Morgunblaðið - 03.07.1968, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. JTTLf \<m
< 10
Gleymdu ekki harðfisknum
—EF ÞÚ KEMUR VESTliR
— Rœtt við Vestur-íslendinga, sem
komnir eru að hitta frœndur og vini
STÓR hópur Vestur-íslendinga
kom hingað til lands í gær og
mun hann dveljast hér þennan
mánuð. Við hittum nokkra þeirra
og ræddum stuttlega við þá, og
fyrst tókum við tali Björn Bald
winsson, en hann hittum við í
fordyrinu á Hótel Borg.
„Hefur þú komið hér áður,
Björn“?.
„Nei, þetta er í fyrsta skipti,
sem ég kem hingað. Ég fæddist
fyrir vestan, sama árið og pabbi
kom til Ameríku árið 1903. Hann
var ættaður frá Borgarfirði
Björn Baldwinsson,
útgerðarmaður.
ey3tra, en móðir mín hér María
Björnsdóttir, Þorleifssonar á
Patreksfirði."
„Og hvar býrð þú?“
„Ég bý í The Narrow í Mani-
toba. Þar var stór íslendinganý-
lenda og er reyndar enn, — við
Manitobavatn, enda er byggðin
kölluð Nýja-fsland.“
„Og hvað gerir þú?“
„Ég var útgerðamaður, en er
nú seztur í helgan stein. En
meðan ég var að þessu gerði ég
út nokkra báta, en mest veidd-
um við á ís. Við veiðum aðallega
hvítfisk og styrju, en hún er
veidd í ánum.“
„Varstu kannski líka frysti-
húsaeigandi?
„Nei, það hef ég aldrei verið.
Fiskurinn var allur seldur ís-
aður eða frystur í Winnipeg".
„Og hvert selduð þið fiskinn?"
„Mest til Bandaríkjanna. Og
við lentum í sömu erfiðleikum
og ég er að heyra að þið hafið
lent í, að mikil tregða varð á
fisksölu þangað fyrir einu til
tveimur árum. Það er að vísu
svolítið að lagast, en verðfallið
varð nokkuð mikið og hefur
fiskurinn lítið hækkað.“
„Er mikil samheldni hjá fs-
lendingunum? “
„Já, það er ekki hægt að segja
annað. Hún fór að vísu minnk-
andí á tímabili, en nú virðist
unga fólkið vera að fá aukinn
áhuga, en það er á annan hátt
en áður. Ég hef verið í íslend-
ingadagsnefnd í nokkur ár og
við erum komnir á þá skoðun,
að það sé hyggilegra að láta
fundina fara meira fram áensku
en íslenzku ef unga fólkið á að
vilja mæta. Það er ekki til neins
að halda áfram islenzkunni á
fundunum, því að unga fólkið
talar hana yfirleitt ekki og eftir
20-25 ár verður hún að mestu
horfin.
Annars hafa íslendingar yfir-
leitt staðið sig vel, og t.d. eru
nú fimm þingmenn og einn ráð-
herra fslendingar á þinginu í
Manitoba."
„Fyrst þú minntist á stjórn-
mál, hvernig þótti þér sigurTru
deau?“
„Mér likaði hann mjög vel.
Við þurfum einmitt svoleiðis
rnenn, sem eru fastir á sínum
skoðunum. Við Vestur-íslending
arnir höfum flestir fylgt Frjáls-
lynda flokknum að málum frá
upphafi og ég tel eins og ég
sagði áðan, sigur Trudeaus mjög
ánægjulegan“.
Og við kvöddum Björn, Hann
þurfti að fara að hitta frændur
sína hér.
Úti í Pósthússtræti hittum við
tvær broshýrar konur, þær Krist
ínu Sigurðsson og Sigríði Ólafs-
son frá Riverton í Manitoba.
Þær sögðust aldrei hafa komið
hingað fyrr, en nú væru þær
setztar í helgan stein og þvi
ákveðið að koma til fslands.
Frú Sigríður sagðist vera Þing
eyingur. „Faðir minn hét Sigur-
geir Einarsson af Hólsfjöllum,
en móðir mín var Guðbjörg
Björnsdóttir frá Þistilfirði. Ég
er gift Ólafi Ólafssyni í River-
ton.“
„Og hvað starfar maðurinn
þinn?“
„Hann hefur nú fengist við
ýmislegt um ævina, enda er
hann í The Prairie Board og
assistance."
„Hvað er það?“
„Það er ráð, sem veitir til-
sögn og hjálp þeim sléttubúum,
sem þess óska. Og hann verður
því að kunna tökin á hlutunum
og geta hvort heldur sem er
unnið störfin til sjávar eða
'Sveita,“
„Og hvað verðið þið lengi
hér?“
„Við tökum þátt í þessari hóp
ferð til íslands og þann 14. för-
um við til Akureyrar og þá
ætti ég að geta hitt eitthvað af
frændum rnínurn."
