Morgunblaðið - 10.08.1967, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. ÁGÚST 1967
3
r
Borgarastyrjðldin í Nígeríu
— þarf ekki að skerða skreiðarinnflutninginn frá íslandi
— Rœðismaður Islands í Lagos hér í stuttri heimsókn
RUNE SOLBERG ræðismað-
ur íslands í Lagos, höfuð-
borg Nigeríu, kom hingað til
lands í stutta heimsókn á
þriðjudag, en heldur utan á
ný á laugardag. Solberg hef-
ur verið ræðismaður íslands
undanfarin þrjú ár, og jafn-
framt umboðsmaður íslenzkra
skreiðarútflytjenda. Kemur
hann hingað árlega til að
ræða við yfirvöld og útflytj-
endur um markaðshorfur og
annað, er íslendinga varðar.
Nigería hefur verið mikið í
fréttum að undanförnu, borg-
arastyrjöld er háð í landinu,
austurhéruðin hafa slitið
tengslum við ríkisstjórnina í
Lagos og lýst yfir sjálfstæði.
Nefna leiðtogar sambandsslit
anna austurhéruðin nú Lýð-
veldið Biafra, eftir flóa þeim,
sem liggur við austurströnd
Nigeríu.
Borgarastyrjöldin í Nigeríu
varðar íslendinga því til
Nigeríu flytjum við mikið
magn af skreið árlega. í því
sambandi sneri Mbl. sér til
Rune Solbergs ræðismanns
og bað hann að skýra nokk-
uð frá ástandi og horfum þar
syðra:
— Margt hefur gerzt frá
því ég var hér i fyrra, sagði
Solberg. — Byltingarnar voru
gerðar í Nigeríu í janúar og
júlí í fyrra, og í september
hófust miklar ofsóknir gegi
innflytjendum frá austurhér-
uðunum, sem tekið höfðu bú-
setu í norðurhéruðunum. I
austurhéruðunum búa aðal-
lega menn af Ibo-ættflokkn-
um, en fyrir norðan býr
Hausa-ættflokkurinn. Talið
er að um 30 þúsund Ibo-ar,
sem búsettir voru í norður-
héruðunum, hafi verið myrt-
ir í ofsóiknum þessum. Af þess
um ofsóknum leiddi að um
tvær milljónir Iboa flutti frá
norðurhéruðunum til heim-
kynna ættflokks síns í aust-
urhéruðunum. Höfðu þessir
manntflutningar og fjölda-
morð mikil á'hrif á allar fram
kvæmdir í norður héruðun-
um, því Iboa-r gegndu þar
flestum ábyrgðaremtoættum
áður an þeir fluttu heim.
— Eftir ofsóknirnar og
mannflutninga hófust samn-
ingar milli herstjóra austur-
héraðanna, Odumegwu Oju-
kwu ofursta, og stjórnar
Gowons ofursta i Lagos. Mið-
aði ekkert í samkomulagsátt,
og allt fór í upplausn þegar
Ojukwu ofursti lýsti því yfir
hinn 30. maí si. að austurhér-
uðin segðu sig úr tengslum
við Lagos-stjórnina og væru
framvegis Lýðveldið Biafra.
— Lagos-stjórnin svaraði
með því að banna öll sam-
skipti við Biafra. Síma- og
símskeytasambandi við svæð
ið var lokað, bankaviðskipt-
um hætt, póst- og flugsam-
göngur lagðar niður og hafn
bann sett á. Öll nágranna-
ríki Nigeríu lýstu samstöðu
með stjórninni í Lagos, svo
innilokun Biafra er svo til al-
gjör.
Olíugreiðslur
— Upphaflega var það ætt-
flokkastríð Hausa og Iboa,
sem talið var að valdið hefði
sambandsslitunum, en meira
býr undir og þá fyrst og
fremst greiðsla sú sem er-
lend olíufélög inna af hendi
fyrir réttindi til að bora eft-
ir olíu í Nígeríu, Olíufram-
leiðsla Nigeríu nemur nú um
20 milljónum tonna á ári, og
verður væntanlega komin upp
í 30 milljónir tonna um 1970.
