Morgunblaðið - 27.11.1966, Blaðsíða 19

Sunnuðagttr Tf. b6v. 1966
MORGU NBLAÐIÐ
19
Smálaxinn veiiist ekki
í net við Grænland —
Samþykkt Alþjóðahafrannsökiiaráðsiiis (ICES) og Alþjóða-
fiskveiðinefndarinnar fyrir NV-Atlantshaf (ICNAF)
Á SÍÐUSTU fimm árum hef-
ur aukið magn af Atlanitshafs
laxi veiðzt við sitrendur Græn
lands. í aflanum hefur fund,-
izt lax merktur í Bandaríkj-
unum, Kanada, írlandi, Bret-
landi og Svilþjóð. Til að kom-
ast að raun um, hvaða áhrif
þassar nýj.u veiðar hefðu á
laxveiði og laxastofna ann-
arra landa, settu ICES og
ICNAF á fót samstarfsnefhd
vísindamanna frá þátttöku-
löndum nefndra stofnana.
Þessi nefnd hélt fyrsta fund
sinn í Madrid 25.—26. maí sL
í sambandi við ársfund Al-
þj 0‘ðafiskveiðinefndarinnar
fyrir Norðvestur-Atlantsihaf.
Mesta aflaárið, 1964, veidd-
usit yfir 1400 lestir af laxi við
Grænland, eða um 14% af
heiidarafla „stóru“ laxveiði-
landanna. Árið eftir, 1965, féll
aflinn niður í 740 lestir, aðal-
lega vegna verðbreytinga,
sem drógu úr veiðisókninni.
Laxinn, sem veiðist við Græn
land, er um 7 pund á þyngd
að jafnaðþ og hefur svo að
segja allur verið 1% ár í sjó.
Undir venjulegum kringum-
stæðum mundi lax af þessari
stærð ganga í heimaár sínar
ári síðar. Lax, sem áðeins er
eitt ár í sjó áður en hann
gengur til hrygningar, hefur
ekki veiðzt víð Grænland. —
Þeessar veiðar hafa því ekki
áhrif á fjölda þeirar smálaxa,
sem snúa aftur til heimkynna
sinna til að hrygna eða eru
veiddir þar.
Áhrif veiðanna á stærri
laxiinn eru ekki aðeins komin
undir því magni, sem veiðist
við Grænland, heldur Mka
vaxtaraukningu fisksins frá
því hann er á Grænlandsmið-
um þar til hann gengur í
heimaárnar, dánartölu hans á
leiðinni þangað og hversu mik
ið veiðist af honum eftir að
hann hefur gengið í árnar í
heimalandi sínu í
Auðvelt reyndist fyrir
nefndina áð fá upplýsingar
um vaxtarhraða laxins, eða
öllu heldur þyngdaraukning-
unna, sem nemur 40—50% á
heimleiðinni frá Grænlandi.
Hins vegar voru engar áreið
anlegar upplýsingar til um
dánartölu af eðlilegum orsök-
um á þessum tíma.
Hlutfallið af veiddum fiski
í heimaánum er mjög breyti-
legt á hinum ýmsu svæðum,
og fer það eftir veiðisókninni
á hverjum stað. Það virðist
sérstaklega hátt sums staðar
í Kanada, þar sem 85—90%
af stóra laxinum er veiddur í
sjó á leiðinni í árnar. Þetta
hilutfall er yfirleitt lægra í
Evrópu, t d. um 80% í sum-
um norsku ánum, og jafnvel
enn læga í Suður-EnglandL
Það magn af laxi, sem veið-
ist við Grænland eftir tveggja
ára veru í sjó, er einnig afar
mismunandi eftir löndum,
sennilega vegna þess að mis-
mikfð af laxi leitar til Græn-
lands frá hverju landi fyrir
sig.
Mikið af hinum stóra laxa-
stofni Kanada virðist fara til
Grænlands og leggur líklega
mesit til veiðanna þar. Önnur
15nd, sem leggja talsverðan
skerf til þessara veiða, eru Ir
land og Skotland. Lítið sem
ekkert af laxi frá Norður- og
Vestur-Noregi virðist leíta á
Grænlandsmið.
