Morgunblaðið - 11.03.1966, Blaðsíða 14

14
MORGU N BLAÐIÐ

Fðstudagur 11. marz 1968
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 95.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 5.00 eintakið.
ATVINNULIFIÐ OG
LANDSB YGGÐIN
¥Tm allt land hafa á undan-
förnum árum verið mikl-
ar framfarir og ör atvinnu-
uppbygging. Sést það m.a. af
þáttum þeim, sem Morgun-
blaðið birtir um þessar mund-
ir frá fréttariturum sínum úti
á landi. Viðreisn atvinnulífs-
ins er því ekki einskorðuð
við einstaka landshluta, held-
ur er hún einkenni um allt
land.
Því er þó ekki að leyna,
að nokkuð er það mismun-
andi, hve miklar framfarirn-
ar hafa orðið, og sums stað-.
ar er atvinnuástandið verra
en skyldi. Hér í blaðinu birt-
ist nýlega athyglisverð grein
um atvinnumál á Norður-
landi eftir Lárus Jónsson.
Hann vekur athygli á því, hve
skaðsamlegur sé áróðurinn
um það, að ekki sé lífvænlegt
úti á landsbyggðinni. Um það
segir m.a.:
„Hin áðurnefnda bölsýnis-
og volæðisvofa, sem virðist
vakin upp úr myrkri mið-
alda, á því ekkert erindi til
nútímafólks, hvorki í þessum
landshluta eða annars staðar
á íslandi, og allra sízt sú
fylgja hennar, að mikill hluti
þjóðarinnar skuli teljast eins
konar niðursetningar í eigin
landi, á framfæri þess' þjóð-
félags, sem þetta fólk hefur
helgað jafn erfiðan og árang-
ursríkan starfsdag eins og
norðlenzkir sjómenn og verka
menn.“
Áreiðanlegt er að volæðis-
tal úrtölumanna er til þess
fallið að draga úr uppbygg-
ingu úti um land. Það er
reynt að telja fólki trú um, að
lífskjör séu miklu betri í fjöl-
býlinu á Suðvesturlandi, og
þannig beinlínis stuðlað að
því að fólk hverfi frá störfum
og uppbyggingu úti á landi og
setjist að sunnanlands. Þessi
áróður er því þjóðhættuleg-
ur og vísvitandi tilraun til
þess að lama framfarahug
manna, sem búsettir eru úti á
landi.
En sem betur fer nægir
þessi harmkvælasöngur ekki
til að drepa framfarahug
manna. Þvert á móti er hann
mikill um land allt. Og fólkið
lí fjölbýlinu Suðvestanlands
skilur það mætavel að styrkja
verður atvinnulífið úti um
land. Það er hagur þjóðar-
heildarinnar — og ekki síður
þeirra, sem syðra búa, því að
vaxandi fóiksfjöldi þar skap-
ar margvísleg vandamál.
Þess vegna hefur það líka
verið boðað, að stórátak verði
gert til að styrkja atvinnu-
lífið úti um land, og m.a.
er hugmyndin að nota veru-
legan hluta skattteknanna af
alúmínbræðslunni til þess að
efla atvinnurekstur á lands-
byggðinni. Þannig verður
alúmínverksmiðjan ekki til
þess að „sporðreisa" þjóðfé-
lagið, eins og sumir vilja
halda fram, heldur þvert á
móti. Tekjurnar, sem varið
verður til atvinnuuppbygg-
ingar úti um land, nægja til
að skapa öflugt atvinnulíf fyr
ir margfaldan þann fjölda
manna, sem við alúmínverk-
smiðjuna vinna, og þannig
verður hún grundvöllur öfl-
ugs atvinnulífs víða um land.
Þessa staðreynd ættu menn
að hugleiða í stað þess að
reyna að telja kjark úr mönn-
um og berjast gegn framför-
um, bæði Suðvestanlands og
annars staðar.
STÆKKUN
SEMENTSVERK-
SMIÐJUNNAR
Ásgeir Pétursson, formaður
^ stjórnar . Sementsverk-
smiðju ríkisins hefur upplýst,
að gert sé ráð fyrir, að verk-
smiðjan verði stækkuð í á-
föngum, þannig að fram-
leiðslugetan komist upp í 400
—450 þúsund tonn á ári í stað
110 þúsund tonna, sem af-
kastagetan er nú. Er gert ráð
fyrir að fyrsti stækkunar-
áfanginn verði tekinn í notk-
un árið 1972, en þá má áætla
að ársinnflutningur sements
verði orðinn um 50 þús. tonn.
Er heppilegt að hefja slíkar
framkvæmdir þegar byggingu
Búrfellsvirkjunar og alúmín-
bræðslu lýkur, eða 1969.
