Morgunblaðið - 04.11.1966, Blaðsíða 19

Föstudagur 4. nóv. 1966
MORCUNBLAÐIÐ
19
— Trú min
Framhald af bls. 15.
fari að uppljóma veröldina með
einhverjum framtíðarspám eða
getum um hva'ð framundan sé.
Sjálfur veit ég ekki hversu
löng mín framtíð kann að verða.
Ég er maður að byrja sjötugs
aldurinn og þá fer nú að halla
undan fæti fyrir flestum. Ég
hygg gott til þess að sjá afkom-
endur mína setjast að á minni
eignarjörð. Það er þegar komið
í ljós, að svo verður a.m.k. nú
um skeið. Hver skilyrði þeim
verða sköpuð í nútíma þjóð-
félagi, get ég ekki sagt um. í dag
er landbúnaðurinn talinn af
sumum, dragbítur á hagvöxtinn.
Það má vel vera, að þetta sé
hægt að sanna tölulega, en til
eru verðmæti, sem ekki verða
reiknuð í krónum og aurum. En
nóg um það. Mér hefur reynzt
íslenzk mold gjöful, ef vel er að
henni búið, þó sjálfur hafi ég
ekki gert það eins vel og þurft
hef*;.
Oft heyrir maður það á orði
haft, að nú sé ungt fólk á villu-
götum meir en nokkru sinni áð-
ur. Hver er skoðun þín á því
máli? Viðmiðunin kemur alls
staðar fram. Þjóðinni hefur
fjölgað og allt þetta gerir hlutina
stærri ásýndum. Mér þykir lík-
legt, að sömu eða svipaðar þrár
bærist í brjóstum unga fólksins
nú og þegar við vorum ungir, en
tímarnir hafa breytzt og við-
horfin eru öll önnur. Leiðinda
atvik koma fyrir, en hætt er /ið,
að þar gjaldi margir. fárra.
Ýmislegt kann ég ekki við.
Kannske valdur þar um hrörn-
andi hugur og vaxandi elli. Gos-
drykkja þamb og bítlaöskur er
í mínum augum ekki menningar
fyrirbæri. En tek það þó sem
táknrænt dæmi breyttra tíma.
Oft verður góður hestur úr göld-
um fola. Það er enginn dauða-
dómur á æskuna í mínum augum
þó hún sé nokkuð villt, aðeins að
ekki séu framin óþokkabrögð.
Ég legg áherzlu á það, að orka
þarf að fá útrás og þó nokkur
umferð sé á unga fólkinu er ég
ekki maður til að fordæma það.
Sjálfur var ég glaðsinna, þegar
ég var ungur.
Hvað um horfurnar heima í
Húnaþingi? Finnst þér unga
fólkið hafa hug á að hverfa burt
úr héraðinu?
Hér talar reynslan sínu máli.
í héraðinu hefur ekkert fjölgað
nú um skeið, þrátt fyrir tilvist
kauptúnanna, sem þó hafa dreg-
ið til sín nokkuð af fólkinu.
Þetta er ljóst dæmi þess, að þétt-
býlið sogar til sín fólkið, og það
ei til vill meira en góðu hófi
gegnir. Ég er að vísu ekki
hræddur við landssig við Faxa-
flóa í eiginlegri merkingu, þott
KEFLAVÍK: — Pólska konan
Krystina Sovinska, sem kom fyr-
ir skömmu með Loftleiðavél til
Keflavíkur og var komin mjög
nærri því að fæða barn sitt í
flugvélinni, en þó varð ekki af
þvi, og tókst að flytja konuna í
sjúkrahúsið í Keflavík. Nú er
konan farin með barn sitt til
Bandarikjanna og leið báðum vel
©g var Kristína mjög hrifin af
móttökum og öllum viðurgern-
jngi í sjúkrahúsinu og hjá Loft-
leiðum. Áður en hún fór bað hún
um að koma á framfæri þakk-
iæti sínu til allra þeirra mörgu
tem studdu hana og aðstoðuðu á
ýmsan há-tt og með miklum og
kærkomnum gjöfum, þar tU.
nefndi hún sérstaklega Kvenfé-
lagið, stúlkurnar í símastöðinni
©g Önnu Bjarnadóttur kaupkonu,
•em gáfu henni bæði föt og fé og
margt annað sem kom sér vel á
þessu ferðalagi hennar. Þá bað
hún einnig að flytja sérstakar
þafckir til Jóns K. Jóhannssonar
iæknis og Ragnhildar ljósmóður
og al-Is starfsfólks og stofusystra
fólkið þyrpist þangað. Hitt dreg
ég í efa, að hollt sé þjóðarlíkam-
anum svo stórt höfuð, sem hér
er.
