Morgunblaðið - 17.10.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 196«
Þorsteinn Arnalds, framkvœmdastjóri:
SVAR TIL TRYGGVA ÓFEIGSSONAR
MIÐVIKUDAGINN 9. októb-
er svarar Tryggvi Ófeigsson
grein minni, er ég hafði skrifað
í Morgunblaðið 2. október vegna
villandi ummæla hans um rekst-
ur Bæjarútgerðar Reykjavíkur.
Nefnir Tryggvi grein sína
„Hver vill kaupa Þorkeí mána
fyrir 34.452.770 krónur?” Fyrir-
sögn þessi er einkar athyglis-
verð og kem ég að því síðar.
HÓGVÆRÐ OG LÍTILLÆTI
Öl'l greinin er skrifuð af hinni
sérstöku hógværð og lítillæti,
sem eins og allir vita, sem til
þekkja, er snar þáttur í skap-
gerð Tryggva Ófeigssonar. Sem
dæmi um hógværð Tryggva leyfi
ég mér að taka upp eftirfarandi
úr grein hans:
„Ég hefi haft náin kynni af
brezka markaðnum í hálfa öld
og hefi fytgzt með þýzka mark-
aðnum um áratugi. Ég æbti ekki
að þurfa að standa í því að leið
xétta sofandi sauði í markaðsmál
um, fávísa blýantanagara." Þetta
mun víst vera ástæðan til þess,
að Tryggvi Ófeigsson hefur tal-
ið sig yfir það hafinn að afla
sér útflutningsleyfa hjá Við-
skiptamálaráðuneytinu og fara
eftir þeim reglum, sem ríkis-
stjórn fslands setur um landan-
ir íslenzkra togara erlendis.
Eins og áður hefur verið bent
á, hefur Tryggvi atdrei getað
átt þátt í neinu samstarfi við
aðra togaraeigendur, enda varla
von, þegar álit hans á þeim er
haft í huga, og vitna ég enn í
ummæli hans í Morgunblaðinu
9. okt. s.l.: „Togaraeigendur hafa
nefnilega verið kúskaðir eins og
kvikindi í flestum samningum".
Vil ég þó aðeins bæta því við,
að Tryggvi Ófeigsson hefur sjálf
ur samþykkt alla þá samninga,
sem togaraeigendur hafa gert,
þar til hann sagði sig úr sam-
tökum þeirra fyrir rúmlega ári.
Þegar þessa er gætt, er mér
ef til vitl nokkur vorkunn, þó
að mér yrðu á þau mistök í
fyrri grein minni að tedja
Tryggva Ófeigsson togara-
eiganda — eiganda að h.f. Júpi
ter og h.f. Marz — en þetta mun
vera „ofrausn og heilaspuni" af
minni hálfu, eins og Tryggvi orð
ar það, hann mun aðeins vera
lítillátur hluthafi í þessum fyrir
tækjum.
HVAÐ HEFUR VERIÐ
HRAKIÐ?
En snúum okkur aftur að
hinni „rökföstu" grein Tryggva
Ófeigssonar og athugum, hvað af
athugasemdum mínum og leiðrétt
ingum við ummæli hans hann
hefur hrakið, og skal nú að því
vikið lið fyrir lið.:
1. Um aukaskatt í Hull
Ekki tekst Tryggva Ófeigs-
syni að hrekja, að um 11.000.::
króna skattur við hverja lönd-
un í Hull hefur verið lagður á
togaraeigendur sökum trassa
skapar hans.
2. Um skattfrjálsa stofnfjársjóði
í stríðslok
Ég benti á, að við stofnun
B.Ú.R var ekki til annarra sjóða
að leita en borgarsjóðs um fjár
magn til kaupa á hinum marg-
víslegu tækjum B.Ú.R Hins veg
ar- hafi tógaraútgerð sú, sem
Tryggvi Ófeigsson átti þátt í,
átt mikla sjóði við stríðslok, sem
myndazt höfðu vegna ýmissa
skattívitnana fyrir togaraútgerð
ina, sem náðu allt aftur til árs-
ins 1931. Voru lög þessi um
skattívlinanir beinlínis sett til
þess að gera togaraeigendurm
fært að endurnýja flota siron,
þeim, sem þess óskuðu, eftir lok
heimsstyrjaldarinnar. Þessir
skattfrjálsu peningar eru undir
staðan undir togarakaupum h.f.
