Morgunblaðið - 01.09.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. SEPT. 1967

tJitgefandi:
Framkvæmdastjóri:
iRitstjónar:
Ritstj órnarf ulltr úi:
Auglýsingar:
Ritstjórn og afgrelðsla:
Auglýsingar:
í lausasölu:
Áskriftargjald kr. 105.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá. Vigur.
Matthías Johannassen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-1100.
Aðalstræti 6. Sími 212-4-80.
7.00 eintakið.
á mánuði innanlands. S
✓»^«yiyi^»^»^ix»^«^«y»^'»^*>,»^»^'»^'»^,»^»^*
STJÓRNARANDSTAÐA
FRAMSÓKNAR
í Reykjavíkurbréfi s.l. sunnu
-*• dag var m.a. komizt að
orði á þessa leið:
,,Þó að Framsóknarmenn
reyni að bera sig borginmann
lega viðurkenna flestir
þeirra, að þeir hafi orðið fyr-
ir verulegum vonbrigðum
með úrslit þingkosninganna á
s.l. vori. Verður og ýmsum
þeirra tíðrætt um ástæðurn-
ar fyrir þessum vonbrigðum.
Greindur bóndi í Biskups-
tungum, sem Framsóknar-
menn hafa talið sér hlynntan
sagði í sumar við kunningja
sinn úr flokki Sjálfstæðis-
manna:
„Ég óska þér til hamingju
með kosningaúrslitin, en mest
eigið þið þau nú að þakka,
hversu léleg stjórnarandstað-
an hefur verið.“
Tíminn gerir þessi um-
mæli að umræðuefni í for-
ystugrein sinni s.l. miðviku-
dag. Eru viðbrögð Tímans
táknræn um málflutning
blaðsins og umkomuleysi á
síðustu árum. Tíminn stað-
hæfir í bessari forystugrein,
að Bjarni Benediktsson for-
sætisráðherra hafi fengið
fyrrgreinda hamingjuósk frá
„greindum og góðum flokks-
bróður sínum —“.
Tíminn lætur sig ekki
muna um það að falsa hrein-
lega ummæli Reykjavíkur-
bréfsins. Þar eru nefnilega
ummælin um hina lélegu
stjórnarandstoðu höfð eftir
„greindum bónda í Biskups-
tungum, sem Framsóknar-
menn hafa talið sér hlynnt-
an.“
En Tíminn snýr þessu við
og segir að „flokksbróðir"
forsætisráðherrans, hafi fært
honum fyrrgreinda „ham-
ingjuósk.“!
Það er vissulega rétt að
Framsóknarmenn hafa verið
i döpru skapi síðan úrslit al-
þingiskosninganna í sUmar
urðu kunn. Þeir höfðu gert
sér miklar vonir um stóra
sigra. í kosningahandbók
þeirra voru birtar spár, þar
'sem því voru gerðir skórnir
að Framsókn kynni að vinna
4—5 þingsæti. Niðurstaðan
varð hins vegar sú, að Fram-
sóknarmenn töpuðu 1 þing-
sæti. Aðalritari flokksins féll
Vitað er að nú ríkir hinn
mesti glundroði í herbúðum
Framsóknarmanna Þar
kennir nú hver öðrum um
ófarirnar. Flokkurinn er bú-
inn að vera í stjórnarand-
stöðu í 9 ár. Það er vissulega
engin furða, þótt Framsókn-
armönnum bregði við þau
veðrabrigði í íslenzkum
stjórnmálum. Framsóknar-
flokkurinn var orðinn vanur
því að vera í ríkisstjórn.
Hann hafði byggt sér upp
víðtækt valdakerfi, sem var
við það miðað, að hann gæti
drottnað yfir þýðingarmikl-
um greinum efnahags- og at-
vinnumála. Völd og áhrif
Frarosóknarflokksins í ríkis-
stjórn miðuðust alltaf við það
að skapa honum og hans
mönnum margvíslega sérrétt-
indaaðstöðu í þjóðfélaginu.
