Morgunblaðið - 22.10.1967, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. OKT. 1967
Því aðeins verðið þið þjóðinni til gagns, að
þið greinið hið mikla frá því lítilmótlega
— sagði Bjarni Benediktsson, forsœtisráÖherra við setningu
þings SU5 á fösfudagskvöldið
EINS og skýrt vai frá í Mbl. var
19. landsþing ungra Sjálfstæðis-
manna og h;ð fjölmennasta fram
til þessa sett í Sjálístæðishúsinu
á föstudagskvöld.
Hér á eftir fara stuttir úr-
drættir úr ávarpi Geirs Hall-
grímsisonar borgarstjóra og
ræðu Bjarna Benediktssonar for-
sætisráðherra, en skýslu Árna
Grétars Finnssonar, form. SUS,
verður getið siður.
Hljótum að leita jafnvægis
Geir Hallgrímsson borgarstjóri
bauð í upphafi máls síns full-
trúa utan af landi velkomna til
þingsins. Hvatti hann til aukms
skilnings milli landsriuta, því
að ávallt væri íhugunarefni,
hvernig snúast skuii við þróuri-
inni síðustu áratugt S!ík rösk-
un og varð á búsetu manna
fyrst og fremst á árunum 1S40—
1950, en einnig síðar, þótt í
minna mæli sé, hlýtur að hafa
áhrif á þjóðlííið adt og skapar
vandamál, sem dreifbýli og þéct-
býli hljóta að samtinast um að
leysa.
Til þess að gera það, hljótum
við að verja fjármunum af sam-
eiginlegum þjóð&rtekjum, og
öllu máli skiptir, að ekki sé tjaid
að til einnar nætur. Við hljót-
um að leita jafnvægis, þótt það
kunni að rýra lífskjörin um
stund, skapar það aukna vel-
sæld og hagsæid, er til lengdar
lætur.
Síðan ræddi hann þau áhrif,
sem auknar samgöngur og fjöl-
miðlunartæki hafa haft. Áður
fyrr hélzt mönnum uppi að halda
áfram skefjalausum og einhæf-
uim áróðri í von um, að mál-
flutningur annarra kæroist ekki
að. Nú hins vegar hefur hin
breytta tækni valdið því, að
skoðanir mótast á miklu breið-
ari grundvelli og á miklu nýrri
upplýsingum en áður. Unga fólk
ið mun hagnýta sér þá breyttu
möguleika. Nýr tími krefst
nýrra úrræða; stefnuna verður
að móta í samræmi við breyttar
aðstæður hverju sinni og það er
eðlilegt, að æskurnennirnir verði
fyrstir til að átta sig á breytt-
um aðstæðum. Þeir eiga líka
mest í húfi, þvi að þeirra er
framtíðin.
Áttum okkur á örðugleikunum
Bjarni Benediktsson forsætis-
ráðherra sagði m.a. að örðug-
leikarnir, sem nú steðjuðu að
þjóðinni, væru slíkir, að hverri
stefnu, sem við hefðum fylgt,
þá hefði þá eigi að síður borið
að höndum. Það var sáralítið,
sem við gátum gert.
Það er grundvallareðli okkar
atvinnuvega, að við erum f
háðir einni grein þeirra, sjávar-
útveginum. Með því er engan
veginn verið að gera lítið úr
þýðingu hans, heldur þvert á
móti; hins vegar verðum við að
gera okkur grein fyrir, við hvað
við eigum að búa, og átta okkur
á þeim örðuglelkum, sem við er
Bjarni Benediktsson, forsætis-
ráðherra flytur ræðu sína.
að etja. Við getum heldur ekki
verið án iðnaðar og landbún-
aðar, — en við verðum að stefna
að því að fá miklu meira af
innldenri framleiðslu, sem við
getum selt á erlendum markaði.
Ef við getum það ekki verðum
við alltaf ofurseíd sveiflunum.
