Morgunblaðið - 18.10.1967, Síða 14

14
MORGUNBLiAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. OKT. 1967
JltWgMllHftfófr
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar; Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Jphannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Rifstjórn og afgreiðsla: Aðaistræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
ÞÖRF SAMSTARFS UM
LAUSN VANDANS
í ræðu þeirri, sem Bjarni
*■ Benediktsson, forsætisráð
herra, flutti á Alþingi í
fyrradag, um frumvarp ríkis-
stjórnarinnar í efnahagsmál-
um, leggur hann á það
mikla áherzlu, að sem bezt
og víðtækast samstarf náist
,um lausn þess mikla vanda,
sem við íslendingar nú stönd
um frammi fyrir vegna afla-
brests og geigvænlegs verð-
falls. En umskiptin í útflutn-
ingsverzluninni til hins
verra eru nú meiri en nokkru
sinni áður síðan árið 1931,
þegar tekjur okkar af útflutn
ingi minnkuðu líkt og nú og
langvarandi erfiðleikar steðj
uðu að þjóðinni.
„Erfiðleikarnir 1931,“ sagði
forsætisráðherra, „og árin á
eftir leiddu til stórkostlegs
atvinnuleysis, fátæktar. og
neyðar víðsvegar um landið,
en við höfum fulla ástæðu
til að vona að við getum forð
að slíku nú, ef við höldum
rætt á. Hins vegar er sá
vandi, sem við stöndum
. frammi fyrir nú, bæði veru-
legur og tilfinnanlegur.“
Síðar í ræðu sinni sagði
Bjarni Benediktsson forsæt-
isráðherra:
„Að sjálfsögðu æski ég
þess, að sem nánast samstarf
takist við stjórnarandstæð-
inga, bæði innan þings og ut-
an, um lausn þessara erfið-
leika, en forsenda þess að það
verði árangursríkt er að
menn hafi sameiginlegan
skilning á eðli vandamálsins.
Með þeim ráðstöfunum, sem
ríkisstjórnin hefur boðað og
lagt til að gerðar verði, er
ekki leystur allur sá vandi,
sem hin miklu umskipti í ís-
lenzku efnahagslífi hafa
skapað, það er ljóst. En ég
fullyrði að ráðstafanir, sem
ná sama markmiði og þess-
um er ætlað, eru forsenda
þess að ekki fari ver en vilji
okkar stendur til og síðar
verði smám saman hægt að
leysa frekari erfiðleika, sem
við hljótum að játa að verði
á leið okkar þangað til bet-
ur vegnar.
Mér er það einnig ljóst, að
,deila má um hvort ríkistjórn
in hafi með þessum aðgerð-
um ratað hið rétta meðal-
hóf. Sérstaklega er það ljóst,
að lækkun niðurgreiðslanna
hlýtur að koma illa við mörg
heimili. En við töldum, að
þetta væri líklegasta ráðið,
sem mundi valda minnstri
truflun, og með þessu móti
innist færi á að íhuga í sam-
ráði við aðra, sem í alvöru
vilja snúast við þeim vanda,
sem nú blasir við, hvort önn-
ur úrræði séu e.t.v. farsælli
eða nái betur því marki, sem
að er stefnt. Þessar ráðstaf-
anir varð að gera með sem
minnstum fyrirvara til þess
að forða því, að einstakir að-
ilar gætu skapað sér gróða-
möguleika. En það haggar
ekki því, að ef menn eftir á
komast að þeirri niðurstöðu,
að önnur ráð séu tiltæki-
legri er hægt að breyta hér
til. Þá er hægt að auka nið-
urgreiðslur á ný og lækka
verðið. Til þess gefst nú svig
rúm til slíkra efnisathug-
ana, sem ella væri ekki fyrir
hendi. Með því er ég ekki að
segja, að slíkt sé æskilegt
eða um slíkt verði að lokum
samkomulag. En það hlýtur
að vera mjög til athugunar
og ríkisstjómin er þess bein-
línis hvetjandi, að athugað
verði til hlítar, hvaða aðrar
leiðir komi hér til álita og er
fús til þess, bæði hér á þingi,
á þingfundum, í nefndum og
við fulltrúa hinna fjölmennu
almannasamtaka í landinu,
og þá einkum stéttarsamtök-
in, að ræða til hlítar hvaða
úrræði eru fyrir hendi og
hvaða úrræði eru varanlegri
en þau, sem nú hafa verið
tekin.“
Þannig liggur fyrir ský-
laus yfirlýsing forsætisráð-
herra um það, að ríkisstjórn-
in sé reiðubúin til að hlýða
á allar tillögur til lausnar
þeim vanda, sem nú er við
að etja og hafa sem nánast
samráð bæði við stjórnarand-
stöðuna og stéttarsamtökin.