En eru það ekki fyrst og
fremst hinir auknu möguleikar
til athafna, sem draga folkið í
þéttbýlið?
Ég tel að hér sé um samverk-
andi orsakir að ræða. Meira og
fjölbreyttara félagslíf, fleiri
tækifæri til að vinna sér inn
fjármuni og njóta þar ávaxt-
anna á hvern þann hátt sem
menn orka. En ég held þó, að það
hljóti að vera talsvert atriði fyrir
þjóðina, að ekki lendi allt öðru
megin á bykkjunni. Ég álít, að
verið sé að stíga stórt og giftu-
drjúgt skref, með þeim áætlun-
um sem nú eru gerðar um upp-
byggingu hinna ýmsu landshluta
utan Faxaflóasvæðisins. Þessar
áætlanir þurfa að vera vel og
skipulega unnar, þannig að hjól-
in grípi rétt hvert inn í annað
og ekki kvarnist tennurnar.
Telur þú ekki, Halldór, að það
hafi neikvæð áhrif á viðhorf
ungs fólks til ákveðinna staría,
hvort sem það nú er búskapur
eða eitthvað annað, ef það elsr
upp í þeim anda, að hvergi séu
lakari möguleikar til lífsbjargar7
Eru ekki litlar líkur til að son-
urinn hafi hug á að staðfestast á
sinni föðurleifð, sé honum í upp-
vextinum sagt það sem óyggj-
andi sannindi, að hvergi eigi
hann meira strits eða lakari af-
komu að vænta?
Aldrei hef ég talið það neinu
máli til framdráttar, að vera sí-
felt að berja sér og draga aðeins
fram hinar neikvæðu hliðar.
Kenn þeim ungu hvern veg hann
skuli ganga og hann mun ekki af
honum víkja. Það segir sig sjálft,
hver áhrif það hefur á æskufólk,
ef það heyrir sífellt á orði haft,
að hvergi séu lífshættir lakari
en þeir sem það á við að búa.
Raunhæft mat á kjörunum er
auðvitað það æskilegasta. Þessi
flutningur til þéttbýlis staðanna
er vandamál, sem fleiri þjóðir e.i
íslendingar einir eiga við að
glíma. Áður fyrr var það tii-
finningamál fyrir mér, að ég sá
sá eftir hverju býli, sem í auðn
fór. Nú lít ég þessi mál nokkuð
öðrum augum. Ég held að við höf
um í dag þörf fyrir nokkurs
konar samfærslu byggðanna,
þannig, að við megum ekki
halda um of í þau býli, sem eru
mjög afskekkt og ef til vill harð-
býl. Þjóðfélagið kostar miklu
til að leggja þeim til þau gæði
sem nauðsynleg eru og sameig-
inleg mega teljast, svo sem síma,
rafmagn og vegi og ég tel, að
þjóðin hafi - ekki ráð á að gera
þetta svo, að full not verði að.
Því held ég að hagkvæmara sé
að taka lönd til ræktunar niðri
í frjósamari byggð, nærri u.m-
ferðaæðum. Hér er að vísu um
í sjúkrahúsinu. Krystina var
mjög hrifin og þakklát fyrir alla
hjálpsemi og vináttu sem hún
varð hér fyrir og lagði af stað
héðan glöð og ánægð með sinn
íslandsfædda son til nýrra heim-
kynna vestan hafs. — hsj.
