Morgunblaðið - 25.07.1968, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 1968
15
1
Stúdentaskákbréf 2
YBBS er lítil borg við Dóná.
Fyrst þegar við komum hingað
héldum við, að íbúarnir væru
með afbrigðum þjófhræddir, því
að í öðru hverju húsi voru riml-
ar fyrir öllum gluggum. Síðar
komumst við að því, að borgin
telur fimm þúsund íbúa, en tvö
þúsund fáráðlinga og drykkju-
sjúklinga frá Vín. Og ekki á af
borginni lifandi að ganga, því að
í sumar bætist ein geðveiki við
manntaflið. Annars er Ybbs ró-
leg borg á bökkum Dónár. Dóná
líður hér fram hjá kolmórauð,
og fljótabátarnir ösla upp og
niður ána. Við Ybbs er stífla í
ánni og skipalyfta.
Síðar segir m.a. í bréfinu:
ÖNNUR UMFERÐ
í annarri umferð sátu Eng-
lendingar hjá, en við tefldum
við íra. Guðmundur hafði svart
gegn Keojh og vann örugglega
eftir ónákvæmni írans í byrjun.
Bragi hafði hvítt gegn MacGrill
an, og var fljótlega samið jafn-
tefli eftir mikil mannakaup.
Haukur hafði svart gegn Ro-
berts. Náði Haukur heldur betri
stöðu, en þegar taflið fór að ein
faldast, tók Haukur upp sið
Laskers og hætti að leika beztu
leikjunum, en lék þeim aemhann
taldi gefa sálfræðilega bezta
vinningsmöguleika. En sálarlíf
írans reyndist fullflókið og
fékk Haukur gjörtapað tafl. f
fjóra tíma mátti Haukur liggja
undir öxinni, Með einum leik
hefði frinn getað gert út um
skákina. En sá leikur kom ekki,
og Haukur náði jafntefli. Jón
Hálfdánarson tefldi við Gibson,
og var írinn greinilega minnug-
ur illrar meðferðar af Jóns
hendi í fyrri viðureign. Hugðist
hann bjarga sér í endatafl fljót-
lega, en gleymdi að þar er Jón
sterkastur. Enda mátti Gibson
gefast upp átta leikum síðar. í
þessari umferð unnu Danir Svía
3.1.2-1.2.
ÞRIÐJA UMFERÐ
f þriðju umferð mættum við
Dönum. Og nú var að duga eða
drepast. Fyrir umferðina elfdi
Haukur seið að fornum sið.
Veitti vísan: „Up skulum órum
sverðum" okkur einna mestan
styrk. Guðmundur átti í höggi
við Björn-Brink-Clausen, fyrr-
verandi Norðurlandameistara.
Brink er hálfur fslendingur, en
fæddur og™uppalinn í Danmörku
og skilur ekki íslenzku. Guð-
mundur hafði hvítt og telfdi
spánska leikinn. Brink samein-
aði þrjú afbrigði í byrjunninni,
og reyndist blandan fullsterk
fyrir Guðmund. En Guðmundur
er manna seigastur í vörn, eins
og Friðrik fékk að reyna í síð-
asta Reykjavíkurmóti. í biðstöð-
unni var Guðmundur að vísu
með peði undir, en átti biskupa-
parið, og var staðan tvíeggjuð.
Eftir að tekið var til við skák-
Sextug í dag:
Guðrún Guðmundsdóttir
IMýju-Grund, Seltjarnarnesi
MIKIL vinkona mín og kven-
hetja, Guðrún á Nýju-Grund,
er sextug í dag. Ég hefi þekkt
'hana um tugi ára og aldrei bor-
ið skuigga á okkar vináttu, enda
er hún tryggðartröll og vinur
vina sinna. Guðrún er Skagfirð-
ingur, þ.e.a.s. Fljótamaður, því
að hún er fædd og uppaiin í
Fljótunum, einni fegurstu sveit
landsins, fædd á Neðra Haga-
nesi, 25. júlí 1908. Ólst upp í
sveitinni sinni, í foreldralhúsum,
unz hún ung fór hingað á Suð-
urnes og lærði sauma og aðr-
ar kvenlegar listir. Hennar ferð
hingað suður varð þó síðar til
þess að hún kynntist vöskum
manni úr Hrunamanna'hreppn-
um, Þorsteini Guðbrandssynx
frá Bolafæti. Var þá ekki að sök-
um að spyrja: Með þeim tókust
heitar ástir, er enn standa, og
voru þau saman gefin árið 1934.
