Morgunblaðið - 19.01.1968, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 1968
13
Gunnar Rytgaard skrifar um:
Þingkosningar í Danmörku
Koy»i)(lga.baráttan undir þing
kosningarnar í Danmörku, sem
fram fara 23. janúar næstkom-
andi, h6fst þegar eftir nýjér,
og þegar í byrjun einkenndist
hún af umræðum um það,
hverjum beri að mynda stjórn
og jafnihliða um, hver skuli hafa
forustu um samninga við stjórn
armyndun. Máluim er svo hátt-
að, að rí'kisstjórn Krags hefur
ekki sagt af sér og þarf ekki
að gera það, þar sem ekki hef-
ur verið samþykkt vantraust
á hana, heldur hefur hún sjiálf
efnt til kosn. með því að gera
nokkur mikilvæg lagafrumvörp
(um ráðstafanir til að mæta
afleiðingum gengislækkunar-
innar) að úrslitaatriðum. Stjórn
arskráin segir aðeins, að ríkis-
stjórn eigi að segja af sér, ef
samþykkit er vantraust ó hana.
Auk þess getur ríkisstjórnin
bent á, að sex þeirra þing-
manna sem þátt tóku í að fella
eitt af kreppufrumvörpum henn
ar — um frestun á greiðslu
dýrtíðaruppbótar — báru fram
á þinginu rökstudda dagskrá,
sem lét í ljós traust á ríkis-
stjórninni. Það voru þeir sex
meðlimir þjóðlega sósíalista-
flokksins, sem síðar gengu úr
flokknum og mynduðu flokk
Vinstri sósíalista, er stigu þetta
óveniulega skerf. Per Hækker-
up, formælandi Sósíaldemo-
krata á þingi, afþakkaði þó
þes;a aðstoð með hæðnisorðum
í þingræðunum 15. desemiber.
Það er allmikilvægt, hverj-
um er falið að semja um mynd
un nýrrar stjórnar. Það kom
glöggt í ljós 1950, þegar Erik
Eriksen myndaði hina fyrstu
samibandstjórn vinstri manna
og íhaldsmanna. Jörgen Jörgen
sen fyrrverandi fræðslumála-
róðherra ‘hefur seinna skýrt frá
því, að hann telji að Erik
Eriksen hafi þá hlunnfarið sig.
Málin stóðu þá þannig, að ný-
búið var að fella stjórn Sósíal-
demókrata með vantrausti. og
var þá leiðtoga stærsta stjórn-
arandistöðuflokksins Erik Erik-
sen, formanni vinstri flokksins,
falið að gera tiilraunir til stjórn
armyndunar. Hann ræddi við
Hedtoift formann Sósíaldemó-
krata, Jörgen Jörgensen frá Rót
tæka flokknum, (Radikale
venstre), Ole Björn Kraft frá
íhaldsiflokknum og Viggo Star-
cke frá Réttarsambandinu og
tilkynnti síðan bonungi, að
hann væri reiðubúinn að mynda
stjórn vinstri manna og íhalds-
flokksins. Jörgen Jörgensen,
sem bjóst við löngurn samninga
umileitunum og óskaði alls ekki
eftir því, að íhaldsmenn settust
á stjórnarstóla, var staddur á
sveita.setri sínu, er hann heyrði
um hina nýju stjórnarmyndun
í útvarpinu, og brá honum
mjög. Eriksen hafði talið sig
hafa góð tök á Radikölum, af
því að þeir ós'buðu eftir að
koma á stjórnarskrárbreytingu,
en af henni var Vinstri flokk-
Jens Otto Kragh
forsætisv áðhherra.
urinn minnst hrifinn.
Við umræður um myndun
nýrrar stjórnar nú, mun sá,
sem tekur að sér stjórnarmynd
un. haifa svipuð tök á öðrum
flokkum, því að hann einn get-
ur hótað „erfiðum flokkum“ að
efna til nýrra kosninga. Og eng-
inn filobkur vogar sér að ganga
til nýrra kosninga þremur vi‘k-
um eftir þingkosningar. Ekki
einungis af flokkslegum ástæð-
im, heldur einnig vegna hins,
að landið þarfnast nýrra lagá-
setninga um efnahagsmál.
Krag hefur verið gagnrýndur
njög fyrir það. að hann skuli
ekki lýsa því yfir, að hann
muni segja af sér strax eftir
kosningar og líta á stjórn sína
nú sem hreina bráðabirgða-
Stjórn. Upp á síðkastið hefur
hann þó róað menn með því að
segja, að hann muni segja af
sér. ef hann missti meirihlut-
ann, það er að segja hinn sósíal
iska meirihluta, sem hann hef-
ur stuðzt við siðan í kosningun-
um 1996. En þá rís spurningin,
hvort menn eigi að reikna vænt
anlega þingmenn Vinstri SósíaL
ista með í þessum meirihluta.