Leiðrétting
MEINLEG prentvilla varð í kvik
myndagagnrýni blaðsins í gær
um myndina „Sumarnóttin bros-
ir“ í Hafnarfjarðarbíói. Þar stóð
eftirfarandi:
„Þetta er fyrst og fremst gam-
anmynd þótt ýmis atriði hennar
vekji menn til alvarlegra þenk-
inga, eins og náttur er góðra
gamanmynda, þar sem hrein
skrípalæti ráða þar ríkjum“.
Átti þarna að sjálfsögðu að
standa: . . . þar sem hrein skripa-
læti ráða ekki ríkjum ....
að ræða viðkvæmt mál. Átt.haga
tryggðin bindur fólkið og auð-
vitað er ekki hægt að banna því
búsetu hvar sem það vill vera,
en mér finnst eðlilegt, að bjóð-
félagið geti minna fyrir það
gert. Jafnframt verður að taka
það fram um jarðir, sem gefa
mikið af sér í náttúruverðmæt-
um, sem svo æðarvarp, selveiði
og trjáreka, að það er hagfellt
fyrir þjóðarbúið að þær haidis;
byggð, þó afskekktar séu.
Telur þú ekki að fólkið úti á
landsbyggðinni hafi möguleika til
sæmilegra lífshátta og hóflegrar
lífsnautnar?
Hvað er hóflegt? Það sem þótt.i
hóflegt í dag, þykir orðið lélegt
á morgun. Kröfurnar vaxa með
hverju ári sem líður. Ef til vill
kemur þetta fyrst á land í kaup-
stöðunum og við sjávarsíðuna og
þá fyrst og fremst í höfuðborg-
inni, en við fylgjum dyggilega í
kjölfarið, þorpin út á landinu og
sveitamennirnir.
Við sem erum bændur og búa-
lið í þessu landi vonum að sam-
dráttur þessa atvinnuvegar sé
stundarfyrirbæri, þó er það eng-
an veginn gott, að svo skuli nú
vera, því það eyðileggjast óhjá-
kvæmilega nokkur verðmæti, en
þó álít ég áð það sé betra en
dreifa byggðinni vítt og breitt,
þannig, að við ráðum ekki við
að koma heim á hvert býli þeim
gæðum, sem krafizt er í dag og
öllum eru nauðsynleg.
Sjálfsagt verður þetta allt inn-
an tíðar reiknað hagfræðilega í
rafeindaheilum það sem við
kemur krónum og aurum. En
min trú er sú, að handan við
krónur og aura séu verðmæti.
sem ekki má gleyma.
Nauðsynlegt tel ég að ungt
fólk sé menntað og vel upplýst.
en mætti ég þó benda á pað. að
lesa og nema bækur er ekki ein-
hlítt, það er til nokkuð. sem
nefnt er uppeldi, það sem ensk
tunga kallar — edueation — og
það þarf að taka föstum tökum,
bæði af heimili og skóla, ef ekki
á að verða minnkandi velfarn-
aður.
Þú hefur ferðazt nokkuð víða,
Halldór, og gert víðreistara en
margur íslenzkur bóndi, þar sem
þú hefur farið alla leið vestur á
Kyrrahafsströnd. Á þann hátt
hefur þú án efa fengið nokkra
innsýn í lífshætti fólks ólika
þeim, sem lifað er hér 1 þessu
kalda landi.
Vegfarandi, sem fer um í flýti
á erfitt með að gera samanburð.
Til þess þurfa menn að hafa
nokkra viðdvöl í landinu og kom
ast ofan í ástandið, kynnast
fólkinu og kynnast landinu miklu
meira en ég hafði tök á. Hitt er
annað mál, að það getur víkkað
sjóndeildarhringinn dálítið inn
á við, ef maður ferðast með opin
augu.
Þrátt fyrir ágætar viðtökur í
hófi frænda og vina þar vestra
var þó heimþrá farin að gera
vart við sig, til míns lands,
minnar þjóðar og fjölskyldu.
Enn ekki verður því neitað, að
nokkur voru viðbrigðin, að
koma frá sólríkri strönd Kali-
forníu hér upp á Keflavíkurflug-
völl hulinn hrími og snjó. Þó
fannst mér lang kuldalegast að
fljúga yfir hafið austan og vest-
an við Grænland og suðurodda
Grandlands sjálfan. Það fannst
mér töluverð reynsla að horfa
niður yfir þau hafþök. Og manni
skilst betur hve kaldrænan ná-
granna við eigum, þegar maður
hefur farið yfir þær íseyði-
merkur, sem þarna sáust.
