Morgunblaðið - 15.09.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. SEPT. 1968
17
Orða-niglingur
Franskur stjómmálamaður,
bragðarefur mikill, sagði ein-
hverju sinni: „Ég nota orðin til
að dylja hugsanir mínar“. Þótt
þessi maður þætti ærið óhrein-
skilinn, reyndist hann í þessum
or'ðum hreinskilnari mörgum
þeirra, sem sömu kenningu
hafa fylgt og fylgja og nota orð
vísvitandi til að villa um fyrir
öðrum en reyna eftir föngum að
dylja þá meginreglu sína. Orða-
ruglingur er þó ekki ætíð gerð-
ur af ásettu ráði í blekkinga-
skyni. Stundum sprettur hann
af óskýrri hugsun, enda sum orð
í eðli sínu svo afstæð, að þau
bjóða upp á rugling, ef svo má
segja. En frumskilyrði réttrar
hugsunar og ályktunar er það,
að ljóst sé við hvað er átt me’ð
orðunum, sem notuð eru. Því
að orðin eru til alls fyrst.
Sjaldan hefur orðaruglingur
komið berar í ljós en nú í sam-
bandi við hemám Tékkósló-
vakíu Sovétmenn segja innrás
sína og hernám igert til að
hindra valdatöku þeirra, sem
þeir ýmist kalla „hægri menn,“
„íhaldsmenn" og „afturhalds-
menn.“ Flestir aðrir tala um
„frjálsræðisöflin" í Tékkósló-
vakíu, sem Sovétmenn vilji bæla
niður, og margir segja, að „hægri
menn“ og „íhaldsmenn" í
Moskvu og leppríkjum Sovét-
Rússlands hafi rá’ðið þessum að-
förum.
Þessi or'ðaruglingur þarf ekki
að vera í frammi hafður í blekk-
ingarskyni, þó að svo sé bersýni
lega um sumt. í sjálfu sér má
segja, að orðin „hægri" og
„vinstri," „framsókn" og „íhald,"
„igerbreyting" og „afturhald"
séu allt afstæð orð, sem enga
algilda þýðingu hafi. Orðin
„<hægri“ og ,,vinstri“ voru fyrst
valin til að tákna ákveðnar
stjórnmálaskoðanir vegna þeirr-
Hanstsói.
REYKJAVÍKURBRÉF
-Laugardagur 14. sept.
ar sætaskipunar, sem af tilvilj-
un varð á byltingarþinginu
franska 1789, þar sem þeir, er
engar breytingar vildu gera,
sátu yzt til hægri en hinir, er
öllu vildu umvelta, tóku sér sæti
ýzt til vinstri. Hinir hófsamari
sátu svo þar í milli.
Sinn er siður
Nú fer það aúðvitað alveg eft-
ír þjóðfélagsástandi hverju
sínni, hvort ástæða sé til breyt-
inga og þá hvers eðlis. Það má
t.d. til sanns vegar færa, að
Sovétmenn, sem vilja halda fast
I ritskoðun og hverskonar
ófrelsi, séu „íhaldsmenn." Þeir
verða a.m.k. ekki með nokkrum
sanni kallaðir „frjálslyndir.“
Skoðanabræður þeirra á Vest-
Urlöndum, sem vilja innleiða
ófrelsi og skoðanakúgun eru hins
vegar „gerbreytingamenn,“ sem
gjarna kalla sig sjálfa „frjáls-
lynda vinstri menn,“ þótt þeir
séu andstæðir öllu frjálsræ’ði og
trúi á samskonar skoðanakúgun
og „hægri mennirnir” gerðu á
byltingaþinginu franska.
