Morgunblaðið - 13.08.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGuh 13. ÁGÚST 1968
ilknðQmitlrlfttoife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstj 6r narf ulltr úi
Fréttastjóri
Auglýsingast j óri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
1 lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthias Johcuinessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kx. 7.00 eintakið.
TÆKNIN OG
LANDBÚNAÐURINN
í gær voru rétt 50 ár liðin
frá því að fyrsta dráttar
vélin kom hingað til lands.
Voru það tveir merkir útvegs
bændur á Akranesi, þeir Þórð
ur Ásmundsson og Bjarni
Ólafsson, sem beittu sér fyrir
þessari nýjung. Heimilisdrátt
arvélin varð síðar undirstað-
an að vélvæðingu landbúnað
arins og þar með nútímabú-
skap á íslandi. Nú munu vera
nær 10 þúsund dráttarvélar í
landinu. Það þýðir að svo að
segja hver einasti bóndi á
heimilisdráttarvél og sumir
fleiri en eina.
í þessu sambandi má einn-
ig minnast á það, að um þess
ar mundir eru liðin 25 ár
síðan fyrstu jarðýturnar, sem
Verkfæranefnd og Vélasjóð-
ur höfðu forgöngu um að fá
fluttar til landsins voru tekn
ar í notkun. Með tilkomu
þessara stórvirku tækja og
heimilisdráttarvélanna var
tæknin tekin í þágu íslenzks
landbúnaðar. Beltisdráttar-
vélarnar áttu einnig ríkan
þátt í að bæta aðstöðuna til
vegagerðar og margvíslegra
framkvæmda um land allt.
Nýr tími var runnin upp á
sviði verklegra framkvæmda
og ræktunar á íslandi.
íslenzkir bændur skildu
kall hins nýja tíma. Mikil
eftirspurn var eftir hinum
nýju og stórvirku tækjum.
Ræktun og vegagerð fleygði
fram. Við lok síðari heims-
styrjaldarinnar var Pétur
heitinn Magnússon landbún-
aðarráðherra. Hann hafði
glöggan skiining á gildi vél-
væðingarinnar fyrir sveitirn-
ar og Nýsköpunarstjórnin
lagði mikið kapp á að greiða
fyrir innflutningi landbúnað
arvéla og aðstoða bændur til
þess að eignast þær.
Þessi saga tæknivæðingar
landbúnaðarins rifjast upp
nú, þegar mesta landbúnaðar
sýning, sem hér hefur verið
haldin, stendur yfir. Á þess-
ari sýningu er margt sem vek
ur athygli áhorfandans. Með-
al þess sem athyglisverðast
er er þáttur vélanna í bú-
skapnum. íslenzkir bændur
eiga í dag mikinn og góðan
vélakost. f skjóli hans hefur
framleiðsla landbúnaðaraf-
urða stóraukizt á örskömm-
um tíma, þrátt fyrir það að
því fólki hefur stöðugt farið
fækkandi, sem vinnur land-
búnaðarstörf. Árið 1910 er
talið að 47,6% af heildarmann
afla þjóðarinnar hafi unnið
við landbúnað en árið 1965
12,7%.
Tölur þær, sem Ingólfur
Jónsson landbúnaðarráð-
herra nefndi í ræðu sinni við
opnun landbúnaðarsýningar-
innar voru hinar athyglisverð
ustu. Hann komst þar m.a.
að orði á þessa leið:
„Árið 1947 var stærð túna
40,400 hektarar, en 1967 104,
700 hektarar. Mjólkurfram-
leiðslan var 1947 67 þús. tonn
en árið 1967 121,198 tonn.
Kjötfrarhleiðslan var árið
1947 11,518 tonn en 18,850
tonn 1967. Fjölgun búpenings
hefur orðið mjög mikil á
þessu tímabili. Meðalbústærð
er áætluð 1947, 183 ærgildi
pr. bónda, en 1967 350 ærgildi.
Árið 1947 voru 634 heimilis-
dráttarvélar á landinu, en
1967 9.655.“
Það er vissulega rík ástæða
til þess að hvetja fólk til að
skoða hina miklu og athyglis
verðu landbúnaðarsýningu,
sem nú stendur yfir. Ungir
og gamlir sækja þangað marg
víslegan og hagnýtan fróð-
leik.
