Morgunblaðið - 19.01.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIS, FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 1968
- GRIKKLAND
Framhald ai bls. 10
Ég sagði þeim frá löngum
fundi. sem ég átti með konung-
inum í Tatoihöll í byrjun des-
ember 1966, eða um fimm mán-
uðum tyrT. Konungurinn virtist
gera sér fyllilega grein fyrir
þeirri hættu ,sem grúfði yfir og
hann talaði af opinskárri vand-
lætingu um þá menn — hvort
sem þeir voru í hernum eða
ekki — sem kröfðust þess, að
vandamál landsins yrðu leyst á
ólýðræðislegan hátt. „Ef einhvers
konar einræði verður yfirsterk-
ara“, sagði hann og lagði áherzlu
á hvert orð...hver verður þá
fyrsta fórnarlambið. Ég auðvit-
að . . Hann var rökfastur,
hann var nútímamaður sem sýnd
ist eiga þann einlæga ásetning
að varðveita stöðu sína — en á
lýðræðislegan hátt.
Skyndilega voru útvarpsmerk-
in rofin af velþekktu hergöngu
lagi. Þögn sló á hópinn í skrif-
stofunni. Þegar laginu var lok-
ið kom alvarleg karlmannsrödd
og tilkynnti:
,.Á miðnætti síðast liðnu tók
gríski herinn við völdum af rík-
isstjórninni. Innan stundar verð-
ur lesin tilkynning yfirimanns
hersins".
Klukkan var á mínútunni sjö
að morgni.
Þarna kemur þá nýi einræðis-
herrann okkar. hugsuðum við.
En okkur skjátlaðist. Ekki var
minnzt aftur á þennan „yfir-
mann“. Skömmu síðar kom mjó-
róma og óðamála kvenmanns-
rödd og sagði: „Vegna hins ó-
trygga ástands, sem skapazt
hafðj tók herinn við stjórn lands-
ins“.
Síðan hélt hún áfram að rífa
grísku stjórnarskrána í tætlur.
„Samkvæmt tilmælum stjórnar-
innar nemum við úr gildi. grein
5, 6. 8. 10, 11, 12, 14, 18 og 95.
Undirritað: Konstantín, konung-
ur Hellena".
„Konungurinn! Hann er þá
með þeim! . . .
,.Bíðið andartak. . .“
„Innanríkisráðherrann mun
birta tilskipanir sínar. í Aþenu
21. apríl 1967, Konstantín kon-
ungur Hellena, Forsætisráðherr-
ann, . . .
Þetta reið baggamuninn. Þetta
var allt sviðsett. Við vissum nú
þegar, að ráðlherrarnir, sem sagð
ir voru hafa undirritað tilskipun
ÚTSALA
á öilum vörum verzlunarinnar.
Mikil verðlækkun.
G. S. búðin,
Traðarkotssundi 3.
Orðsending
Þeim félögum í Iðju, félagi verksmiðjufólks í
Reykjavík, sem eru atvinnulausir, er hér með bent
á, að nauðsynlegt er, að þeir láti skrá sig hjá
Vinnumiðlunarskrifstofu Reykjavíkurborgar í
Hafnarbúðum, vilji þeir njóta réttinda í Atvinnu-
leysistryggingarsjóði.
Jafnframt eru atvinnulausir félagar svo og þeir
félagar, sem sagt hefur verið upp starfi, hvattir
til að hafa samband við skrifstofu félagsins á
Skólavörðustíg 16.
IÐJA, félag verksmiðjufólks.
Tilkynning til viðskiptavina
Frá og með deginum í dag, hef ég selt Pétri Guð-
jónssyni, rakarameistara, eignarhluta minn í rak-
arastofunni, Skólavörðustíg 10. Um leið vil ég
þakka öllum mjög ánægjuleg viðskipti, þar undan-
farin 16 ár.
Valur Magnússon, rakarameistari.
Eins og að ofan segir hef ég keypt eignarhluta Vals
Magnússonar, rakarameistara, í rakarastofunni
Skólavörðustíg 10. Mun ég reka hana undir mínu
nafni framvegis.
Pétur Guðjónsson, rakarameistari.
ina voru annað hvort undir lás
og slá eða á flótta. Forsætisráð-
herranum hafði verið rænt. Eng-
inn stjórn var lengur til í Grikk-
landi. Þeir voru að ljúga. Enn
var von.
Klukkan var átta að morgni.
„Við megum búast við ein-
hverjum á hverri stundu. . .“
sagði einn eldri ritstjóranna.
Hann var gróinn í starfi, hann
mundi byltingartilraunir, sem
ýmist höfðu heppnazt eða farið
út um þúfur. Hann mundi þegar
gamla skrifstofuhús blaðsins var
brennt til grunna milli 1920 og
1930. Hann mundi einræðisherr-
ana Pangalos og Plastiras, hann
mundi hernám Þjóðverja, og
hann mundi eyðingarstríð komm
únista. . . .