Laxveiðarnar við Græn-
land hljóta að valda nokkr-
um samdrætti í veiðunum
heima fyrir, nema allur lax
snúi aftur frá Græniandi upp
í heimaárnar. Hversu mikill
þessi samdráttur verður fer
eftir hlutfallinu milli stærðar
aukningar og eðliilegrar dán-
artölu, og auðvitað einnig
veiðisókniinni heima fyrir.
Áhrifin á heildarafilann, bæði
við Grænland og í heimaán-
um koma fram við mismun-
inn millí aflans á Grænlands-
miðum og veiðirýrnunarinnar
á heimaslóðum, Ef eðlíleg
dánartala og nýtingin í heima
landinu nema svo miklu, að
meira en 70% a£ laxinum við
Grænland mundi veiðast í
heimaánum, þó að veiðarnar
við Grænland kæmu ekki til,
þá 'hafa Grænlandsveiðarnar
rýrnandi áhrif á heildarafl-
ann. Ef aftur á móti hefðu
veiðzt minna en 70% af þess-
um fiski, þá er um aukningu
á heildarafla að ræða vegna
veíðanna við Grænland.
Þar e'ð smálax er oft mik-
flvægur hluti aflans og Græn
landsveiðarnar hafa ekki á-
hrif á bann, eru hlutfallsleg
áhrif veiðanna á aflann í
heild yfirleitt minni en á
stóra laxinn út af fyrir sig,
stundum svo nemur meiru en
helmingL
Áhrifin á hrygningarstofn-
því að smálaxiinn er dugleg-
ur við að hrygna, enda þótt
hrognaframleiðsla hvers ein-
staklings sé minni en hjá
stærri fiskinum. Lítið er enn
vitað um sambandið milli
fjölda hrygnandi laxa og
fjölda gönguseiða, en yfirleitt
veldur fækkun hrygnandi
fiska ekki að sama skapi færri
gönguseiðum, stundum er
jafnvel ekki um neinn sam-
drátt að ræða.
Þrátt fyrir tiltölulega mik-
inn afla við Grænland sið-
ustu tvö árin, hafa hingað tii
ekki sézt nein merki um veru
leag rýmun í aflanum heima
fyrir af þeim sökum. Hins
vegar eru svo miklar eðlideg-
ar sveiflur í laxveiðunum frá
ári til árs í flestum löndum,
áð það getur kostað margra
ára rannsóknir að finna hugs-
anlega afiiarýrnun vegna veið
anna við Grænland, nema
þessar veiðar aúkist þá stór-
'lega frá því sem nú er. Það
verður eitt af verkefnum
samStarfsnefndarinnar að
fylgjast með laxaaflanum
heima fyrir, einmitt í þessu
skynL
Samstarfsnefndin ræddi
einnig, hvaða aðferðir væru
hentugastar við að rannsaka
áhrif Grænlandsveiðanna, og
gerðar voru ráðstafanir til að
samræma aðgerðir vísinda-
manna í hinum ýmsu löndum.
Á vertá'ðinni 1966 munu sér-
Framhald á bls. 22
VEBUR OG FÆRB
* Borgarísjaki á siglingaleið við Hlom
<26
Klaiki en*i í jörðu í Borgarfirði (3).
Kuldl og Mýindi hafa skipzt á á
Kj ósdalshéraði (21).
j ÚTGERÐIN’
,1 ©íldaraÆLimn 300,499 lestir 4. sept. (6)
' IJtfluitningisverðni'æti vestfirzikrar
•kreiðar 90 mi'Mj. kr. á sl. 2 áruan (8).
HeildarsríldaraflinJi suaman lands
40.010 lestiir (9).
Jaikoto Jakobsson spáir reytings-
•íldveiði áfram, en aukinmá seimrn í
mánuðimrm (13).
Síldaraflinn 353.564 lestir 11. sept.
<14).
Eftir a*ð salta 50 þús. tunnur upp 1
gierða samn inga (16).
SíLdaraflinn 379.773 lestir 18. sept.
<ao).
Afli Vestfjarðabáta í ágúst (22).
1 Síðasti söltunardagur hjá mörgum
•töðvum (25).
Samkomulag urn síldarverð til
|>ræðslu (27).
92 skip fá 15.127 lestir af sáld á einni
pöttu (28).
437 hvalir veiddir á sumarvertíð-
inni (28).
