Morgunblaðið - 16.07.1966, Blaðsíða 13

Laugardagur 16. júlí 1966
MORGUNBLAÐIÐ
13
ÞAÐ sem m. a. vekur athyg-li
við sjávarútveg á Vestíjörðum
og hvergi hefur verið stundað
í eins ríkum mæli hér á landi
og þar, er rækjuveiði eða
kampalampaveiði eins og hún
var stundum nflínd fyrr á tím-
um. Þegar Við áttum erindi
til ísaf jarðar nú fyrir skömmu
notuðum við tækifærið og
ræddum við framkvæmda-
stjóra Niðursuðuverksmiðj-
unnar hf, Böðvar Sveinbjarn-
arson, og fræddumst af hon-
um um þennan þátt í bjarg-
ræðisvegum ísfirðinga.
Við Torfnesveg er Niður-
suðuiverksmiðjan til hús.a í
lágri og langri bygginigu. Við
spyrjum framikvæmdastjór-
ann fyrst um sögu rækjuiðn-
aðarins á ísafirði, og hann
svarar:
— þessi grein iðnaðar hefst
hér á ísafirði árið 1i9i36 með
því að Norðmaður Simon
Olsen byrjar að veiða rækju
hér og bendir ísfirðingum á
hve arðvænleg framleiðs'lu-
vara hún sé. Jaánframt byrj-
ar einnig um likt leyti Sveinn
Sveinsson útgerðarmaður að
veiða rækju. Nokkru síðar
stofnar bæjarfélagið Rækju-
verksmiðju ísafjarðar og fær
Þorvald Guðmundssom, nú
forstjóra í Síld og fisk, til þess
að veita verksmiðjunni for-
stöðu. Með Þorvaldi var einn-
ig í þessu Tryggvi Jónsson,
nú forstjóri fyrir Ora.
Um 1940 keypti síðan
Jón Kjartamsson, nú forstjóri
í Sælgætisgerðinni Viking,
ásamt fleirum stóran hlut í
verksmiðjunni og endurreisti
hana og rak af miklum dugn-
aði.
— Hvernig er verksmiðjan
nýtt, utan rækjuvertíðarinn-
ar?

Frá rækjupillun á IsafirðL
Rækjuiðnaðurinn merkileg
atvinnugrein á ísafirði
Rætt við framkvæmdastjóra Niður-
suðuverksmiðjunnar h.f. á ísafirði
— Rækjuvertíðin er frá því
í oktábermánuði og þar til i
apríl, en utan þess tíma sjóð-
um við niður grænmeti, fisk-
bollur og fiskibúðing, þegar
hráefni gefst.
— Hve margir vinna hér að
staðaldri?
— Hér vinna um 40 manns,
þegar venksmiðjan er í fullum
gangi, en þessi iðnaður er
mjög mannfrekur. Rækjan er
* *
a *
Niðursuðuverksmiðjan hf til hægri og fiskmjölsverksmiðjan á Torfnesi (þar sem rýkur úr).
forsoðin og síðan þarf að pilla
hverja einstaka rækju úr skel-
inni. Er það miikil þolinmæðis-
vinna eins og skiljanlegt er,
en gæði handpillaðrar rækju
eru miklu meiri en vélpill-
aðrar, þar eð rækja úr vélun-
um er ekki eins falleg og
handpilluð.
— Hve margir bátar höfðu
rælkj uveiðileyfi hér á síðustu
vertíð?
— Þeir voru 17 hér við
Djúpið. Sumir þeirra lögðu
upp á ísafirði, aðrir á Lang-
eyri, við Áliftafjörð, Hnífsdal
og Bolungarvík. Veíðin var
um 1200 tonn upp úr sjó síð-
astliðna vertíð.
