Morgunblaðið - 06.05.1966, Qupperneq 2

2
MORGU NBLAÐIÐ
Föstudagur 6. maí 1966
„Dómsuppkvaðningin færir okkur
feti nær endanlegri lausn"
— segir Gunnar Thoroddsen, sendiherra
FRÉTTARITARI Mbl. í Kaup-
mannaliöfn hafði í dag tal af
%' Gunnari Thoroddsen sendiherra,
og spurSí um álit hans á dóms-
uppkvaðningunni í Landsréttin-
um. Sendiherrann sagði:
„Dómsuppkvaðningin er gleði-
legur viðburður, sem-færir okk-
ur feti nær endanlegri lausn
þessa þessa erfiða og vandmeö-
farna máls. Hinar ýtarlegu for-
sendur dómsins, sem ég hef far-
ið yfir í dag og kynnt mér, eru
íhugunarverðar og gefa tilefni til
margvíslegra umrseðna. Forsend-
urnar eru áhugaverðar, bæði frá
réttarfarslegu og pólitísku sjón-
armiði. í tveimur veigamiklum
atriðum stríða þær gegn sjónar-
miðum ríkisstjórnarinnar og
stjórnarnefndar Árnasafns. Dóm-
urinn kveður svo á, að Árnasafn
sé sjálfseignarstofnun, en ekki
^ríkiseign, hvorki beirit né vegna
tengsla sinna við háskólann. I
forsendunum segir einnig, að sú
skipting safnsins, sem lögin byggj
ast á, sé í raun og veru nauðung-
arafsal. Á hinn bóginn telja dóm
endur, að Árnasafn hafi sérstöðu
að ýmsu leyti og að yfirráð þess
yfir handritunum víki í svo
mörgu frá almennum eingarétti
að hinar lagalegu ráðstafanir falli
ekki undir 73. gr. stjórnarskrár-
innar, þar sem fjallað er um
vernd eignarréttarins og eignar-
nám. Það er einnig mikilsvert, að
dómurinn leggur á það áherzlu,
að skipulagsskrá safnsins bendi
ótvírætt til þess að stofnandinn
(Árni Magnússon) hafi borið ís-
lenzka hagsmuni mjög fyrir
brjósti. Forsendur landsréttar-
dómsins gefa til kynna að dansk
ir dómarar telji málið ekki svo
einfalt og augljóst frá réttarfars
legu sjónarmiði að endanleg
lausn þess liggi í augum uppi“.
•
Viðbrögð danskra stjórnmála-
manna:
Erik Eriksen, fyrrverandi for-
Kópavogur
Sjálfstæðiskvennafélagið Edda
heldur- basar sunnud. 8. maí n.
k., kl. 3 s.d. í Sjálfstæðishúsinu
Kópavogi. Þeir, sem vilja
styrkja basarinn, hafi samband
við Guðrúnu Gísladóttur, Álf-
hólsv. 43, Kópav., sími: 40167 og
Sigríði Gísladóttur, Kópavogs-
braut 45, Kópav., sími: 41286.
Gunnar Thoroddsen,
sendiherra.
sætisráðherra, kvaðst geta sagt
það eitt, að dómurinn hefði orðið
sá, sem hann hefði vonazt til og
búizt við. Hann sagði, að sér
væri þetta mikil ánægja og að
hann óskaði bæði Dönum og ís-
lendingum til hamingju.
íhaldsmaðurinn Poul Möller,
sagði: „Við verðum að bíða hæsta
réttardómsins, þar sem hér er
um að ræða erfitt lögfræðilegt
atriði. Æðsti dómstóll landsins
verður að ganga frá lokaúrskurði
í málinu. Forsendur landsréttar-
ins benda mjög í þá átt, að rétt-
urinn hafi ekki viljað vanmeta
meirihluta Þjóðþingsins, en gefa
þó í skyn lögfræðilegar ástæður
til þess að svo gæti orðið. í dóm-
inum er hæstarétti sýnilega ætl-
að úrskurðarvald í málinu".
Axel Larsen frá Sósíalíska
Þjóðarflokknum: „Þetta er að-
eins sá dómsúrskurður, sem ég
hafði búizt við. Það væri algjör-
lega óhugsandi, að danskur dóm-
stóll gæti dregið í efa rétt Þjóð-
þingsins til að taka ákvörðun í
slíku máli. Það er leiðinlegt, að
þessi málaferli urðu, en nú verð-
ur vonandi hljótt um málið“.
Prófessor Jón Helgason, for-
stöðumaður Árnasafns, er enn
sem fyrr hlutlaus í málinu og
vildi ekkert um dómsúrskurðinn
segja.
Ib Thyregod, þingmaður Vinstri
flokksins, sem sjálfur er hæsta-
réttarmálaflutningsmaður, segir
m.a. að sú skoðun landsréttarins,
að hér sé ekki um að ræða
eignarnám .í þeim skilningi að
lögin brjóti í bága við 73. gr.
stjórnarskrárinnar, sé að hans
dómi mjög vafasöm rétt eins og
var um meðferð málsins í Þjóð-
þinginu. Hann bendir þó á, að nú
eigi að fullreyna dóminn fyrir
hæstarétti og að rétt sé að bíða
úrskurður hans.
Menn eru aftur farnir að velta
því fyrir sér, hver muni greiða
kostnaðinn af málaferlunum. —
Lögfræðilegur ráðunautur hand-
ritanefndarinnar frá 1964, lands-
réttarmálafærslumaðurinn H. G.