Slíkar umræður munu fara
fram næstu daga og vel má
vera, að niðurstaða þeirra
verði sú, að rétt verði talið
að breyta einhverju í tillög-
um ríkisstjórnarinnar, þótt
með engu móti verði kom-
izt hjá ráðstöfunum, sem í
meginatriðum eru svipaðar
því, sem stjórnin hefur lagt
til.
ALLIR
NEMA EINN
í því leikur ekki minnsti
■**• vafi, að landsmenn
skilja mætavel, að þegar slík
áföll ber að, sem nú hafa
orðið, verður ekki hjá því
komist að bregðast við vand-
anum og gera ráðstafanir cil
að draga úr eyðslu og treysta
fjárhag þjóðarheildarinnar.
Þess vegna verður líka unnt
að ræða vandamálin við
Leyndin í kringum skæru
liðaforingjann Guevara
FRÉTTIRNAR um dauða dr.
Ernesto Guevara vekja marg
ar og þýðingarmiklar spurn-
ingar. Guevara var sem kiunn
ugt er argentínsikur ríkisborg
ari, og hægri hönd Fidel
Castros í byltingunni á Kúbu.
Samkvæmt fréttum á hann
að hafa fundizt látinn eftir
að hafa tekið þátt í árásarað-
gerðum skæruliða gegn nú-
verandi stjórn Bólivíu, og
kæmi það heim við skapgerð
hans og kenningar, en hann
var æstur forvígismaður vopn
aðra aðgerða í þeiim löndum,
þar sem hægt var um vik
með byiltingarstarfcemi, hvað
staðar- og þjóðféiagsástæðum
viðvék. (Eins og sjá má, er
grein þsesi rituð áður en
Castro staðfesti fall Gue-
vara).
Staðfræðilega séð var Bóli-
vía ákjósanleg, þó að aðalat-
hafnasvæði skæruliða, frum-
skógurinn, væri víðis fjarri há
sléttunni þar sem flestir
landsmenn búa. Vegna
gremju margra Bólivíumanna
með byltinguna 1952, sem
kom René Barrientos hers-
höfðingja tii valda, varð Bóli
vía ákjósanlegt viðfangsefni
og skyldi undirbúa þar bylt-
Ef Ché Guevara er látinn
— hvaða áhrif mun það hafa
á byltingarstarfsemi , og
skæruliðahernað í Suður-
Ameríku iöndumum, og hvaða
áhrif getur lát hans haft á
utanríkiisstefnu Kúbu, sem
studd er af flestum kommún-
istaflokkum heims, þar á með
al hinum sovézka.
Til að meta þau hugsan-
legu áhrif verðuir að íhuga
feril Guevara hingað til.
Hann hefur birt kenningar
sínar í bókinni „Skæruliða-
hernaður" og er þar meða-1
annars rakin saga þess, sem
gerðist á Kúbu. Þar var allur
jarðvegur fyrir byltingu fyrir
hendi.
Hataður einræðisherra.
Fulgenico Batista, þjóðfélagið
spillt og rotið og hafði tekið
upp hið versta úr því banda-
ríska. Lífskjör almennings
voru tiltölunlega góð og í leið
toganum Castro birtust þeir
eiginleikar, sem milljónir
manna þekktu í sjálfum sér.
Allt þetta og meira til stuðl-
aði að því að Ché náði til-
gangi sínum og starfsemi hans
bar ávöxt.
Fyrir tveimur ánum taldi
hann verki sínu lokið á Kúbu
Framhald á bls. 18
ingu í anda þeirrar, sem gerð
vaæ á Kúbu.
hinu ýmsu áhrifaaðila í þjóð
félaginu, hverjar sem póli-
tískar skoðanir þeirra eru.
Þannig samþykkti sjó-
mannaráðstefnan, sem hald-
in var um síðustu helgi,
ályktun, þar sem viðurkennt
er, að nauðsyn hafi borið til
að gera sérstákar ráðstafan-
ir vegna þess vanda, sem að
steðjar, en hins vegar bent
á að ýmsar leiðir aðrar en
þær, sem ríkisstjórnin hefur
lagt til að farnar verði, kunni
að reynast heppilegri. Og
svo er yfirleitt um alla þá,
sem þessi mál eru rædd við,
að þeir viðurkenna nauðsyn
þess að gera ráðstafanir til
að forða því, að þjóðin lendi
í algjörum ógöngum.