Á atvinnuleysistímabilinu
var hér oft hundrað manns
við vinnu hjá okikur, en nú
gæti farið svo að ekki væri
unnt að láta handpilla rækj-
una, þar eð kaupgjald fer svo
ört hækkandi. Væri það miik-
ill skaði, þar eð það rýrir
mjög gæði rækjunnar eins og
— En er markaður fyrir
rækju nokkuð traustur?
— Jú, sl. ár var að minnsta
kosti nokkuð góður markaður
fyrir hana í Bretlandi og
Finnlandi, sem eru aðalkaup-
enduir okkar íslendinga að
rækju.
Niðursuðuverksmiðjan hf er
arftaki gömlu verksaniðjunn-
ar, Rækjuverksmiðju ísafjarð-
ar, en hún var staðsett þar
sem nú er skipasmíðastöð
Marzellíusar Bernharðssonar.
Þessi verksmiðja er hins vegar
stofnuð árið 1955 og hef ég
alltaf litið á hana sem sama
fyrirtækið, þótt hún íhafi skipt
um nafn.
— Hve mikil er afkastageta
verksmiðjunnar?
— Afkastagetan er um 30—
40 tonn á ári og í frystiklefum
getum við geymt um 70—80
tonn.
Arið 1948 fór þetta fyrir-
tæki út í það að stofna fyrir-
tæki með öðrum, sem 'heitir
Torfnes hf og er staðsebt hér
í næsta húsi. Þar mala þeir
rækjiuskelina og fæst úr því
ágætis mjöl og útflutnings-
vara, sem góður markaður er
fyrir í Þýzikalandi. Áður var
skelinni hent. Fyrir þremur
árum gekk síðan Norðurtangi
Böðvar Sveinbjarnarson
inn í Torfnesið og þar eru nú
öll bein, sem til falla möluð.
Þá hefur einnig verið brætt
þar nokkuð af liifur.
— Vildirðu taka eitthvað
fram að lokum?
— Við erum nú að setja
upp hjá okkur frystitæiki og
vonumst til að fá við það sam-
felldari vinnu. Vonumst við
til að með því móti nýtist
bæði hráefni og tími betur,
sagði Böðvar að lokum.
— mf.
Umræður um borgarreikninginn
Á FONDI horgarstjórnar
Reykjavíkur sl. fimmtudag var
Reikningur Reykjavíkurborgar
fyrir 1965 til 2. umræðu og síðan
samþykktur samhljóða.
Einar Ágústsson (F) sagði að
Framsóknarflokkurinn væri eini
flokkurinn sem aldrei hefði átt
aðild að endurskoðun borgar-
reikninga. Hann ræddi síðan
einstök atriði í reikningunum og
gerði sérstaklega að umtalsefni
taprekstur á Korpúlfsstaðabúinu
og BÚR. Það sýnist ástæðulaust
fyrir borgina að auka við smjör-
fjallið með tapi, sagði borgar-
fulltrúinn og sagði að leggja
bæri niður þennan búrekstur úr
því að hann gæti ekki borið sig.
Spi rningin er, hvort tapið á
BÚR er eins mikið raunveru-
lega og gefið er upp og í öðru
lagi hvort það þarf að vera
svona mikið. Nefndi borgarfulltr.
síðan ýmsar tölur til þess að
sýna þá verðmætasköpun, sem
yrði úr afla togara BÚR og
sagði að sú verðmætasköpun
hlyti að vera borgarfélaginu ein-
hvers virði.
Um reksturinn á BÚR sagði
Einar Ágústsson, að aðrar þjóð-
ir rækju togara með hagnaði á
sömu miðum og við en skilyrðin
til hagskvæms rekstrar þurfa að
vera fyrir hendi. Það er engin
lausn að selja gömul skip ef ný
eru ekki keypt í staðinn.
Að lokum gerði borgarfulltrúi
athugasemd við skuld ríkissjóðs
við borgarsjóð og lagði til að
hart yrði gengið að ríkissjóði
með greiðslur.