Carlsen segir í þessu sambandi:
„Sá orðrómur hefur komizt á
kreik, að málskostnaður hafi ver
ið greiddur af fé því, er ríkið
veitir til rannsóknastarfa á veg-
um safnsins. Því fer að sjálfsögðu
víðs fjarri. Varðandi þetta atriði
get ég aðeins sagt að hópur borg-
ara styður okkur fjárhagslega og
það er hreint ekki svo fámenn-
ur hópur“.
— Rytgaard.
Bröndum-Nielsen ekki af
baki dottinn
MORGUNBLAÐIÐ sneri sér
að venju til prófessors Jo-
hannesar Bröndum-Nielsens
og spurði hann um álit hans
á dómi landsréttarins og for-
sendum hans. Prófessorinn,
sem er 84 ára að aldri og einn
harskeyttasti andstæðingur af
hendingar handritanna í Dan-
mörku, sagði, að lögfræðingar
Árnanefndar væru ánægðir
með tvö atriði í forsendum
dómsins, þ .e. að Árnasafn sé
sjálfseignarstofnun og í öðru
lagi að nú liggur fyrir að um
nauðungarafsal sé að ræða,
þannig að lögin feli í sér eign
arnám, eins og Bröndum-
Nielsen komst að orði.
Þá er að líta á fyrirvara
dómsins, hélt hin aldna kempa
áfram: hann hefur í för með
sévr þá ályktun að rétturinn
verði að sýkna ráðuneytið. Og
nú mun þetta síðast nefnda
atriði verða reynt fyrir hæsta
rétti með áfrýjun til hans og
verður sá málflutningur að
öllum líkindum í haust.
Við spurðum Bröndum-Niel
sen, hver borgaði brúsann fyr
ir Árnanefnd og svaraði hann
því til, að það mundi lenda á
hinu opinbera að greiða máls
kostnaðinn, nema hvað Árna-
nefnd mun borga sínum mál-
flutningsmanni sjálf, en ekki
vil ég upplýsa nú frekar en
áður, hverjir eru okkar aðal-
styrktarmenn, sagði Jóhannes
Bröndum-Nielsen að lokum.
Næffilefft maffwt
neyzlufisks
í ræðu, sem Birgir fsl. Gunn-
arsson, borgarfulltrúi hélt á
fundi borgarstjórnar í gær kom
fram, að ráðstafanir verða gerð
ar til þess, að nægilegt framboð
Gylfi Þ. Gislason, menntamálaráðherra:
Schmith hélt vel á málum
HANDRITAMÁLIÐ er í hópi
þeirra mála, sem mesta at-
hygli hafa vakið og harðastar
deilur hafa orðið um í Dan-
mörku á síðari árum, sagði
Gylfi Þ. Gíslason, mennta-
málaráðherra, þegar Mbl.
spurði hanm í gær um hand-
ritadóminn.
Stuðningsmenn handritaaf-
hendingarinnar hafa þurft að
legrgja. mikið að sér til þess að
koma málirnu fram, hélt ráð-
herrann áfram. Þeir eiga
miklar þakkir skitdar fyrir
þann pólitíska kjark, sem þeir
hafa sýnt. En við undirbúning
lagasetningarinmar þurfti einn
ig mjög að vanda málið frá
lögfræðilegu sjónarmiði, því
að þar er um að ræða mjög
flókin og vandasöm réttar-
atriði. Ég átti þess kost á sín-
um tíma, að fylgjast ýtarlega
með lagalegum undirbúningi
málsins og tel daniska mennta-
málaráðuneytið hafa haldið
þar mjög vel á málum. En
samt varð auðvitað aldrei vit-
að með vissu, hvernig dóm-
stólar mundu líta á hin lög-
fræðilegu deiluatriði. Þess
vegna var einnig mjög mikið
undir því komið, hvernig til
tækist um málflutning fyrir
Landsréttinum. Ég hef ör-
ugga vitneskju um það, að
Poul Schmith, málafærslu-
maður ráðuneytisins, h a f i
haldið frábærlega vel á mál-
stað þess. íslenidingar munu
ávailt minnast þess og þakka
það“.
neyzlufisks verði í borginni í
sumar. Sagði borgarfulltrúinn í
ræðu sinni að ráðstafapir yrðu
gerðar til þess að afla togara
yrði landað hér í sumar og þar
með tryggt að neyzlufiskur yrði
á boðstólum fyrir borgarbúa.
X-D
Aðsúgur að
Adenauer
Jerúsalem 5. maí — AP.
A.m.k. 15 stúdentar hlutu
meiðsli í dag í óeirðum, seni
urðu í háskólanum í Jerúsalem
vegna komu dr. Konrads Aden-
auers, fyrrum kanzlara Þýzka-
lands, þangað í dag, en þetta
eru þriðju óeirðirnar í ísrael
síðan Adenauer kom þangað á
mánudag. Um 200 lögreglumenn
réðust að 1000 stúdentum, sem
höfðu í frammi óeirðir, og báru
spjöld með áletrunum á borð
við „Adenauer Raus“, „Heim-
sæktu Auschwitz" o.fl.
í GÆR var NA kaldi hér á
landi. Víða norðan lands, á
Vestfjörðum og Austfjörðum
voru él og 1—2 st. frost.
Sunnan lands og vestan var
bjartviðri og víða yfir 5 st.
hiti en hafði verið næturfrost.
gera má ráð fyrir svipuðu
veðri áfram næstu daga.