„Og alltaf, þegar bylting var
gerð — þá kom einhver um
morguninn . . . .“
„Alltaf?"
■,Og hvað gerir hann?“
„Hvað hann gerir? Gefur skip-
nir. Setur okkur kosti".
Og hvað mundum við gera?
Við höcfðum löngu ákv. það. Við
mundum bíða átekta og sjá hvers
konar „skipanir" við fengjum.
Ef þær yrðu eins og við óttuð-
umst mest — óaðgengilegar —
mundum við ekki gefa út blað.
En tíminn leið og þessi einhver,
sem við biðum eftir lét ekki sjá
sig. En við fengum aðrar heim
sóknir, fólk sem færði okkur
nýjar fréttir. Hópur af starfsliði
eftirmiðdegisblaðs okkar MESSI-
MVRINI kom á vettvang. Þau
höfðu lagt af stað frá heimilum
sínum í býtið og höfðu ekki hug
mynd um neitt og einhvern veg-
ínn hafði þeim tekizt að komast
fram'hjá öllum hindrunum. Síð-
an birtist ungur læknir af slysa-
varðstofu skammt frá Omonia
torgi.
„Segið okkur allt af létta!“
„Þeir hafa handtekið þúsundir
og eru enn að. Þeir flytja fang-
ana á löreglustöðvarnar. í hest-
húsinu við veðhlaupabrautirnar í
Gömlu Phaleron, og þeir hafa
safnað hundruðum saman á knatt
spyrnuvellinum. Þið vitið sjálf-
sagt um Papandreufeðga Gamli
maðurinn sagði við hermennina.
„Þetta er nú í fimmta skiptið".
Og einn hermannanna svaraði
honum: „Þér hafið löngum verið
laginn að lenda í klandri. herra
forsætisráðherra“.
„Þeir hafa handtekið Mitso-
takis, Tsouderos, alla þingmenn
Miðsambandsins, sem í hefur
náðzt. Þeir handtaka hægrimenn
ekki síður en vinstrisinna. . . .
En við höfum ekki heyrt um
blóðsúthellingar. . . Enginn hefur
veitt viðnám“.
.,Við höfum gert að mörgum
sárum frá byssustingjum", sagði
læknirinn. Hann var mjög þreytu
legar Við ýttum til hans litlum
bolla með svörtu kaffi og báð-
um hann að halda áfram.
„Einn af forstjórum Landsím-
ans var fluttur til okkar, illa
haldinn. Hann neitaði að yfir-
gefa skrifstofur sínar og láta
hermennina búast þar um. Þeir
börðu hann í höfuðið með byssu
skeftunum".
„Hefur einhver verið drep-
inn?“
Einbýlishús
við Öldugötu
Tilboð óskast í húseignina Öldugötu 6 í Reykja-
vík. Húsið er steinhús, byggt um 1925, hæð, hátt
ris og kjallari. Á hæðinni eru 3 stofur, eldhús, búr,
salerni, forstofa og anddyri. í risinu, sem er nær
súðarlaust, eru 4 svefnherbergi og baðherbergi. Yf-
ir risinu er stórt háaloft. í kjallara eru 2—3 rúm-
góð geymsluherbergi, þvottaherbergi og smærri
geymslur.
Lóðin er 418 ferm. eignarlóð með trjágarði.
Nægilegt rými er fyrir stóran bílskúr.
Þeir er óska að skoða eignina hafi samband við
skrifstofu okkar.
VAGN E. JÓNSSON,
GUNNAR M. GUÐMUNDSSON
hæstaréttarlögmann
Austurstræti 9.
Símar 21410 og 14400.
„Einn. Sautján ára unglingur.
Hann stoppaði ekki, þegar hon-
um var skipað að nema staðar.
Annaðhvort heyrði hann það ekki
eða skildi ekki. Svo virðist sem
herforingi hafi gefið undirmanni
fyrirmæli um að skjóta, her-
maðurinn hleypti af og drap
hann“.
Nokkru sðar kom A.L., einn af
yngri blaðakonum okkar. Hún
var náföl og felmtri slegin. „Þeir
tóku föður minn og móður mína“,
sagði hún.
Við vissum ekki, hverju við
áttum að svara. Vitanlega höfðu
þeir handtekið föður hennar og
móður. Hún var alvörugefin og
blíðlynd stúlka, dóttir þekktra
kommúnistahjóna. Hún hafði
reynt að forðast stjórnmál, reynt
að lifa sínu eigin lífi. Eftir vinnu
fór hún rakleitt heim í leiguher-
bergið sitt og sat þar öllum stund
um. Kannski hafði hún
farið heim í gær, reynt
að finna að hún var ekki ein,
hún átti fjölskyldu og heimilL
Góður vinur okkar og starfs-
bróðir. A.A, fréttaritari útlendu
blaðanna, kom sprengfullur af
fréttum. Hann færði okkur nöfn
þeirra. sem sagðir voru standa
fyrir byltingunni". Þeir
segja að Tsakalotos sé með í því.
og Grivas. Einnig hershöfðingi,
sem heitir Panna. . . Pannakos?"