Nú ferð þú senn til þíns heima.
Já, og kveð Reykjavík með
vinsemd og hlýhug. Ég kann vel
við mig þegar ég er hér á ferð.
Hún er í mínum augum engin
Sódóma, heldur falleg borg, sem
mikið hefur verið gert fyrir. En
það gefur auga leið, að í jafn
ört vaxandi borg er ekki hægt
að fullnægja öllum þörfum og
uppfylla allra kröfur í einu.
Segja má að þjóð okkar hafi
stokkið úr tíundu öldinni og
inn í 20. öldina miðja og er þá
nokkur furða þó hún komi dá-
lítið hart niður.
Af því þú vilt nú ekki að aðrir
hæli þér, Halldór, mundir þú
sjálfsagt ekki taka það val upp I
fyrir mér* segi ég þú værir
skáld. Um það hef ég þó mínar
hugmyndir. En hagmæltan má
þó telja þig án neins undanslátt-
ar. Nú væri mér það mjög kær-
komið, ef þú í lokin gæfir mér
nokkrar ljóðlínur.
Hagmælska og skáldskapur er
sitt hvað í mínum augum. Hag-
mælskan hefur verið íslenzku
þjóðinni í blóð og merg borin
frá upphafi Islandsbyggðar,
hvernig sem það er nú til kom-
ið. Ég hef haft þessa áráttu eins
og margir íslendingar, að hnoða
leirinn. Það geri ég fyrir sjálfan
mig, sjaldan að ég láti nokkuð
af því heyrast. Þetta er dæmt til
að deyja og ég hef aldrei ætlazt
til að það lifði. Þetta er slæmt
fyrir mig, því stærsta skáld okk-
ar segir:
„Sá deyr ei, er heimi gaf lífrænt
ljóð
sá lézt er reis þögull frá dísanna
borði“.
Mér finnst gaman að föndra
við þetta. Svo skulum við láta
því lokið.
Þú hlýtur, Halldór minn, að
gefa mér ljóðlínu.
Ég held ég hafi ekki neitt, sem
á slíka hluti. Ég tel það hálf-
gert vandræðamál að vera að
nokkru fikti við listagyðjuna,
annað hvort er að gefast henni
allur á vald eða ekki.
Er nú ekki listagyðjan um-
burðarlynd við þá sem unna
henni, þótt í ófullkomleika sé?
Ég hef nú aldrei verið hrifinn
af umburðarlyndi, það hefur
ekki verið mín sterka hlið.
Þegar ég hef föndrað við þessa
ljóðagerð hefur helzt verið að
lokinni önn dagsins, kvöld-
stundirnar hafa verið mer
drýgstar, og ósjaldan er
nokkuð liðið nætur þegar maður
leggur frá sér blað eða bók.
Jæja, það er þá bezt þú fáir er-
indi úr lengra kvæði, sem senni-
lega verður aldrei fullgert.
Sólris um fagrar og breiðar
byggðir
boðandi nýjan dag.
Lífsgeislar speglast í
daggardropum,
sem dreymir um sólarlag.
Fuglarnir hefja morgunmessu
og moldbúar fara á kreik.
Allt, sem að vornóttin færði
friðinn,
fagnar á nýjan leik.

Þorst.
Stór flygill
Stór, mjög vandaður, vel með farinn og lítið notaður
flygill, gerð BÖSENDORFER, til sölu strax. Upp-
lýsingar í síma 20 180 kl. 18 til 19 í kvöld.
Fluttur í Dómus Medica
Lækningastofa mín er flutt í Dómus Medica við
Egilsgötu. — Viðtöl eftir umtali.
Viðtalsbeiðnir í síma 11684 kl. 9—-1.
Guðjón Guönason
Sérg.: Kvensjúkdómar og fæðingarhjálp.
Pólska konan komán
með barnið vestur
Sendir þakkir hingað