Morgunblaðið - 30.04.1968, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1M»
Ferjað um fjörð
Minning um Olaf Guðmundsson
frá Dröngum 1885 - 1968 —
Melholtabörð Skógarstrandar
eru snauð á vorin, meðan þau
bíða hrets og blota á víxl
og bóndi lítur oft á dag
til veðurs. Ég gekk þau
í umskiptaglöðum útsynningi
1932 í fyrstu viku sumars og
fannst vera viðbrigði, líkust
sumri, að hitta grænkaðan
varpa, bæ og naust að Dröng-
um, þar sem Eiríkur rauði bjó
fyrr en að Brattahlíð, og bát sá
ég fljóta við naust.
Aldrei meiri en á svaldægr-
unum löngu er starfselja og
hlökkun bóndans við fé sitt, tún
og bát. Unglingar á bænumteiga
seltukeim úr hafáttinni með eins
spenntum vorhug og varpfugl
eyjanna fyrir landi. Ákafi
fólks til lífsins og bjargræðis-
tímans er því meiri sem þræs-
ingur veðra og duttlungar sól-
ar gera það óvissara, hver ár-
t
Dóttir okkar,
Hrafnhildur
Jóhannesdóttir
lézt á Borgarsjúkrahúsinu að
kveldi 28. þ.m.
Nanna Valdimarsdóttir,
Jóhannes Arnason,
Þórisstöðum.
t
Maðurinn minn,
Ámi Þorsteinsson,
Vallargötu 28, Keflavík,
lézt að heimili sínu aðfarar-
nótt 25. þ. m.
Anna Þorleifsdóttir.
t
Jarðarföir
Kristjáns Bernodussonar,
Lönguhlíð 23,
fer fram í dag kl. 3 frá Foss-
vogskirkju.
Foreldrar hins látna,
dætur ©g systkin.
Útför konu t móður okkar og eigin- minnar
Edith Rasmus
fer fram frá Fossvogskirkju, fimmtudaginn 2. maí 1968, kl. 10.30.
Ingibergur Sveinsson og börn.
angur fæst af vorönn þess.
Þarna er fyrirheitum fagnað,
sem geta ekki rætzt nema þrátt
fyrir margt, sem móti því kann
að hamla, að sumar og arður
uppfylli þau.
Ef þessar aðstæður hefðu ein-
ar mótað bóndann íslenzka,
hvern fyrir sig við sitt basl og
bú, væri þessi grein ekki skrif-
uð. Auk þess hefðu mér gefizt í
varpa á Dröngum góðar kaffi-
veitingar og samtöl á hversdags-
veg, en því næst hefði ég gengi’ð
áleiðis meir.
En íslenzkur bóndi, margur,
kann að eiga víðerni í sér, sem
hann hugsar ekkert um að skil-
greina né getur samrýmt dags-
þörf sinni. Dæmin sýna þess
merki, sundurleit og sum fjar-
læg efni mínu í dag, hve mjög
þessi víðátta hefur stækkað
hann sem félagsveru og styrkt
lund hans.
Á sögulegum snöpum í Gesti
Vestfirðingi hafði ég nýrekizt á
það, að 1798 hafði Ólafur
bóndi Guðmundsson, auknefnd
ur Snóksdalín, flutzt að Dröng-
um frá Snóksdal, þar sem hann
átti kyn sitt að telja til lög-
réttumanna staðarins, og um leið
til stærri bokka. í náttstað í
Dölum kvöldið fyrir heyrði ég
rætt um landpóstinn milli
Stykkishólms og Hrútafjarðar,
Drangabóndann ólaf Guð-
mundsson, Ólafssonar, Guð-
mundssonar, ólafssonar Snóks-
dalíns, sem hver ættfróður landi
okkar vitnar til. Við tún hans
krækti ég því af vegi upp
brekku bak við drangana til að
líta yfir býlið. — Var ég að
sækja heim þann ættarniðjann,
sem ríkur væri og gróinn á óð-
ali?
Nei, hvorugt var, og til-
viljun fyrir 8 árum hafði fleytt
honum örfátækum leiguliða þang
að. Væri um óðal að ræða í
hugtúni hans, fjarlægt forföð-
urnum raunar, kom það Dröng-
um ekki við.