Þá var kreppa í landi og þurfti
harðar hendur og sterkan vilja
til þess að bjargast og vera
fremur veitandi en þiggjandi,
en þetta tókst þeim Guðrúnu og
Þorsteini, er hans hlutur ekki
gerður lítill þótt sagt sé að dugn-
aður henr\ar sé dæmafár. Guð-
rún hefir þurft að berjast við
þrálát veikindi mikinn hluta
ævi sinnar, en það er eins og
ekkert á hana bíti, eldlegur
á'hugi hennar, bjartsýni og þoi-
inmæði hafa sigrast á öllum
þrautifm. Slíkt er fáum ^efið.
Þorsteinn og Guðrún hafa nú
um nokkurt skeið rekið prjóna-
stofuna Iðunni ,af sama dugn-
aðinum og fyrirhyggjunni og
allt annað, sem þau hafa lagt
hönd að. Heiðarleiki í viðskipt-
um er þeirra aðal ásamt vöru-
vöndun og geta þeir bezt um
dæmt, sem skipti hafa átt við
fyrirtækið. Það er mikil gæfa að
eiga þau hjón að vinum, í þeirra
urtagarði er mikið um lífgrös,
þeirra ihendur fægja sár en
valda þeim ekki. Ég ætlaði að
senda Guðrúnu vísu í afmælis-
gjöf og hún fær hana þegar ég
sé hana næst, en nú er hún um
borð í Esjunni í hringferð um
landið.
Ég óska Guðrúnu til hamingju
með afmælið um leið og ég
mælist til þess við þann, sem
öllu ræður, að hún fái enn um
langa stund að gleðja mig og
aðra slíka kumpána, haldi sem
sagt áfram að gleðja aðra. Það
er hennar fag.
Þorsteini mínum óska ég svo
til hamingju með brúði sína frá
Neðra-Haganesi. Það er án sam-
anburðar hans bezta fjárfesting.
Friðfinnur Ólafsson.
Skrifstofa Veðurstofunnar og deildir i Sjómannaskóla
verða
lokaðar
vegna jarðarfarar fyrir hádegi föstudaginn 26. júlí.
Veðurstofa íslands.
ina að nýju, var fljótlega sam-
ið jafntefli. Bragi tefldi með
svart á móti Moens Moe. Byrj-
unin var Sikileyjarleikur. Báð-
ir keppendur hugsuðu eins og
þeir væru að ráða lífsgátuna yf
ir skákborðinu. Lentu þeir í
heiftarlegu tímahraki, og þá dró
til tíðinda. Moe drap hrók með
hrók og skákaði kóngi Braga.
Bragi svaraði ekki skákinni, og
drap hinn hrók Danas með drott
ingu. Slíkt er að sjálfsögðu ekki
leyfilegt. Nú gerðist margt í
einni svipan, og eru menn ekki
á eitt sáttir um atburðarrásina.
En eitt er víst, að yfirsetumað-
urinn tók drottningu Braga og
setti hana á fyrri reit og sagði
keppendum að halda áfram. Þá
svaraði Bragi skákinni og drap
réttan hrók. Klukkan gekk á
Danann, og hann var að falla,
og í fátinu svaraði hann leikn-
um. Keppendur tefldu síðan
áfram í írafári, og þegar fjöru-
tíu leikjum var náð, var Bragi
kominn með létt unnið tafl. Þeg-
ar Daninn var búinn að jafna
sig eftir tímahrakið, sá hann,
hverjum brögðum hann hafði
verið beittur. Það kom í ljós, að
Bragi hefði getað borið drottn-
inguna fyrir hrókskákina, en þá
var staðan að sjálfsögðu töpuð
hjá honum. Daninn kærði skák-
ina, og þannig stóðu málin um
kvöldið. Okkur íslendingum var
Ijóst, að Daninn hafði fyrirgert
rétti sínum með því að tefla
áfram, eftir að Bragi hafði leik-
ið ólöglega leiknum. Hefði hann
kært þá, hefði skákin verið
dæmd af Braga: Þar eð okkur
var dýrmætur hver vinningur,
vorum við ákveðnir að krefjast
þess, að skákin yrði tefld áfram,
Rifjuðum við þá upp allar gaml
ar erjur Dana og íslendinga. En
morguninn eftir sigraði íþrótta-
andinn, enda er fleira gott en
illt með íslendingum og Dönum.
