Morgunblaðið - 06.01.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 1968
Guðmundur dregur pattaralega hrygnu upp úr kistu.
á í Grænugróf og Hofuðhyl og
fengum iþar um 80 hrygnur. Vak-
Væri hægt að velja úr stofnin-
um stóra fiska til undaneldis
með því að fylgjast með öllum
fiskigöngum um kistuirnar, og
ennfremur er a'lltaf æskilegt að
ná og rækta fisk, sem snemma
gengur.
— Eru þessar áætlanir nú úr
sögunni?
— Já, allt útlit er fyrir það.
Þeir sorglegu atburðir gerðust á
síðasta aðalfundi félagsins, að
nokkrir menn notuðu sér van-
þekkingu velðimanna á þessum
málum og viðkvæmni þeirra til
að koma af stað sundrung innan
félagsins, sem aðrir notfærðu sér
síðar við stjórnarkjör á aðalfund
inum. Fengu menn þessir því til
le.ðar komið, þrátt fyrir aðvar-
anir ritara félagsins, að sam-
þykkt 'var á aðalfundinum, að
stjórninni væ.ri óheimilt að nota
kistur til veiða á laxi á göngu-
tíma hans. Það hefur verið steína
stjórnarinnar fram að þessu, að
sleppa umframseiðum, sem fé-
lagið kann að. eiga, í Elliðaárn-
ar, og taka síðan eftir ákveðnam
reglum hluta af þeim fiski, sem
í kisturnar gekk, til sölu á mörk
uðum innanlands og utan. Hefur
Rafveitan gert þetta allt frá
1047, að örfáum árum undan-
skyldum.
— Þessir menn, sem ég gat um
áðan, vilja halda því fram, að
við tökum laxinn úr ánni, þegar
veiðitími stendur sem hæst og
því sié enginn fiskuir á efri svæð-
um árinnair. En ég get á hinn
bóginn bent á það, að sl. sumar
voru 3 þúsund laxar kom'nir í
gegnum teljarann áður en við
tokum fyrsta laxinn. Samkvæmt
reglum, sem um iþetta hafa gilt
í EHiðaánum m<örg undanfarin
ár, eða allt frá 1947, hefðum við
rnátt byxja að taka laxinn eftir
að 1000 laxar voru gengnir í
gegnum teljarann, og máttum
I við sam'.als taka rúma 1200 laxa
til sölu úr kistunni, en tókum
Hrygna kreiat við eina þróna inn við Elliðaár.
á í Grænugmf og Hafuðhyl og
fengum þar um 80 hryggnur.Vak-
ir það fyrst og fremst fyrir okk-
ur með því að fá klatofisk þar
uppfrá, og þar er helzt að leita
eftir laxi, sem gengið hefur
snemma.
Nú víkjum við talinu að
rekstri eldistöðvarinnar við
Elliðaár, og við spurðum Guð-
mund, hvenær Stangaveiðifélag-
ið hafi tekið við rekstri stöðvar-
innar.
— Félagið tók við eldistöðinni
í júlí í sumar af Rafveitunni,
samkvæmt samningi sem gerður
var í maí í vor. Stöðin er elzta
starfrækta klakeldistöð lands-
ins og það var Rafveitan, sem
kom henni á laggirnar, undir
forystu Steingríms Jónssonar
þáverandi rafveitustjóra. Mjög
eðlilegt var, að SVFR, stærsta
S'tangaveiðifélag landsins, bæki
við rekstri hennar, þar sem hún
hefur mikið gildi, bæði fyrir Eli
iðaárnar sjálfar, sv'o og spáði hún
mjög góðu um framtíð þeirra
áa, sem flélagið hefur á leigu,
vegna ræktunarmöguleikanna.
Þarna var því merkum áfanga
náð í sögu íélagsins, og gerðum
við í upphafi ráð fyrir að tolekja
út hrognum, taka að okkur eldi
seiða, ala þau upp í göngustærð
og sleppa þeim í félagsárnar.
Ennfremur var hugmyndin og á
prjónum áætlanir um að stækka
þeissa stöð. Eru í dag eldismögu-
leikar í stöðinni fyrir um 85-40
þúsund gönguseiði, en möguleik-
ar eru á að tvöfalda þau afköst
miðað við þau mamwirki, sem
fyrir hendi eru.
Var ætlunin að stofnrækta
ákveðna laxastofna, þ.e. fá fram
n/okkrar kynslóðir, en til að það
sé hægt þarf eldistöðin að Ihafa
giönguveg fyrir fiskinn til sjáv-
ar, þegar búið er að raerkja seið-
in eftir ákveðnum xeglum,
þ.e.a.s. merkja sér systkinalhóp
og sérstaka árstefnu. Náttúran
sér fyrir því, að fiskurinn geng-
ur aftur í ána eftir eitt til tvö
áir, og var það þá hugmynd okk-
„HÆGT AD TVÖFALDA ELDIAFKÖST KLAK-
STÖÐVAHIMMAR VIÐ ELUDAÁR"
Rætt við Guðmund Hjaltason um kreistingu
á laxi og starfrækslu klakstöðvarinnar
ELLIÐAÁRNAR eru um margt
harla merkilegar. Sennilega þekk
ist það óvíða í heiminum að ein
veiðisselasita og vinsælasta lax-
veiðiá landsins renni svo að segja
inn í miðjum höfuðstaðnum, né
heldur að þar sé rekin ein
stærsta og elzta laxeldistöð lands
ins. Við heimsóttum laxeldisstöð
ina við Elliðaár eitt kvöldið í
miðjum desember og ræddum þá
við Guðmund Hjaltason, sem
unnið hefur að klakmálum á veg
um Stangaveiðifélags Reykjavík
ur í mörg ár, og átti einnig sæti
í stjórn félagsins í mörg ár.
