Morgunblaðið - 10.02.1968, Síða 12

f
12
MORGUN'BLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. FEBRUAR 1058
Stéttarsamband bænda vill
viiræður við ríkisstjórnina
— um ráðsfafanir vegna núverandi ástands í landbúnaði
Á AUKAFUNDI Stéttarsam-
bands bænda, er lauk á fimmtu-
dagskvöld, voru samþykktar
ályktanir um verðlagsmál land-
búnaðarafurða, þar sem átalinn
er dráttur sá, er varð á ákvörð-
un búvöruverðs á s.l. hausti, en
hann leiddi til margsvíslegra erf-
iðleika fyrir bændur og sölufélög
þeirra. I»á er mótmælt ákvörðun
meirihluti yfirnefndar í verð-
lagsmálum um búvöruverð og
því haldið fram, að úrskurðurinn
brjóti í bága við lög um Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins. Einn-
ig var samþykkt að kjósa nefnd
til að ganga á fund ríkisstjórnar
og leita leiðréttingar á nokkrum
hagsmunamálum bændastéttar-
innar.
Þá var einnig samþykkt álykt-
un um skömmtun og innflutning
kjarnfóðurs. Svo og samþykkti
fundurinn að fela stjóm Stéttar-
sambandsins að freista þess í
samráði við Búnaðarfélagið,
Búnaðarþing og Landgræðsluna
að koma hagfelldari skipan á
framleiðslu landbúnaðarvára,
en þær eru nú að áliti fundarins
nokkru meiri en bagstætt getur
talizt fyrir þjóðarheildina.
Fara ályktanir fundarins hér
hér á eftir.
Verðlagsmál
Aukafundur Stéttarsambands
bænda haldinn í Bændaböllinni
í Reykjavík 7. febrúar 1968, átei-
ur þann drátt er varð á ákvörð-
un búvöruverðs á sl. hausti og
leiddi til þess að nýr verðlags-
grundvöllur var eigi gjörður,
fyrr en þrír miániíðir voru liðnir
af nýju verðlagsári. í>essi drátt-
ur olli sölufélögum bænda marg-
víslegum óþægindum Oig erfið-
leikum og bændum sjálfum
beinu fjárhagstjóni.
'f»ví mótmælir fundurinn harð-
lega úrskurði meirihluta yfir-
nefndar, þar sem að engu eru
höfð ákvæði 4. gr. laga nr. 101
frá 8. des. 1966, um Framleiðslu-
ráð landbúnaðarins o. fl. En þar
er kveðið á um, að þeir, er að
land'búnaði vinna, skuli hafa
samtoærilegar tekjur við aðrar
vinnandi stéttir. í úrskurðinum
eru einnig að engu höfð nýlega
sett ákvæði 2. málsgreinar sömu
lagagreinar um ákvörðun á
vinnutíma bóndans og skyldu-
liðs 'hans. í þess stað er bændum
og fjölskylduliði þeirra ákveðin
sameiginleg laun, sem eru 22-
23% lægri en meðaltekjur við-
miðunarstéttanna árið 1906, og
er tekjum fjölskyiduliðs úrtaks-
manna viðmiðunarstéttanna þó
sleppt í þessum samanburði.
Auk þessa eru sniðgengnar
allar upplýsingar, sem Hagstofa
íslands lagði fram um rekstrar-
kostnað bænda. Þessar upplýsing
ar eiga, skv. 8. gr. áðurnefndra
laga, að vera fullnægjandi til
upplýsin.gar um framíleiðsluikostn
að búvöru, enda væru þær líka
staðfestar með niðurstöðum bú-
reikninga, er sýndu mjög svip-
aða útkomu, þ.e. að reksturs-
kostnaður bænda hafi stóraukizt
á árinu 1966 og 1967. Kjarnfóður
magn hafði þá aukizt um 40-50%
og áburðarnotkun um 20%,
vélarekstur, flutningar og ýmiss
annar kostnaður hafði einnig
aukizt mjög mikið. En samhliða
þessu höfðu afurðir á verðlags-
árinu 1966 og 1967 rýrnað nokk-
uð í heild vegna versnandi ár-
ferðis.
Um sama leyti og þessi úr-
skurður var felldur á þennan
veg, var gengi islenzkrar krónu
fellt. Gengislækkunin veldur
stórfelldm hækkunum á fjár-
festingar- og framleiðslukostnaði
landlbúnaðarins. Hiækkun rekstr-
arvaranna hefir aðeins fengizt
bætt að nokkru leyti, þar sem
inagn rekstrarvara er mjög van-
reiknað í verðlagsgrundvelli.