Er landið því mesti olíuútflytj
andi Afríku. Olíufélögin
greiða árlega 7% milljón
sterlingspunda fyrir réttindi
til að bora eftir olíu auk
50—60% gjalds af útlflutnings
verðmæti olíunnar. í Biafra
hefur verið byggð stór olíu-
hreinsunarstöð til að vinna
úr hráefni auðlindanna og
anna innanlandsþörfinni fyr-
ir benzín og olíur.
— Greiðslur fyrir borunar
réttindi áttu erlendu olíufé-
lögin að inna af h'endi hinn •
1. júlí sl. inn á reikning
Lagos-stjórnarinnar í banka í
London, en Lagosstjórn bar
síðan að skipta upphæðinni
milli héraða eftir framgangi
hvers þeirra. Vegna sambands
slitanna lá ekki ljóst fyrir
hvernig haga bæri greiðslun-
um, og þá sízt eftir að Oju-
kwu ofursti veitti stærsta olíu
félaginu, Shell-BP, greiðslu-
frest til 12. júlí. Þegar kom
að greiðsludegi vildi Biafra-
stjórnin fá sinn hlut, enda þá
komið tómahljóð i ríkiskass-
ann, en brezka stjórnin bann-
aði allar greiðslur til Biafra.
Leiddi það bann til þess að
forstjóri Shell-BP í Biafra
var færður í fangelsi. Var
hann loks látinn laus nú fyr-
ir skömmu gegn loforði um
250 þúsund sterlingspunda
greiðslu til Biafrastjórnar.
Erfiður hernaður.
— Stjórnin í Lagos lét
ekki við það eitt sitja að
setja viðskiptabann á Biafra,
heldur hóf hún einnig lög-
reglu- og hernaðaraðgerðir
giegn uppreisnarstjórninni.
Þótt her Lagosstjórnarinnar
sé helmingi fjölmennari en
her Iboa í Biafra, hefur hern

Rune Solberg, ræðismaður
íslands í Lagos.
aðurinn gengið erfiðlega.
Bjartsýnismenn í Lagos bjugg
ust við að lítið yrði um hern
aðarátök, og að hersveitirn-
ar færu í eins konar skrúð-
göngu til Enugu, höfuðborg-
ar Biafra. En þær vonir hafa
algjörlega brugðizt. Allir
Iboar í Biafra, smáir sem
stórir, berjast gegn stjórnar-
hernum að vestan með hverj-
um þeim vopnum, sem tiltæk
eru, rifflum, heimatilbúnum
sprengjum, bogum og örv-
um, jafnvel tómum flöskum,
ef ekki er á öðru völ. Inn-
rásarherinn verður að fara
eftir þjóðvegunum vegna
þess hve illfært er um frum-
skógana, sérstaklega á rign-
ir. gartímum, en íbúarnir
liggja í launsátri meðfram
vegunum og höggva oft stór
skörð í fylkingar hersins.
— Meðan á þessu gengur
er öll oliuvinnsla stöðvuð.
Floti Lagosstjórnar og land-
gönguliðar lögðu undir sig
nýju olíuhreinsunarstöðina,
en olíulindirnar eru í hönd-
um Biafrahermanna.
— Erfitt er að sjá fyrir
hvernig deilum þessum lykt-
ar, en sennilegt er talið að
Ojukwu ofursti og fylgis-
menn hans í Biafra neyðist
til að gefast upp innan fárra
mánaða. Hernaðarlega gætu
þeir haldið baráttunni áfram,
en aðflutningsbannið er svo
til algjört og því erfitt um
vistir.
17 íslendingar í Nígeríu.
— Hvítir menn, sem búsett
ir voru í austurhéruðunum,
hafa flestir flutzt til vestur-
héraðanna eða til heim-
kynna sinna. Þar sem enn
er óvíst um úrslitin hafa
Norðurlandabúar í Nígeríu
gert ráðstafanir til brottflutn
ings þaðan, ef nauðsyn kref-
ur, en hingað ti-1 hefur þeim
ekki verið nein hætta búin.
í Vestur Nígeríu eru 17 ís-
lendingar búsettir, og hafa
þeir allir samband við ræðis-
mannsskrifstofuna í Lagos.