Þegar okkur bar að var Guð-
mundur staddur við laxaþrærn-
ar niður við árbakkann, og var
hann ásamt aðstoðarmönnum
sínum í óðaönn að kreista all-
marga laxa, sem voru í einni
þrónni. Guðmundur stóð niðrj í
sjálfri þrónni og háfaði upp lax-
inn — hrygnur og hænga til
skiptis — en á þróarbarminum
tóku aðstoðarmenn hans við fiskn
um, feitum og sællegum, og báru
hann að íláti, sem þarna var.
Þar var hann strokinn um kvið-
inn og hrognin streymdu í ílát-
ið. Var varla sjón að sjá fiskinn
eftir þess meðferð — hann líkt-
ist miklu fremur skreið á hjalli
en hinum tignarlega konungi
bergvatnsánna. Honum var að
svo búnu sleppt lausum í ána, og
sáum við síðast til, þar sem hann
synti vesældarlega út í straum-
inn.
Þegar Guðmundur og félagar
hans höfðu kreist laxana í þrónni
fóru þeir með hrognin í eldis-
stöðvarhúsið þarna skammt frá,
og þar notuðum við tækifærið til
að ræða við Guðmund. Við spurð
um hann fyrst, hve marga laxa
þeir hefðu kreist að þessu sinni.
— Þetta voru rösklega 30
hrygnur, svaraði hann — sem
við kreistum núna í kvöld, en
auk þess merktum við um 25
fiska. Við tókum þessa fiska upp
í þrærnar í lok veiðitímans í
sumar — um mánaðamót ágúst
og september — og ennfremur
með ádrætti í ánni í október og
nóvember.
— Hvenær voru fyrstu laxarn-
ir kreistir í haust?
— Við kreistum fyrstu hrygn-
urnar hinn 4. nóvember sl. en
síðan höfum við gert það níu
sinnum, að kvöldinu núna með-
töldu. Eigum við þá aðeins eft-
ir að kreista um 30 hrygnur, sem
við eigum í kistum hér upp með
ánni.
— Hvað fáið þið mikið af
hrognum úr þessum löxum, sem
núna voru kreistir?
— Ég býst við að það séu eitt
hvað um 17—18 lítrar, en við
áttum fyrir 260 lítra úr fyrri
kreistingum. Nýtingin hefur ver
ið með ágætum á hrognunum
núna undanfarið, og dauði á
þeim hefur verið með minsta
móti.
Við báðum Guðmund að lýsa
því lítið eitt nánar hvernig
kreisting fer fram.
— Við byrjum á því að taka
fiskinn upp í þrær og kistur þar
sem við geymum hann þar til við
finnum að hann er tilbúinn til
hrygningar. Þá er hrygna tekin
og hrognin strokin úr kviðnum í
ílát. Er venjulega sá háttur hafð
ur á hjá okkur, að þrjár hrygn
ur eru stroknar en síðan strokn-
ir tveir hængar og þessu blandað
saman og sett í glös. Þessu næst
blöndum við dálitlu vatni út í,
og eru hrognin síðan látin
standa í 1—2 klukkutíma, en þá
eru þau þvegin, margskipt um
vatn á glösunum, þar til það er
alveg orðið tært. Síðan er þetta
geymt í þar til gerðum stokkum
með rennandi vatni unz poka-
seiði fara að koma úr hrognun-
um í apríl eða maí.
— Hvernig hefur klakfiskur-
inn núna verið?
— Laxinn sem við höfum feng
ið upp í kisturnar núna hefur
verið óvenjulega stór, t.d. h'öf-
um við fengið rnarg^r hrygnur
um 10-12 pund og mjög marga
hænga af stærðinni 16-24 pund.
— En nú veiðist ekki mikið af
stórum laxi í ánum?
— Nei, það er alveg rétt. En
mér finnst sennilegas'ta skýring
in á því vera sú, að t.d. í Mó-
hyljum efri og neðri svo að ein-
h'vérjir veiðistaðir séu nefndir,
er svo troðið af fiski, að hann
liggur og hreyfir sig ákaflega
lítið vegna þrengsla. Þessu til
sönnunar vil ég geta þess, að úr
Neðri-Móhyl einurn fengum við
upp 250 klaklaxa með ádrætti
hinn 6. október og úr Efri-Móhyl
fengum við 290 fiska daginn eft-
ir.
í þessu sambandi vil ég einnig
geta þass, að í haust drógum við
ar að taka þann fiisk af stofnin-
um, sem merktir' hafa verið, úr
kistu, er væri staðsett í Elliða-
ánum, og geyma hann í þar til
gerðum þróm, unz fiskurinn
væri tilibúinn til h*ygningar.
Væri þá sá fiskur kreistur aft-
ur, og önnur kynslóð væri kom
in í klakhúsið. Mætti þannig
rækta kynslóð eftir kynslóð.