,,íhaldsmenn“ á Vesturlönd-
um, sem vilja vernda frelsi bæði
í athöfnum og orðum, eiga aft-
ur á móti ekkert skylt við fram-
angreinda „íhaldsmenn" í Sovét-
Rússlamdi. Sannfærimgin um
ágæti frelsisins er ekki sízt
sprottin af því, að þar með skap-
ist líkur fyrir sem örustum og
aimennustum framförum. Af
þeim sökum léku framfaraöflin
ó Islandi beinlínis í hendur and-
stæðinga sinna, þegar þau á sín-
um tíma kölluðu flokk sinn
„íhaldsflokk," gagnstætt „Fram-
sóknarflokknum", sem einmitt
á þeim árum vildi halda í þá-
verandi úrelt Lslenzkt þjóðfélag
og barðist á móti vexti þéttbýl-
isins. Og fram á þennan dag hef
ur „Framsókn" viljað láta menn
njóta mismunandi mikilla mann-
réttinda, eftir því hvar þeir
ættu heima í landinu. Með sama
hætti má segja, að Sjálfstæ’ðis-
menn séu að leggja vopnin í
hendur óvina sinna, þegar sum-
ir þeirra kalla það þjóðskipu-
lag, sem þeir telja æskilegast
„auðvaldsskipulag.“ Þesisi nafn-
gift hefur aldrei átt við á ls-
landi, þar sem Sjálfstæðismenn
greinir fyrst og fremst á við
andstæðinga sína um afstöðuna
til frelsis og lýðræðis. Frjálst
lýðræðisþjóðfélag, sem Sjálf-
stæðismenn óska eftir, er alger
andsta’ða þjóðskipulags komm-
únista.
r
Ottinn við or
Gagnstætt hinum gamla
franska bragðaref nota heilbrigt
hugsandi menn orðin til þess að
skýra og tjá hugsanir sínar.
Hugsun og orð eru órjúfanlega
samantegnd. Þess vegna vilja
þeir valdhafar, sem óttast hugs-
anir þegna sinna, umfram allt
hindra hið frjálsa orð. Fyrir
þessu gerði Guðmundur G. Haga
lín rithöfundur mjög glögga
grein í afbragðsgóðu erindi, sem
hann flubti á fundi félags eins
hér í Reykjavík nú í vikunni.
Með mörgum dæmum skýrði
hann óttá Sovétmanna við ohðið
og ráðstafanir þeirra fyrr og
síðar til að hafa hemil á því.
Margt af því, sem Guðmundur
sagði í hinu ágæta erindi sínu,
var endursögn þess, sem hann
hafði bent á, þegar fyrir 20—30
árum. Hann sýndi fram á, að at-
burðirnir nú staðfestu í einu og
öllu fyrri umsagnir sínar. Það
eru og ekki athafnirnar einar,
sem staðfesta ótta Sovétmanna
við mátt orðsins, heldur er þess-
um ótta einnig skilmerkilega
lýst í þeirra eigin skrifum til
varnar árásinni á Tékkóslóvakíu.
Það er t.d. stórfróðlegt a’ð lesa
bækling, sem kommúnistar
dreifa út og nefnist „The Strate-
gic Defeat of the „New Eastem
Policy” “ eftir Kurt Kmeger og
er sérprentun úr Berliner Zeit-
ung frá 25. ágúst 1958. Þar er
í upphafi farið fögrum orðum
um hina happasælu hemaðarað-
stoð, sem „bræðraþj óðirnar"
fimm hafi veitt Tékkóslóvakíu á
hættustund hennar, í „samræmi
við anda og skyldumar, sem
ákveðnar hafi verið í Bratislava
yfirlýsingunni.“ Þá er oftar en
einu sinni tekið fram að hættan,
sem nú hafi verið við a'ð etja,
hafi ekki verið hernaðarlegs eðl-
is, né heldur hætta á líkamlegri
valdbeitingu, sem hafi gefizt „imp
erialistum” mjög illa í Ungverja
landi 1956. Hernaðarmáttur Sov-
ét-Rússlands sé svo mikill, að
enginn þori að leggja til beinn-
ar atlögu við það. Orðrétt seg-
ir:
„Aðalvopn í gagnbyltingar-
starfinu í Tékkóslóvakíu vom
þess vegna fjölmiðlunartækin,
— blöð, útvarp og sjónvarp, —
sem voru í höndum andisósíal-
iskra afla og hópa og áróður sál-
fræðilegs herna’ðar, sem útvarp-
að er af sjónvarps- og útvarps-
stöðvum í Vestur-Þýzkalandi."