Árferði er nú þannig, að hey-
skortur er víða um land, og
bændur verða því enn að stór-
auka kjarnafóðurkaup á þessum
vetri.
Verðfall á landtoúnaðarvörum
eriendis, svo sem á ull og gær-
um, og lokun saltkjötsmarkaðar-
lns í Noregi, veldur bændum
miklu tjóni.
æsjsimrm
2. umræöu lokiö um H-frumvarpið
— atkvœðagreiðslu var frestað
ÖNNUR umræða um frumvarpið
um frestun á framkvæmd laga
um hægri umferð, var fram hald
ið í Neðri deild Alþingis í gær.
Var umræðu lokið, en atkvæða-
greiðsiu frestað, og mun hún
væntanlega fara fram á fun/i
deildarinnar n.k. mánudag.
Matthías Bjamason framsögu-
maður meirihluta állsherjar-
nefndar svaraði í ræðu sinni atr-
iðum er fram höfðu komið hjá
stuðningsmönnum frumvarpsins
við umræðu um málið. Sagði
Matthías m.a. að sú fuillyrðing
þeirra að málinu hefði ver-
ið hespað af með miklum flýti
á Alþingi stæðist ekki. í>að hefði
verið lagt fyrir í nóv. 1965 og
afgreitt frá Efri deild í maí 1966.
Auk þess hefði verið búið að
ræða það á tveimur þingum á
undan, oig raunar mætti segja að
málið væri búið að vera meira
og minna til umræðu á Alþingi
síðan 1940.
Matthías sagði, að þróunin í
heiminum væri sú, að það væri
verið að gera samræmingu í um-
ferð á sjó, landi og lofti og
reynsla síðustu áratuga sýndi
okkur það, að það væri þess
vegna ódýrara fyrir okkur að láta
slika breytingu ekki bíða lengur
en við herfðum gert, og því ætti
að halda áfram, þar sem Alþingi
markaði sína stefnu með sam-
þykkt laga um hægri handar um-
ferð og fella þetta frumvarp, og
taka höndum saman um að láta
umferðarbreytinguna fara sem
bezt úr garði 26. maí.
Stefán Valgeirsson viitnaði
fyrst til undirskrifta er honum
hafði borizt frá 142 vörufbilfreiðar
stjórum í S-Þingeyjarsýslu, þar
sem væntanlagri umferðarbreyt-
ingu var mótmælt. Sagði Stefán
síðan að undirbúningur fyrir
breytinguna væri augljóslega á
frumstigi og því væri eðlilegast
að fresta þessari framkvæmd
með samþykkt frumvarpsins og
fá skorið úr hver vilji þjóðarimn-
ar væri í málinu.
Þórarinn Þórarinsson sagði að
þegar málið hefði upphaflega
verið til umræðu á Alþingi hetfði
það verið samþykkt á röngum
forsendum. >á hefðu verið lagð-
ar fram villandi tölur um kostn-
að, og villandi uipplýsingar um
þá er lýstu yfir stuðningi sínum
við það. Þórarinn sagðist taka
meira tillit til þeirra sem mesta
reynslu hefðu af umferðinni, þ.e.
atvinnubifreiðastjóra, en þeir
legðust mjög gegn umferðar-
breytingunni.
Steingrímur Pálsson sagði að
við umræður málsins hefði ekk-
ert komið fram sem hrekti þær
staðreyndir er flutningsmenn
frumvarpsins hefðu bemt á.
Jóhann Hafstein dómsmálaráð-
herra, sagði að ekki hetfði verið
farið á bak við samtök bifreiða-
stjóra þegar lagafrumvarpið var
rætt á Alþinigi. Nefndi hann að
6, þing Landssambands vöru-
bifreiðastjóra hefði fjallað um
það og lýst yfir fullum stuðningi
sínum við það. Þá hefði aðaMund
ur F.Í.B. einnig fjallað um það,
og þá verið samþykkt með sam-
hljóða atkvæðum að lýsa jrfir
stuðningi við hægri umferð.
Ráðherra sagði að umferðar-
breytingin nú gæfi tækifæri til
að skapa aðra og betri umferðar-
menningu en nú væri hér, —
tækifæri sem óvíst væri að gæf-
ist á annan hátt. Ef fallið væri
frá breytingunni nú mætti eins
reikna með því að hana yrði að
gera að nokkrum áratuigum liðn-
um, og þá með augljóslega meiri
kostnaði. Tæknibreytingar væru
örar og miklar ekki síðiur á sviði
samgöngumála, en öðrurn og við
gætum ekki gert okkur grein
fyrir hvernig viðhorf mála yrði
eftir nokkurn tíma. Nefndi ráð-
herra till, að 1940 þegar ákveðið
var að taka hér upp hægri um-
ferð fyrst, hefðu verið 13,4 ílbúar
á hverja fólksbifreið, árið 1966
heifðu þeir verið 6,4 oig áætlað
væri að árið 1981 mundi hlut-
fallið verða 2,9 á hverja fólks-
bifreið, ef svo héldi sem horfði.