OEíaust- og vetrarsíld seld Póiverj-
Ban (29).
Togaraútgerða rmenn óttast stöðvun
iogaramna innan £árra vikna (30).
Sænsk-ídlenzka írystiihúsið hætt
fiskmáttök/u (30).
MENN OG MÁLEFNI
Cuðmumdur Sigurjónsson vinmir
wnglingameistara Rússa i akák með
jy2 vinningi gegn (1).
Hermann Höoheri, landibúnaOarráð-
lierra Vestur-í>ýzkala,nds i opinberri
heinksókn hér (1, 2, J. 7).
Ingóhfur bórðarson. skipstjóri á Hval
IX hefur skotið alki 1500 hvaái irá
IA53 (2).
Sr. Ágúst Sigurðsson kosinn prest-
«r í Valfiainesprestakalli (3).
Sr. Sigurður Pálsson vigður vigshi-
bitskup í Skálhoditsbiskupsdæmi (4).
Per Borten, forsætisráðherra Nor-
egs, og frú i opimtoerri heimsókn til
IWiaindð (T. — 13.).
Hörður Prímannfison. rafmagneverk
fræðingUT, ráðinn. til leiðbeiningar út-
gierðarmönnum um ftekileitar- og
•igiingatæki (7).
Fulltrúar borgarstjómar Reykja-
Vttkur heimsækja Kaupmamtáhofn (»).
Jón HaJtsscm, bankafúlltrúi, ráðinn
•orscóðumaður Sparisjóðs aKþýðu (10).
Óttar Pétur HalJdórsson doktor í
byggingarverlcíræði tr& háskóiamum í
Wiscorusin 1 Bandaríkjunum (14).
Háskóli íslands og Félag íslenzkra
fræða heiðra dr. Sigurð Nordai (14).
Vegamálastjóri situr ráðstefnu um
vegamál í Loradon (16).
Höskuldur Jónsson skipaður deildar
stjóri launamál’adeildar fjármálaráðu-
neytisicns (16).
Kristján Oddsson ráðinm aðetoðar-
banikastjóri Verzluraarbarakans (18).
Hallgrímur Helgason ráðinn prófessor
í tónlistarfræðum við kanadiskan há-
skóla (20).
Sænsku kappaksturshjónin Eric og
Pat Carlson í heimsókn hér (21).
íslenzkur kappa'ksturmaður, Sverr-
ir bóroddsson, vekur mikla athygli á
ítaiáu (22).
Kristján Sigtryggsson ráðinn skóla-
stjóri HvassaLeiitisskóIa í Ueykjavik
(22).
Gylfi h. GísÆason, menntamálaráð-
herra, kemur úr opinberri læimsókn
til Júgóslavíu (23).
Húnn Snædal á Akureyri flýgur
svifflugu frá Medgerðismelum til
Gremvíkur (23).
Nefnd skipuð til þess að semja á-
ætlun um þróun Háskóla íslands (27).
ísienzk kona, Valgerður Bára Guð-
muradsdóttir, Evrópumeistari i sjó-
stangaveiði (28).
Kelvin Palmar ráðinn leikstjóri við
ÞjóðLeikhúsið og Una Collin* ie.k-
myndatei'knari (28).
Kriistján Ó. Guðmundsson koshun
bæjarstjóri í HaÆnarfirði (29).
Jörgen. Balthazar Christensen nýr
danskur sendiifulltrúi hér (30).
FÉLAGSMÁL.
Samband íslenzkra sveitarfélaga efn
ir til ráðstefnu um skólabyggingar og
gatnagerð (1,2).
Kæra Neytendasamtakanma á hend-
uir GrænmetLsverzlunirani fyrir Sjó-
'V’erzlumardómi (2).
Blómleg æskuilýðssta rf semi í Borg-
arfirði (3).
23 ■ Þing tþróttasambands íslands
haldið á ísafirði. Gisii Halklórsson
endurkjörinn forseti. Reist verði
íþróttamiðstöð að Laugarvatni (4.-24).
Veiðifélag stofmað um Reykjakvísl
og flieiri ár í S.-Þing. (6).
Fundur Leikarasamtoand* Norður-
larada haldiran hér (9).
28. iðnþing ísLendinfa hakftið 1
Reykjavík. Vigfús Sigurðsson endur-
kjörinn forseti Laradssambarads iflontaðar
manna (9,1044).