Júpiter og h.f. Marz í stríðslok.
Þetta hefur ekki verið hrakið.
Til þess að gera sem minnst
úr þeim skattfrjálsa hagnaði,
sem félög Tryggva Ófeigssonar
höfðu til ráðstöfunar til kaupa
á nýjum togurum eftir síðustu
heimsstyrjöld, forðast Tryggvi
að nefna, að h.f. Marz gerði út
togarann Hafstein nær öll stríðs
árin, eða fram á seinni hluta árs
1944, en þessi tími voru hin
mestu velgengnisár togaranna.
Skyldi Tryggvi Ófeigsson hafa
gleymt því, að hann var fram-
kvæmdastjóri togarans Hafsteins
um margra ára bil.
3. Um mismun á kaupverði tog-
ara
Tryggvi Ófeigsson telur, að
dýrasti togari B.Ú.R hafi kost-
að innan við 16 milljónir, en
hann mun eiga við togarann Þor
móð goða, sem kom til landsins
árið 1958. Upplýsingar þessar
eru algjörtega villandi, því að
þótt hið upphaflega kaupverð
togarans væri um 16 milljónir,
þá er hið raunverulega kostn-
aðarvjrð hans kr. 28.128.722.00 og
stafar hækkun þessi af gengis-
breytingum á lánum í sambnadi
við kaupin. Á það skal jafn-
framt bent, að vaxtagreiðslur
jukust samsvarandi hækkuðu
kostnaðarverði.
Eins og ég gat um í fyrri
grein minni, jókst skuldabyrði
B.Ú.R. vegna kaup á 4 togur-
um B.Ú.R., sem komu til lands-
ins á árunum 1951 og 1952, um
24.371.000 krónur og er aðeins
þessi upphæð um þrefalt hærri
en kaupverð þríggja togara h.f
Júpiters og h.f. Marz af fjórum.
og eins og að framan getur varð
togarinn Þormóður goði um 8
milljónum dýrari en fjórði tog-
ari framangreindra útgerðarfé-
laga, b.v. Júpíter. Þetta hefur á
nengan hátt veirið hrakið.
Vert er að benda á í þessu
sambandi, hve erfitt er fyrir mig
að bera saman rekstur B.Ú.R og
rekstur h.f. Júpiters og h.f.
Marz, þar sem ég hefi engin
gögn í höndum önnur en reikn-
inga B.Ú.R, sem öllum eru opin
bók, en Tryggvi Ófeigsson hef-
ur aldrei látið neinar upplýsing
ar í té um starfsemi h.f. Júpi-
ters og h.f. Marz.
4. Reikningskúnstum hætt.
Tryggvi Ófeigsson hélt því
fram, að borgarsjóður hafi greitt
kr. 3.00 með hverju kílói af fisk,
sem togarar BÚ.R. hefðu landað
í Reykjavík árið 1967. Sýnt var
fram á í grein minni, hvílík
firra þessir útreikningar eru,
enda ber Tryggvi ekki við frek
ari reikningskúnstir í svari
sínu.
5. Viðurkennir móttöku opín-
berra f járf ramlaga.
Bent var á, að h.f. Júpíter og
h.f. Marz tæki fegins hendi fjár
hagsstuðningi ríkissjóðs, enda seg
ir Tryggvi sjálfur, að togarinn
b.v. Marz hafi verið að „stöðv-
ast vegna fjárhagsvandræða í
ársbyrjun 1967 eftir 19 ára
stanzlaust úthald, enda eitt af
mestu happaskipum þjóðarinnar
um fjölda ára“. Vitnar Tryggvi
einnig til viðræðna sinna við Jón
Árnason, formann fjárveitingar-
nefndar, sjávarútvegsmálaráð-
herra og fjármálaráðherra um
nauðsyn áframhafldandi fjárfram
laga. Hann viðurkennir því, að
fyrirtæki hans takið við fjár-
framiögum frá því opinbera, rétt
eins og önnur útgerðarfyrirtæki
6. Um brot á löndunarreglum er
lendis.
Ég benti á, að Tryggvi Ófeigs
son hefuir þráfáldlega brotið
þær reglur, sem viðkomandi ráðu
neyti hefur sett togaraeigendum,
til þess að fara eftir, er landað
er erlendis. Hfur hann með
þessu framferði sínu þráfaldlega
skaðað togaraeigendur og teflt
markaðsmálum okkar í hættu.