Vinstri Sósílistar hafa lýst því
yfir í sjónvarpinu, að þeir
muni styðja sósíaldemókratiska
ríkisstjórn, en ekki taka sæti í
henni.
Flestir gera þó ráð fyrir þvi.
að sósíaliskur meirihluti verði
ekki fyrir hendi í þinginu eftir
kosningar. Þá myndast aftur
hið gamalkunna ástand, þar sem
Rad'íkailir munu hafa úrslita á-
hrif á myndun þingmeirihluta.
Það er einmitt sl'íkt ástand, sem
nú er mest um rætt í umræð-
um um næstu stjórnarmyndun.
Munu Radikalir styðja sósial-
demókratiska stjórn, eins og
þeir hafa gert í mörg ár, eða
munu þeir styðja samstjórn
vinstri manna og Shaldsmanna?
Þessari spurningu munu Radlí
kalir — ef að venju lætur —
ekki gefa hrein svör við. Þeir
óska ekki eftir að mynda stjórn
með Sósíaldemókrötum og þeir
munu heldur ekki styðja minni
hlutastjórn Sósíaldemókrata. En
þeir munu heldur ekki vilja
styðja samstjórn Vinstri manna
og fhaldsmanna, í hæsta lagi
vera hlutlausir gagnvart henni.
Formaður þingflokks radíkala
flokksins, Karl Skytte, óskar
einkum eftir samstjórn á breið
um grundvelli, til dæmis sam-
stjórn sósíaidemókrata og
vinstri flokksins ef til vili með
þátttöku Radikala. Ef slíkt
reynist ókleift, þá er talið, að
Radíkalir kjósi helzt minni-
hlutastjórn vinstri manna.
Radikalir hafa látið hafa eftir
farr.di ummæli eftir sér: „Að-
eins ;amein;ng allra krafta get_
ur sftur -kgpað -pótitíska festu
cg staufhæft þing. Það er mikil
væra-:ta 'hlutverk kosninganna."
Út frá þessari setningu og
umsögnum Karl Skyttes um
væntanlega itjórnarmyndun, þá
álykta menn svo, að þótt hann
vilji ekki mynda samstjórn með
sósíaldemókrötum einuim og
heldur ekki styðja minnithluta-
stjórn þeirra, þá muni flokkur
hans ekki heldur hlyntur sam-
stjórn Vinstri manna og íhalds
manna. Reyndir menn í radi-
kalaiflokknum hafa raun og
veru látið það álit í ljós, að
þar sem ákveðnir hópar innan
flokksins séu hlynntir nánu
'■amstarfi við Vinstri menn og
íhaldsmenn, þá muni flokkur-
inn blátt áfraim klofna. Sér-
-'taklega eru ungir friðarsinnar
innan flokksins mjög andvígir
samvinnu við Jhaldsmenn.
Það hefur aúkið umræður
um þessi mál, að nokkur ó-
vissa ríkir um það, í hve rík-
um mæli tveir valdamestu
menn raöikslaflokksins, Karl
Skytte og hinn pálitíski mál-
svari flokksins Hilmar Bauns-
gaard, eru sammála um ofan-
greind atriði. Vinstri menn og
íhaldsmenn, sem búast ekki
sjál'fir við að ná meirihluta á
þinginu þurfa að hatfa radíkala
með sér, ef þeir ætla sér að
mynda frjálslynda ríkisstjórn.
Þess vegna hatfa þeir gefið glögg
lega til kynna, að þeir >æru
hlynntir því, að radikalir fengju
forsætis ráðherrann í slíkri
þrig.gja flokka stjórn. Og í því
samibandi hafa þeir bent á
Baunsgaard, sem er mjög vin-
sæll stjórnmálamaður, og nýt-
ur sín sérstaklega vel í sjón-
varpi. Hann nýtur mikils álits
meðal fjölda vinstri manna,
einkum meðal bænda, fyrir
pólitíska stefnufestu.
Margir telja, að Baunsgaard
geðjist ekki illa að þessum upp
ástungum, hvorki fyrir sig
sjállfan eða flokk sinn. Hann
hefur þó ekkert ákveðið um
þær sagt, en baráttan er þegar
haifin innan radikala flokksins
(„Radi'kale Venstre" milli
þeirra, sem fylgja „Baunsgaard
línunni" og „Skyttelínunni".