Þótt þeir séu ekki í neinni
hættu, hafa þeir allir fengið
ferðagögn hjá ræðismanns-
skrifstofunni, meðmæli, tilvís
anir á hótel í nágrannalönd-
unum o.fl,
— Svo vikið sé að viðskipt
um íslands og Nígeríu er rétt
að taka það fyrst fram að
Nígería er stærsti kaupandi
skreiðar frá íslandi og Nor-
egi, og að um 60% skreiðar-
innar hefur farið til hérað-
anna, sem nú nefnast Biafra.
Ef allt fer eins og líkur benda
til, ættu samtoandsslitin eng-
in áhrif að þurfa að hafa á
innflutning íslenzkrar skreið-
ar til Nígeríu, og stafar það
af því að íslendingar hafa
aldrei getað annað eftirspurn
inni. Innflutningstíminn er
frá ágúst—september þar til
i febrúar—marz, og horfurn-
ar eru þær að hann hefjist
aðeins seinna nú en innflutn-
ingurinn stöðvist alls ekki.
Ef unnt er að hefja innflutn-
ing á skreið um næstu ára-
mót, ættu íslendingar að geta
sent alla sína skreið til Ní-
geríu fyrir tilsettan tíma án
þess að bíða nokkurt tjón.
Hins vegar eru sambandsslit
in mikið áfall fyrir norska
skreiðarframleiðendur, það
mesta sem þeir hafa orðið
fyrir í 30 ár. Stafar þetta
m.a. af offramleiðslu, sem
Norðmenn hafa átt erfitt
með að selja jafnvel þegar
bezt lætur. íslenzki fiskurinn
er vinsælli og eftirsóttari,
sérstaklega vegna strangs
gæðaeftirlits, og fæst að jafn
aði 7—10 shillingum hærra
verð fyrir íslenzka skreið, en
fyrir skreið frá Noregi.
★
Solberg ræðismaður sagði
að lokum að þrátt fyrir borg
arastyrjöldina gengi uppbygg
ing Nígeríu eftir áætlun. Það
er aðeins á ófriðarsvæðinu,
sem stöðnunar gætir. Áhugi
erlendra aðila á fjárfestingu
í Nígeríu er óbreyttur, því
ljóst er að Nígería er stærsti
markaður á meginlandi Af-
ríku.
Frá íslandi heldur Soltoerg
til Noregs og Svíiþjóðar, en
fer þaðan heim til Nígeríu
í septemberlok.
Formaður Félags ís-
lenzkra háskólakvenna
— heiðursgestur á ársfundi
samtaka brezkra háskólakvenna
J
MORGUNBLAÐINU barst ný-
lega úrklippa úr skozku dag-
blaði, ,,The Glasgow Herald“, þar
sem sagði frá nýafstöðnum fundi
Sambands brezkra háskóla-
kvenma. Þar sagði m.a. að heið-
ursgestur samtakanna á þessum
fundi hefði verið frú Ingibjörg
Guðmundsdóttir, formaður fé-
lags háskólamenntaðra kvenna á
íslandi.
Morgiumblaðið hringdi til frú
Ingibjargar og spurðist nánar
fyrir um þennan fund. Hún sagði,
að sér hefði verið boðið sem
heiðursgeisti — „sennilega vegna
þess, að á s-1. suimri var hald-
inn hér á íslandi fundur alþjóða-
samtaka hásikólaikvemna, ■ sem
þótti takast vel. Ég átti þarna í
Glasgow . mjög skemimtilega
daga.“ Samitok brezku hástaóla-
kvennanna eru orðin 60 ára en
höfðu aldrei fyrr haldið fund
sinn í Glaisgiow, enda þótt félags-
deild háskólakvenna þar væri
ein hin stærsta í Englandi, utan
Lundúna.
Samtök brezkra háskólakvenna
voru stofnuð í Manebester árið
1907 og áttu frumikvæðið að stofn
uninni nokikrar konur frá ýms-
; um háskólum í Englandi, sem
staddar voru í Manchester við
nám eða störf. Nú telja samtökin
alls 63 félaigsdeildir oig félaga
tala þeirra allra er rúmlega 6000
fconur.