Hinn 23. september s.l. lét
hann togarann Neptúnus sigla
til Bremerhaven og selja þar afla
togarans gegn mótmælum ís-
lenzkra og þýzkra yfirvalda.
Varð af þessu tjón, sem nemur
nokkur hundruð þúsund krón-
um.
Hinn 16. nóvember 1965 lét
Tryggvi selja aflan-n úr b.v. Júpi
ter í Cuxhaven í algjöru heim-
iMarleysi og án leyfis Viðskipta
málaráðuneytisins.
Hinn 15. janúar 1964 var afli
úr b.v. Úranusi seldur í Bret-
landi án nokkurrar heimildar.
Skömmu eftir þennan atburð var
enn reynt að láta b.v. Júpiter
selja í Bretlandi án nokkurar
heimildar. Tókst að koma í veg
fyrir það án þess að til vand-
ræða kæmi eins og svo oft áður.
Ekkert af þessu hefur verið
hrakið.
7. Um dieseltogarana.
í grein minni 2. október gat
ég þess, að vélar í togurunum
Hallveigu Fróðadóttur, Jóni Þcxr
lákssyni og Þorkeli mána væiru
orðnar mjög úr sér gengnar og
dýrar í viðhaldi. Lég ég því
fylgja töflu yfir viðgerðarkostn
að á árunum 1965V1967 og gat
þess jafnframít, að í athugun
væri að skipta um vélar í tog-
urunum. f þessu sambandi spyr
Tryggvi, hvort Bæjarútgerð-
in eigi ekki einn dieseltogara til
viðbótar, og er spurning þessi
þannig fram sett, að það gefur
til kynna, að einhverju sé hér
að leyna.
Vissulega er hér engu að
leyna. Bæjarútgerðin á fjórða
dieseltogarann, Þormóð goða,
sem ég hefi rætt um hér að fram
an, en ástæðan til þess, að hann
var ekki tekinn með í kostnað-
aryfirlitinu er einfaldíega sú, að
vélarnar í þeim togara eru enn
í ágætu lagi, enga togarinn
miklu yngri en hinir þrír. Því
hefur ekki verið á dagskrá að
skipta um vélar í þeim togara.
að gefnu tilefni vi'l ég lýsa
yfir því, að vélstjórar þeir, sem
hafa gegnt störfum á þessum tog
urum, hafa reynzt mjög færir
menij í sinni grein, og hefur mér
aldrei komið til hugar að kasta
-neinni rýrð á störf þeirra.
Þegar rætt er um þes-sa fyrstu
dieseltogara, sem byggðir voru
fyrir íslendinga, vil ég geta
þess, að það var fyrst og fremst
fyrir atbeina og framsýni Gísla
Jónssonar, fyrrverandi alþingis
manns, að ráðizt var í byggingu
þessara dieseltogara, enda pant
aði hann einn þeirra, og var
hann hinn eini af útgerðarmönn-
um, sem óskaði eftir diesel-tog-
ara.
Það var ein-nig fyrst og fremst
fyrir ráð Gísla Jónssonar, að
ákveðið var, að allar hjálpar-
vélar í nýsköpunar-gufutogurun
um voru rafmagns-dieselvélar, að
togvindum undanskildum, til
þess að vélstjórar fengju æf-
ingu í meðferð dieselvéla.
8. Samstarfsmaðurinn.
í tilvitnun hér að framan kem-
ur greinilega í ljós, hver hugur
Tryggva Ófeigssonar er til ann-
arra togaraeigenda, og vil ég
benda sérstaklega á, að hér á
hann ekki eingöngu við bæjarút
gerðir, heldur yfirleitt alla tog-
araeigendur. Hann líkir þeim
við kvikindi. Stjórnvöldum
íamdsins og stjórn F.Í..B bregð-
ur hann um óvitaskap, en í
stjórn F.Í.B. eru nokkrir reynd
ustu togaraútgerðarmenn lands-
ins. Með þrotlausu starfi stjórn
ar F.Í.B. og þá sérstaklega for-
manns hennar hefur verið hald-
ið uppi baráttu fyrir hagsmun-
um allra togaraeigenda, og er
vafasamt, að togaraútgerð
Tryggva Ófeigssonar væri enn
við lýði, ef þessu srtarfi hefði
ekki verið haldið uppi og ís-
lenzk stjórnvöld sýnt skilnin-g
sinn með fjárframlögum til tog-
araútgerðarinnar.
