Morgunblaðið - 26.07.1967, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. JÚLÍ 1967

Útgefahdi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn og afgreiðsla:
Auglýsingar:
í lausasölu:
Áskriftargjald kr. 105.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá. Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími ÍO-HOO.
Aðalstræti 6. Sími 212-4-80.
7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
INNLEND SKIPASMÍÐI
vsj
Páfinn
PÁLL páfi hefur þegar gert
víðreist í embætti sínu.
Mi'kla athygli vöktu á sínum
tíma ferðir hans til Palestínu,
Indlands og New York. Nú
hefur páfinn enn lagt upp í
ferðalag til fundar við patrí-
ark (yfirlbiskup) grísbu kirlkj-
unnar í Istanbul í Tyrklandi.
Tilganigur ferðarinnar er
einkum tvíþættur. Að jafna
deilur kirkjudeilda grísk og
rómversk kaþólskra, og að
styrkja stöðu kristninnar í
Tyrklandi. — Þá er gert ráð
fyrir að hann ræði friðar-
mögulieika í löndunum fyrir
botni Miðjarðarhafs. Deilur
þessara tveggja kirfcjudeilda
UTAN ÚR HEIMI
Páll páfi.
sækir patriarkann heim
eru ekki nýjar af nálinni.
Allt frá 5 öld hafa þær eld-
að grátt silfur sarnan. Með
eyðingu Konstantínopel (nú
Istanibul) í fjórðu krossferð
árið 1204, náðu deilunrnar há-
marlki. Þá hefur krafa páf-
anna uim óskeikulleika og al-
gjörari miðstjórn kirkjunnar
frá Róm, aldrei verið viður-
kennd af grísk kaþólskum
mönnum. Yfirstjórn grísfcu
kirkjunnar er í höndum firom
patríarka sem sitja í Mostavu,
Antiokkíu, Jerusalem og Alex
andriu, auk Konstantínopel.
Patríarkinn í Konstantin-
opel er í raun valdalítill inn-
an grísiku kirkjunnar og staða
hans frerour virðingartákn.
Prjálslyndi hans er einnig
mjög tortryggt innan kirkj-
unnar, og kom það bezt fram
þegar hann hitti páfann að
roáli í Jerúsalem árið 1964.
Þá hópuöuist prellátar grísku
kirfcjunnar saman á Atihos
fjalli og báðu fyrir sjálfistæði
kirkjunnar. Á sarna tíma og
fundurinn stóð yfir kvadc’
patriarkinn blaðamenn í Jerú
salem á sinn fund og lagði á
það áherzlu að viðræður páf-
ans og fcollega síns hefðu í
raun sáralitlla þýðingu. Patri-
arkinn af Konstaniopel hans
heilagleiki Athenagoras I hef-
ur orð á sér fyrir að vera hinn
vingj arnlegasti og frjálslynd-
asti maður. Hann er mifcin á
vell'i og talar ensfcu mieð
bandarískum hreim enda var
hann um sfceið bandaríistour
ríkisborgari.
Aðsetur hans stingur í stúf
við hinna fornu býzönzku
fyrirrennara hans. Athenagor-
as býr í litlu veitingahúsi
í nágrenni kirkju sinnar sem
er staðsett í Phanar, einu af
fiátæfcrahverfum Istanibul.
Athenagoras er litinn horn-
auga af trúbræðrum sínum
sökum sáttfýsi innar. Hann
lítur á klofning kristinna
manna, sem vandamál er
verði að leysa. Jafnrvel er tal-
ið að staða hans sé svo veik,
að honium hafi ekki verið
staett á að heirosækja páfann
í Róm. Hefði verið litið á
slíkt sem hlýðnisvottur við
páfa og niðurlægingu fyrir
grísku kirkjuna. Andstæðing-
ar hans hefðu þá geta gripið
tækifærið og rneinað honum
heirobomu.
önnur ástæðan fyrir heim-
sófcn páfa til Istanbul er sú,
að tyrtoneska stjórnin hefur
rojög þrengt hag grísk kaþól-
skra manna í landinu. Kýpur
deilann liggur hér til grund-
vallar. Makaríos erkiibistoup á
Kýpur er í senn trúarlegur
og pólitískur leiðtogi grisfcu-
mælandi eyjarskeggja, og
Gritokland er höfuðland grísk
kaþólsfcra. Tyrkir líta því á
kirkjuna sem fjandsamllegt
erlent afl. Fjöldi grísk ka-
þóilskra hefiur farið stöðugt
minnfcandi í Istanbul á síðairi
árum. Fyrir notokrum árum
voru þeir 80 þúsund en í dag
aðeins 30 þúsund. Þá er talið
að Tyrkir vildu helzt, að pat-
riarkinn yrði á brott frá borg-
inni.
