Morgunblaðið - 27.11.1966, Blaðsíða 13

Sunnudagur 27. nóv. 19W
MORGUNBLAÐIÐ
13
Netaförin fyrir norðan svara ekki til
netanna, sem notuð eru við Græniand
Erindi Þórs Guðjónssonar, fyrirspurnir og svör
BINS og skýrt hefur verið
frá hér að framan, var Þór
Guðjónsson, veiðimálEistjóri,
gestur fundarins. Vék hann 1
upphafi að veiðum á laxi í sjó
við Grænland, og flutti stutt
jrfirlitserindi um það máL
Rakti veiðimálastjóri þróun
veiðanna, frá því, að þær hóf-
ust fyrir alvöru, 1959, unx
þær náðu hámarki til þessa,
1964. Þá veiddust um 1400
tonn af laxi, en í fyrra, 1965,
urn helmingi minna, eða 740
tonn.
Jafnframt gerði Þór 1 fá-
um orðum grein fyrir efni
álitsgerðar samstarfsnefndar
1CES/IC5NAF um Atlantshafs
laxinn, en hún var samþykkt
af Alþjóðahafrannsóknarráð-
inu (ICES) og Alþjóðafisk-
veiðinefndinni fyrir Norðvest
| ur-Atlantshaf (ICNAF), f
| Madrid 25.—26. maí s.L Var
! álitsgerðinni dreift á fundin-
um, en hún birtist á öðrum
stað hér í blaðimi í dag.
j Um veiðarnar sagði Þór, að
þær hefðu verið og væru
stundaðar í lagnet fyrir SV-
GrænlandL að miklu leyti 1
landhelgi, og oft mjög nærri
ströndu. Hefðu Grænlend-
ingar stundað veiðarnar í
auknum mæli, eftir að úr
þorskafla fór að draga á
grunnmiðum.
I Þannig hagaði tfl, að laxinn
I hafinu milli Grænlands og
Kanada sækti meir að Græn-
landsströndinni, og væri or-
sökin talin Irminger-straum-
urinn, sem væri hlýr straum-
tu. Væri laxinn að finna á
svæði, sem væri um 1000 km.
langt (loftlína*), en lengri, ef
miðað væri við strandlengj-
una. Veiðamar sjálfar væru
þó ékki stundaðar nema á
hluta þessa svæðis.
f i Ekki væri talið, að lax
gengi til hrygningar nema í
eina á í GrænlandL Kapisigd-
lit-á, nærri Godth&b. Því
þætti víst, að sá lax, sem
veiðist í hafinu undan Græn-
landL ætti uppruna sinn 1
öðrum löndum.
Fram til þessa hefði veiðzt
merktur lax við Grænland
frá Kanada (33), Bandaríkj-
unum (2), og frá SkotlandL
EnglancU, írlandi og Svíþjóð
(a.m.k. 50 alls). Hins vegar
hefðu engir merktir laxar
yeiðzt frá Noregi og íslandL
{ Vók Þór síðan að þeim ótta,
sem gert hefði vart við sig
í mörgum löndum, um, að
Grænlandsveiðarnar kynnu
að mikílu leyti að skerða laxa-
göngur í þeim löndum, sem
lax hefðu. Skv. skýrslu ICES/
ICNAF hefði veiðin við Græn-
land 1964, metárið, verið talin
um 14% af heildarafla „stóru“
laxveiðilandanna. Laxinn, sem
þar veiddisL væri að meðal-
tali um 7 pund að þyngd, og
hafi hann svo að segja allur
yerið 1 % ár í sjó. Undir
venjulegum kringumstæðum
myndi þessi lax ganga í heima
ár sínar ári síðar. Þyngdar-
wukning laxins á heimleiðinni
frá Grænlandi væri talinn 40
til 50%, en engar áreiðanleg-
ar upplýsingar lægju fyrir um
! dánartölu af eðlilegum orsök-
ffln á þehn tíma, sem heim-
ferðin tekur.
Áhrif veiðanna yrði því
að meta á eftirfarandi hátt:
Lax, sem er aðeins eitt ár
í sjó, áður en hann gengur
til hrygningar, hefur ekki
veiðzt við Grænland. Þessar
veiðar hefðu því efcki áhrif á
fjölda þeirra smálaxa, sem
snúa aftur til heimkynna
sinna til að hrygna, eða eru
veiddir þar.
Heildaráhrif veiðanna á
stærri laxinn væru ekki að-
eins komin imdir því magnL
sem veiðist við Grænland,
heldur líka vaxtaraukning
fisksins, frá því, að hann er
á Grænlandsmiðum og þar
til hann gengur í heimaárnar,
dánartölu hans á leiðinni
þangað og hversu mikið veið-
ist af honum, eftir að hann
hefur gengið í árnar í heima-
landi sínu.