Við það var t. d. haftakerfið
ævinlega miðað. Fólkið átti
að þiggja sjálfsagða þjón-
ustu, sem náðarbrauð úr lófa
valdhafanna. Þess vegna var
athafna- og viðskiptafrelsi
alltaf eitur í beinum Fram-
sóknarbroddanna. Bóndinn
varð endilega að þurfa að
sækja um leyfi til nefnda og
ráða til þess að flytja inn
dráttarvél eða jeppa. Sjómað-
urinn varð að þurfa að sækja
um leyfi til opinberra nefnda
og ráða til þess að fá sér vél
í trilluna eða flytja inn skip
og báta. Iðnrekandinn og
verzlunarmaðurinn urðu líka
að vera háðir þessu pólitíska
nefnda- og ráðavaldi. Úthlut-
unarnefndirnar og ráðin voru
eftirlætisbörn Framsóknar-
flokksins.
En þjóðin hefur hafnað
þessu gamla og úrelta Fram-
sóknarskipulagi. Hún vill at-
hafnafrelsi og viðskiptafrelsi
og veit að það tryggir betur
hagsmuni hennar á öllum
sviðum.
Stjórnarandstaða Fram-
sóknarflokksins hefur verið
neikvæð og yfirborðsleg.
Hann hefur hamazt gegn öll-
um skynsamlegum og ábyrg-
um ráðstöfunum Viðreisnar-
stjórnarinnar án þess að geta
bent á nokkuð sjálfstætt, sem
koma ætti í staðinn.
Það er því sannarlega ekki
að furða þótt hin lélega stjórn
arandstaða eigi sinn þátt í
því, að íslenzkir kjósendur
fengju í kosningunum í sum-
ar ríkisstjórninni umboð til
þess að stjórna landinu þriðja
kjörtímabilið í röð. En vitan-
lega byggðist sú ákvörðun
kjósenda ekki síður, og raun-
ar miklu fremur á hinu, að
ríkisstjórnin hafði margt stór
vel gert, enda þótt hún sé
ekki alfullkomin frekar en
önnur mannanna verk.
Hemingway-dýrkun Rússa
Mosfeva, 23. ágúst. —
ÁBERANDI auðkenni á bók-
menntaheiimi Rússa nú á dög-
um er, að siumt hið bezta af
sferifum samtímahöfunda birt
ist í iitt þefeiktum tímardtum
úti á lanidsbyggðinni, og mikil
eftirspurn er eftir þeim í
Moskivu þassa dagana. Út-
gáfustarfsemi þessi er samt
sem áðiur ektfei undanþegin
gaginrýni og vanþóknun yfir-
valdanna, ' vegna þessarar
gróekumikliu viðleitni.
Það er til marks um ríkj-
andi anida, að ritstjóra eins
silíkis t'ímarits, Vyacheslav
Kostyria, hefur nýlega verið
vikið úr starfi. Um skeið var
hann ritstjóri Zvezda Vostoka
(Aust'Urstjörnunnar), sem
gefið er út mánaðárlega í Tas-
htoent í Usbekistan.
Marz-hefti Austurstjörnunn
ar var helgað ýmsum stór-
skáldum ag rithöfundum, lifs
eða liðnum. f blaðinu var at-
hyglisverð grein eftir hið
mitoilsmetna skáld og rithöf-
und, Konstantín Simonov,
sem fjallaði um „Hverjum
klukkan glymur", hina frægu
sfcáldsögu úr Spænsku borg-
arastyrjöidinni eftir Ernest
Hemingway.
Dýrfeun Hemingways stend
ur með meiri blóona í Sovét-
rfkjiunum en á nokferum öðr-
um stað. Lfkamshreyti hanis
og áræði, sikoðanafesta hans
áisamt spáTnannleigri toöHun
hafa gert hann að dýrling í
augurn Rússa. í Hemingway
sjálfum og persónum hans
hafa siovézkir mernitamenn
uppgötvað vitsmuni, sem láta
að sér kveða, en slíkt er ekki
að finna í sígi'ldum bókmennt
um þeirra, þar sem úir og
grúir af göfugum en fram
kvæmdala'usum hetjum. Hem
ingway er ein'i nútímahöfund
urinn, sem fengdð hefur öll
verk sín þýdd á rússnesku.