Þannig hafa nokkrir framlbjóð-
endur, sem fylgja Baunsgaard
línunni orðið að draga sig í
hilé. Vitað er, að tveir gamlir
foringjar Radíkala, þeir Bertel
Dahlgaard og Jörgen Jörgen-
sen eru alveg á bandi Skyttes.
Þeir óttast hinn mikla klofning,
sem það mundi hafa í för með
sér, ef Baunsgaard lætur hina
stóru borgaralegu tflokka lokka
sig til samstarfs. í blöðum
flokksins hefur einnig komið
fram ótti um, að forsætisráð-
herra úr þeirra filokki (radi-
kal) yrði eins konar gísl í
hinni borgaralegu stjórn, þar
sem fhaldsmenn, sem eru
hlynntir sem sterkustum land-
vörnum, hefðu mikil áhrif.
Því var það, að ritstjóri einn
úr flokki Radikala spurði að þvi
í leiðara um daginn, hvað
vinstri menn og Ihaldsmenn
mundu segja, ef Radikalar
færu einnig fram á að fá utan-
rikisráðherrann og til dæmis
fjármálaráðherrann í hinni
nýju stjórn. Mundu þeir einnig
fallast á það?
Fyrri grein
Radikalir leggja mikla á-
heralu á friðsamlega stefnu
sína og eru andvígir sterkum
landvörnum. Enda þótt þeir
hafi nálgazt stefnu íhaldstflokks
ins mikið í efnahagsmálum á
síðustu árum. þá gætir mikill-
ar andúðar innan flokksins
á íhaldsflokknum vegna
þess, hve síðar nefndi flokkur-
inn er vinveittur öflugum land
vörnum.
fhaldsflokkurinn og Vinstri
flokkurinn tala lítið um mis-
klíð, þá sem gætir innan radS-
kala flokksins. Þeir gera náð
fyrir þeim möguleika, að hafa
samvinnu við Radíkala eftir
kosningar, og ráðast ek'ki á þá
Framhald á bls. 15.
5000 kroner
mere
i minuttet

Reyet'ingen har foresiáet, at statens ucícjifter skai voksa
ra&á 3000 míttloner kroner pá et ár. Oöt betyder, at siatett
í næste afinansárw skai bruge otte mili.oner kroner mere
om dagen end i ár - over 5000 kroner mere t minuttet.
Nár staíens udgiftor stiger sá hurtigt, er dér fáre for be-
skæftígeisen. Staten bruger nemíig sá síore summer, at
der biiver for fá penge tilbage tií at beíaie produktionen -
tii st sikre cie besíáende arbejdspiadser og oprptte rtye.
Derfor er det sá vigtigt, at staten hoider igen pá sine nye
store udgifter, Ðet konservative Fo’keparti foresiár, at s.ta •
tens utígifter skai vók'sé omirent 700 mííiioner kronor
mindre, end regeríngen har tænkt sig. Staten kan aiiige-
ve! fose fiere opgaver end i ár. Den kan ogsá beskeeftige
fiere end i ár - men ikke nær sá martge som de 5000
ekstra, regeringen har tænkt síg.
í en vanskeííg tid má staten gá i spidsen, hvis der skai
ydes ofre - tsæc. nár det betyder sá meget for produkíion
og beskæftigeise.
'* .> 'ív■úiVv&.'í!
DET K0NSERVATIVE
har en fosning pa p-obtemerm
arg’ýs'ng frá ítaldsflokkniun, som bendir kjósendum
k n ú'gjöld ríkisins á undanförnum áram.

I dag kan unge
fá det arbejde
de helst vil have...

> men hvor længe?
•V
híbxyilö-át-Víi'íjðr *eW
tkW Jþhl VU trfc\i\$s'
tvovyj .u-i i !V^, .u-
tbv wo'lw.
ii-fv: tH. þvtf"V>:,V fstrúea WtWC' >V\r VMtií
vte Joív ' Vr.skvJtö
iiW Wíwat rÞr r>v Jíukre
V'Mísí^íí, ti> nyv Uy
tlt ÍNmimii'xíí&tte cft I dAjí - vutnftt jrsrdJnr
a'rr>' ow Jbtj Mon
. vv'h UV (x iUs« rt>k, K'ú> -'P
" '■■■■• wokrwtÁ vit wwt.
»:} >****->» slt »»wlt'> s i»
Det gæitter beskæftigetsen/Sociaictemokrafíet
Ein af kosningaauglýsingum Sacialdemókrata — sem í kosn-
ingabaráttunni leggja meista á .euzlu á alvinnuöryggi.