Morgunblaðið - 23.07.1967, Blaðsíða 16

16
MCRGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. JÚLÍ 1%7
Úitgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn og afgreiðsla:
Auglýsingar:
í lausasölu:
Áskriftargjald kr. 105.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá. Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-1100.
Aðalstræti 6. Sími 2i2-4-'80.
7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
ÞINGVELLIR
OG ÞJÓÐIN
rpalið er líklegt, að kirkja
hafi verið reist á Þing-
velli fljótlega eftir að kristni
hafði verið lögtekin 4 Alþingi
árið 1000. Ljósar sagnir liggja
ekki fyrir um það, hver hafi
annazt kirkjugerðina, en eðli-
legt hefur verið talið að hún
hafi verið reist á kostnað
alþjóðar.
Margár kirkjur hafa stað-
ið á þessum fornhelga stað.
Hafa vafalaust skipzt þar á
torf- og timburkirkjur, eins
og á öðrum kirkjustöðum
landsins. í dag er lítil timb-
urkirkja á staðnum, rúmlega
100 ára gömul, fallegt en
fremur nöturlegt kirkjuhús.
Um það hefur verið rætt ára-
tugum saman, að naumast sé
sæmilegt annað en að byggð
verði ný kirkja á Þingvöllum.
Hefur verið gert ráð fyrir
því, að þegar lokið væri upp-
byggingu Skálholtskirkju,
kæmi röðin að Þingvöllum.
Engar raddir hafa verið
uppi um það að byggja ætti
stórkirkju á Þingvöllum. Þar
ætti hinsvegar að rísa fögur
kirkja af hóflegri stærð, sem
gegndi því tvíþætta hlutverki
að vera sögulegt minnismerki
um kristnitöku og kristnihald
í landinu, en vera jafnframt
tiltæk og nothæf til guðs-
þjónustuhalds fyrir söfnuð
sinn og á hátíðisdögum þjóð-
arinnar.
Vel færi á því að ný kirkja
hefði risið á Þingvöllum, þeg-
ar minnzt verður 1100 ára
afmælis íslandsbyggðar. Jafn
hliða þyrfti að byggja prests-
bústað í samræmi við þarfir
og reisn staðarins.
Enda þótt ýmislegar um-
bætur hafi verið framkvæmd
ar á Þingvöllum á undan-
förnum árum, ber þó brýna
nauðsyn til þess að sýna þess-
um ágætasta og helgasta
sögustað þjóðarinnar meiri
sóma en gert hefur verið.
Nauðsynlegt er til dæmis að
byggja þar gistihús, þar sem
jafnframt er sæmileg aðstaða
til funda og samkomuhalds.
Hugir allra íslendinga stefna
til Þingvalla. Þar þarf þess
vegna að vera hægt að koma
saman og dvelja við skap-
legan aðbúnað, ekki aðeins
á hátíða- og minningadögum,
heldur jafnan þegar þörf er
á, helzt vetur, sumar, vor og
haust. Enginn staður á ís-
landi býr yfir öðrum eins
töfrum og fegurð og Þing-
vellir. Þar blasir hvarvetna
við stórbrotin náttúrufegurð
og andblær mikillar sögu
ieikur um hraun og velli,
skóginn og gjárnar.
Þá verður og að bæta mjög
aðstöðu til löggæzlu á staðn-
um og margt er hægt að gera
til að draga fornar minjar
betur fram í dagsljósið án
þess þó að hrófla við sögu-
legum ummerkjum. Bæta
þarf veginn um sjálfan stað-
inn í framhaldi af hinum
nýja og myndarlega vegi,
sem lagður hefur verið ofan
Almannagjár.
Á þessu sumri hefur verið
unnið að því að bæta hrein-
lætisaðstöðu á staðnum og
unnið verður að endurbótum
á girðingum til þess að verja
staðinn betur fyrir ágangi
búfjár. En ýmsar þær um-
bætur, sem hér hafa verið
nefndar, þola naumast lengi
bið. íslendingar geta hvorki
né mega vanrækja Þingvelli.