„Pattakos?“
„Já, sennilega. Líka annar hers
höfðingi að nafni Papdopolos, sá
sem ljóstraði upp um dularfúlla
málið fyrir norðan. Það var eitt-
hvað um að sykri hefði verið
blandað saman við olíu, munið
þið eftir því. Konungurinn sást
gangandi á götu í hópi hers-
höfðingja núna rétt áðan. Þeir
segja að hann hafi reynt að ná
sambandi við Bitsios, ráðgjafa
sinn en þá var Bitsios horfinn og
Arnoutis hefur verið tekinn
höndum".
Arnoutis! Þá er konungur-
inn ekki með í þessu.
Arnoutis foringi í flughernum
hafði ekki vikið frá hlið kon-
ungsins síðustu ellefu árín, nú
hafði hann um hríð verið einka-
ritari hans. Hiinn fertugi gjörvi-
legi og siðvandi Arnoutis hafði
áreiðanlega verið einlægasti vin-
ur konungsins.
„Þeir létu ekki þar við sitja.
Þeir lömdu hann sundur og sam-
an vegna þess hann veitti mót-
spyrnu“.
Um hádegið endurtók útvarpið
tilkynningar þær, sem við vor-
um nú sannfærð um að væru fals
aðar, og þar sem fólk var sífellt
að koma og fara varð andrúms-
loftið ekki lengur hlaðið jafn
mikilli angist og fyrr um morg-
uninn. Kaffi og sígarettur voru
á þrotum. Seinna um daginn kom
okkar ágæti húsvörður okkur öll-
um á óvart, er hann bar fram
Ijúffengan málsverð, kjö'bollur,
hrísgrjón og ost.
Við hvern var að sakast?
Dæmigerðar samræður okkar,
borgara Aþenu, sem fóru fram á
þes'sum morgunstundum leiddu í
Ijó® að hver og einn var sekur:
frá hinum fyrsta til hin>s síðasta.
frá konungi sjálfum til hins ó-
breytta kjósanda — allir stjórn-
málamennirnir, hvar 1 flokki sem
þeir stóðu, berinn. Öll vorum við
sek. Við sökktum okkur niður í
ásökunartal og við fyrirlitum
sjálf okkur og hvert annað, og
við undruðumst hvernig það gat
gerzt, að við höfðum engar frétt-
ir fengið, og hvernig mátti þáð
vera að ráðherrar okkar höfðu
háftað sælir og öruggir kvöldið
áður. Hvernig gat þetta stórkost
lega kraftaverk algerrar leyndar
gerzt í hinu yfir sig málglaða
Grikklandi
Þegar klukkan var fimmtán
mínútur yfir þrjú voru flestir
gestir farnir aftur og úr útvarp-
inu kornu nýjar og hrollvekj andi
skipanir:
„öll umferð bifreiða og fótgang
andi manna er bönnuð. Fólk er
hvatt til að fara sem snarast til
heimila sinna. Sá sem sést á
ferli eftir sólsetur verður tafar-
laust skotinn án frekari viðvör-
unar“.
Borgin útifyrir var eyðilegri
en nokkru sinni fyrr. Aðeins her-
mennirnir voru á götunum og
þeir virtust taugaóstyrkir og
þreyttir. Kannski voru þeir
svangir. Nokkrum brauðhleifum
hafði verið útbýtt til þeirra. en
síðan voru liðnir margir klukku
tímar.
„Sjáið! Þessi piltur ætlar að
drepa sig“.
Fyrir framan augun á okkur
horfðum við á ungan hermann.
kannski nýliða, lernja byssu sinni
á gangstéttina. Eit-thvað hafði
komið fyrir og hann var fullur
heiftar. Hann lamdi með bys>s-
unni af aukinni bræði.
„Heyrðu, þú þarna! Hættu
þessu! Þú getur skaðað þig!“
Hann heyrði til okkar, leit upp
og sagði fýlulega:
„Messa — farið inn“, en hann
hætti að berja byssunni niður í
stéttina.
Við hlustuðum á útvarpið,
einu fréttauppsprettuna. Klukku
tímunum saman hljómuðu þaðan
hergöngulög. væmnir eldgamlir
bændasöngvar og rómantísk dans
kvæði. Allt nýrra, svo sem bú-
súkí heyrðist ekki lengur. Við
vorum þegar á harðri leið aftur
í hina „gömlu, góðu daga“.