Einn er þó sá maður hér-
lendis, sem ekkert virðist
skilja. Hann heitir Eysteinn
Jónsson og er formaður ann-
ars stærsta stjórnmála-
flokksins. Á Alþingi segir
hann, að fráleitt sé að lands-
menn taki á sig nokkrar
byrðar, þótt útflutningstekj-
urnar lækki um fimmtung
til fjórðung. Hann segir að
þó að þjóðarbúið verði rek-
ið með halla og öllu stefnt
út í vandræði, verri en þau,
sem hann átti við að glíma
—og raunar þátt í að skapa
— á árunum fyrir styrjöld-
ina, „þá verður að hafa það.“
Þetta snilliyrði Eysteins
Jónssonar, „þá verður að
hafa það“, er ekki ólíks eðl-
is og slagorð hans „hin leið-
in“, sem fleygt er orðið.
Eysteini Jónssyni tókst
aldrei að skýra, hvað hann
ætti við með „hinni leið-
inni“. Hins vegar er alveg
ljós þýðing orðanna „þá
verður að hafa það“. Stefna
Framsóknarflokksins er sem
sagt sú, að hafa enga stefnu,
eða láta allt sigla sinn sjó
og engu máli skipti hvernig
úr málum rætist, allt hljóti
það einhvern veginn að
fara. Og hvernig svo sem
fari „þá verður að hafa það“.
ERFIÐLEIKAR
ATVINNU-
REKSTURSINS
j hinni merku ræðu, sem for
sætisráðherra flutti á
Alþingi í fyrradag, vék
hann að erfiðleikum atvinnu
rekstursins, sem auðvitað
væru mestir hjá frystihúsa-
eigendum og útvegsmönn-
um og sagði síðan:
„Og allur annar atvinnu-
rekstur í landinu hlýtur á
skömmum tíma að mótast af
erfiðleikum undirstöðuat-
vinnuveganna. Það kemur
fram í eftirspurn eftir iðn-
aðarvöru og það kemur fram
í verzlun. Atvinnurekendur
verða því fyrir miklum bú-
sifjum, og það er algjör mis-
skilningur, þegar talað er um
að öllu eigi að velta á herð-
ar launþega. Atvinnurek-
endur verða fyrir þessum
búsifjum, hafa orðið fyrir
þeim áður og verða óhjá-
kvæmilega fyrir þeim í enn
ríkari mæli en jafnvel er
ráðgert að launþegar verði
fyrir í þeim tillögum, sem
hér um ræðir. Vitanlega er
ljóst, að útvegsmenn og fisk-
iðnrekendur verða fyrir
mestum áföllum, en þeirra
erfiðleikar hljóta að breið-
ast út um allt þjóðfélagið.
Og launþegar komast ekki
hjá því með nokkru móti að
taka byrðar á sig að sínu
leyti, ekki sízt vegna þess að
þeir hafa fengið sinn hlut í
vaxandi mæli af stórauknum
þjóðartekjum. Tekjur laun-
þega hafa aukizt töluvert
meira en þjóðartekjurnar á
viðreisnartímabilinu. Það
verður því ekki hjá því kom-
izt, að launþegar taki á sig
byrðar, en hvort það kemur
léttara niður með þessu
móti eða öðru er svo annað
mál og t.d. hvort hægt er
að gera sérstakar ráðstafanir
til að það komi ekki eins
mikið niður á barnmörgum
fjölskyldum eins og þessar
tillögur leiða til eða aðrar
ákvarðanir ríkisstjórnarinn-
ar. En ég segi það enn, að
það er mál, sem ríkisstjórnin
telur sjálfsagt að athugað
verði til hlítar.“
Stjórnarandstæðingar hafa
mjög á því hamrað undan-
farna mánuði, að atvinnu-
reksturinn ætti við mikla erf
iðleika að búa. Nú er blaðinu
hins vegar snúið við, og
sagt að alla erfiðleika þá,
sem af verðfalli og aflabresti
stafa, eigi að leggja á herðar
launþega. Þennan tvískinn-
ungshátt sér hvert manns-
barn í gegn um.