Mjög ómaklega víkur Tryggvi
orðum sínum að skrifstofustjóra
F.Í.B., sem hefur innt af hendi
mikið ábyrgðarstarf. Hefur hann
ávaíllt unnið af hinni mestu sam-
vizkusemi að málefnum togaraút
gerðarmanna og oft lagt mótt
við dag. Eru þau skiptin ótelj-
andi, sem ég og aðrir sem að tog
araútgerð starfa höfum orðið að
ráðgast við hann utan sbrif-
stofutíma á heimili hans.
Um stóryrði og illkvittni
Tryggva Ófeigssonar í minn
garð hirði ég ekki.
9. Ósannindi um greiðslur til
Togaraafgreiðslunnar h.f.
Furðulegt er, hvað menn geta
leitað langt á náðir ósannind-
anna í þeirri viðleitni annað
hvort að varpa ljóma á sjáífa
sig eða þá til þess að kasta rýrð
á þan-n, er þeir eru ósammála
þá stundina. Tryggvi reynir að
gera hvort tveggja, er hann gef
ur í skyn, að hann hafi lánað
Togaraafgreiðslunni h.f. peninga
til þess að setja í kaupumslög
starfsmanna og orðar það þann-
ig:
„Mér þykir leiítt að þurfa að
segja það um Þorstein Arnalds,
að hann lofi ódýrt, en liggi í
léttu rúmi, hvort Togaraaf-
greiðslumenn fá kaupið sitt, sem
komið hefur fyrir að þurft hefur
að sækja á skrifstofu h.f Júpi-
ters og Marz, þegar peninga
vantaði í umslögin og vitanlega
þótti mér vænt um að geta hlaup
ið undir bagga með Bæjarúf-
gerðinni, þó að ég yrði að fá
það að láni“.
Já, það fer ekki hjá því, að
gei-slabaugur hvílir yfir höfði
Tryggva Ófeigssonar, en rétt er
þó að athuga mó'lið svolítið nán
ar.
9
Um sex mánaða skeið hafa tog
arar Bæjarútgerðar Reykjávík-
ur nær eingöngu landað aflasín
um í Reykjavík. Af þessu hefur
skapast mikil vinna við höfn-
ina og viðskipti B.Ú.R við Tog-
araafgreiðsluna verið mjög mik
il. Tryggvi telur skuld B.ú.R við
Togaraafgreiðsíuna vera um
1100-1200 þúsund krónur, en það
eru eins til tveggja mánaða við-
skiptL Á þessu sama tímabili
hafa togarar h.f. Júpiters og h.f.
Marz landað nær eingöngu er-
lendis, og því viðskipti þessara
fyrirtækja verið miklu minni við
Togaraafgreiðsluna h.f. Út af
fyrir sig er ég ekki að gagn-
rýna ákvarðanir Tryggva Ófeigs
sonar að láta togara fyrirtækja
sin-na selja afla sinn erlendis á
þessum árstíma, ef þess er jafn-
framt gætt, að farið sé eftir fyr
irmælum innlendra og erlendra
aðila, sem híut eiga að máli, og
landanix þessar orsaki ekki trufl
anir og séu í samráði við þá,
sem sérstakra hagsmuna eiga
þar að gæta.
Hér ríkir hagnaðarsjónarmiff
Tryggva Ófeigssonar, og er það
einkar eðlilegt. Hins vegar verð
ur Bæjarútgerð Reykjavíkur að
gæta atvinnusjónarmiffsins í
Reykjavík, en eins og kunnugt
er hefur í sumar verið fuTl þörf
fyrir alla þá atvinnu, sem Bæjar
útgerðin hefur getað veitt. Hér
kemur í ljós sá grundvallarmis-
munur, sem er á rekstri B.Ú.R
og rekstri togara einstaklings-
fyrirtækja. Forráðamönmnm Bæj
arútgerðarinnar er full Ijóst, að
það væri hagkvæmara fyrir fjár
hag útgerðarinnar sjálfrar að
landa erlendis á ákveðnum tím-
um, en þeir hafa litið svo á,
að um fjárhag borgarbúa í
heild gegni öðru máli. Með öðr-
um orðum, þeir hafa talið, að sú
atvinna, sem skapazt hefur við
löndun hér heima sé meira virði
en sá fjárhagslegi ávin-ningur,
sem útgerðin hefði af löndum er
lendis, þegar um litía atvinnu
er að ræða í borginni. Auðvitað
geta skapazt þau tilvik, að sam-
setning afla togaranna sé þann-
ig, að erfitt sé að nýta hanmi
hér, en hins vegar geta sömu
fisktegu-ndir verið mjög hag-
kvæmar til sölu á erlendum
markaði.