Ásberg Sigurðsson, sýslurraaður,
kjörjran, íormaðtir Kjördæmisráðs
Sjá.lfstæðisfil'okksms i V estfjarðaxkjör-
dæmi (10).
Læknanámskeið og lyf jasýning i
Domus Medica (11).
Félag stofnað um flugvéd tiil sjúkra-
flugs á Vestfjörðum (13).
Bætur almannatrygginga hækka (14)
ÍRáðgerð 90 manna bæradaför á
Smithfield-sýninguraa í Englaradi (14).
Félag sjóravarpsáhugamararaa mót-
mæljr takmörkun Keflavíkursjónvarps
ins (15, 17).
530 nemendur í Verzluraarskóla ís-
lands í vetur (17).
Vélskóli íslands settur (18).
Samkomulag í 6-mararaa-raefndinni
um framleiðsluverð bænda, hækkar
um 11% frá því í fyrrahaust (18).
Nær 6000 mararas á flugsýningu á
Keflavíkurflugvelli (20).
Iðnsýningunni lokið. 61.788 gestir
sóttu hana (20).
Tæknimeon sjónvarpsiras neita kvöld
vinrau (21).
Stefán Friðbjamarson kosinn for-
maður Fjórðungseambandis Norðlend-
inga (22).
Nýjar aðferðir í reikningskenraslu
7 ára bama reyndar (22).
Námskeið haldið fyrir foreldra heyrn
ardaufra barna (23).
Jón ísleifsson endurkjörjrm formað
ur Kirkj ukórasamb ands íslands (23).
Jakob Guðj ohnsen rafmagnsstjóri,
endurkosiran formaður Sambands isi.
rafveitna ( .23).
Ráðstefna lækraa haldin um lyf gegn
gigt (23).
Nýr menntaskóli tekur tM starfa við
Hamrahlíð í Reykjavík. Rektor Guð-
mundur Arnlaugsson (25).
Reykvíkingar uranu Norðlendinga i
skák með 18,5:13.5 vinningi (27).
BFÖ efnir til aksturskeppni (27).
Nýtt kaupfélag, Borg, stofnað í
Borgamesi (27).
500 nemendur í Mermtaskólaraum á
Akureyri í vetur (30).
FRAMKVÆMDIR
Einkaflugmeran iá nýja listflugvél
atf gerðinni Trener Master (3).
Nýr fufilkominn flugvöHur gerður á
Raufarhöfn (3).
Nýr vegur lagður yfir Háltfdán miUi
Tálknafjarðar og Bíldudals (7).
Samið um smíði 350 lesta síldveiði-
skips í Stálvík hf. (8).
2,2 km gatna í Keflavík malbiksð-
ir í sumaar (9).
Flugbrauta rend ar 1 Vestrraannaeyj-
um maltoikaðir (10).
Byggð 1200 feta oliubryggU 1 Hval-
firöi (II).
Vegur iagður yfír Kjarrdatóieiði (13)
Miklar endurbætur gerðar á veiit-
ingastaðnum Festiklu á Hvatíj arðar-
strörad (14).
Hluti af Reykjaraesbraut í R eykj a-
vík malbikaður (15).
Jökulgilskvíslin brúuð vjð Land-
maranalaugar (15).
Nýjar vélar settar í dælustöð Hita-
veitunnar við Bolholt (16*.
75 hús með 90 ibúðum í byggingu
á Akranesi (18).
Gat komið í gegn í Strákagöngum
(17, 20).
Laradsvirkjun tekur 4 millj. dala
viðbótarlán í USA vegna Búrfehs-
virkjuraar (20).
Vegurinn fyrir Ólafsfjarðarmúia
opraaður (20).
Björgunarskýli reist á Spreragisandi
(21).
Skipbrotsmaranaskýli reist í Héðins-
firði (21).
Um 40 íbúðir I byggingu á Egil»-
stöðum (21).
Nýtt fiskiiskip, Þórkatla II GK 197,
275 lestir kemur til Grindavíkur (21).
I>rið>a aikbrautm upp Ártúnsbrekku
malbikuð (22).
Ný toLlstöð reist vjð Reykjavíkur-
höfn (22).