„Hlverjum tolutokan ...ur“
er eina undantekn'ngin.
Meiistaraverk þetta hefur
ekki verið gefið út vegna harð
vítugrar mótspymu af hálfu
hins gamalreynda spæn.ka
bomimiúniistaleiðtoga, Dolores
Ibarruri, — sem -unnari ur
undir nafninu „La Pasion-
aria“. Á einum stað í bókinni
segir Hemingway frá notokr-
um hermönnum, ssm hneyksl
ast á því, er hún sendir son
sinn í öruggt hæli í Moskvu,
meðan borgarstyrjöldin geis-
ar. „La Pasionara“ er andrvíg
útgáfunni einunigis vegna
þessa. Örlögin höguðu því
þannig, að sonur hennar,
Ernest Hemingway.
|R|uiben Ibarruri, dó hetju-
dauða á vígvöllunum við
Stalíngrad.
í grein sinni lýkii_. Simionov
miklu lofs'orði á Hlverjum
kluklkan gilymur“. Viðví'kjandi
Ruiben Ibarruii segir hann
einfaldlega, að framivinda
mála hafi sýnt fram á, að
Hemingway hafi haft rangt
álit á Rutben Ibarruri.
Simonov getur einnig
hreinsana Stalíns og hróisar
Hemingway fyrir að lýsia af
raunsæi þeim tilfinningum,
sem þær vötotu meðal Rúsisa á
spænsku vígstöðvunum. Hann
segir: „Að baki þeirn — í
sjálfu föðurlandi þeirra — var
eitthvað á seyði, eitthivað dul-
arfuMt, óiskiljanlegt og
skuggalegt. Margir þeirra
sneru síðar heim og voiru
rægðir og sviptir lífi. Og í
brjósti þesisarar manna kann
augljó'slega að hafa leynzt
vaxandi bugboð um yfirvof-
andi ógæifiu“. Hann. lofar
einnig hin hárfínu blæbrigði,
er Hemingway lýsir þessu.
Er Sknonav ver Heming-
way fyrir ásötoumum um ein-
Itaklingsihyggju, bendir hann
á, að enda þótt sagan sé yfir-
full af mótsögnum og persónu
legiu mati, takist höfundi að
takan af allan vafa um yfir-
taurði sameiginlegs vilja á
hæt'tustumd. Simoniov hrífst
auðvitað enn meira af verk-
inu vegna hinnar sterku and-
úðar á fasisma, sem þax gæt-
ir.
Grein Simonavis er bersýfti-
lega beiðni um, _ð „Hveijum
kliukkan glymur" verði gefin
út, eins og hún hefði átt að
vera fyrir löngu. Það er smt
athyglisvert, að Simonav ..ef-
ur birt þessa beiðni í lítt
þekktu bókmenntatímariti.
Gagnrýni hans á Salín, sem
auðveldlega má finna í þess-
ari grein, ber einnig vott um
hugrekki, þar sem Ieyfi
féktost ekki til að gefa endur-
miinnigar hans sjállfls út í
„Novy Mir“, bótomenntatíma-
riti Mositovu, og horfið var
frá útgáfiu tölublaðsins, sem
innihélt þær, og nokkrir rit-
stjórnarmeðlimir missbu starf
sitt.
Marz-heftið innihélt einnig
frumsamin skrif höfundia á
borð við Atohmadulina og
Babel, Mandelshtam og Bulga
kov. Akíhmaduli og Voznes-
enshy áttu bæði verk í þessu
blaði. sem leiddi til þ að
hr. Kostyria var gagnrýndur,
þar sem blaðið var talið of
lauist í reipunum.