Klukkan var að ganga sex,
þegar hlé var gert á tónlistinni
og við vissum, að nú var nýrrar
tilkynningar að vænta.
„í kvöld klukkan sjö mun hin
nýja ríkisstjórn vinna embættis-
eiða sína í konungshöllinni í Aþ-
enu. Forsætisráðherra verður
Konstantín Kollias, fyrrverandi
ríkissaksóknari, Spandidakis
hershöfðingi hefur verið skip-
aður aðstoðarforsætisráðherra.
Nöfn annarra ráðherra verða
Nöfn annarra ráðherra verða
birt síðar“.
Við litum hvert á annað. skelf-
ingu lostin. Þeim hafði tekizt
áform sitt. Konungurinn. Kollias
og hinn sterki maður hersins
Spandidakis. Og hverjir fleiri?
Athygli okkar beindist frá út-
varpinu, er við urðum vör við
mikil umbrot hinum megin við
götuna, í húsi nokkru gegnt okk
ar. Þar voru engin gluggatjöld,
allt uppljómað og hópur herfor-
ingja, lögreglumanna og óein-
kennisklaeddra manna voru að
brjóta niður húsið að því er bezt
varð séð. Allt í einu áttuðum við
okkur. Þetta var aðsetur Lambra
kis samtakanna! Það skýrði ofs-
ann og heiftina, sem þarna birt-
ist. Þessi samtök vinstri sinnaðra
æskumanna undir forystu Mikis
Theodorakis höfðu valdið sífelld
um vandræðum undanfarin tvö
ár. En það sem skelfdi okkur var
villimennskan. Þeir virtust hafa
meiri nautn af því að eyðileggja
og brjóta allt og bramla en finna
skjöl, bækur, plögg sem þeir
höfðu verið sendir til að finna.
Þögnin umhverfis okkur var
rofin öðru hverju. er við heyrð-
um skothvelli. Sólin var sezt, en
við sáum hermennina á skrið-
drekunum lyfta byssum sínum
og skjóta upp í loftið, sjálfsagt
til að hræða borgarana, svo að
þeir héldu sig innanhúss. Eftir
hverju var að bíða lengur.
Klukkan 20 mínútur yfir átta
heyrðum við, að gríska stjórnin
hafði unnið konungi embættis-
eiða í Konungshöllinni. Nýju
nöfnin. Heráhöfðinginn Mikolaos
Makarezos var efnahagsmálaráð-
herra, hershöfðinginn Stylianois
Pattakos innanríkisráðherra, hers
höfðinginn George Papadopolos
var fulltrúi forsætisráðherra.
Hefði ekki konungurinn étt að
tala? Við biðum eftir yfirlýsingu
hans„ biðum eftir að heyra hina
kunnuglegu rödd. Við urðum
þess í stað þeirrar náðar að-
njótandi að heyra herra Kollias
flytja ávarp, innantómt rugl og
lygar:
„Kommúnistarnir". sagði hann
hátíðlega „voru að grafa undan
stoðum ríkisins, herinn varð að
grípa í taumana".
öllu var lokið. Götumar voru
auðar, þar sáust aðein>s á kreiki
einstaka foringjar og hermenn,
ömurlegasta nótt Aþenu borgar
var að hefjast. Aldrei hafði borg-
in verið svo þögul, svo lömuð
af skelfingu, svo nálægt dauða.
Byltingar. styrjaldir, skelfingar,
hernám — a-Ilt þetta hafði borg-
in séð og hún hafði verið ör-
væntingarfull, sjúk og hrædd, en
hún hafði verið lifandi. Þetta var
ný reynsla fyrir hina gömlu borg.
Skyndilega hrukkum við í kút.
Við hefðum varla veitt athygli
þrumum og eldingum. En við
heyrðum í síma. Við lyftum tól-
inu. Hann var aftur í sambandi.
Og þá — á þessum óraunveru-
lega degi tók ég mjög óraunveru
lega ákvörðun. Ég hringdi í eina
númerið í KonungshöllinnL sem
við vissum, til blaðafulltrúans.
Þegar svarað var, heyrði ég sjálfa
mig segja:
„Er Hans Hátign við?“
„Hver er það með leyfi?“
..Dagblaðið KATHIMERINI".
„Andartak".
Andartak leið — og að því
liðnu var ég farin að tala við
Konstantín konung.
„Eiðfestuð þér virkilega inn
þessa stjórn? Með Kollíasi? Er
það satt?
Ung röddin var full af þreytu
og örvæntingu:
„Já, það er satt. Ég átti engra
fcosta völ. Ég var einn. Ég var
einangraður — a>leinn“.
Ég lagði niður símann. Dag-
urinn var á enda og við fórum
að hringja heim til okkar: ,Ert
það þú mamma? Já, já, já. okk-
ur líður ágætlega“.