— Finnst ykkur móttökurnar
kaldar hérna, og veðurguðirnir
— Nei nei, mér er alltaf of
heitt allsstaðar, og heima bað
fólkið mig blessaða að hafa nú
með mér nóg af hlýjum fötum.
Nú það gerði ég, ég veit nú
ekki hversvegna, því að það er
venjulega miklu kaldara þar,
sem ég á heima, en það getur
verið gott að hafa þykku fötin
með, ef farið verður út á lamd
það er víst kaldara, þar, sem ís-
inn er.
En loftið er svo hreint hérna
hjá ykkur, sem engum kolum
þurfið að brenna og þar sem
engar jámbrautir eru, Ég hress-
ist öll við að anda því að mér, og
hlakka til að vera hér áfram og
gera það.
Frú Kristín Sigurðsson sagð-
ist vera austfirskrar ættar.
„Móðir mín hét Helga Guð-
mundsdóttir og var frá Flögu í
Breiðdal, en faðir minn hét
Bjami Marteinsson og hann var
frá Suður-Múlasýslu, ég man nú
ekki nafnið alveg strax, en það
var einnig í Breiðdalnum, — jú
hann var frá Gilsárteigi."
„Og voruð þið mörg systkin-
in?“
„Við vorum sjö, og fæddust
öll fyrir vestan."
„Og var erfitt að búa þar á
þeim tíma?“
„Já, það var mjög erfitt líf
fyrir þá sem komu vestur fyrst.
Annars fór faðir minn ekki fyrr
en 1876 vestur um haf.“
„Hefur þú hitt eitthvað af ætt
ingjum þínum núna?“
Kristín hló: „Við erum nú svo
nýkomin, að þess er tæplega
von. En ég hef þó hitt eina
frænku mína Selmu listfræðing.
Annars ætlum við að reyna að
fara til Austfjarða og hitta
frændur okk-ar þar.“
Og svo kvöddu þær Kristín
og Sigríður okkur og sögðust
ætla að fara að verzla.
Inni á Hótel Borg rákumst við
á háan, grannan og hæruskot-
inn mann, Wilhelm Kristjánsson
frá Winnipeg.
— Ég hef aldrei komið hér
áður, er því mjög ánægður yfir
því að vera hér.
- Ég er fæddur og upp al-
inn í Grunnavatnssveit í Mani-
toba, það er austan við Lundar.
— Faðir minn var einn af þrem
ur frumbyggjum Grunnavatns-
sveitar, og segir það í sjálfu sér
nokkra sögu. Hann fór vestur
1887, frá Selárdal í Hörðudal,
Dalasýslu, en móðir mín var
frá Hólmlátri, á Skógarströnd,
Snæfellssýslu, þar sem Eiríkur
Rauði dvaldi síðast, áður en
hann fór til Grænlamds. Móðir
mín fór vestur 1893, og er enn
á lífi.
— Hún fékk mér langan nafna
lista fólks, sem ég ætla að hitta
að máli og heilsa upp á, þegar
ég fer vestur á Snæfellsnes.
Hún sagði mér, að hamn-æi-
hvað hét hann nú aftur-séra
Ánni Þórarinsson hefði fermt
sig, og hann átti nú svo mörg
börn, sem hún nefndi, og ég
ætla að reyna að ná til og skila
kveðju til frá henni.
— Eruð þér hér einn á ferð?
— Nei, nei, frúin. Konan mín
er einhverstaðar úti að ganga
og skoða bæinn, kannski hún
komi inn, meðan við sitjum hér.
— Hún er íslenzk líka og heit
ir Jónína Þórunn Helgadóttir
Jónssonar frá Eskiholti, rétt hjá
Borgamesi, og er því frænka
hans Jóns Magnússonar héma
á Hótel Borg. Hún er fædd og
uppalin í Winnipeg, og var Fjall
konan á Íslendingahátíð í Gimli
fyrir 2 árum.
— Starf mitt er við Bréfa-
skóla í Manitoba. Ég hef skrif-
að bók, sem nefnist The Ice-
landic People in Manitoba, sem
The Wallingford Press gaf út.
Hún held ég fáist hér í bóka-
búð Snæbjarnar Jónssonar, The
English Book Shop.
Við hjónin erum hér í þess-
arri hópferð, sem farin var að
vestan þ. 30.7 og farið verður
aftur vestur um haf 30. júlí. Við
ætlum samt að taka okkur út
úr hópnum og fara til Englands
tíunda júlí og hafa þar viðdvöl
til 24. júlí. Við eigum börn þar
og barnabörn.
— Já?