Einmig kann að hafa gætt
bókmenntalegrar hreppapóli-
tíkur í máli þessu, þar sem
tíma.ritið var aðallega helgað
þýðingum heimama mi löng
um, tonmeltum miðasískum
Skáldsögum, áður en Kf'styra
tók við því. Er Kostyria . ' 't
aði þess að lífga upp tíma-
ritið, ógnaði það vafalaust á-
hyggjleysi bókmenntajöfr-
anna á staðnum.
HALDIÐ UPP Á
BYLTINGAR-
AFMÆLI
regnir þær sem undanfarið
hafa borizt um fjölda-
handtökur rithöfunda og
menntamanna í Sovétríkjun-
um og fangelsisdóma yfir rit-
höfundum virðast eiga að
verða liður í hátíðahöldum
Sovétmanna á 50 ára bylting-
arafmæli. Greinilegt er að
mikil ólga ríkir meðal
menntamanna og listamanna
i Sovétríkjunum vegna þeirr-
ar kúgunar og ófrelsis, sem
þar ríkir. Vaxandi fjöldi rit-
höfunda og menntamanna
sættir sig ekki við það að
þurfa að skrifa og hugsa eftir
forskrift kommúnista. Þess
vegna koma öðru hvoru fram
menn, sem tala og skrifa að
eigin geðþótta. En sovétskipu
lagið tekur ekki á þeim mjúk-
um höndum. Þeir eru vægð-
arlaust dæmdir í þrælabúðir
og settir út af hinu komm-
úniska sakramenti. Þessar
aðfarir gagnvart jrithöfundum
og menntamönnum í Sovét-
ríkjunum hafa vakið reiði um
allan hinn frjálsa heim. En
Sovétskipulagið og leiðtogar
kommúnista í Rússlandi taka
„Kommúnisminn
og herínn
eru einu öflin
í S-Vietnem nú"
— segir Thieu forseti
Quanig Trung og Saigon,
30. ágúst — NTB-AP
FORSETI S-Vietnaim, Nguyen
Van Thieu, lýsti því yfir á
kosningafundi í dag, að stjórn-
málaflokkar í S-Vietnam hefðu
ekki bolmagn til að berja á
toommúnis'tium, herinn einn gæti
það og því bæri honum einnig í
framtíðinnii mikið hlu'tverk í
sitjórnmálum í icindinu. „Komm-
únisminn og herinn eru einu
öflin sem noktours mega sdn í
S-Vietnam sagði Thieu. Níu
borgaralegir 'ínamlbjóðendur tóku
þátt í kosningafundi þessum,
sem haldinn var í Quan.g Thrung
ekkert tillit til mótmæla gegn
þrælabúðardómunum. Þeir
halda áfram að kaffæra hjð
frjálsa orð og hika ekki við að
nota sjálft byltingarafmælið
t.il þess að halda áfram að
þröngva kosti rithöfunda
sinna og menntamanna.
og furðuðu sig flestir á þessum
ummælum Thieus.
----O----
Skæruliðiar Viet Cong halda
áfram Ihermdarverkum sínumtil
undirbúnings1 kasningunum eem
fram fiara í landinu n.k. sunnu-
dag. í dag týndi einn skæruliða
lífi er han.n sprengdi í loft upp
hlið að fangelsi í Quang Ngai,
um 450 fem. norðaustan Saigon,
en l'osaði þar úr prfeund sinni
nokkuð á annað þúsund fianga.
Einnig .gerðu skæruliðar árás á
orkuver, ftagvöll, varðstöð, ú't-
varpsstöð og nokkra staði aðra í
dag.
Átta farast í flóðum í Mexikó
Mexikólborg, 30. ágúst, AP. —
Að minnsta kosti átta manns
haifia farizt víðsvegar í Mexikó
af völdum mikilia vatnavaxta
í ýmsium ám þar í landi og tjón
er sagt mjög mikið, eiökium á
uppstoeru bænda, en einnig á
þjóðVegum og mannvirkj'um,
ýmiss konar.