BEJTUSKORTUR
Tlforg vandamál steðja að
íslenzkum sjávarútvegi
um þessar mundir. Eitt þeirra
er beituskortur. Má segja að
engar birgðir séu nú í landinu
af beitu. Þó munu vera til um
200 tonn af freðsíld á Akra-
nesi.
Beituskorturinn er að sjálf
sögðu afleiðing þess að síld
hefur ekki veiðst við landið
svo nokkru nemi undanfarna
mánuði. Er nú svo komið að
beitulaust er orðið í flestum
landshlutum.
Það er þess vegna nauðsyn
lega að ráðstafanir verði gerð
ar til að afla beitu með ein-
hverjum hætti. Kemur þá
helzt til mála, að gera út skip
á hin fjarlægu mið til þess að
afla síldar til frystingar ef
ekki rætist úr um síldarafla
á heimamiðum. Nokkurra síld
ar hefur orðið vart hér við
Suð-Vesturland og einnig lítil
lega fyrir Vestfjörðum. Er
nauðsynlegt að leggja höfuð-
kapp á síldarleit á þessum
slóðum. Sú beitusíld, sem
sótt yrði langt austur í haf
hlyti að verða mjög dýr. Þess
vegna má einskis láta ófreist
að til að afla hennar á heima
miðum.
Það hefur stundum komið
fyrir að þurft hefur að kaupa
beitu erlendis frá. Mjög óhag
kvæmt væri ef grípa þyrfti
til slíkra úrræða nú. Gjald-
eyrisstaða bankanna hefur
farið mjög versnandi undan-
ygsj
UTAN ÚR HEIMI
SÁTTASEMJARARNIR
IADDIS ABEBA
) Málamiðlun í Nígeríu er mikilvœgasta
, verkefni Einingarsamtaka Afríkuríkja
EININGARSAMTÖK Afríku
ríkja (OAU) hafa nú með
höndum erfiðasta verkefni
sitt til þessa: Að koma á sátt-
um í borgarastríðinu í Níger-
íu. Þeim tilraunum stjórnar
slyngasti stjórnmálamaður í
Afríku, Heile Selassie Eþí-
ópíukeisari.
Ef viðræður fulltrúa Níger
íustjórnar óg Biafra í Addis
Abeba reynast árangurslaus-
ar, er ólíklegt að annað tæki
færi gefist til þess að leysa
deiluna á friðsamlegan hátt
áður en til úrslita dregur í
stríðinu.
Einingarsamtökin voru
stofnuð árið 1963 og hafa það
hlutverk, að ráða fram úr
deilumálum afrískra ríkja
án þess að vopnum sé beitt.
Oft hafa þau komið miklu til
leiðar.
Árið 1963 geisuðu bardag-
ar milli Alsír og Marokkó út
af landamæraþrætum í Sa
hara. Eftir skamma hríð
tókst að semja um vopnahlé
undir forystu Eþíópíukeisara
og forseta Malí, Modibo Kei-
ta. Síðan hefur þar ekki kom-
ið til átaka, þótt deilumálið sé
enn ekki útkljáð að fullu.
Aftur komu samtökin í góð-
ar þarfir árið 1965 eftir fall
herforingjastjórnarinnar í Sú
dan. íbúarnir í sunnanverðu
landinu sem eru ekki Múham
eðstrúar eins og aðrir lands-
menn, gerðu uppreisn gegn
nýju stjórninni, en OAU
sendi samninganefnd á vett-
vang til þess að undirbúa
nýja stjórnarskrá.- Þar náðist
sá árangur, að allir flokkar
sameinuðust um drög að nýrri
stjórnarskrá, þótt hún sé
ekki fullgerð enn.
lokum tókst að hrekja þá úr
landinu og inn í Rwanda.
Kongóstjórn krafðist þess, að
þeir yrðu framseldir, en
Rwandastjórn neitaði. Það
leiddi til vinslita með ríkjun-
um tveimur. OAU tókst ekki
aðeins að sætta stjórnirnar,
heldur einnig að semja um
brottflutning málaliðanna til
Anthony Enahoro, forsvarsm aður stjórnarinnar í Lagos á
fundinum í Addis Abeba, ás amt öðrum fulltrúum.