— Við eigum að vísu fimm
börn og öll uppkomin, en ekk-
ert þeirra hefur gifzt fólki af
íslenzku bergi, þrjú hafa gifzt
Bretum, eitt Bandaríkjamanni og
eitt Pólverja, svo að barnabörn-
in verða nú heilmikið blönduð,
góður „cocktail".
— Það hefur sjálfsagt verið
erfitt að koma upp og mennta
stóran hóp fyrir frumbyggja?
— Já, en allt hefur þetta far-
ið vel. Ég fékk seinna, 1925-26
styrk sem heitir Imperial
Daughters of the Empire, og
fór til Oxford, á St. Catherinés
College þar til að nema hag-
fræði og sögu.
— Er það algengt.
— Það eru ekki mjög margir
sem það hafa fengið, en þó veit
ég að Helgi Jóhnson fékk hann,
og tveir voru Rhode's Scholars,
sem kallað er, þeir próf. Skúli
Johnson og the, hon. Joseph
Thorson, var þetta kringum 1909
og 1910.
— Eru fleiri ættingjar roeð í
förinni?
— Já, móðurbróðir minn,
Hjálmur Danielsson, sem stofn-
aði blaðið The Icelandic Cana-
dian, sem kemur út ársfjórðungs
lega, og er eina blaðið, sem við
höfum gefið út á ensku. Hann
vann við það frá 1942-68.
— Ég var í báðum heimsstyrj
öldunum, þeirri fyrri í Frakk-
landi en í þeirri síðari var ég
majór, og var í Ganada, en
yngri roennirnir fóru þá út að
berjast, ég vann við þjálfun
þeirra.
— Hvað viljið þér segja að
lokum?
— Að lokum þetta, við erum
áhaflega ánægð með að vera
komin hingað veðrið er fagurt,
og landið frítt, og vel er tekið
á móti okkur. Og sfðast, en ekki
sízt — Það er hægt að elska
tvö lönd, engu síður ©n það er
hægt að elska tvo afa og tvær
ömmur, sem að hvoru foreldri
standa.
— Við þökkum Wilhelm Krist
jáns þessi ágætu orð.
Úti á Kjarvalssýningu hittum
við Jenny Elizabeth Thorvalds-
ison frá Gardena, úthverfi Los
Angelesborgar í Californíu.
Hún er að koma út og biður
okkur í öllum bænum að koma
með sér í skuggann.
Kristín Sigurðsson og Sigríður Ólafsson á leið að verzla.
Wilhelm Kristjánson
foringi og skólastjóri.
— Mér er nefnilega alltaf of
heitt, en því kaldara, sem er,
því betur líður mér. Það er
þetta víkingablóð í mér, segir
hún hlæjandi.
— Móðir mín var Þórunn Pét
ursdóttir, hún var mikið á Val-
þjófsstað, en maðir minn Stíg-
ur Þorvaldsson, Stígssonar frá
Kelduskógum á Berufjarðar-
strönd. Ég er búin að kaupa
mynd af Valþjófsstaðarhurðinni.
Mér finnst hún vera skyld mér,
því, að móðir mín var þar mikið
í æsku.
— Nei ég er ekki gift, ég
segi alltaf að það geti hver
bjáni gert — Það er meirivandi
að láta ekki ná í sig. Þetta má
ég nú kannski ekki segja, þær
verða kannski öskureiðar kyn-
systur mínar, en ég hef nú allt
af sagt þetta, og ekki sízt þegar
fólk hefur verið að vorkenna
mér að vera ógift. En mér hef-
ur nú aldrei þótt neitt fyrir því
að vera það ekki, síður en svo!
— f stað heimilis hef ég þá
haft hjúkrunarstörf, ég hef ver-
ið skólahjúkrunarkona hjá Bo-
ard og Educadion í 35 ár, en
núna er ég hætt og komin á
eftirlaun og er farin að skemmta
mér.
— Og bráðum ætla ég upp á
Akranes og síðan í hringferð
með Esjunni kringum landið og
vona að komast alla leið fyrir
ísnum, sem verður nú allavega
nýstárleg sjón, ef hann verður á
leið minni.
— Það hefur hvarflað að mér
að setjast að á Norður Pólnum
kannski meira í gríni en alvöru.
— Ég kom hérna 1930 á Al-
þingishátíðina og þá bæði rigndi
og snjóaði á mig. Já — ég held
mér hafi verið nógu kalt þá. Ég
lá í tjaldi.
— En í öllum bænum, ef þið
komið til Los Angeles, þá leitið
þið að mér í símaskránni og
komið ég get gefið ykkur gott
kaffi — mér þykir svo góður ís-
lenzkur matur.
— Og við þökkum ágætt boð
og lofum — ef svo kynni að
verða að koma með harðfisk til
að hafa með kaffinu.
Jenny Elizabeth Thorvaldsson
fyrir utan Kjarvalssýninguna.