Þá ræddi ráðherra um fram-
komna gagnrýni á undirtoúning
breytingarinnar og göggæzlu.
Sagði hann að af hendi dóms-
ínálaráðuneytiisins mundi verða
lögð áherzla á samræmdar að-
gerðir lögreglunnar í sambandi
við breytinguina. Þá hefði löig-
reglustjórinn í Reykjavík sýnt
málinu mikinn og vakandi áhuga.
Að lokum sagði ráðherra að ef
frumvarp þetta yrði fellt, yrðu
allir, jafnt stuðningsmenn breyt-
ingarinnar og andistæðingar, að
jeggjast á eitt til þess að hún
mætti sem bezt fram fara. Vara
bæri við því sjónarmiði er sums-
staðar hefði komið fram, að ein-
stakir menn væru ekki ábyrgir
nema gengið væri á móts við svo
cig svo miklar kröfur þeirra. ÖU-
um bæri að standa saman að svo
mikilvægri framkvæmd s«m þess
ari, án tillits til skoðanna á rétt-
mæti hennar. Ríkisstjórnin
mundi gera aUt sem í hennar
valdi væri til þess að allt mætti
sem bezt fara.
Að lokum tóku svo aftur til
máls Þórarinn Þórarinsson, Gísli
Guðmundsison og Stefán Val-
geirsson og kom fram í ræðum
þeirra að þeir væru sam.mála því
er fram kom í lok ræðu dóms-
málaráðherra.
Af þessu leiðir, að samhliða
því, að bændur verða eins og
aðrar stéttir, að taka á sig byrð-
ar vegna vaxandi almennrar
dýrtíðar, þá verða þeir tjl við-
bótar að taka á sínar herðar og
greiða af kaupi sínu stórfelldar
hækkanir rekstrarvara vegna
hins ranga verðlagsúrskurðar og
höfðu þó áður miklu lægri tekj-
ur en aðrar samtoærilegar stétt-
ir.
Fundurinn lýsir yfir þeirri
skoðun sinni, að með þessu sé
atfkomu fjölda bænda stefnt í
algjört óefni og því geti bænda-
stéttin ekki unað.
Fundurinn felur stjórn Stéttar-
sambandsins að reyna allar leið-
ir til að rétta hlut bænda. Fáist
engin leiðrétting á dómi yfir-
nefndar, bendir fundurinn á
þá staðreynd, að samkvæmt
reynslu af verðlagningu síðast-
liðins haústs, virðast framleiðslu
ráðslögin í núverandi mynd ekki
geta tryggt hinn sjálfsagða og
eðHlega rétt bænda. Er því brýn
nauðsyn að taka þau til endur-
skoðunar svo fljótt sem auðið er.
Viðræður við ríkisstjóm
Vegna þess ástands í landtoún-
aði'num, sem skapazt hefir
vegna nýafstaðinnar dómsniður
stöðu yfirnefndar í verðlag®-
miálum og aukinnar dýrtíðar af
völdum gengisfel'lingar, ákveð-
ur aukafundur Stéttarsamtoands
bænda í febrúar 1968 að kjósia
5 men.n til þess, ásamt stjóm
Stéttarsamtoandsins, að ganga á
fund ríkisstjórnar íslandis og
bena fram m.a. eftirfarandi:
1. Að bændum verði tryggt
grundlvalla'rverð á framleiðslu
yfirstandandi verðlagsárs og að
þær birgðir framleiðsluvara, er
til voru við. upphaif þess.
2. Að rekstrarlán til l'and-
búnaðarins verði stóraukin.
3. Að lausaskuldum bænda
verði breytt í föst lán með hóf-
legum vöxtum.
4. Að gefin verði frestur á
aflborgun Stofnlána í Búnaðar-
banka fslands.
5. Að tillbúinn átourður verði
greiddur niður á komandi vori,
svo hann hækki ekki í verði frá
því, sem var á fyrra ári.
6. Að fell'd verði brott geng-
istrygging á stofnJlánum vinnsl'u
stöðva og ræktunarsamtoanda.
7. Að tollar af landtoúnaðar-
vélum og varahlutum til þeirra
verði lækkaðir eða fellidir nið-
ur með öllu.