Heimsókn páfans til Istan-
bul nú, er því meðal annars
gerð með það fyrir augum
að tryggja framtíðarstöðu
patriarfcsins í borginni.
Etoki vænta menn neinna
stórtíðinda frá umræðum
kirfcjuleiðtoganna. En eitt ér
víst að þær eru sögulegur
viðburður, og verða væntan-
lega til að bæta andrúmsloftið
milli hinna toristnu kirkju-
deiMa, sem strítt hafa um
aldir.
Athenagoras patrlarki af
Konstantinopel.
egar Eldborg GK 13 var
hleypt af stokkunum í
Slippstöðinni á Akureyri, var
merkum áfanga náð í iðnað-
arsögu íslenzku þjóðarinnar.
Stærsta stálskip, sem smíð-
að hefur verið hérlendis rann
í sjó fram og „menn skynj-
uðu glöggt að upp var runn-
inn mikill sigurdagur í sögu
íslenzkra skipasmíða og þá
um leið iðnaðarsögu Akur-
eyrar“, segir fréttaritari
Morgunblaðsins þar á staðn-
um.
Eldborg er hinn glæsileg-
asti farkostur og ber höfund-
um sínum fagurt vitni. Is-
lenzkir iðnaðarmenn hafa
sýnt og sannað, ekki einung-
is í þetta skipti heldur oft
og tíðum, að þeir standa er-
lendum starfsbræðrum sín-
um á sporði í smekkvísi og
vinnuafköstum og kom það
m. a. glögglega í ljós við
byggingu Loftleiðahótelsins.
Þó að iðnaðarmenn við skipa-
smíðar í útlöndum hafi aflað
sér langrar og verðmætrar
þjálfunar, er sýnilegt að
starfsbræður þeirra hér á
landi gefa þeim ekkert eftir
hvað vinnubrögð snertir.
Það sýna þau skip, sem hér
hafa verið smíðuð á undan-
förnum árum og þá ekki sízt
stærsta stálskipið, Eldborg
hin nýja.
Þannig eru íslenzkar skipa-
smíðastöðvar a. m. k. sam-
keppnisfærar við erlenda
keppinauta hvað tæknilegum
atriðum við kemur. Lítið
dæmi um, hve mikla atvinnu
íslenzk skipasmíði getur
veitt, er sú staðreynd, að nú
vinna við Slippstöðina á
Akureyri 168 menn, en þeim
mun fjölga um röskan helm-
ing, þegar reksturinn verður
kominn í það horf, sem áætl-
að er. Er vonandi að íslenzk-
ar skipasmíðastöðvar skorti
ekki verkefni og þessi mikil-
væga iðngrein færist sem
mest á innlendar hendur, því
að það hlýtur að vera keppi-
kefli okkar að svo verði.
Fullyrt er, að í Slippstöð
Akureyrar sé leikur einn að
smíða 2—3000 rúmlesta skip,
eða jafnvel enn stærri, og er
sú skipasmíðastöð ekki ein
um það hérlendis að geta tek-
ið að sér stórverkefni. Er þess
að vænta að íslenzkum skipa-
smíðastöðvum verði gefin
tækifæri til þess að reyna á
þolrifin við smíði stórra og
glæsilegra skipa.
Fyrsta stálskipið, sem smíð
að var á íslandi, var dráttar-
báturinn Magni, sem Stál-
smiðjan lauk smíði á 1955,
síðan smíðaði hún varðskipið
Albert í samvinnu við Lands-
smiðjuna og síðar fiskiskipið
Arnarnesið 1963, en á sama
ári lauk Stálvík í Arnarvogi
við að smíða sín fyrstu tvö
skip, 27 rúmlesta vélbáta. Af
þessu má sjá, að innlend
stálskipasmíði er ung iðn-
grein hér á landi og ber að
fagna þeirri öru þróun, sem
hefur orðið í þessari mikil-
vægu iðngrein. Eitt af stefnu-
skráratriðum viðreisnar-
stjórnarinnar hefur verið að
efla ínnlenda skipasmíði og
koma henni í það horf, sem
fiskveiðiþjóð á borð við ís-
lendinga er sæmandi. Það
vfeeri ekki vansalaust, ef okk-
ur tækist ekki að efla svo
skipasmíðar hérlendis, að við
gætum leyst sjálfir margvís-
leg verkefni af hendi, sem
við nú verðum að fela öðr-
um þjóðum. Við það mundi
sparast mikill gjaldeyrir, auk
þeirrar atvinnu sem það
mundi skapa. En síðast en
ekki sízt gefur innlend skipa-
smíði aukinni tæknimenntun
og almennri verkmenningu
byr undir báða vængi, auk
þess sem hún hlýtur að
styrkja innviði efnahagslegs
sjálfstæðis okkar.