Árið 1919 stóðu brézku sam-
tökin ásam-t samtökum banda-
rískra hásikólakvenna að því, að
stofna alþjóðasamtök, sem hal-da
stjórnarfundi árlega í hinum
ýmsiu löndum og á fjögurra ára
fresti sérstaka ráðstefnu, þar sem
fjallað er um eitt ákveðið máli-
efni. Næsta ráðistefna verður hald
in í Karlsru'he í Vestur-Þýzka-
' la-ndi að ári. Næsti stjórnarfiund-
ur verður hinsvegar haldinn í
Nýju Delbi í september n-ik. og
kvaðst frú Ingiibjörg vera á för-
um þangað einbvern næstu daga.
Félag háskólamenntaðra kvenna
á íslandi var stofnað 192'8 og
gekk þá í alþjóðasamtökin.
STAKSIEIMR
Slysalaus helgi
Mesta umferðarhelgi ársins er
nú um garð gengin. Tugir þús-
unda kaupstaðarbúa hafa leitað
út á land sér til hvildar og hress
ingar og miklu fleiri en nokkru
sinni áður. Menn voru mjög ugg *
andi um það, að vegna hinnar
gífurlegu umferðar á þjóðveg-
um, sem naumast geta borið svo
mikinn umferðarþunga, mundu
óhöpp og slys að hendi bera.
Mikill viðbúnaður var því af
hálfu lögreglunnar til þess að
reyna að greiða fyrir umferð-
inni og afstýra slysum. Lands-
lýður fylgdist með þessum að-
gerðum. Allir vonuðu, að þær
bæru tilætlaðan árangur, en
sjálfsagt hafa þó flestir efast um,
að þær nægðu til að afstýra
slysum. En hið ánægjulega gerð
ist. Engin meiriháttar slys urðu,
og það, sem ekki er minna um
vert, verzlunarmannahelgin fór
friðsamlega fram og án þeirra
skrílsláta, sem stundum hefur
áður orðið vart. ^
Umferðarmenning
En sjálfsagt er það svo, að al-
menningur, bifreiðastjórarnir,
eiga ekki síður hrós skilið en lög
gæ7/iumennirnir. Það er orðið
ánægjulegt að aka um íslenzka
þjóðvegi, því að segja má að nær
undantekningarlaust sýni bif-
reiðastjórar fyllstu tillitssemi og
kurteisi í umferðinni. Aðeins ör-
fá ár eru síðan hvarvetna gætti
þjösnaskapar, menn viku ekki á
þjóðvegunum og sýndu sjaldn-
ast sjálfsagða kurteisi, en nú er
svo komið að segja má, að það
heyri til hreinna undantekninga,
að menn sýni ekki sjálfsagða til-
litssemi við akstur á þjóðveg-
unum. \
Vekur eftirtekt
Tíminn ræðir í gær um um-
ferðina um verzlunarmannahelg ■*
ina og segir meðal annars í rit-
stjórnargrein:
„Þá er liðin mesta ferðahelgi
ársins, verzlunarmannahelgin.
Þetta var slysalaus helgi og hin-
ar fjölmörgu samkomur, þar
sem saman var komið fólk þús-
undum saman fóru allar fram
með hinni mestu prýði til sóma
þeim sem fyrir þeim stóðu ekki
síður þó þeim sem þær sóttu.
Þeir sem æskulýðsmál láta
sig skipta lögðu sig fram að
þessu sinni að skipuleggja
skemmtanir á útivistarstöðum
og framfylgja þar áfengisbanni.
Sannaðist á þessum stöðum, að
það hefur að stórum þætti ver-
ið skorlur á heilbrigðum
skemmtunum, sem var orsök
þess að unglingar lögðust í slark w
og óreglu þessa helgi....
Þeir, sem að umferðamálum
störfuðu þessa helgi, eiga þakkir
skilið fyrir vel undirbúið og
gott starf, en aðalhrósið eiga þó
hinir fjölmörgu bifreiðastjórar
sem um vegina óku þessa helgi.
Það ber öllum saman um það
að þeir hafi sýnt sérstaka tillits-
semi hverjir við aðra á hinum
slæmu og erfiðu íslenzku vegum
— og því komust allir heilir
heim“.
Hugrún frá Bolungarvík dregur togarann Wellvale inn til fsa-
fjarðar. (Ljósm. H. T)