Bragi bauð Moe jafntefli, og
þáði hann það, og voru allir
ánægðir með þau málalok, eins
og komið var. Haukur tefldi í
þessari umferð við Frode-Fihl-
Jensen. Þeir léku Sikileyjar-
vörn, og virtist Daninn ætla að
knúsa Hauk í byrjuninni, en
það voru missýningar. Haukur
fann í flókinni stöðu fallega
leikfléttu, og skiptist taflið upp
í endatafl, þar sem Haukur stóð
mun betur. Haukur lét kné
fylgja kviði og vann. Jón tefldi
við Kölbek. Daninn lék f4 í
fyrsta leik og tefldi afbrigði,
sem Larsen hefur nokkrum sinn
um beitt (b4). Jón hélt jöfnu
tafli, og smám saman fækkaði
mönnunum. Kom upp drottning-
arendatafl, sem virtist vera jafn
t.efli. En þegar klukkan fór að
reka á eftir Dananum, álpaðist
hann með kónginn út á mitt borð
Jóni tókst að skipta upp drottn-
íngum og fá uþp riddaraenda-
tafl, sem leit út fyrir að vera
gjörunnið. Þegar tekið var til
við skákina aftur, var meira
hald í stöðunni en ráð var fyrir
gert, og átti Jón erfitt með að
finna vinningsleið. Þegar til
kom, valdi hann leið, sem var
vægast sagt tvíeggjuð, og virt-
ist vera að glopra skákinni nið-
ur í jafntefli. Þegar svarf til
stáls, reyndist hann eiga kóngs
leiki í ætt við skákþraut, okk-
ur öllum til hugarléttis. Þrír
vinningar gegn einum gegn Dön
um var sætur sigur.
FJÓRÐA UMFERÐ
í fjórðu umferð telfdum við
við Svía. Til að vera öruggir I
úrslit, þurftum við að vinna á
öllum borðum. Jón vann sinn
andstæðing fljótlega og nokkuð
fallega. Skömmu síðar reyndist
Haukur andstæðingi sínum
fremri í flækjum og mátaði hann
Þá beindist athyglin að efstu
borðunum. Á fyrsta borði tefldi
Guðmundur við Dahl og á
öðru Bragi við Holmstrand. í
skák Braga hurfu drottningar-
nar fljótlega af borðinu. Hafði
Bragi betri stöðu, sem hann
ynni, ef mikið lægi við. Þá reið
á Guðmundi. Hafði hann svart
og tókst fljótlega að jafna tafl-
ið, en náði ekki meiru um hríð.
Notuðu keppendur mikinn tíma
enda var staðan flókin. f tíma-
hrakinu færðist Guðmundur í
ham, en Svíinn lyppaðist niður
í sætinu og skalf. Þegar Guð-
mundur hafði náð drottningunni
af Svíanum fyrir tvo hróka, var
ekki að sökum að spyrja. Drottn
ing Guðipundar gekk berserks-
gang um vígvöllinn, en menn
Svíans horfðu aðgerðarlausir á.
Svíinn féll á tíma í tapaðri
stöðu. f þessari umferð fengu
Danir uppreisn æru sinnar. Þeir
gjörsigruðu Englendinga 3%-%.
Var þetta mikill hnekkir fyrir
Englendinga, því að hefðu þeir
náð einum vinning meir, hefðu
þeir verið nokkuð öruggir um
að komast í úrslit. Þegar þessi
úrslit voru kunn, sömdum við
hið snarasta jafntefli í skák
.Braga, því að útséð var um það,
að Englendingar gætu ekki náð
okkur, hvernig sem færi í síð-
ustu umferð.