Án öflugs skipaflota ætt-
um við í vök að verjast. Ein
höfuðorsök þess að við glutr-
uðum niður sjálfstæði okkar
á 13. öld var einmitt skipa-
fæð landsmanna. Aldrei í
sögunni hafa verið byggð
jafnmörg skip fyrir fslend-
inga og á síðustu árum og
má fullyrða að fiskiskipafloti
okkar sé nú glæsilegri og bet-
ur búinn tækjum en nokkru
sinni áður. Er það vel. Und-
ir þessa þróun þarf að ýta.
Viðreisnarstjórnin hefur ekki
látið sitt eftir liggja í þeim
efnum. Við smíði Eldborgar
hefur mikilvægt spor verið
stigið í þá átt, að innlend
skipasmíði verði sterkur þátt-
ur í atvinnulífi okkar íslend-
inga. Til að sýna hina öru
þróun í þessum málum má
m. a. geta þess að í árslok
1958 voru fiskiskip yfir 100
brúttórúmlestir 49 að tölu,
samtals 7.561 brúttórúmlestir,
en 1. des. 1966 voru þau 181
að tölu, samtals 40.470 brúttó-
rúmlestir- Nemur aukningin
því yfir 400%. — í árslok
1966 voru í smíðum 34 stál-
skip heima og erlendis, sem
flest verða afhent á þessu ári.
1964 fól ríkisstjórninni
Efnahagsstofnuninni að
kanna aðstöðu við skipasmíð-
ar með tilliti til þarfa og stór-
aukningar bátaflotans og
voru niðurstöður hennar í
stórum dráttum þær, að
heppilegt væri að byggja
þrjár stórar og fuilkomnar
stö'ðvar á suðvesturlandi en
fjórar til sex minni stöðvar
í öðrum landshlutum. Talið
var nauðsynlegt að heildar-
fjárfesting yrði um 200 millj.
kr. eða 40—50 millj. kr. á ári.
í grein sem iðnaðarmála-
ráðherra ritaði hér í blaðið
í maí s. 1. kemst hann m. a.
svo að orði, að samkvæmt
áætlan sé heiidarafkastageta
þeirra fjögurra skipasmíða-
stöðva, sem smíðað geta stál-
skip, 6—7 skip á ári af stærð-
inni 3—400 tonn, en áætla
má „að árleg meðalfjölgun
fiskiskipa yfir 100 tonn verði
15 til 20 á næstu árum“.
Ráðberrann getur þess enn-
fremur, að þeim áfanga hafi
verið náð á undanförnum 3—
4 árum, „að íslenzkar skipa-
smíðastöðvar virðast hafa af-
kastagetu til þess að smíða
um þriðjapart af aukningu
fiskiskipaflotans, sem þörf
verður fyrir á næstu árum.“
Þetta er ekki ómerkilegur
árangur — en betur má ef
duga skal. Enn þarf að herða
sóknina fyrir því að treysta
innlenda skipasmíði. Það
hlýtur í senn að vera metn-
aðarmál okkar og keppikefli.
Með það í huga fögnum við
stærsta stálskipi, sem smíð-
að hefur verið hér á landi.
- MINNING
Framhald af bls. 14
einnig eiga henni mikið að
þakka.
Þótt Heiðveig dveldi megin
hluta lífs síns í Reykjavík, röfn-
uðu aldrei tengslin við æsku-
stöðvarnar og það fólk sem þar
býr. Að öllu sjálfráðu hefði hún
helzt kosið að ævisporin um
lyngmóa og grónar lendur hefðu
orðið fleiri en raun varð á. Þá
hefði hún líka getað verið í nán-
ari tengslum við það líf sem hún
jafnan dáði og notið samskipta
við dýrin sem hún bar jafnan
mikla umhyggju fyrir og þó
hestana sérstaklega sem hún
mat umfram aðrar skepnur, þótt
aldrei ætti hún neinn.
Við aðskilnaðinn er henni hér
með sérstaklega þakkað fyrir
samfylgdina og margar eftir-
minnilegar ánægjustundir og vel
unnið ævistarf.
J'arðaför Heiðveigar fer fram
að Lágafelli í dag, en þar hafði
hún kosið sér hinzta hvílustað.
G.Þ.