Næsta ár kom það í hlut
Súdans að stöðva landamæra
skærur milli Eþíópíu og Sóm
alíu.
Erfiðara reyndist að útkljá
deilumál Kenya og Sómalíu.
f september síðastliðnum, þeg
ar skærur höfðu staðið í fimm
ár á landamærunum, tókst for
seta Zambíu, Kenneth Kaunda
að fá bæði ríkin til þess að
hætta hernaðaraðgerðum og
taka upp stjórnmálatengsl.
Síðasta afrekið var að koma
málaliðum Jeans Schrams of-
ursta burt úr Afríku. Mála-
liðarnir höfðu herjað í Kon-
gó mánuðum saman, en að
Evrópu. Þeir eiga líf sitt að
launa Einingarsamtökum Af-
ríkuríkja.
Auk þess sem hér hefur
verið talið hafa samtökin
haft árangursrík afskipti af
fjölmörgum smærri málum.
Hins vegar brást þeim boga
listin í Kongóuppreisninni
1964-1965, þegar Afríkuríkin
skiptust í tvo öndverða hópa.
En mikilvægasta hlutverk
samtakanna til þessa er að
stöðva borgarastríðið í
stærsta ríki í Afríku — Ní-
geríu.

Nígeríustjórn býst við
langdregnum viðræðum
Rauði krossinn gerir hlé á flutningum
Addis Abeba og Lagos,
10. ágúst. NTB-AP.
Friðarviðraeður fulltrúa Níger-
íu og Biafra í Addis Abeba
munu geta staðið langt fram í
september, þótt þæi hafi verið
árangurslausar til þessa, sagðí
talsmaður Nígeríustjórnar í gær.
— Ég efast um að Biaframenn
gangi frá samningaborðinu öðru
sinni, sagði hann enn fremur, og
fullyrti að samninganefnd Níger-
íu mundi sitja fundi á meðan
nokkur von væri um samkomu-
lag og enginn reyndi að beita
þvingunum.
Tilkynnt var í Biafra í dag að
hr.undið hefði verið áhlaupi hers
Nígeríustjórnar. Útvarpið skýrði
frá því, að herinn hefði gert
árás skammt frá Opobo, 65 km
austur af Port Harcourt, sem
Nígeríum.enn tóku á sitt vald
um miðjan maí og þar með
helzta flugvöll Biafra. Hinsveg-
ar segjast Nígeríumenn halda
þrátt fyrir áhlaup Biafrahers og
hyggja ekki á sókn um sinn.
farið og þýðingarmikið er að
fyllstu hagsýni sé gætt um
meðferð erlends gjaldeyris.
Verðfall á frystum fiski og
saltfiski, ásamt aflabresti á
síldveiðum og óvenjulega
lágu verði á síldarafurðum
eru mikið áfall fyrir íslenzk-
an þjóðarbúskap. Erfiðleik-
arnir sem af þessu leiða eru
ekki aðeins vandkvæði sjáv-
arútvegsins heldur lands-
manna allra. Þess vegna
verða allir að leggjast á eitt
í baráttunni gegn erfiðleikun
um. Það er ekki nóg að tala
um hættu á atvinnuleysi. Öll
ábyrg öfl í þjóðfélaginu verða
að sameinast um að bæta að-
stöðu bjargræðisveganna. En
öruggur rekstur framleiðslu-
tækjanna er frumskilyrði
þess að almenningur í land-
inu hafi næga atvinnu og
njóti öryggis um afkomu
sína.
Leiðtogi Biaframanma, Odum-
egwu Ojukvu, ofursti, lýsti fyrir
viku yfir einhliða vopnahléi með
an viðræðurnar standa yfir, en
sífellt berast þó fréttir af vopna
viðskiptum.
Rauði krossinn hefur ákveðið
að stöðva flugferðir með vistir
og lyf frá spánisku eynni Fern-
ando Po til Biafra, vegna þess
að hvað eftiir annað hefur verið
skotið á vélarnar síðustu nætur.
Flutningarnir hafa farið fram
á nóttunni af öryggisástæðum,
en áhættan er nú orðin mikil.
Rauði krossimn muin reyna að
komast að samkomulagi við
deiluaðila um flutmimga á nauð-
synjavörum.