Þór vék síðan að því, að
rannsóknum á Grænlands-
veiðum, og áhrifum þeirra,
væri ekki það langt á veg
komið, að vísindamenn treystu
sér fil að fullyrða um áhrif
þeirra á laxagengd í einstök-
,um löndum eða ám.
í þessu sambandi minnti
veiðimálastjóri á grein kana-
disks vísindamanns, sem í
greinargerð um veiðarnar
kemst að þeirri niðurstöðu,
að metveiðin við Grænland
1964 virðist ekki hafa haft
mikil áhrif á veiðar Kanada-
manna 1965, sem þó, skv. fram
ansögðu, hefði mátt búast við.
Vísindamaður þessi, Dr. Ric
hard L. Saunders, er starfar
við Fisheries Board of Canada
St. Andrews, News Bruns-
wick, hefur í erindi sínu m.a.
eftirfarandi að segja:
„Metárið, 1964, er 1400 tonn
af laxi veiddust við Græn-
land, virtist ekki hafa mikil
áhrif á veiðar Kanadamanna
1965. Líixinn við Grænland
veiðist á haustin, og er þá um
að ræða lax, sem verið hef-
ur 114 ár í sjó. Að ári er sá
lax um 2 ára í sjó. Lax á
þeim aldri, sem venjulega er
tekinn við Kanada, er 6—12
pund, og er meginið af lax-
inum af þeirri stærð. Við
New Brunswick er nær ein-
göngu veiddur 2 ára lax (í
sjó) og eldri, þar sem bannað
er að landa laxi undir 5 pund-
um. Við Nýfundnaland er
aflinn sumþart smálax, sem
Grænlandsveiðarnar háfa ekki
áhrif á. Þess vegna hefðu
meirháttar áhrif Grænlands-
veiðanna 1964 átt að segja til
sín við New Brunswiekveið-
arnar 1965, en ekki endilega
við Nýfundnaland.
Þrátt fyrir hugsanleg áhrif
Grænlandsveiðanna, varð
laxveiðin í New Brunswick og
við alla Atlantshafsströndina
(Kanada) 1965 hámarksveiði
á 10 ára tímabili. Við vitum
ekki, hve miklu (ef nokkuð)
hærri talan hefði orðið, hefðu
engar veiðar komið til við
Grænland“.
Skortur á upplýsingum,
sem hægt er að leggja til
grundvallar ákveðinni niður-
stöðu, sýnir nauðsyn þess, að
umfangsmikil rannsókn fari
fram á áhrifum Grænlands-
veiðanna á heimaveiðarnar".
Lauk veiðimálastjóri erindi
sínu með því að segja, að
eins og mál stæðu nú, og þar
til nákvæmar, fyllri upplýs-
ingar lægju fyrir, væri ákaf-
lega erfitt að fullyrða neitt
um áhrif Grænlandsveiðanna,
þótt gera mætti ráð fyrir, að
margt yrði þar ljósara á næstu
tveimur til þremur árum.
Að loknu erindi Þórs Guð-
jónssonar var allmörgum fyrir
spurnum beint til hans, um
ýmis máL sem ofarlega hafa
Þór Guðjónsson
verið á baugi meðal áhuga-
manna um lax að undan-
förnu.
Veiðimálastjóri var m.a.
beðinn að segja álit sitt á
því, hvernig túlka bæri frá-
sagnir þeirra veiðimanna,
hefðu orðið varir við óvenju-
lega skaddaða laxa. Var i
því sambandi minnt á um-
mæli brezka veiðimannsins
Fortescu, sem segist hafa orð-
ið var við í Sæmundará (sbr.
fréisögn hans í Mbl. nýlega)
laxa með netaför, en Forte-
scue segir svo frá 26. okt. s.l.:
„En það athyglisverðasta . . .
var það, að á 7 af 12 veidd-
um löxum, voru netaför af
þeirri gerð, er ég hef aldrei
fyrr séð á neinum löxum.
Þessi netaför virtust ekki
vera eftir hin grönnu nælon-
garnanet, heldur djúp för,
sem minntu mest á selbit.
Hins veg ar var hér greini-
lega ekki um selbit að ræða,
því að förin náðu utan um
laxana . . . Þessi netaför voru
ekki á hausnum eða við eyr-
ugga laxanna, heldur að lang-
mestu leyti við gotraufarugg-
ana og jafnvel aftur á sporð.
Netaför þessi voru fullkom-
lega gróin, svo að þau geta
ekki stafað af netalögnum
við ósa Héraðsvatna, en í þau
fellur Sæmundará“.
Fortescue vakti síðan máls
á því, hvort verið gæti um
að ræða gróin netaför frá
Grænlandi.