Guðmundur J. Guðmundsson
(K) sagði að endurskoðandi
þyrfti að vera á fullum launum
til þess að geta gert sér glögga
grein fyrir hag borgarinnar og
fyrirtækjum hennar. Hann
kvaðst því aðeins mundi nefna
eitt dæmi. Vélamiðstöðin var í
skuld við borgarsjóð 1964 en 1965
skuldaði borgarsjóður Vélamið-
stöð 5,7 millj. Meðan borgarsjóð-
ur heldur þessu fyrirtæki þannig
niðri greiðir Vélamiðstöðin í
leigu fyrir vörubíla 35 milljónir
en aðeins 25 millj. fyrir eigin
bíla. Vélamiðstöðin tekur á leigu
vinnuvélar fyrir 15 milljónir, en
leiga fyrir eigin vélar er 17
milljónir. Það bætir svo ekki úr
skák, þegar starfsmenn Véla-
miðstöðvarinnar eiga vélar, sem
þeir leigja stöðinni. Sama er að
segja um verkstæðið. Vélamið-
stöðin á eigið verkstæði en kaup-
ir mikla- vinnu frá öðrum verk-
stæðum, sérstaklega einu, sem
starfsmenn Vélamiðstöðvarinnar
eiga hlut í.
Björgvin Guðmundsson (A).
gagnrýndi það að í fjárhags-
áætlun ár eftir ár væru ýmsir
tekjuliðir áætlaðir of lágir.
Nefndi hann ýmis dæmi þess að
breytingartillögur Allþfl. við
fjárhagsáætlun 1965 hefðu stað-
ið betur en áætlunin sjálf.
Björgvin kvaðst vilja taka und-
ir það með síðasta ræðumanni
að erfitt væri að átta sig á reikn-
ingunum meðan ekki væri betri
tengiliður milli borgarstjórnar
og borgarfyrirtækja.
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri, sagði að aðstöðugjöld
1965 hefðu verið óætluð 20%
hærri en 1964. í raun hefðu þau
hins vegar orðið enn hærri. En
við getum hrósað happi yfir
því að tekjur hafa farið fram úr
áætlun og að við getum því
staðið undir vaxandi útgjöldum.
Ef tekjur hefðu verið áætlaðar
hærri hefði útsvarsupphæð sl,
ár orðið lægri og brýn nauðsyn
að hækka útsvarsupphæðina í
ár.
Um Korpúlfsstaði sagði borg-
arstjóri að tekjur búsins kæmu
ekki að öllu leyti fram, þar sem
ekki væru taldar tekjur af malar
námi. Hins vegar er ástæðulaust
að reka þennan búskap með tapi
og ég geri ekki ráð fyrir að hann
verði langlífur. Málefni BÚR
hafa verið rædd ítarlega í borg-
arstjórn og mun ég því ekki
gera það nú, en ég vil taka það
skýrt fram að ég tel ekki fært
að festa kaup á nýjum skipum
meðan ekki liggja fyrir áætlanir
um að það geti borgað sig.
Skuld ríkissjóðs hefur hækkað
sem svarar framlagi hans til
Borgarsjúkrahússins. En lögum
skv. má ríkissjóður dreifa þeim
greiðslum á 4—5 ár. Ríkissjóður
hefur hins vegar greitt , fyrir
lántöku vegna þessa framlags
svo sem borgarfulltr. er kunn-
ugt og er gert ráð fyrir að árlegt
framlag ríkissjóðs nægi til þess
að standa undir afborgunum á
því. Fróðlegt er að rifja upp að
þegar Eysteinn Jónsson skilaði
af sér fjármálum ríkisins 1958
var skuld ríkissjóðs við borgina
20 millj., og miðað við verð-
gildi peninga í dag nemur það
miklu hærri fjárhæð en skuld
ríkissjóðs nú.
Vélamiðstöðin hefur bætt hag
sinn eagnvart borgarsjóði en
Framhald á bls. 17.