FIMMTA UMFERÐ
f fimmtu og síðustu umferð
sátum við hjá. Danir áttu í
höggi við íra, en Englendingar
við Svía. Lauk keppni Dana
og íra fljótlega 2V2—1%,
hvort sem samið hafði verið um
úrslitin fyrirfram eða ekki. Að
minnsta kosti voru þá Danir ör-
uggir í A-úrslit og frar í B-
úrslit. Englendingar gerðu Sví-
um gþð skil, 4-0. Með þeim sigri
komust þeir upp að hliðinni á
Dönum, en þar sem Danir unnu
Englendinga, komast Danir
áfram, en Englendingar sitja eft
ir í B. Lokastaðan í 4. riðli er
þá: fsland 11 v., 2. Danmörk 10%
v., 3. England 10Yz v., 4. írland
5v. og 5. Svíþjóð 3 v.
Jón Hálfdánarson.
- FISKVEIÐAR
Framhald af bls. 13
orðið gífurlega miklar framfarir
í sjávarútvegi og fiskiðnaði Bret
lands, V-Þýzkalands, Sovétríkj-
anna, Póllands, A-Þýzkalands og
Noregs frá því árið 1960, m.a.
með tilkomu stórra og vel útbú-
inna hraðfrystitogara. Á örfáum
árum hefur framleiðsla hrað
frystitogaranna valdið gjörbylt-
ingu í framboði hraðfrystra sjáv
arafurða, sem hefur aukizt langt
umfram neyzluaukningu, samtím
is því sem verðlag matvæla eins
og frystra kjúklinga, sem kepp-
ir við fiskafurðir um hylli neyt-
enda, hefur farið stórlega lækk-
andi.
Eftirspurn hefur að vísu auk
izt eftir hraðfrystum fiski, en sú
eftirspurn hefur ekki verið í
neinu samræmi við hina stór-
auknu framleiðslu. Fiskneyzla á
íbúa stendur yfirleitt í stað og
fer í sumum löndum minnkandi,
en heildarneyzla hraðfrystra
sjávarafurða eykst þó jafnt og
þétt, eftir því sem fólksfjölgun
eykst í helztu neyzlulöndum og
markaðskerfið víkkar út. T.d.
má nefna, að í Sovétríkjunum
hefur fiskneyzla aukizt mikið og
hið sama má segja um A-Þýzka-
land. Hins vegar hefur fersk-
fiskneyzla dregizt saman í V-
Þýzkalandi og víðar á megin-
landi Evrópu.
Til þess að gera sér viðhlýt-
andi grein fyrir, hvað raúnveru
lega hefur átt sér stað, er nauð-
synlegt að rekja þróunina í fram
leiðslu og útflutningi hrað-
frystra sjávarafurða í helztu
framleiðslulöndum síðasta ára-
tug. Þau lönd, sem hér um ræð-
ir eru einkum: Bandaríkin, So-
vétríkin, Bretland, V-Þýzkaland
Noregur, fsland, Danmörk, Pól-
land og A-Þýzkaland. Yfirleitt
er mjög erfitt að fá sambæri-
lega unnar skýrslur yfir fram-
leiðslu, útflutning, sölu og
neyzlu sjávarafurða í þessum
löndum, en í þessum greinaflokki
er stuðst við hinar helztu fáan-
legu heimildir í sérhverju landi.
Þá er þess að geta, að yfirleitt
koma nákvæmar upplýsingar um
þetta efni einu til tveimur árum
eftir að viðkomandi framleiðslu-
og sölutímabili lýkur.