Við höfum orðið fyrir tveimur
alvarlegum áföilum nú á einum
mannsaldri, og mörg smærri
hafa komið á milli.
Snúum okkur að verkefnunum
Forsætisráðherrann sagði, að
það væri því eðiilegra, að við
stefndum að fjöiþættara atvinnu
iífi, þar sem við eigum ónotað-
ar náttúruauðlindir, Sem ekki
gufa upp, heldur halda áfram
að vera til, þ. e. vatnið og hvera-
orkan. Við eigurn að einbeita
okkur að því að nýta þessar
auðlindir og renna með því
fleiri stoðum undir okkar efna-
hag. Það tekur að vísu langan
tíma, að veruleg breyting verði
á þessu, e.t.v. tvær kynslóðir,
en þetta vinnst því aðeins, að
menn snúi sér að því og geri
sér grein fyrir, hvað þarf til
þess að koma- breytingunum á.
Sú litla byrjun, sem þegar
er hafin, gerir okkur nú mögu-
legt að standast þá örðugleika,
sem nú hrjá okkar einhæfu at-
vinnuvegi, mikiu betur en el!a
hefði orðið.
Með stóriðjunni hefst nýr
kafli í þjóðarsögu okkar, sam-
bærilegur við aldamótin með
í ræðustól.
upphafi togaraútgerðar hér á
landi og innlendri bankastarf-
semi. Nú er um sams konar
byrjun að ræða, sem vegna dæg
urmálanna, hins daglega nags
og jags, hefur fallið of mik'.ð
í skuggann. Með henni var ráð-
izt í það, sem úrslitum getur
ráðið í velfarnaði þjóðarinnar,
að nokkru í bráð, en miklu
meir, þegar til lengdar lætur.
Samvinna við aðrar þjóðir
Forsætisráðherrann rakti síð-
an þær margvislegu ástæður
utan íslands, sem nú skapa okk-
ur þá erfiðleika, að við fáum
ekki staðizt þá án þess, að lífs-
kjör versni í bili. Ráðið til þess
að sporna við slíkxi þróun í
framtíðinni en aukin samvinna
Framh. á bls. 18
Selur svínakjöt beint til
neytenda á mjög lágu verði
— í samvinnu við danskan kjötiðnaðarmann
— Rœtt við Víking Cuðmundsson, bónda á Crœnhól
Akureyri, 17. október.
VÍKINGUR Guðmundsson,
bóndi á Grænhól, hefir hafið
sölu á tilreiddu svínakjöti
beint til neytenda á mjög
vægu verði, og hefir kjötsala
þessi vakið allmikla athygli.
Því gekk ég á fund Víkings
fyrir skömmu og ræddi við
hann um þessi viðskipti og
fleira.
— Áttu margar gyltur, Vík
ingur?
— Eg á 9 gyltur núna og
er búinn að fást við svína-
rækt í tæp 3 ár. Gylturnar
hafa átt allt upp í 16 grísi í
einu, og 15 hafa komizt upp,
þegar bezt lét. Gylturnar
gjóta svisvar á ári, og að með
altali má gera ráð fyrir, að
20 sláturgrísir fáist eftir gylt
una á ári.
— í hverju er hin nýja
þjónusta þín fólgin?
— Svo að ég byrji nú á
upphafinu, þá kynntist ég í
fyrrahaust dönskum kjötiðn-
aðarmanni, Benna Jensen,
sem hingað kom með Ás-
bimi Magnússyni, sem stofn
aði verzlunina Matarkjör.
Hann vinnur allt kjötið fyr-
ir mig og gengur frá því til
neytenda í því formi og með
þeirri verkun, sem hver og
einn óskar eftir. Svo er kjöt-
ið sent heim til kaupenda, ef
þeir em búsettir á Akureyri.
