Morgunblaðið - 15.09.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. SEPT. 1968
Bókakynning AB hefst i
Eymnndssonorkjollarannm
a morgnn
SPENNANDI KOSNING
AR í SVÍÞJÓÐ
IViissir Tage Erlander völdin?
ÞINGKOSNINGAR fara fram í
Svíþjóð á sunnudaginn kemur
og undirbúningurinn hefur ver-
ið öilu háværari en venjulegt er.
Tage Erlander
forsætisráðherra
Því að eftir að verkamannaflokk
arnir í Danmörku og Noregi
misstu völdin — í Danmörku í
vetur og í Noregi fyrir þrem ár-
um — hafa stjórnarandstæðing-
ar í Svíþjóð fullan áhuga á að
fara að dæmi nágranna sinna og
sigra þann verkamannaflokkinn
sem öruggastur hefur verið í
stjómarstólunum á Norðurlönd-
um alla tíð síðan á dögum hins
mikla manns Hjalmars Branting.
Per Albin Hansson eftirmaður
hans var heldur enginn veifi-
skati, en síðan hann dó (í okt.
1946) hefur Tage Erlander haft
stjómarforustu í Svíþjóð. Sýnir
þetta að jafnaðarmenn em sterk-
ir í landinu.
En kannske stafaði srtyrkur
þeirra í og með af því hve and-
stöðuflokkarnir voru sundurleit-
ir. Þeir hafa oft verið í hernað-
arástandi innbyrðis, út af ýms-
um stórmálum, og dreift kröft-
um, sem ella hefði verið beint
gegn srtjóminni. En nú hafa þeir
gerrt einskonar „samfylkingu"
gegn stjórnarflokknum undir
þessar kosningar, líkt og Norð-
menn gerðu 1965, og er jafnvel
líklegt að tveir þeirra sameinist
nfl. vinstri- og bændaflokkur-
inn (þ.e. Folks- og Cenrtrumspart
iert). Og vegna þess hve atkvæða
tala atjórnarflokksins hrapaði
mikið við síðustu sveitastjórnar-
kosningar gera andstöðuflokkarn
ir sér nú gullnar vonir xun að
sigra Erlander á sunnudaginn og
ganga vigreifir fram undir kjör-
orðinu: „Nú eða aldrei!“
Sænski „Riksdagen" skiptist í
efri og neðri deild — „Första
och Andra Kammaren“ og sirtja
lðl þingmaður í efri deildinni en
238 í neðri — alls 884. En nú
þykir efri deildin orðin úrelt,
eins og Landsþingið í Danmörku.
Hún er nfl. kosin óbeinum
kosningum af amtsráðum og
'Sveirtastjórnum en ekki öll í einu
heldur nokkur hluti í senn og
gildir kosningin til átta ára.
Þessari deild var ætlað að fyrir-
byggja öll „pólitísk gönuhlaup"
og tryggja festu í stjórnarfarinu,
enda litu þingmenn þessarar
deildar stórt á sig og voru oft
kallaðir „senatorar“ og þóttust
hafnir yfir neðrideildar þing-
mennina (t.d. vildu þeir helzt
ekki borða á sömu veirtingastöð-
um og þeir!). Nú er þessi srtétrta-
munur að vísu horfinn, en deild-
in gat samt verið óþægilegur
þröskuldur fyrir þjóðarviljann
og felt frumvörp sem neðri deild
Gunnar Hedlund
formaður Miðflokksins
hafði samþykkt, og ríkisstjóm
sem hafði meirihluta í E.d. gat
setið áfram þó hún væri í minni-
hlurta í N.d.
En í vatur samþykkti Ríkis-
dagurinn þá stjórnarskrárbreyt-
ingu að „första kammaren" eða
„lávarðadeildin“, sem stundum
var kölluð, skuli lögð niður, og
framvegis skuli þingið vera
óskipt, en þingmönnum fækkað
um 34, niður í 3'50, en þar af
verða 310 kjördæmakosnir en 40
fá uppbótarsæti. Þessi stjórnar-
skrárbreyrting verður virtanlega
að samþykkjast aftur í þinginu
í vetur, en enginn vafi er á að
hún nær fram að ganga. Verður
þing því rofið aftur að afsrtöðnu
næsta þingi og kosið á ný árið
1970 og hið fyrsta óskipta flSis-
þing í Svíþjóð kemur saman að
loknum þeim kosningum, vænt-
anlega í ársbyrjun 1971.
Þannig verða kosningarnar á
sunnudaginn síðustu kosningar
til „2dra kammaren", því að
„kammaren" hverfa úr sögunni.
