Morgunblaðið - 25.04.1968, Síða 12

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. APRÍL 1998
POUL REUIUERT
Ég sendi þ-ér kveðju yfir sæinn,
ég sendi hana langt út í geim,
og hljóðlega bið ég þess blæinn
að bera hana til þín heim.
Þessar Ijóðlínur skagfirska
skáldsins koma mér nú í huga,
er ég minnist Poul Reumerts
þegar hann er allur og hefur
kvatt okkur og ég í fátækt minni
rita um hann nokkur orð.
Vorið 1935 söng ég í fyrsta
skiptið á hljómsveitar-tónleikum
í hljómlistarsalnum í Tívolí í
Kaupmannahöfn. Á tónleikum
þessum söng ég meðal annars
nokkur íslenzk lög, fannst sjálf-
um að ég væri sæmilega fyrir-
kallaður og viðtökur áheyrenda
voru vinalegar og góðar.
Eftir hljómleikana birtist mað
ut að baki hljómsveitarsviðsins.
Yfir honum var mikil reisn og
hann vatt sér nokkuð hvatskeyt
lega að mér og sagði: „Góðan
daginn, ungi maður. Ég heiti
Poul Reumert og ég vildi aðeins
fá að þakka yður fyrir sönginn
og um leið að óska yður til ham-
ingju með framtíðina." Síðan
kvaddi hann og gekk, að því er
mér fannst þá, all snúðugt á
brott.
Mér varð starsýnt á þennan
fyrirmannlega mann, þessar fáu
mínútur, sem samtalið átti sér
stað, ef samtal skyldi kalla, því
að ég held að ég hafi orðið harla
hljóður og ekki sagt orð nema
vonandi: „Þakka yður fyrir.“
Það kom einhver gustur, einhver
vekjandi, hressandi blær með
þessum manni. Það var engu
líkara en að rafmagnað and-
rúmsloft skapaðist umhverfis
hann og í návist hans. Ég mun
hafa orðið all ráðleysislegur á
svipinn og mér virtist sem fólk-
ið, er stóð umhverfis okkur, lita
til mín með hálfgerðri með-
aumkvun eða jafnvel með undr
unarsvip. Loks vatt sér einn úr
hópnum að mér og sagði: „Þetta
var Poul 'Reumert. Þekkð þér
hann ekki? „Ég hristi bara höfuð
ið, án þess að svara. Maðurinn
einibeitti augum sínum til mín
og bætti við: „Ég hélt nú sannast
sagna að allir vissu, að Poul
Reumert er viðurkenndur einn
frægasti leikari í Evrópu. Og
hann er að minnsta kosti mesti
og stærsti leikari okkar í Dan-
mörku.“ Og þarna stóð ég og
fannst ég minnka stórlega í aug-
um allra viðstaddra.
Þannig urðu fyrstu kynni mín
af Poul Reumert en ég tel það
til einnar mestu gæfu í lífi mínu,
að þau áttu eftir að verða meiri
og varanlegri.
Árið 1938 réðist ég sem gest-
ur til Konunglega leikhússins í
Kaupmannalhöfn. Sem slíkum
var mér sá sómi sýndur að ég var
látinn fá til umráða eitt af beztu
búningsherbergjunum á annari
hæð leikhússins. Og það vildi
svo til, að þetta herbergi var ein
mitt við hliðina á herbergi Poul
Reumerts í Konunglega leikhús-
inu.
Það er í sjálfu sér villandi að
tala um herbergi, í sambandi við
Poul Reumerts, því að síðar, þeg
ar mér var boðið inn til hans,
sá ég að þetta var raunveruelga
salur, eða öllu heldur stór setu-
stofa ríks manns. 1 þessum salar.
kynnum var öllu svo smekklega
fyrir komið að ekki lék vafi á
því, að þar höfðu hendur snill-
ingsins ráðið tilhögun allri og
ekki fór á milli mála að ýmis-
legt, sem þar var inni, hlaut að
vera einkaeign Poul Reumerts.
í þessari stofu, þessu heillandi

Anna Borg og Poul Reumert í „Tovaritsch“ 1938.
umhverfi, áttum vð ótalmargar
samræður og minnist ég sérstak
lega atviks, þegar ég átti að
syngja í Cavaleria Rusticana, en
Poul Reumert var oft á síðustu
æfingunum. Eftir eina æfinguna
Þessi mynd var tekin af Önnu Borg og Poul Reumert á Reykja-
víkurflugvelli í október 1962, er þau hjónin kvöddu ísland saman
í síðasta sinn. — (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Frábær listamaður
Frá fréttaritara Mbl. í
Kau pmannahöfn,
Gunnari Rytgaard.
EINS og skýrt hefur verið frá
andaðist danski leikarinn,
Poul Reumert á heimili sínu
sl. föstudag. Hann varð átta-
tíu og fimm ára gamall. Síð-
ast kom Reumert fram opin-
berlega þann 27. nóvember
fyrra árs, er hann las upp. En
síðasta hlutverk hans var
Kristján IV í „Elverhöj", á
hátíðasýningu í tilefni af
brúðkaupi Margrétar Dana-
prinsessu.