Veiðimálastjóri skýrði í
þessu sambandi frá þvL að
ákaflega erfitt væri fyrir sig
að segja til um, af hverju
þessi óvenjulegu ummerki á
löxunum stöfuðu. Sjálfur
hefði hann ekki fengið neinn
af þessum löxum, eða öðrum
með svipuðum ummerkjum,
til athugunar. Þá væri það
ákaflega óvenjulegt, eða allt
að því óþekkt, að því er hann
bezt vissi til, að lax, sem lenti
í netum, væri með för á
afturhluta eða við gotrauf.
Hins vegar væri, ef rétt með
væri farið, allt að því óhugs-
andi, að netaför þau, sem hér
um ræðir, væru ummerki frá
Grænlandi, því að þar væru
eingöngu notuð grönn spuna-
nylonnet, sem Fortescu teldi,
að hér ættu ekki sök.
í framhaldi af þessari fyrir
spurn sagði Þór, að þegar
reynt væri að gera sér grein
fyrir áhrifum Grænlandsveið-
anna á íslenzka laxastofninn
og göngur hans, hefði í fram-
haldi af skýrslu ICES/ICNAF
verið sett fram eftirfarandi
tilgáta. Skýrslan telur, að
metárið, 1964, hafi Grænlands
veiðin numið 14% af veiði
„stóru“ laxveiðilandanna. Nú
væri um 60% íslenzka laxa-
stofnsins sá smálax, sem ekki
veiddist við Grænland. Væri
ekki höfð í huga dánartala
fisksins (af eðlilegum orsök-
um) á leiðinni frá Grænlandi
Grænlandi
(ef íslenzki stórlaxinn laxinn
gengi þangað, sem sönnun
hefði ekki fengizt fyrir), þá
ættu veiðarnar að hafa skert
íslenzka laxastofninn, miðað
við það, að stórlaxinn (40%)
gengi allur þangað, um 5.6%.
Veiðimálastjóri var nánar
að því spurður, m.a. í sam-
bandi við merkingar, hverjar
hugsanlegar afleiðingar Græn
landsveiðanna gætu verið.
Um merkingar sagði Þór,
að á árunum 1958—1965 hefðu
verið merktir hér 5250 fiskar,
gönguseiði, göngulax í Ölfus-
árósum og hoplax. Á þessu
ári hefðu hins vegar verið
merkt um 8000 gönguseiðL
og um 2000 aðrir fiskar. Hluti
seiðanna hefði verið merktur
i samvinnu við eldisstöðvar.
Fé til merkinga væri hin«
vegar af skornum skammti.
Veiðimálastofnunin hefði feng
ið nokkuð magn laxamerkja
á þessu árl Hefðu greiðslur
þeirra hafizt í fyrra, en erfið
leikar væru nú á þvi að ljúka
þeim. Af þeim 50.000 krónum,
sem veittar væru nú til merk-
inga, myndu á næsta ári renna
um 40.000 til greiðslu fyrir
endurheimt merki. Yrðu því
aðeins um 10.000 ' eftir til
sjálfra merkinga á því árL að
örðu óbreyttu. |
Veiðimálastofnunin greiddi
kr. 75 fyrir hvert merki, sem I
stofnuninni væri sent. Hvert |
merki kostaði í innkaupi um /
kr. 7,50, en væri vinna talin J
með og kostnaður við endur- 1
heimtugreiðslur, væri kostn- |
aðurinn um kr. 16 við merk- 1
ingu hvers fisks.
Vinna við sjálfar merking- I
arnar væri mun meiri en al- 1
mennt væri Ijóst. Þannig í
þyrfti, hverju sinni, sem stofn
uninni berst merki, að skrifa
sendanda merkisins og tjá hon
um, hvar fiskurinn hefði ver-
ið merktur o.s.frv. Mætti telja
að það væri, með allri merkja
skráningu, um 14 árs verk i
fyrir einn mann að merkja l
10.000 seiði. J
í þessu sambandi sagði 1
veiðimálastjóri, að til svars I
við því, að skortur á merk- £
ingum kynni að vera orsök
þess, að íslenzkur lax hefði
sannanlega ekki veiðzt við
Grænland. vildi hann benda
á, að norskur lax hefði ekki
heldur veiðzt þar, svo að vitað £
værL Væru laxamerkingar í J
Noregi þó víðtækar.
Þór var að því spurður, I
hvort nokkur viðhlítandi skýr £
ing hefði á því fengizt, að í
menn þættust hafa orðið þess 1
varir, að smálax hefði nær 1
alveg eða með öllu vantað |
hér í Norðurlandsárnar í sum
ar, en svipaðar sagnir hefðu
borizt frá NoregL
Framhald aá bis. 14
Frá einu frystihúsanna