En víkjum aftur að „láni“
Tryggva Ófeigssonar til Togara
afgreiðslunnar h.f. „til þess að
hlaupa undir bagga með_ „Bæjar
útgerð Reykjavíkur". Ég geri
ráð fyrir, að engum komi til hug
ar annað en að Tryggvi Ófeigs-
son fari hér með rétt mál, -einkum
þegar haft er í huga, hvað
Try-ggvi telur sig hafa þurft á sig
að leggja til þessarar „hjálpar-
starfsemi", nefnilega að fá féð
að láni.
Ég vil því leyfa mér að birta
eftirflarandi yfirlýsingu frá
stjórn TogaraafgreðSlunnar h.f.
Stjórn Togaraafgreiðslunnar
h.f., Reykjavík, upplýsir hér-
með, að h.f. Júpiter og h.f.
Marz, Reykjavík hafa aldrei
innt af hendi neinar greiðslur
til Togaraafgreiðslunnar aðrar
en þær, sem framangreindum
fyrirtækjum bar að greiða
vegna viðskipta við Togaraaf-
greiðsluna.
Reykjavík, 14. október 1968,
Hafsteinn Bergþórsson,
R. Thorsteinsson,
Jónas Jónsson,
Thor Hallgrímsson.
Ælttu þá ósanmindi Tryggva
Ófeigssonar um „hjálparstarf-
semi“ hans við B.Ú.R. og Tog-
araafgreiðsluna h.f. að vera úr
sögunni.
10. Hvers vegna keypti Tryggvi
ekki?
Að lokum vil ég vikja að fyr
irsögn greinar Tryggva Ófeigs-
sonar: Hver vill kaupa Þorkel
mána fyrir 34.452.770 krónur?
(Að vísu er þessi tala algjör-
lega röng, kosnaðarverð Þorkels
mána er kr. 23.857.057,- og bók-
fært verð 31. 12. 1967 kr.
2.027.500-) En það er ekki í
fyrsta sinn, sem þessari spurn-
iingu hefur verið varpað fram.
Einmitt þessi spurning var lögð
fyrir Reykvíkinga árið 1948, er
borgarstjórn Reykjavíkur hafði
ákveðið að kaupa til bor^ar-
innar sjö togara 'í því skyni að
halda uppi atvinnu í borginni.
Var þó aðeins úthlutað fjórum til
Reykjavíkurborgar, og var einn
þeirra togari sá, sem nú heitir
Þorkell máni. En enginn gaf sig
fram til kaupanna, heldur ekki
Tryggvi Ófeigsson, og kom það
því í hluit Bæjarútgerðar Reykja
víkur að reka þá. En rétt væri
að Tryggvi ófeigsson gerði
grein fyrir því, hvers vegna
hann keypti ekki togarann Þor-
kel mána.
Þetta skýrir ef til vill betur
en flest annað hlutverk Bæjar-
útgerðar Reykjavíkur. Bæjar-
útgerðin er ekki stofnuð til höf-
uðs togararekstri einstaklinga.
Bæjarútgerð Reykjavíkur er
stofnuð til atvinnuöryggis íbúa
borgarinnar og sem hvati í
viðskipta- og atvinnulífl borg-
arinnar.
Umboðsmaður óskast
að viðurkenndri danskri plastverksmiðju sem fram-
leiðir aðallega umbúðir og tappalok, plastflöskur og
dunka allt að 5 lítra. Þarf að heimsækja efnagerðir,
snyrtivöruframleiðendur, apótekara og fl.
Meðmæli á dönsku eða ensku sendist afgr. Mbl.
merkt: „750 — 6819“.