Við komuna blasti við mér
hálfreistur bær, úr rifinni rúst
hins eidra, en skemma stór hafði
ekki verið rifin, og í henni bjó
fólkið. Synir bónda og húsmóð-
irin tóku mér tveim höndum,
norðienzkum landhlaupa, og
buðu gisting, rúmt væri um alla
fyrir því, en þar var ég búinn
að ganga mig skólausan á rás
um Húnaþing og allt í byggðir
Breiðfirðinga.
Þá heilsaði ég Ólafi úti við.
Hann fræddi mig strax um, að
skip sem ég ætlaði að ganga í
veg fyrir í Stykkishólmi og
fara á suður, sæist nú á inn-
siglingu í höfnina og sneri burt
aftur innan fárra stunda, en
langur krókur leiðar inn fyrir
Álftafjörð tæki mig oflangan
tíma, ég næði ekki skipinu.
Ég mundi ekki til að hafa orð-
ið strandaglópur fyrr. Áður en
ég kæmi auga á nokkurt ráð til
að draga úr þeirri skömm, bauð
Ólafur að flytja mig samstund-
is í Hólminn og ná þar skipinu.
Útfail um eyjasund fjarðarins
var byrjað, vel mundi skríða
niður straumana, þó ekki ófær-
ir vönum manni enn, og þetta
voru 15 km á sjó beinleiðis.
t
Þökkum auðsýnda hluttekn-
ingu við fráfall og jarðarför
móður okkar,
Sólveigar Bergmann
Sigurðardóttur,
Bugðulæk 11.
Börnin.
t
Innilegar þakkir fyrir auð-
sýnda samúð og vinarhug við
andlát og jarðarför
Sigurbjörns Jónssonar
frá Smyrlabjörgum.
Vandamenn.
Andartak virti ég fyrir mér
einbeitni og hjálpfýsi Dranga-
bóndans og hálflokna smíðina.
í hug mér skaut upp einhverjum
þeim Breiðfirðingum, sem ég
hafði syðra kynnzt, mönnum með
stórri lund og hýrri og þoldu
lítt að láta smámuni aftra sér,
glaðir þegar vel skreið bátur.
Ég tók boðinu skjótt, og út var
ýtt.
Hve gömul hefð lá að baki?
Síðan um 1200 hafði fordæmi
Hrafns á Eyri kennt það snauð-
um sem ríkum vestan lands að
ferja um fjörð af slíkri gest-
risni. Af hans völdum var sem
brú væri forðum yfir Arnar-
fjörð og jafnvel Breiðafjörð sjálf
an. Hönd og hjarta tengdu fjar-
lægðir.
Með hverjum sat ég þá í bát,
dalapiltur og skólaus landhlaupi
að norðan? — Það reyndist
hinn venjulegasti maður nema
að því, hve ótrúlega fjölþættur
hann var og um alla þá hluti
svo heilshugar og mótaður, að
menning ness hans og fjarðar
hefur ætíð síðan staðið mér í
bjartara Ijósi fyrir það að ala
upp marga slíka. Þessi 47 ára
bóndi, sem reyndist stór í sniði
í þyngstu mannraunum ævinnar,
hafði við fyrstu kynni okkar
glettinn léttleik, sem entist til
banadægurs, kunni það fyrir-
hafnarlaust, sem Stephan G.
eignar Kolbeini út undir Jökli
og telur fáum hent, „að lepja
upp mola af lífsins stig — og
láta ekki baslið smækka sig.“
Bát okkar bar niður straum-
inn Kolkistung, og rauk foss-
löður yfir. í því gerði él móti
okkur og æsti upp hnútbrim
neðan við straumþrengslin, það
minnti á jökulár í foraðsvexti.
En Ólafur kunni jafnan að stýra
búi og bát, hann smaug milli
flestra brimhnúta eins og leikur
væri og lét mig annast austur-
trogið á meðan, svo ég hefði
ekki tíma til að ímynda mér
hættur. Þetta endurtókst í Geit-
eyingi, næsta straumi, en eftir
það heyrðist mikill veðurdynur
og foss í _ suðvesturátt, nær
Helgafelli. Ég spurði, hvað sá
eyjastraumur héti. Hann er
nefndur Mannabani, sagði Ólaf-
ur.