8. Að rí'kisstjórnin verðtoæti
ull og gærur af framleiðslu verð
lagsráðsins 1966—-1967.
9. Að sett verði nú þegar
reglugerð samlkvæmt ákvæðum
45. gr. fram'leiðsluráðslaganna,
sem kveði nánar á um fram-
kvæmd II. kafla laganna.
Innflutningur kjarnféðurs og
skömmtun þess.
AUKAFUNDUR Stéttarsam-
bands bænda haldinn í Bænda-
höllinni 7. fetorúar 1968 telur
nauðsyn til að bera að gerðar séu
ráðstafanir til að tryggja, að
allir framleiðendur búvöru, sem
hafa hana að aðalabvinnu, eigi
tryggingu á ful'lu grundvallar-
verði.
Vegna þess, að nú eru horfur
á, að útflutnimgsbætur dugi ekki
til að tryggja bændum þetta
verð, saroþykkir fundurinn að
leitað verði lagaiheim.ildar til að
tekinn verði upp skömmtun og
skattlagning innlflutts kjanfórð-
us á komandi sumri eftir á-
kvöðun framleiðsluráðs.
Allir ábúendur lögtoýl'a eigi
rétt á ákveðnum skammti skatt-
frjáls kjarnfóðurs á búfjárein-
ingu, eftir nánari ákvöðun fram
eiðsluráðs, en önnur sala verði
skattskyld til verðjöfnunar-
sjóðs.
Lagaheimildar þessarar verði
þó ekki leitað. fyrr en búnaðar-
samböndunum hefur verið gef-
inn kostur á að segja álit sitt,
enda ski'li þau því áliti fyrir
marzlok næstkomandi.
Fundurinn bendir á, að lagt
veði til grundvallar fóðurtoætis-
skömmtuninni ca. 400 kgr. á kú
og ca 7 kgr. á fóðraða á af inai-
fiuttu kolvetnisflóðrL
Útflutningur búvöru og land-
skemmdir vegna ofbeitar.
Með því að framleiðsla land-
búnaðarafurða er nú nokkru
meiri en hagstætt getur talizt,
þar sem ekki er unnt að selja
'hana á erlendum markaði á við-
'unandd verði, eins og siakiir
standa, er nú mjög óhagstætt,
þjóðfléla.gslega séð, að framlieiða
á innfluttu kjarrtfóðri, búvöru
til útflutnings.
Og með því að all víða ber
nú þegar á oflbeit, einkum í af-
réttum og sumsstaðar svo, að
horfir til landsskemmda að dómi
sérfróðra manna, en heytoirgðiir
toænda ofta-st langt frá því að
vera svo sem skyld i, felur auka-
fundur Stéttarsamband's bænda,
haldinn í fetorúar 1968, stjórn
samtoandsins að taka þetta mál
til meðferðar og vinna að því
í samráði við stjórn Búnaðar-
félags íslands, Búnaðarþinig og
Landgræðslu ríkisinis og frei'sta
þess að koma hagfel'ldari skipan
á þessi mál.
Danssýningor Þjóðdonsoiélagsins
DANSSÝNINGAR Þjóðdansafé-
lags Reykjavíkur verða í Há-
skólabíói næstkomandi sunnu-
dag 11. febrúar kl. 14 og laugar-
dag 17. febrúar kl. 14,30. Á efnis-
skrá eru þjóðdansar frá 12 lönd-
um og auk þess barnadansar. —
Einn af aðalkenniurum félagsins
kom heim sl. vor eftir nokkurra
mánaða dvöl í Bandaríkjunum
og eru margir dansar á sýning-
unni frá Norður- og Suður-Af-
ríku.
Stjórnandi sýningarinnar er
Svavar Guðmundsson, einnig hef
ur Helga Þórarinsdóttir æft
nokkra dansa. Helga Bjarnadótt-
ir og Jetta Jakobsdóttir hafa æft
barnaflofckana. AlLs koma á
þriðja ihundrað manns fram á
sýningunni.
Elisha Kahn hefur útsett mörg
lögin og stjórnar undirleik. —
Margir nýir búningar hafa verið
saumaðir, því eins og að venju
verður hver dans sýndur í við-
eigandi búningum. Y.firumsjón
með búningum félagsins hefur
Ingveldur Markúsdóttir.
Uppselt er á fyrri sýninguna.
en eitthvað af aðgöngumaður að
seinni sýningunni verður vænt-
anlega selt við innganginn.
AUGLÝSIN6AR
-iivii aa»a»8Q
■■■" ••■*-%• ■■i f'f'