Eðlilegt og sjálfsagt er að
stækka sementsverksmiðjuna
eftir því sem sementsnotkun
eykst, en ráð er fyrir því gert,
að hún muni tvöfaldast á tíu
árum. Við stækkunina verð-
ur verksmiðjan hagkvæmari,
og á sementsverð því að geta
orðið lægra.
Sementsverksmiðjan er sú
stóriðja, sem einna mesta þýð
ingu hefur haft hér, og verð-
ur auðvitað enn mikilvægari
í framtíðinni. Gegn þeirri
framkvæmd var þó á sínum
tíma barizt, eins og yfirleitt
öllum framfaramálum hér-
lendis, því að engu er líkara
en sumir menn — og jafnvel-
flokkar og samtök manna —
hafi það meginmarkmið að
berjast gegn framförum og
reyna að hindra þær.
En sjónarmið þessara manna
hafa ekki fengið að ráða og
munu heldur ekki fá að ráða
nú, þegar íslendingar eru fyr-
ir alvöru að snúa sér að stór-
iðjunni, þar sem vélarnar og
fjármagnið er látið vinna og
VS»J
UTAN ÚR HEIMI
Andrew IUuBligan (Observer):
Betri horfur í EBE
SJÖTTI fundur seðstu ráða-
manna Vestur-Þýzkalands og
Frakklands, sem haldinn hef-
ur verið síðan undirritaður
var samningur um samstarf
ríkjanna 1963, fór fram af
mikilli vinsemd.
Áður en Ludwig Erhard,
kanzlari V-Þýzkalands hélt
heimleiðis, að loknum viðræð
um við De Gaulle, Frakklands
forseta, í Paris í fyrri viku,
sagði kanzlarinn við George
Pompidou, franska forsætis-
ráðherrann: „Þetta var góður
fundur, og viðræðurnar nú
staðfesta, að samkomulag okk-
ar er enn í fullu gildi“.
Mörg mál voru rædd, sem
ástæða var til að ætla, að
eining myndi ekki ríkja um,
en samt lýsti háttsettur fransk
ur embættismaður því yfir, að
fundinum loknum, að hann
hefði verið nytsamlegur „í
fyllstu merkingu þess orðs“.
Erhard hafði fyrst og fremst
í huga að ræða tvö vandamál,
er hann kom til Parisar. í
fyrsta lagi óskaði hann eftir
að ræða framtíð Efnahags-
bandalags Evrópu, en þá
hafði nýlega náðst samkomu-
lag í viðræðum í Luxem-
bourg, eftir sjö mánaða
kreppu innan bandala-gsins. I
öðru lagi vildi kanzlarinn
ganga úr skugga um, hvort
De Gaulle hefði í huga að
ræðu af alvöru við sovézka
ráðamenn um sameiningu
Þýzkalands, er forsetinn held
ur í heimsókn til Moskvu, í
júní. Það var einkum og sér
í lagi afstaða Frakklandsfor-
seta til síðara málsins, sem
Erhard var ánægður með.
V-Þjóðverjar hallast að ein
ingu Evrópu á stjórnmálasvið
inu. Hins vegar hefur Erhard
gert sér ljóst, að De Gaulle er
ekki fylgjandi jafn nánu sam
starfi og Bonnstjórnin. Frakk
landsforseti hallast að sam-
starfi, ekki bandalagi. Þannig
hefur hægt miðað í málefnum
Efnahagsbandalagsins, því að
stjórnir allra landanna sex
verði að haldast í hendur.
Því hafa bæði Erhard og
De Gaulle ákveðið að fylgja
nákvæmlega málamiðlunar-
samkomulagi því, sem gert
var í Luxembourg 29. janúar.
Verður því fyrst og fremst
stefnt að því að skipuleggja
fjármál sameiginlegs markaðs
fyrir landbúnaðarvörur innan
bandalagsins, og, að á ný verði
teknar upp umræður þær um
tollamál ríkjanna beggja
vegna Atlantshafsins, sem
nefndar hafa verið Kennedy-

Erhard
umræðurnar. Fyrra málið hef
ur mikla þýðingu fyrir Frakk
land, það síðara fyrir Vestur-
Þýzkaland.
Nýskipaður efnahagsmála-
ráðherra í Frakklandi, Débré,
hefur lýst því yfir, að Frakk-
ar vilji fara sér hægt í lækkun
ytri tolla Efnahagsbandalags-
ins, því að þannig geti þeir
að nokkru vegið upp mikinn
kostnað, vegna, sameiginlegs
landbúnaðarvörumarkaðs, sem
verða mun ríkjandi frá 1970.
Þótt tekizt hafi að koma í
veg fyrir ófarir í Luxembourg,
þá er það Ijóst, að mýmörg
vandamál eru óleyst.