Skilyrði er, að tekinn sé
minnst % skrokkur, sem veg
ur að jafnaði 30 kg. Að vísu
geta menn fengio minr.a
magn í Kjötvinnslunni, Kaup
vangsstræti 4, en þá er kjöt-
ið heldur dýrara, þó að það
sé langt undir venjulegu
útsöluverði á svínakjöti.
— Hvemig er kjötið verk-
að, og hvað kostar það?
— Frágangur kjötsins er
einkum með tvennu móti,
sem menn geta valið um.
Síðan er alltaf söltuð og
reykt. Ef menn vilja þar að
auki aðeins fá svínið teki’ð
sundur í bita, kostar sá frá-
gangur 150 krónur á hálfan
skrokk. Ef svínið er fullfrá-
gengið, þ.e. soðin og reykt
skinka, hryggur reyktur
(Hamborgarhryggur) og
lærið sneitt, bitað eða reykt,
kostar sá frágangur 400 krón
ur á V2 skrokk. Þar við bæt-
ist svo kjötverðið, 80 króna
útsöluverð að viðbættum sex
króna söluskatti. Hvert kíló
kostar þá í mesta lagi tæpar
100 krónur íullfrágengið og
minna, ef minna verk er lagt
í vinnsluna, en það fer al-
veg eftir vilja kaupandans,
eins og ég sagði. — Til sam-
anburðar má geta þess, að
verð á skinku út úr búð
er 380 krrónur, Hamborgar-
hryggur kostar 275 krónur,
kótelettur og lærsneiðar 250
og lærbitar (steik) 180 krón
ur, svo að eitthvað sé nefnt.
Jensen hefir lofað að taka
alla fitu, sem fólk kærir sig
ekki um, til baka á 25 kr.
kílóið. — Þá má geta þess,
að hann reykir eingöngu við
sérstakt danskt sag, sem til
þess er ætlað. — Ég er al-
veg viss um, að milliliða-
gróði á þessari tegund mat-
vöru er ofsalegur og miklu
meiri en vera þyrfti, enda
var framleiðsluverðið, sem
ég og nokkrir a’ðrir svína-
kjötsframleiðendur fengum
fyrir kjötið hjá KEA, aðeins
67 krónur og 50 aurar á kg.
— Hvernig fóðrar þú svín-
in?
— Ég fóðra grísina ein-
göngu á sérstakri fóður-
blöndu, sem þeim er ætluð,
og hefi ýmist keypt danskt
svínafóður hjá Kaupfélagi
verkamanna eða brezkt fóð-
ur hjá Valdemar Baldvins-
syni. Forðast að gefa þeim
nokkuð annað eftir 4 mán-
aða aldur, t.d. alls ekki und-
anrennu. Með þessu móti
verður fitan hvít ng þétt og
ekki sambærileg vfð það, sem
er, þegar öðruvísi er að far-
ið, og miklu lystugri, hjaðn-
ar ekki niður og verður að
engu á pönnu. Einnig er
mikill bragðmunur á kjötinu.
Spiklagið á að vera 20—24
millimetrar á þykkt á há-
kambinum, þar sem það er
þykkast og hvergi að fara
fram yfir það. Þessu má ráða
með réttri fóðrun, og það
hefir mér tekizt.
— Hva'ð olli því, að þú
hófst þessi viðskipti, Víking-
ur?
— Segja má að ég hafi
byrjað á þessu í sjálfsvöm.
Við vorum ekki margir, sem
fengumst við svínarækt hér
og allir í smáum stíl, þegar
frá er talið Grísaból, sem
Samband na’ i.tgriparæktar-
félaga Eyiafjarðar rekur og
hefir á leigu frá Mjólkur-
samlagi KEA, sem er eigandi
búsins. Það voru helzt við
bændurnir Kristinn Björns-
son á Kotá og ég og tveir
fátækir dugr.aðarmenn, Ósk-
ar Hermanrsson og Jónas
Ellertsson, sem nýlega brut-
ust í því að koma sér upp
dávænu svínabúi af litlum
efnum, sem þeir kölluðu
Lón. Við höfðum allir lagc
inn kjötið hjá KEA, Kristinn
var meira að segja búinn að
gera þáð í 18 ár. En snemma
í september var okkur til-
kynnt, að þ&ðan í frá tæki
KEA ekki á móti svínakjöti
frá okkur nema verðlausu.