Mlklar framfarir:
Framfarir í fiskveiðum heims-
ins hafa aldrei verið jafn stór-
stígar og hraðar og á s.l. 20 ár-
um. f töflu nr. 1 yfir fiskafla
heimsins sést, að á tímabilinu
1948 til 1966 jókst heildaraflinn
úr 19.6 millj. smálestum í 58,8
millj. smálestir árið 1966 eða um
200%. Árið 1948 fóru aðeins 1
millj. smál. í frystingu eða 5.1%
heildaraflans, en árið 1966, 7
millj. smál. eða 11.9%. Aflinn þre
faldast, en sá hluti hans sem fer
í frystingu sjöfaldast. Á þessu
tímabili rísa upp nýjar fiskveiði-
þjóðir, eins og t.d. Sovétríkin,
sem nú er forustuþjóð í fisk-
veiðum. Eldri fiskveiðiþjóðir
hafa einnig tileinkað sér nýja og
stórbrotna veiðitækni, sem skilar
margföldum árangri miðað við
það sem áður þekktist. Fiskveið-
um og fiskvinnslu fleygir fram,
en í sölu og dreifingu hins mikla
afla er framþróunin meira hæg-
fara. Markaðir háþróaðra þjóða,
þar sem gnægð er matvæl, eru
yfirfullir af fyrsta flokks sjáv
arafurðum á sama tíma sem %
hluti mannkynsins eða um 2000
millj. manns lifa við sult eða
jafnvel á mörkum hungursneyð
ar. Stærri og stærri hluti aflans
fer í dýrafóður til framleiðslu á
dýrum kjötafurðum fyrir gnægt-
arborð hinna auðugri þjóða. Af-
urðirnar eru of dýrar fyrir hið
sveltandi fólk og það skortir
fjármagn, skipulag og vilja til að
byggja upp nauðsynlegt sölu-
og dreifingarkerfi.
TAFLA I.
Fiskafli heimsins og nýting
í frystingu 1948-1966 (miilj.
smál.):
Þar af í
Heildarafli: frystingu:
Smál. Smál. %.
1948 19,6 L0 5,1
1955 27,6 2,0 7,2
1960 40,0 3,5 8,8
1961 43,4 4,1 9,4
1962 46,9 4,4 9,4
1963 48,2 4,8 10.0
1964 52,5 5,3 10,1
1965 53,3 6,2 11,6
1966 58,8 7,0 11,9
Lífskjaraskerðing:
Afleiðingar þessa er offram-
boð fiskafurða inn á þróuðu
markaðina í Evrópu og Ameríku
með þar af leiðandi verðfalli.
Sjávarútvegur og fiskiðnaður
helztu fiskveiðiþjóða situr þvi
nú uppi með mikla og dýra fjár-
festingu í skipum, vélum, tækj-
um og þess háttar, samtímis því,
sem verðlag afurðanna fer hrað
^allandi á helztu mörkuðum. I
sumum löndum hefur þegar
myndazt neyðarástand og eru
allar horfur á, að hið sama muni
eiga sér stað hérlendis á næst-
unni, ef eigi verður breyting á
rekstrarstöðu þessara atvinnu-
greina. En slikt mun því miður
ekki geta átt sér stað án mikill-
ar fórnar þjóðarinnar allrar.
Þetta er bitur sannleikur, sem
nnuðsynlegt er að íslenzku þjóð-
inni sé sagður strax, á sem skýr-
astan hátt. Hér er ekki lengur
um að tefla, hvort Pétur eða
Páll eigi að fjalla um eða reka
þennan atvinnurekstur, heldur
það, hvort þjóðin skilar sér
heilli og samtaka út úr þeim
miklu vandræðum, sem framund-
an eru vegna breyttra og versn-
andi afkomumöguleika í höfuð-
atvinnuvegi þjóðarinnar.
íbúor Knli-
iorníu fleiri
í en í Knnndo
J Los Angeles, 23. júlí — AP
t ÍBÚAFJÖLDI Kaliforníu er
4 orðinn 20 milljónir, sem- er
f meira en íbúafjöldi Kanada.
7 Næstum því helmingurinn
t af 20 millj. íbúum þessa rík-1
í is býr í fimm héruðum um -
i hverfis Los Angeles.
í í átta ár hefur íbúum Kali-
J forníu fjölgað um jjað bil
Vhálfa millj. á hverju ári og
i árið 2000 kann að vera, að
í íbúarnir verði orðnir helm-
7 ingi fleiri en nú.
J íbúar Kanada eru 19.9
i milljónir.