Það, sem mestu máli skiptir,
er, að Frakkar og V-Þjóðverj-
ar eru nú reiðubúnir til að
leysa vandamálin í bróðerni,
ekki með tilvísun til Rómar-
sáttmálans eins.
Árangur viðræðna í París,
frá sjónarmiði V-Þjóðverja,
er þó mestur að því er snertir
yfirlýsingar DeGaulle um fyr-
irhugaðar viðræður hans við
sovézka ráðamenn. Frakk-
landsforseti hét því, að hann
myndi á engan hátt bera fyrir
borð hagsmuni V-Þýzkalands.
Auk þess mun forsetinn hafa
lofað að leggja fram sjónar-
mið Bonnstjórnarinnar. Hins
vegar er ekki hægt að fá upp-
lýst, hvort Erhard myndi vilja
falla frá hlutdeild í væntan-
legri stjórn fyrirhugaðs kjarn-
orkuhers Átlantshafsbanda-
lagsins og ýmis önnur mál,
sem vitað var fyrir fram, að
ekki myndi nást eining um á
fundinum.
Ekki var heldur minnzt á
hugsanlega aðild Breta að
Efnahagsbandalaginu. Það er
skoðun franskra ráðamanna,
að ekki komi til greina, að
Bretar fái aðild að bandalag-
inu, fyrr en þau vandamál,
sem bandalagsríkin sjálf eiga
nú við að etja, eru leyst, og
Bretar hafa sjálfir fundið
laus-n á eigin vandamálum.
Þótt bæði v-þýzkir og fransk
ir ráðamenn séu hlynntir að- ■
ild Breta, og DeGaulle og ráð-
herrar hans hafi oft tekíð má-1-
ið á dagskrá að u-ndanförnu,
þá hafa engar ákveðnar til-
lögur komið fram um það mál.
Það er haft eftir áreiðanleg-
um heimildum í París, að
Bretar verði að sigrast á eigin
efnahagsvandamálum, og sýna
áhuga sinn á samstarfi við
Evrópu í verki, áður en aðild
komi til greina. Þá verði Bret-
ar að varpa af sér ýmsum
skyldum, sem þeir hafa tekizt
á hend-ur víða um heim, áður
en frekara samstarf við banda
lagsríkin sé hugsanlegt.
Ýmis annar árangur náðist
á Parísarfundinum, í viðræð-
um ráðherra. Samið var um
aukið samstarf á sviði vísinda,
hermála og uppeldisnrála.
skapa þá auðlegð, sem verður
undirstaða bættra lífskjara
um alla framtíð.
FRELSISUNNEND-
UR í SOVÉT-
RÍKJUNUM
f ípplýsingar rússneska rit-
höfundarins Valery Tars-
is, um ástandið í Sovétríkj-
unum, hafa vakið mikla at-
hygli um heim allan, og er
það að vonum. Síðastliðinn
þriðjudag birtist grein í
Morgunblaðinu eftir Valery
Tarsis, og segir hann m.a. frá
því, að hann hafi iðulega haft
tækifæri til þess að ræða við
ung ljóðskáld um lífið í Sovét
ríkjunum. Síðan segir Tarsis:
„Svo undarlega sem það má
hljóma komumst við einróma
að þeirri niðurstoðu, að bezta
lausnin fyrir frelsisunnendur
í Sovétríkjunum sé að skipa
sér í fylkingu geðveiðissjúkl-
inga. Samkvæmt lögum er
ekki hægt að handtaka eða
ofsækja geðsjúka, og það er
aðeins unnt að senda þá á
hæli, ef þeir brjóta af sér á
opinberum vettvangi. Það er
einkennilegt öfugmæli í þessu
öllu. Það er mjög erfitt í Rúss
landi fyrir mann, sem er í
rauninni geðveikur að fá vist
á sjúkrahúsi, það er ekki
rúm fyrir hann. Ættingjar
flogaveikra eyða mörgum ár-
um í að reyna að koma þeim
á sjúkrahús, en það eru eng-
in vandkvæði á því að finna
pláss fyrir skáld eins og
Yesesin-Volpin, L. Gubanov,
Vladimir Bukonvsky, Vish-
nevskaya og marga aðra. Auð
vitað er það ekkert skemmti-
legt að vera lokaður inni á
geðveikrahæli. Það er ekjsert
til að státa af að vera skráð-
ur sem sjúklingur á hæli fyr-
ir taugaveiklaða, en það er
samt betra að mínu áliti, en
að vera í fangelsi.“
Þetta eru orð Valery Tars-
is, og vissulega gefa þau ó-
hugnanlega mynd af lífinu í
Sovétríkjunum. Það er ein-
kennilegt þjóðfélag, þar sem
skáld og rithöfundar telja það
beztu lausnina að vera stimpl
aðir geðsjúklingar.