Þar slær hjarta íslands, þar
stendur vagga íslenzks þjóð-
skipulags, þingræðis og lýð-
ræðis. Þar hafa mestu atburð
ir íslands sögunnar gerzt. Þar
hafa skipzt á skin og skugg-
ar, glæsibragur og niðurlæg-
ing.
Þegar íslendingar hugleiða
í dag fortíð og framtíð Þing-
valla má gjarnan minnast
orða Jóns Magnússonar
skálds, í hinu fagra kvæði
hans, Bláskógar, en þar
kemst skáldið m. a. að orði
á þessa leið:
Þar skal þjóðin reisa
þúsund ára borgir,
þar skal þjóðin sefa
þúsund ára sorgir.
Þar skal manndáð móta
morgun nýrrar aldar,
þar skal bjargið brjóta
bylgjur tímans kaldar.
Upp frá lægstu leiðum
liggja hærri brautir.
Móti sól og sumri
sigrast aldaþrautir.
Austrið andar blævi
yfir hraun og móa.
Vefur vor að hjarta
veldi blárra skóga.
En það er sannarlega ekki
nóg að eiga mikla sögu og
fögur ljóð um Þingvelli. All-
ar kynslóðir íslendinga verða
að umgangast Þingvelli sem
helgan dóm. Þess vegna verð-
ur að sýna staðnum þann
sóma og virðingu, sem hon-
um ber.
II® J
UTAN ÚR HEIMI
Ky, forsætisráðherra S-Víetnam og frú.
Eftirlitsnefndin í Vietnam
Lítill árangur af 13 ára starfi
A HVERJUM föstudags-
morgni leggur gömul hvítmál
uð flugvél af stað frá Saigon
höfuðborg Suður-Vietnam,
áleiðis til Hanoi, höfuðborg-
ar Norður-Vietnam. Um borð
í vélinni eru fulltrúar þeirra
þriggja ríkja, sem skipa al-
þjóða-eftirlitsnefndina, er
ætlað var það hlutverk að
íylgjast með því að friður
héldist í Vietnam ,en hefur
þess í stað orðið að standa að
gerðarlaus hjá meðan styrj-
öldin færist stöðugt í auk-
ana.
Helzta hlutverk nefndar-
innar í dag er að vera nokk-
urskonar óopinber miðstöð
fyrir óopinberar orðsendingar
þeirra ríkisstjórna, sem aðild
eiga að styrjöldinni. í veizl-
um sendiráðsmanna í Saigon,
Hanoi, Vientiane, höfuðborg
Laos, og Phnom Penh, höfuð-
borg Kambódíu, er stöðugt
verið að „hlusta“ þessa nefnd
armenn frá Póllandi, Ind-
landi og Kanada. Sækjast
sendiráðsmenn eftir sam-
bandi við nefndarmennina
vegna þess sérstaklega að
þeir eru einu aðilarnir sem
hafa frjálsan og stöðugan að-
gang að yfirvöldum í Hanoi.
'Einnig eru blaðamenn, starfs-
menn leyniþjónustu viðkom-
andi ríkja og verzlunarmenn
sólgnir í félagsskap nefndar-
mannanna.
Þessi þriggja ríkja eftirlits-
nefnd var skipuð að lokinni
Genfarráðstefnunni um fram
tíð Indókína. Ráðstefnunni
lauk hinn 21. júlí 1954 með
samningum um að skipta Viet
nam við 17. breiddarbaug,
koma flóttafólki fyrir í nýj-
um heimilum og reyna að
koma þjóðinni inn á leið frið
ar. Samskonar nefndir voru
skipaðar til að fylgjast með
í Laos og Kambódíu, og þótt
nefndirnar séu þrjár hafa
þær nána samvinnu.