Að sögn Sovétmanna sjálfra
var þess vegna 500 þúsund
manna her sendur inn í Tékkó-
slóvakíu einungis til þess að
berjast á móti orðinu!
..Ræður Evrópu4;
I sömu grein er einnig lögð
áherzla á, að bandalag hinna
sósíalisku ríkja hafi undir for-
ustu Sovét-isamveldisins nú sýnt
svo mikinn „alþjóðlegan styrk-
leika“, að engir þori að leggja
til atlögu við þau. Þessi ummæli
virðast bæði eiga víð hinn hem-
Ljósm. Kristinn Benediktsson.
aðarlega mátt, sem þessi ríki
hafi nú sýnt, og sigur þeirra yfir
orðinu. Að því er það fyrra
varðar, má minna á orð Bis-
marcks, sem Magnús Sigurðs-
son blaðamaður rifjaði upp í
sinni gagnmerku ræðu á fundi
Vestrænnar samvinnu og Varð-
bergs í Þjóðleikhúskjallaranum
sl. laugardag. Hann drap á, að
Bismarck hefði eitt sinn sagt,
að sá, sem réði yfir Bæheimi,
þ.e. því, sem nú nefnist Tékkó-
slóvakía, réði yfir Evrópu. Þessi
var dómur hins mesta stjóm-
málamanns 19. aldar Sá dómur
sýnist hafa fengið staðfestingu
með þeirri höfuðáherzlu, sem
aðal valdstreitumenn okkar tíma
hafa hvað eftir annað lagt á yf-
irráð yfir þessu landssvæði.
Þessar vikur em rétt 30 ár lið-
in frá því að Múnchen-sáttmál-
inn var ger’ður, en hann opnaði
Hitler leið til algers valdaráns
í Tékkóslóvakíu. 10 árum síðar
hrifsaði Stalín til sín völdin yfir
Tékkóslóvakíu og skaut lýðræð-
isþjóðum í Vestur-Evrópu og
Norður-Ameríku þar með svo
skelk í bringu, að þau svöruðu
með stofnun Atlantshafsbanda-
lagsins. Nú 20 árum síðar þegar
kommúnistar hafa marg-sagt, að
Atlantshafsbandalagið væri í
upplausn, þá sýna Sovétmenn
enn veldi sitt með því áð bæla
niður hinar veiku frelsishreyf-
ingar í Tékkóslóvafeíu og her-
nema allt landið.
Auk alls annars hefur her-
námið í för með sér mikla breyt
ingu á valdahlutföllum í álf-
unni. Þegar um það er rætt, að
hernámsliðið hverfi e.t.v. á brott
áður en langt um líður, er engu
að síður ráðgert, að Sovét-Rúss-
land haldi liði á vesturlandamær
um landsins, gegnt Þýzkalandi.
í einn stað kemur, hvort þetta
er í raun og veru dulbúin að-
ferð til að halda hernámisliði í
Tékkóslóvakíu, eða það er til
þess að styrkja vald Sovét-Rúss-
lands í Evrópu. Afleiðingin er
hin sama, sovézkt herlið er nú
komið inn í miðja Evrópu, í það
land, sem talið hefur verið, a!ð
auðvelt væri að ráða yfir allri
Evrópu með yfirráðum þess. At-
burðirnir að undanförnu sýna,
að Sovétmenn hafa ekki treyst
Tékkum og þá ekki heldur tékk-
neska hernum. Þeir sýna einn-
ig, að valdhafarnir í Kreml hafa
full ráð yfir sínum eigin her-
sveitum, þær gera hifelaust, það
sem þeim er skipað. Þess vegna
hlýtur það að hafa mikil áhrif
á valdahlutföll í álfunni, að
hinar sovézku hersveitir hafa nú
tekið sér slíka varðstöðu.