Reumert var leikari og
listamaður í fremstu röð. En
hann var raunar meira, hann
var óþreytandi í vísindalegri
leit að vizku, og sjálferýni
hans var með fádæmum
skörp. Hann leit á það sem
frumskilyrði þess að vinna
listaafrek væri að þekkja
sjálfan sig og þekkja aðra.
Hann fylgdi ekki þeirri
stefnu að leika einvörðungu
á „innblæstri" og láta per-
sónuna birta það, sem andinn
inngefur leikaranum hverju
sinni. En að sjálfeögðu hefði
hann ekki orðið sá mikli lista
maður, sem raun bar vitni
um, ef hann hefði ekki vejjið
gæddur þessum eiginleika og
getað notað hann sér til
stuðnings. Hann átti þá trú,
að honum sjálfum hentaði
betur skoðun og íhygli held-
ur en auðveld lausn skyndi-
legs innblásturs. Með náðar-
gáfu snillingsins skynjaði
hann persónur sínar og túlk-
unarmöguleika þeirra og
hann gerði strangar kröfur
til sjálfe sín, meðan hann
vann að mótun og uppbygg-
ingu persónanna, svo að þær
féllu að honum sjálfum og inn
í heildarmynd leikrits og
sviðs.
Otast urðu persónur hans
til í ærnu striti en janframt
beitti hann kunnáttusamleg-
um aðferðum við sköpun
þeirra. Til dæmis má nefna
er hann átti að leika Daniel
Hejre í leik Ibsens. Nafnið
Hejre — hegri — gaf honum
á síðasta augnabliki þá hug-
mynd að sjá fuglinn í Dýra-
garðinum. Og frumsýningar-
kvöldið birtist Daniel Hejre
áhorfendum sem illgjarn mað
ur og beizkur — að þessari
túlkunarniðurstöðu hafði
Reumert komizt, er hann
virti fyrir sér hætti fuglsins
í Dýragarðinum.
Á löngum og gifturíkum
leikferli gefur að skilja, að
Reumert lék margar og marg
slungnar manngerðir og iðu-
lega gat áhorfendum virzt
samruni leikarans og persón-
unnar svo alger, að hann tók
huga þeírra gersamlega fang-
inn. Þar kom snilli Reumerts
í túlkun ekki aðeins til, held-
ur og að hann var öðrum
fremri í að búast hinu ytra
gervi. Svo mikill var per-
sónuleiki hans, að ósjálfrátt
virtist athyglin beinast að
honum, þótt hann segði ekki
eitt orð, en hann gat einnig
gert sjálfan sig ósýnilegan,
ef svo má að orði komast, og
snúið athyglinni að öðrum
persónum.
Poul Reumert lék einkum
rómantiskar óperuhetjur í
byrjun leikferils sins, en
sneri sér síðar að skapgerðar-
hlutverkum og Jék bæði i
frægum klassiskum leikjum
og nútímaleikritum. Vissu-
lega átti hann sín takmörk og
ástríðumikil elskhugahlut-
kom hann inn til mín í búnings-
iherbergi mitt og sagði: „Fyrir-
gefðu, trufla ég kannske? „Auð-
vitað svaraði ég um hæl neitandi
„Sjáðu til, mér datt í hug núna
Framh. af bls. 23
verk voru ekki hans sterka
hlið. í skapgerðarhlútverkun
um auðgaði hann danskt leik-
húslíf öðrum framar, bæði
með frábærum hæfileikum
sínum, mannþekkingu sinni,
stórkostlegri framsögn og
innri þunga.
Poul Reumert fékk þann
vitnisburð á leikskóla kon-
unglega leikhússins 1901, að
hann væri litlum leikhæfi-
leikum gæddur. Um svipað
leyti var hann ráðinn við
Folketeatret. Næstu 35 árin
lék hann í flestum leikhús-
um höfuðborgarinnar, og
var um sinn annar stjórn-
andi Dagmarleikhússins.
Hann fór og leikferðir um
landið, lék sem gestur í flest-
um Norðurlandanna og iét
sig og hafa það að leika á
frönsku leiksviði — á frönsku
— með hinum mesta glæsi-
brag. Síðan árið 1937 var
Reumert fastráðinn leikari
við Konunglega leikhúsið,
en hann hélt áfram að leika
mörg gestahlutverk í öðrum
leikhúsum, bæði heima og er-
lendis. Einnig gat hann sér
mikið orð sem frábær upp-
lesari og var sótzt eftir hon-
um sem slíkum. Árið 1910 lék
hann i myndinni „Afgrund-
en“ með Asta Nielsen og var
það fyrsta danska kvikmynd
in, sem einhverjum veruleg-
um tíðindum þótti sæta.
Á langri ævi var Reumert
sýndur margs konar sómi,
hann var heiðursfélagi fjölda
leikarafélaga og listamanna-
samtaka og þá ýmis heiðurs-
merki og viðurkenningu ann-
ars konar fyrir leiklistarafrek
sin.
Þegar hann kvæntist Önnu
Borg tengdist hann íslandi
sterkum böndum og sjálfur
kallaði hann sig ætíð tegnda-
son íslands. Hann kom oft til
Islands og lék sem gestur, og
hann eignaðist góða vini á
íslandi, bæði úr röðum lista-
manna og annarra.
Poul Reumert í „Swedenhjelms".