram og vinna að þeim
verkefnum sem framtíðin ber i
skauti sér og leysa þau með
heill verzlunarstéttarinnar og
allrar íslenzku þjóðarinnar i
huga.
Verzlunarmannafélag Reykja-
víkur flytur verzlunarstéttinni
og öllum lsndsmönnum kveðjur
og árnaðaróskir.
Magnús L. Sveinsson.
Sverrir Hermannsson, form aður LÍV:
Góður árangur hefur náðst
en margt er óunnið
Á HÁTÍÐISDEGI verzlunar-
fólks sendir Landssamband is-
lenzkra verzlunarmanna félög-
um sínum um land allt árn-
aðar- og heillaóskir.
Verzlunarfólk hefir á næst-
liðnum árum unnið marga mjög
verðmæta sigra í kjarabarátt-
unni. Segja má, að hinn skjóti
framgangur hagsmunamála
þeirra sé með ólíkindum. Fyrir
aðeins áratug síðan má segja að
verzlunarmenn hafi verið al-
gjörir bónbjargarmenn, félags-
lega og hagsmunalega séð. í kjör
um stóðu þeir langt að baki öðr-
um stéttum sambærilegum og fé
lagslegt skipulag þeirra var
naumast til. Nú ná samtök verzl
unarfólks hinsvegar til alls lands
ins og skortir aðeins á félög í
einstaka héruðum, þannig að
hver einasti starfandi verzlunar-
maður í landinu sé innan vé-
banda heildarsamtakanna.
Félagar LÍV nálgast nú fimm
þúsund en félagsbundið verzlun-
arfólk mun hafa verið innan við
eitt þúsund manns fyrir áratug
síðan. Fyrir þennan skjóta skipu
lagslega árangur hefir góður ár-
angur í kjarabaráttunni fyrst og
fremst náðzt. Verzlunarmönnum
er hinsvegar ljóst að margt er
óunnið, en þeir eru þakklátir
fyrir þann árangur, sem náðzt
hefir og eru ánægðir með hlut-
skipti sitt. Enn má minna á þann
stórsigur er samtök verzlunar-
fólks gerðist fullgildur félagi í
alþýðusamtökum þessa lands og
hlutu þar sem þann styrk sem
til þurfti að hafa til jafns við
önnur öflugustu ve'rkalýðsfélög í
landinu.
Frídagur verzlunarmanna er
ekki dagur krafna og kröfugerð-
ar heldur hátíðisdagur. Fyrir því'
verður ekki rifjað upp hér og
nú það sem verzlunarmönnum
liggur helzt á hjarta í hagsmuna
málum sínum. Um leið og Lands
samband íslenzkra verzlunar-
manna f lytur félögum sínum I
góðar óskir í tilefni dagsin*
hvetur það félaga sína til ár-
vekni og skyldurækni í starfi og
þakkar frábært starf að hags-
munamálum stéttarinnar og sam
stöðu á liðnum árum.
Sverrir Hermannsson.
• Hvernig verður
helgin?
Matgnús konferenzráð
Stephensen setti saman bók,
er hann kallaði Eftirmæli
18du aldar. Nú láta menn sér
nægja minna eftirmælaefni en
heila öld, því að undanfarin
ár hafa blöðin fyllzt af eftir-
mælum eftir hverja einu-stu
verzlunarmannahelgi. Þar er
framboma fólks — aðallega
unglinga — á hinum ýmsu sam
komustöðum víðs vegar um
landið vegin og metin og lagð-
ur dómur á. Hneykslazt er á
drykkjulátum, eii prúðmann-
legu skemmtanahaldi hælt, eins
og vera ber.
Þessi helgi er að verða mikil-
vægur þáttur í þjóðlífi íslend-
inga. Heilir þjóðfiutningar eiga
sér stað, og gífurlegir peningar
komast í veltuna vegna ferða-
laga og hvers kyns skemmtana.
Þegar þetta er skrifað, er ekki
vitað, hvernig helgin verður,
en áfengislausar skemmtanir
eru nú auglýstar á öllum helztu
samkomustöðunum, svo að
ekki ætti Bakkus að ráða ferð-
inni um of.
• Strætisvagnaferðir
og Sóiheimabúar
Séra Árelíus Nielsson send
ir Velvakanda bréf undir fyrir-
sögninni „Furðuleg ráðstöfun":
„Mikil gremja ríkir nú í Sól-
heimum, sem er ein fjölmenn-
asta gata borgarinnar, yfir því,
að biðstöð strætisvagnsins, sem
hefur um nokkurra vikna skeið
verið við miðja götuna, hefur
nú skyndilegá og, að því er virð
ist, að tilefnislausu, verið færð
aftur inn í Skeiðarvog. En þar
hefur hún raunar verið frá upp
hafi og nú fram á vor öllum til
ama, sem við Sólheima búa,
þar er bleytusvað eða hálka
allan veturinn og um hönd í
stormum og myrkri að vera
steypt þar út.
Sagt er að þessi ráðstöfun
með strætisvagninn úr Sólheim
um aftur sé því að kenna, að
fólk hafi hringt héðan og
kvartað yfir hávaða frá honum.
En það er á misskilningi byggt,
enda gengur hann aðeins frá
7 að morgni til 12 að kvöldi og
styttri tíma á sunnudögum.
Hins vegar hefur stór hóp-
ferðabíll, sem skilinn er eftir í
fullum gangi oft langtímis
snemma morguns og jafnvel að
nóttu haldið vöku fyrir Sól-
heimabúum, sömuleiðis stór bíl
skrjóður frá fiskverkunarstöð
niðri í bæ. Hann var víst hafð-
ur í' gangi um nætur, af því að
hann fór ekki í gang á morgn-
ana. En sú drusla er nú úr sög-
unni sem betur fer. Þessi óþæg-
indi eru því sizt sök strætis-
vagnanna.
í jafn fullkominni nýtízku-
borg sem Reykjavík er orðin,
ror To-ar
þar sem allt er gert íbúum til
þæginda, nema selja benzín að
nóttunni, finnst okkur Sól-
heimabúum fáránlegt að gera
okkur þennan óleik að ástæðu-
lausu, svo ánægð sem við erum
með götuna okkar að öðru
leyti. Og hér eru börn sjaldan
að leik á götunni. Kirkjan kenn
ir þeim góða siðu og hér eru
garðar og skot, þar sem þau
una sér vel. Lögreglan þarf
fremur að athuga hættur ann-
ars staðar í borginni.
Vonum að „bíllinn" fái aftur
að ganga um Sólbeima sem
allra fyrst og óskum að sú ráð-
stöfun verði öllum til góðs 1
nútíð og framtíð.
— Árelíus Níelsson".
• Fjölhæfur útlend-
ingur í atvinnuleit
Ungur Bandaríkjamaöur,
sem hér er á ferðalagi, kom að
máli við Velvakanda um dag-
inn og sagðist vera að reyna að
fá einhverja atvinnu hér til að
geta dvalizt hér enn um sinn.
Hann hefur fengizt við glugga-
skreytingar, blómaskreytingar
og innanhússarkiektúr auk
þess sem hann hefur leikið á
píanó. Þessi ungi maður býr 1
Hótel Vík, og ef einhver kynni
að þurfa á aðstoð hans að
halda, er hann beðinn að snua
sér þangað.

Nýtt símanúmer:
38820
BRÆÐURNIR ORMSSON h.f.
Vesturgötu 3. — Lágmúla 9.
Ul