Fyrirvaralaust
1 varnaráætlunum Atlants-
hafsbandalagsins hefur hingað
til verið gert ráð fyrir því, að
herflutningar og aðrar ráðstaf-
anir, sem hægt væri að fylgjast
með, mundi gefa nokkra vís-
bendingu um, hvort hætta væri
á árás. Þess vegna er það einn '
eftirtektarverðasti lærdómurinn
nú, áð innrásin í Tékkóslóvakíu
sýnist hafa verið gerð án þess
að nokkrar grunsemdir hafi
vaknað um, að hún væri yfir-
vofandi. E.t.v. kann þar nokkru
um að ráða, að Sovétmenn
höfðu mánuðum saman haft lið-
safnað við landamæri Tékkósló-
vakíu undir því yfirskyni áð víð
tækar heræfingar ættu sér stað.
Hvað sem um það er, þá er einn
ig hægt að fara á sama veg að
í framtíðinni og hafa svo lang-
vinnan liðsafnað, að menn séu
hættir að ugga að sér. Jafn-
framt því, sem úr hugsanlegum
ótta yrði dregið með því að gera
svo tvírætt samkomulag, eins og
gert var í Bratislava; samkomu-
lag, sem er þess e’ðlis, að gagn-
rýnendur hernámsins telja
þalð beint nof á Bratisliava
yfirlýsingunni, sbr. bréf
norska kommúnistans Johans
Borgens í Morgunblaðinu sl.
miðvikudag, en hins vegar tii-
’ vitnuð orð í Berliner Zeitung,
þar sem innrásin er beinlínis
sögðu gerð í samræmi við anda
og skuldbindingu Bratislava-
yfirlýsingarinnar! Nú var kom-
ið bæði Tékkum og öðrum að
óvörum. Slíkt verður þó ennþá
auðveldara eftir að öflugur
Sovéther er seztur áð inni í
sjálfri Mið-Evrópu, einungis
klukkutíma akstur frá Múnchen,
þar sem áðalstöðvar „hins sál-
fræðilega hernaðar" sjónvarps
og útvarps í Vestur- Þýzkalandi
hafa aðsetur sitt. Einmitt sá höfuð
fjandi, sem Berliner Zeitung tel-
ur Sovétveldinu stafa mesta
hættu af. Fyrir okkur íslend-
inga hafa þessar staðreyndir
ekki einungis fræðilega heldur
raunhæfa þýðingu. Þær sanna,
að kenningin um nokkra vikna
eða a.m.k. margra daga fyrir-
vara, sem gerði mögulegt að
kalla varnarlið til landsins, fær
ekki staðizt. Á meðan núver-
andi skálmöld ríkir verða allir
áð vera viðbúnir, ef þeir vilja
halda frelsi sínu. Þetta skilja
allir sannir frelsisunnendur og
þess vegna er það ömurlegt, að
ungir Framsófcnarmenn skuli
einmitt fáum dögum eftir inn-
rásina í TékkóslóvakJu heimta,
að ísland verði gert varnarlaust,
og gefa í skyn, að þeir vilji, að
landið hverfi úr Atlantshafs-
bandalaginu við fyrsta tæki-
færi.
„Ekki með at-
kvæðaseðlum“
Það eru fleiri menn sferítnir
en hinir ungu Framsóknarmenn.
Það er sannarlega meira en
skrítið, að Þjóðviljinn skuli nú
skrifa dag eftir dag á þá leið,
að íslenzkir kommúnistar hafi
ætfð viljað stjórnarfarslegt frelsi
og kunnað að meta borgaraleg
mannréttindi, enda aldrei ætlað
sér að ná völdum nema með lýð-
ræðislegum hætti.
Alþýðublaðið rifjar það upp,
að 1936 hafi miðstjórn Komm-
únistaflokks Islands samþykkt
að hinn nýi Sameiningarflokkur
alþý’ðu, Sósíalistaflokkurinn, sem
þá var verið að undirbúa, skyldi
taka „skilyrðislausa afstöðu
með Sovétríkjunum sem landi
sósíalismans og leyfa enigan
fjandskap gegn þeim í blöðum
flokksins eða af hálfu starfs-
Framhald á bls. 16