Þegar í Hólm kom, vildi Öl-
afur fresta til liggjanda að snúa
heim, ekki berja öfuga strauma,
en vann á meðan ótrauður að
því, að fyrsta koman í fornan
höfuðstað amtsins yrði mér mik-
ils virði.
Áratugina síðan, eftir að ég
hafði mægzt frændfólki hans úr
Hólminum, áttu margir samfund
ir eftir að skýra, en engu
að breyta um inntak og stétt-
vísi þeirrar reynslu, sem dag-
urinn hafði veitt mér.
Hafi frumkynningin beint at-
hygli minnii að Ólafi sem teg-
und, skal ég hins vegar ljúka
máli með persónusöguatriðum.
Hann virðist hafa borið gæfu í
brjósti og hagar hendur frá
vöggu til grafar, sem í dag er
honum rúmlega áttræðum búin
í Fossvogi. En margt reyndi á
hann, sem ég tel ekki allt upp,
en engum nema styrkum gæfu-
manni væri fært að bera.
Þau börn eru 13, sem
eiga hann að langafa nú, og
margt er annarra mannvænlegra
niðja. Kona Ólafs var Kristín
Stefánsdóttir, giftist honum 1907,
lézt 1966. Foreldrar hennar
voru hjónin Stefán Guðmunds-
son hreppstjóri á Borg í Mikla-
holtshreppi og Guðrún Ól-
afsdóttir. Fjögur urðu böm
þeirra Kristínar: Guðmundur
bóndi á Dröngum, kvæntur Val
borgu Emilsdóttur ljósmóður,
Gunnar bifreiðastjóri, kvæntur
Rósu Emilsdóttur, og eru bæði
löngu látin, Ragnheiður kenn-
ari í Kópavogi, gift Guðmundi
Eggertssyni skólastjóra, semlézt
1949, og Siggeir trésmíðameist-
ari í Kópavogi, átti Ásdísi
Valdimarsdóttur, d. 1955, og síð-
ari kona hans er Fanney Tóm-
asdóttir. Af systkinum Ólafs er
á lífi Ingibjörg Guðmundsdótt-
ir, kona Þórðar Kristjánssonar
frá Miðhrauni.
Þótt Ólafur yrði héraðskunn-
ur sem Drangabóndi og í 18 ár
sem stórvinsæll landpóstur, með
22 óbrúaðar ár á póstleið sinni
framan af skeiðinu, var hann
raunar iðnaðarmaður, sem fann
ekki brúk fyrir smiðsgetu sína
á íslandi þátíðar. Hann lauk
sveinsprófi í trésmíði áður en
hann giftist, húsaði sér marg-
sinnis bæi á stöðum, sem hann
gat svo ekki haldið búsetu á
vegna féleysis (hafði misst sauð-
fé sitt í sjóinn 1908 og búslóð-
ina í skiptapa), en 1937, þegar
elzti sonur hafði náð orku til
að taka við Dröngum, gerðist
Ólafui* trésmíðameistari í Stykk
ishólmi og byggði þar yfir sig.
Vel sextugur (1946) tók hann
sér aðsetur í Kópavogi og sum
barna hans, og bjuggu þau hjón
þar síðan 1955 að Skjólbraut 4
í heimili með Ragnheiði dóttur
sinni. Eftir að þreki til trésmíða
lauk, lagði Ólafur Guðmundsson
mest fyrir sig bókband á átt-
ræðisaldrinum, með stakri um-
hyggju og lagvirkni, sem eigi
brást. Flest gat hann lært og
var þó „meiri að greindarafli",
eins og um langföður hans var
prentað, 1855.
LandnSmssöguþasttir eru okk-
ur að skapi, og ég stend aftur
í varpa á Dröngum við rofna
kofa og nýsmíði úr timbri, áður
notuðu, því 1932 var öldudal-
ur kreppunnar og lánstraust eða
peningar fágætir. Sjö árum
fyrir þessa nýsmíði hafði hand-
bær eign þeirra hjóna þó verið
í lágmarki. 1925 áttu þau um
það að velja að hrekjast sjötta
sinn búferlum eða kaupa o g
greiða hátt jarðarverðið út í
hönd. Ábyrgðarmenn og lán náð
ust, móti vonum einhverra, því
Ólafur reyndist snarari til en
varfærnir menn höfðu búizt við,
þeir sem fannst öruggast fyrir
hann, og líklega sveitarsjóðinn,
að hann næði ekki kaupunum.