Nefndirnar senda skýrslur
sínar til Bretlands og Sovét-
ríkjanna, en þéssi tvö ríki
skipuðu formannssæti á Genf
arráðstefnunni. Frá upphafi
hefur Vietnam-nefndin feng-
ið stöðugan straum af um-
kvörtunum frá öllum aðilum,
og fljótlega komst hún að
raun um að henni var ekki
fært að kynna ,sér nema lít-
inn hluta kvartananna til
hlítar. Mismunandi skoðanir
nefndarmanna olli því einnig
oft að fleiri en ein skýrsla
var gerð um sama atburðinn.
Til dæmis má nefna að full-
Ho Chi Minh
trúar frá Póllandi neituðu að
undirrita skýrslur fulltrúa
Indlands og Kanada þegar
Norður-Vietnam tók að senda
vopn og hermenn til Suður-
Vietnam. Árangurinn er fjöld
inn allur af skjölum þar sem
finna má yfirlýsingar og ásak
anir á báða bóga um margs-
konar brot.
Fyrstu árin var stjórnin í
Suður-Vietnam, sem neitaði
að undirrita samþykktirnar
frá Genf, andvíg nefndinni og
ineitaði allri samvinnu við
hana. Eftir því sem árin liðu
dró úr þessari andstöðu, en
Hanoi-stjórnin hefur alltaf
komið fram sem fulltrúi lok-
aðs þjóðfélags, og staðið gegn
öllu utanaðkomandi eftirliti.
í Norður-Vietnam hefur
nefndin aðeins aðgang að
skrifstofu sinni í Hanoi. Ein-
staka sinnum fær hún að fara
um næsta nágrenni höfuðborg
arinnar í fylgd með farar-
stjórum þess opinbera, en að
öðru leyti sér hún ekkert
nema höfuðborgina.
í Suður-Vietnam hefur
nefndin starfandi fulltrúa í
Saigon, Nha Trang, Vung
Tau og Qui Nhon auk farand
skrifstofu í Hue, en fulitrúar
þar ferðast um að vild.
Einn nefndarmanna viður-
kenndi að starf eftirlitsnefnd
arinnar nú væri aðallega fólg-
ið í því að taka við skrúðyrt-
um bréfum styrjaldaraðila,
og að telja flugvélar og skip,
sem koma til Suður-Vietam.
Farandskrifstofan í Hua
átti meðal annars að senda
fulltrúa sína öðru hverju til
hlutlausa svæðisins við 17.
breiddarbauginn, en hætti
því fyrir þremur mánuðum
eftir að stjórn Suður-Vietnam
gat ekki lengur tryggt öryggi
fulltrúanna á þeim slóðum.
Ástæðan fyrir því að Saigon-
stjórnin treysti sér ekki leng
ur til þess var sú að kommún
istar höfðu tekið upp á því að
halda uppi langvarandi stór-
skotahríð á svæðið. MeSal
annars urðu fulltrúar eftirlits
nefndarinnar fyrir stórskota-
hríð kommúnista er þeir voru
staddir í Go Linh, rétt sunn-
an við hlutlausa svæðið. Mun
aði tminnstu að kanadískur
nefndarmaður yrði þar fyrir
skoti. Sjálfur segist hann
hafa verið „skotinn upp úr
stígvélunum“, en slapp lítið
meiddur. Eftir þetta var far-
andskrifstofunni komið fyrir
í Hue, en jafnvel þar er hún
ekki óhult. Varð skrifstofa
nefndarinnar í Hue fyrir
sprengju ekki alls fyrir löngu
þegar kommúnistar gerðu
árás á bæinn.
Ekki gengur flugvél eftir-
li^snefndarinnar alltaf vel
að halda áætlun. Fyrir nokkr
um mánuðum var flugvélinni
haldið á flugvellinum við
Hanoi í rúma viku af ein-
hverjum ókunum ástæðum.
Venjulega fer flugvélin frá
Saigon á föstudagsmorgni,
millilendir í Phnom Penh og
Framhald á bls. 22