Það þýddi það, að okkur var
að vísu frjálst að leggja inn
kjöt, en engiri trygging gef-
in fyrir því að við fengjum
nokkurn tíma eyrisvirði fyr-
ir það. Ég hafði þó haldið,
að félaginu bærri sú skylda,
að minnsta kosti siðferðileg,
að taka við framleiðsluvörum
bænda og koma þeim í verð,
en það var víst mesti mis-
skilningur. Af þessum ástæð-
um brá ég á mitt ráð og náði
samstarfi við Benna Jensen.
— Verr mun hafa farið fyr
ir þeim Óskari og Jónasi.
Þeir gáfust hreinlega upp, og
mér er sagt, að þeir hafi orð-
ið að selja sín svín fyr'r
smánarverð og kaupandinn
hafi veri'ð SNE eða Grísaból
eða Mjclkursamlagið eða
KEA eða hvað það er nú lát-
ið heita. Máske má búast
við því, að næsta skrefið
verði það, að KEA neiti að
taka við mjólk af bændum
nema verðlausri, en SNE
bjóðist svó til a’ð kaupa af
þeim kýrnar á hálívirði
handa búfjárræktarstöðinni.
Hver veit?
Þetta þóttu mér undarleg
tíðindi og kom því við á
heimleiðinni hjá Óskari Her-
mannssyni, Áshlíð 17, og
spurði hann nánar um mál
þetta.
— Er það rétt, Óskar, að
KEA hafi neitað ykkur fé-
lögum, þér og Jónasi Ellerts-
syni, um að taka við svína-
kjöti til sölumeðferðar nema
verðlausu’
— Við vorum búnir a'ð
koma okkur upp góðu svína-
búi, sem var farið að skila
góðum arði, ert við vorum
og erum svo sem enn í mikl-
um skuldum vegna stofn-
kostnaðar við búið. Við
máttum því ekki við miklu,
en vorum bjartsýnir. En svo
kom tilkynning frá KEA, ég
held um 10. september, þar
sem okkur var tjáð tvennt,
í fyrsta lagi að þaðan í frá
tæki félagið ekki á móti
svínakjöti frá okkur nema
verðlausu — og í öðru lagi,
að okkur yrði ekki selt neitt
svínafóður nema gegn stað-
greiðslu.
— Þetta var nóg. Þetta
þoldi fjárhagur okkar ekki.
Við auglýstum strax allt,
hús og skepnur, til sölu, það
var ekki um anað að ræða,
við gáfumst upp. Það er ekki
alltaf lengi gert að gera út
af við smælingjana.
— Fenguð þið mörg til-
boð?
— Við höfum ekkert tilboð
fengið í húsið, og það er
óselt enn. Eitt tilboð barst í
skepnurnar.
— Hvaðan?
— Frá SNE.
— Hve hátt?
— 230 þúsund krrónur, en
við fengum það hækkað í
250 þúsund, og um það verð
var samið.
—r Hve stórt var búið?
— 13 gyltur og 1 göltur
og 128 grísir
— Hve margir grísir hefðu
orðið slátrunarhæfir fyrir
jól?
— 40—45 fyrir jól og um
40 til viðbótar um miðjan
janúar.
__ Hve mikið mun fást
fyrir kjötið af þeim?
— Ef gert er ráð fyrir, að
hver grís leggi sig á 60 kíló,
sem er venjulegast, og við
reiknum með framleiðsluverð
inu 67,50 fyrir hvert kíló er
það dæmi auðreiknað, aldrei
langt frá 340 þúsundum kr.
Sv. P.