En hvernig verka kosninga-
úrslitin á stjórnina, ef þau verða
henni í óhag? Talsmenn flokk-
anna voru spurðir um þetta fyr-
ir nokkrum dögum í sænska
sjónvarpinu. Afstaðan í þinginu
er þannig nú, að stjórnin hefur
tæpan meirihluta í sameinuðu
þingi, og þó enn tæpari í neðri
deild. Ef hún tapar 6 þingsætum
þar, eða 11 í þinginu alls, er
hún komin í minnihlurta. En það
þykir vafamál hvort hún verði
að fara þó hún komizt í minni
hluta í neðri deild, ef hún held-
ur meirihluta í Sameinuðu þingi.
Ingve Holmberg, formaður
hægri flokksins segir: Stjórnin á
að fara ef hún missir meirihluta
í N.D. Hún getur setið áfram ef
hún tapar ekki nema fjórum
þingsætum. Það væri háðung ef
hún leitaði srtyrks hjá kommún-
istum til þess að geta lafað
áfram.
Gunnar Hedlund formaður
bændaflokksins (og líklegt
forsætisráðherraefni ef stjórnar-
andstæðingar vinna) segir: Ef
fylgi núverandi stjórnar rénar
um 6 þingsæti eða meira, ber
stjórninni að segja af sér þegar
í stað.
Sven Wedin (Folkpartiert): Ef
lýðræðislegu stjórnarandstöðu-
flokkarnir fá meirihluta 15. seprt-
ember í N.d. ber Erlander að
fara frá strax, og borgaraflokk-
arnir eiga að mynda stjórn. Ef
stjórnarflokkurinn reyndi að
halda dauða'haldi í völdin, með
tilstyrk Efri deildar, sem er rtakn
úreltra skoðana, gerði hún um
leið sænska kjósendur ófullveðja
að nokkru leyti.
Sven Wedén
leiðtogi Þjóðarflokksins
Tage Erlendar sivaraði spurn-
ingunni um hvað stjórnin mundi
gera ef hún bíður ósigur á þessa
leið: Við höfum sagt skýrt og
ótvírætt að við förum, ef ekki
verður þingræðislegur grund-
völlur fyrir því að fylgja fram
fasfcri og rökréttri jafnaðarm.-
stefnu. Af þessu leiðir að við för-
um ef við missum svo mörg þing
sæti að við getum ekki lengur
treysrt stuðningi meirihlurtans
við stefnu okkar. Auk þess höf-
um við sagt að við förum, ef borg
araflokkarnir fá 58% atkvæða
við kosningarnar, eða meir, jafn-
vel þó við hefðum þingræðisleg-
an grundvöll til að halda áfram.
(í öðru viðtali var Erlander
spurður hvort hann gæti hugsað
sér að sdrtja áfram ef stuðningur
kommúnista ríði baggamuninn,
svaraði hann mjög ákveðið: —
Nei!).
C. IH. Hermansson (Vanster-
partiet kommunisrterna) svaraði:

nú er rétti tíminn til að
gerast félagsmaður AB
Félagsmenn AB
1. greiða engin félags- eða innritunargjöld.
2. veija sjá/fir þær bækur,sem þeir girnast helzt
(minnst fjórar á ári),
3.. geta valið úr um 150 bókum AB, jafnt
gömlum sem nýjum og mega kaupa jafn-
mörg eintök af hverri bók og þeir vilja,með
hinum hagstæðu AB kjörum.
4. þeir, sem kaupa einhverjar sex AB-bækur
eða fleiri á árinu, fá sérstaka bók í gjöf frá
félaginu. Þessar gjafabækur AB eru ekki til
sölu og fást aðeins á þennan hátt.
ALMENNA
BÓKAFÉLAGIÐ
Yngve Holmberg
leiðtogi Hægriflokksins
— Ef stjórn er stjórnunarhæf
er engin ástæða til að hún segi
af sér. Við sjáum eftir kosning-
arnar hverskonar stjórn það verð
ur, sem getur stjórnað. (Her-
mansson lét þess getið á öðrum
stað, að það gæti vel hugsazt að
kommúnistar vildu styðja jafn-
aðarmannastjórnina, ef á þyrfti
að halda).
Og nú er róið fastar, á báðar
hliðar, en „elztu menn muna".
S'tjórnarandsrtæðingar eru nú
sigurvissari en þeir hafa nokk-
urntíma verið. Vonir þeirra
byggjast á samvinnu borgara-
fiokkanna og á kosningaósigri
Erlanders í sveitastjórnarkosning
unum síðustu. Hins vegar hefur
síðasta Gallup-könnunin ekki
gefið neitt eindregna vísbend-
ingu um úrslitin.
ESSKÁ.
C. H. Hermansson
Ieiðtogi sænskra kommúnista