Sannorðir Hólmarar fræddu mig
um þetta og bönnuðu, að ég hefði
orð á, en í dag fyrnist bannið.
Þúsundir efnalítilla bænda
misstu tækifæri sín framan af
20. öld sökum vantrausts
frá þeim jafningjum, sem voru
ögn betur stæðir.
Skyldi það þjá mjög Is-
lending að standa yfir kofa, sem
hann átti, rofnum eða brunnum?
— Eða þó stærri verðmæti væru?
— Sigrar og sigurmissa á víxl
veita æfing í jafnaðargeði, án
þess að neitt þurfi að draga úr
dásemd umskiptagleðinnar, sem
lund vor, land og veður er svo
ríkt af. Hér er þjóð, sem tekur
þau fordæmi eftir gæfumönn-
um sínum að staðnæmast aldrei
lengi við orðinn hlut, en þó
sízt að sakna 9ér til óbóta eftir
missu, ef hún var stór.
Ég held margir yTðu því glað-
ir handan grafar jafnt sem hérna
megin, ef þeir mættu þar ferja
Ólaf frá Dröngum yfir fjörð.
Bjöm Sigfússon
Ingimar Finnbogi
Jónsson — Minning
f dag er kvaddur hinztu
kveðju Ingimar Finnbogi Jóns-
son, bakarameistari.
Fæðast lifa, líða og deyja
lögmál hverjum áskapað.
Ingimar fæddist 7 júní 1896
i Reykjavík. Hann ólst upp, sem
fósturbarn hjá Gísla Þorkels-
syni múrarameistara og konu
hans Sigríði Guðmundsdóttir
voru þau Ingimar, sem beztu for
eldrar, enda gæða manneskjur
og minntist Ingimar þeirra ætíð
með hlýhug og virðingu.
Þegar Ingimar hafði aldur til
byrjaði hann á bákariðn, sem
varð hans æfistarf. Tvisvar fór
hann til Kaupmannahafnar og
dvaldi þar samanlagt um 4 ára
skeið og vann við iðn sína
bakarastarfið.
Jafnhliða starfi sínu stundaði
Ingimar mikið íþróttir bæði í
Danmörku og hér heima, hafði
hann ætíð brennandi áhuga á
íþróttamálum, enda átti hann eft
ir langan íþróttaferil, eigi all-
fáa verðlaunagripi.
Sannur Ármenningur var
hann til æfiloka. Oft brýndi
Ingimar fyrir þeim, sem yngri
voru, að stunda líkamsrækt sér
til yndisauka og fullkomnunar.
Þegar ég kynntist Ingimar
fyrst sem var árið 1925, var
hann glæsimenni að vallarsýn
léttur og fjaðurmagnaður ísporL
Hann var maður gleðinnar og
| bjartra framtíðarvona, í eðli
sínu var hann bjartsýnismaður.
Árið 1930 giftist Ingimar eftir
lifandi konu sinni Þorfinnu Guð
mundsdóttir ættaðri undan
Eyjafjöllum- Þau eignuðust eina
dóttur Guðrúnu Sigríði, sem gift
er Vigfúsi Ingvarssyni gullsmið.
Eiga þau 5 mannvænleg börn.
Það var jafnan ánægjulegt að
koma á heimili Ingimars og
Þóru, eins og hún er að jafn-
aði kölluð, og vil ég og fjöl-
skylda mín þakka alla vinsemd
og tryggð, sem Ingimar sýndi
okkur, á liðnum æfiárum.
Líf okkar mannanna er oft
háð skini og skúrum og fáum
við oft þar litlu um ráðið, því
Framhald á bls. 24
Hjartanlegar þakkir færi
ég ættingjum, venzlafólki og
vinum nær og fjær, sem
glöddu mig með gjöfum, heim
sóknum og heillaóskum á 70
ára afmæli mínu, 20. apríl sl.
Guð blessi ykkur ölL
Sumarlina Eiriksdóttir,
Holtsgötu 17.
Þakka innillega öllum nær
og fjær, sem sendu mér gjaf-
ir og skeyti á sjötugsafmæl-
inu.
Lifið heii.
Benedikt Grímsson.