Fyrsta skóflustumga tekin fyrir ör-
yrkjaheiimiiLL Öryrkjábandalags la-
larads (22).
Hafin bygging gagnfræðaskóla á
Sauðárkróki (23).
Uradirbúningsframkvæmdir vjð bygg
ingu álverksmiðjuraraar hafraar (24).
Heimavist barraaskóla fyrir 4 hreppa
reist á Hallormssiað (24).
Hálfnað með gerð vegar milli GuU-
foss og Geysis (24).
Drengir vinraa í sjálboðavinnu við
byggiragu Bústaðakirkju (28).
íslenzkt sjóravarp byrjaar 30. sept.
(28).
Mi'klar framkvæmdir á Stokkseyri
(29) .
Grjótgarður hlaðinn Surtsey>arhúsi
til varraar. Húsið skírt PáLsbær (29).
Sjálfvik simstöð opnuð á Selfostsi
(30) .
Ný álma fyrir starfsfólk tekj[n í
notkun að Arnarholti (30).
BÓKMENNTIR OG LISTIR
SkáLdsaga Iradriða G. I>orsteirasson-
ar, Land og synir, gefin út í Vestur-
Jjýzkalandi (2).
Pjóðlei'khúsið æfir „Uppstigningu44
eftir Sigurð Nordal (3).
Sinióniuhljómsveitin heídur tón-
leikia f Vestmanraaeyjuxn (3).
Hafliði M. Hallgrímsson frá Akur-
eyri, Mýtur vegleg verðlaun að loknu
námi 1 sellóleik í London (8).
Sigurður Björrasson syngur í óperu
eftir AJtoan Berg á JEdiraborgarhátíð-
inni (8).
Bak við byrgða glugga, rvefnbrt ný
skáldsaga eftir Grétu Sigfúsdóttir (14)
Eggert Guíhraundsson heldur mál-
verkasýningu á Akureyri (14).
Dr. Hermann Regner heldur nám-
skeið fyrir söragkeranara hérleradis (14)
Fjöl'breytt og aukin starfsemi Súv-
fóraívOMjórrasveitariiranar í vetur (16).
7 ísl. listamenn sýna í Hássellbyhö®
við Stokikhólm (18).
Félag ísl. myndlistarmanna efnir
tjl haustsýningar (21).
Leikfélag Reykjavíkur tekur til
sýniraga tvo einþáttunga eftir Jónaj
Árnason (22).
Ung stúlka, Guðný GuðmundsdótU
ir, hlýtur veglegan styrk frá East-
man School of Music í Rochester tíl
nárras í fiðluleik (23).
Málverk eftir Kjarval og Ásgrim
Jónsson seld á 65 þús. kr. á uppboðl
(24).
Komjn er út íslenzk setningafræðl
eftir dr. Harald Matthíasson og Egils
saga í umsjá Óskars Halldórssoraar.
námsstjóra (24).
Listaverk eftir 5 unga ísl. listamenm
á norrænni æskulýðssýningu í Dan-
mörku (24).
Síðustu ljóð Davíðs Stefánssonar
komin út (24).
Leikfélag Reykjavíkur frumsýraér
„Tveggja þjón‘‘, eftir Carlo GoLdono
(28).
SLYSFARIR OG SKAÐAR
Norski síldveiðibáturinn Gesiraa frá
Sævlandisvirk strandar í Sandvík við
Gerpi (7).
29 hjólbarðar á 11 bílum eyðilagðir
(13).
Iðnaðar- og verzlunarhús að StLU-
hc4ti 23 á Akureyri brennur (14).
16 ára piltur, Valdimar Viðar Pétum
son, Meistaravöllum 9, Rvík, bíður
bana í dráttarvélaslysi við Korpúifa-
staði (16).
Orrustuþota með eiraum flugrraaaani
ferst á KeflavfkurflugveLli (16).
Heyhlaða brenraur á Hrófbergi við
Steingrím-sfjörð (16).
Hlaða brennur að bænum Ingvörum
f Svarfaðardal (21).
Flutningaskipið Helgafell stór-
skemmir Torfunesbryggju á Akureyri
(22)
17 kindur firanast dauðar í garagna-
kofa við Snæfetl (27).
Verkamaður slasast vegna hrurus 1
Strákagöngum (27).
AFMÆLI
Samvmnutryggingar 20 ára (I).