Morgunblaðið - 23.11.1968, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. NÖVEMBBR 1968
11
Tapaði ekki
sínu stríði
Samtal við
Kristján Jóhann Kristjánsson
„Af hverju?“
„Ég treysti mér ekki til að
læra neitt.“
„Nú, varstu með minnimátt-
arkennd?"
„Já, ég held þa‘ð“, svaraði
Kristján með seimingi, „en
ekki af allra verstu t©gund.“
„Ekki sýndist mér þú hald-
inn neinni minnimáttai’kennd,
þegar þú gekkst á Hólm við
Einar ríka hér í blaðinu á
sínum tíma.“
„Nei, minnimáttarkenndin
er löngu horfin."
„Heldurðu að Einar hafi
haft minnimáttarkennd?"
„Spurðu hann. Ekki varð ég
var við það, þegar við skrif-
uðumst á.“
„f»á hrikti í.“
„Ég gæti látið hrikta betur
í, ef ég talaði við þá í Mjólk-
ursamsölunni."
„En Kristján — eitthvað
hefurðu viljað ver'ða", eins og
sagt er“.
„Já, ég hafði snemma hug á
að læra trésmíði. Og ég fór
strax sem unglingur að hugsa
um, hvort ekki væri hægt að
hefja einhverja framleiðslu í
sambandi við trésmíðar, sem
þekktist ekki hér á landi. En
ég gerði mér ekki þá þegar
grein fyrir, hvað það ætti að
vera.
Þegar ég hafði lokið tveggja
ára námi í Borgamesi, var*ð ég
að hætta sökum þess, að meist
arinn minn, Helgi Þorsteins-
son, hóf búskap. Þá voru góð
ráð dýr og ekki um annað að
gera en strekkja suður. Ég
reri næsitu vertíð á opnum
báti suður í Leiru, en var sjó-
veikur allan tímann og hafði
ekki áhuga á sjómennsiku.
Næsta haust, 1913, fór ég til
Reykjavíkur upp á von og
óvon, og gekk í teiknitíma til
Stefáns Eiríkssonar, mynd-
skera. Þá vildi mér það til, að
Einar Þorkelsson, skrifstofu-
stjóri Alþingis, útvegaði mér
vinnu við það hálfan daginn
að ráða Alþingistíðindum, sem
lágu í 'hrúgu uppi á þinighús-
loftinu — allir árgangar frá
184S til 1913.
Ég hafði að heiman tvö
lömb og setti þau í kæfu og
fór með belginn suður og lagði
hann á borð með mér. Auð-
vitað vantaði mig penánga,
því að tveir lambsskrokkar
hrukku skammt. En Alþingis-
tíðindin björguðu mér. Og síð-
an hef ég ailtaf borið hlýjan
hug til Alþingis, en oft hefur
veriið minna um penimga hjá
þeirri stofnun en nú er, þótt
blikur séu á lofti. Þegar ég
átti or'ðið inni hjá Alþingi 102
krónur fyrir starf mitt við að
raða Alþingistíðindum, lagði
ég reikninginn fram eftir
þriggja mánaða starf og fékk
hann uppáskrifaðan hjá forset
um þinigsins, þeim Jóni Ólafs-
syni og Júlíusi Havsteen. Að
lokum lagði þessi virðulega
stofnun blessun sína yfir hann.
Þar með lauk hlutverkd mínu
í alþingissögunni. Það var
bæði lítið og ómerkilegt, og í
samræmi við það sem efni
stóðu til.“
„Hefurðu nokkurn tíma
rennt löngunaraugum til þing-
stólanna, Kristján?"
„Nei, það hef ég ekki gert.
Ég hef aldrei talið mig færan
um að sitja á Alþimigi."
„Nú, þú ert þá sá eini.“
„Heldurðu það?“
,,Hvers vegna hefurðu ekki
tailið þig færam um það?“
„Mig vantar allt, sem til
þess þarf. Það var einu sinni
orðað við mig að ég gæfi kost
á mér til þingsetu, en ég þver
tók fyrir það og sé ekki eftir
því. Kassagerðin er mitt al-
þingi.“
„Finnst þér þurfa svona
rniikið til að sitja á þingi?“
„Já, ef maður á að gera eitt-
hvað að gagni.“
þingtíðindunum. Baráttan
milli þeirra var hörð.“
„Með hvorum hélztu?"
„Ég var meira með Hann-
esi“.
„Af hverju?“
„Þegar ég var smápolli vest
ur á Snæfellsnesi, sá ég alltaf
Reykjavíkima, sem Jón Ólafs-
son ritstýrði, og las hana
spjaldanna á milli. Og kynnin
af henni gerðu mig að áköfum
stuðmingsmanni og aðdáanda
Hannesar. Þá var ég innam
við fermingu. Ég kynntist svo
Hannesi síðar og varð ekki
fyrir vonbrigðum. Síður en
svo.“
„Hvernig kynntistu . hon-
um?“
„Ég hélt áfram námi hjá
Eyvindi Ámasyni, þegar ég
kom til Reykjavíkur. Hann
smíðaði bæði húsgögn og lik-
kistur og gerði við innan húss.
Eyvindur sá um innréttingarn
ar, þegar Hannes Hafstein
byggði við Grundarstíginn, og
sendi okkur þangað. Ég smíð-
aði þær að nokkru leyti, og þá
hitti ég Hannes stundum. En
hann kom líka oft niður á
verkstæði til Eyvindar, því að
þeir voru miklir vinir, og þar
kynntist ég honum.“
„Hvað varstu lengi hjá
Eyviindi?“
„Sex ár. En fór svo að
stimda húsbyggingar hér í
bæoium og víðar.“
„Hvenær fékkstu hugmynd-
ina að Kassagerðinni?“
„Það var 191i6. Þá fór ég til
Siglufjarðar og vann þar að
húsbyggingum fyrir togarafé-
lagið ísland. sem Hjalti
Jónsson stjórnaði. Þó sá
ég mörg dkiip koma frá
Noregi, hliaðin táílibúnum
•tunnum upp undiir mið
möstur. Ég vissi að margir,
9 /}9 í
t faum ol\ ÖUip Saqi

„Heldurðu að þeir geri allir „eit’thvað að gaigni“?“ Kristján Jóhann dró við sig að svara. „Ég veit það ekki, efast um það“, saigði hainin. „Þú vilt heldur stjórna Kassagerðimni. “ „Það á betur við mig.“ bæði á Siglufirði og víðar, voru atvinnulausir allan vet- urinn og biðu þess að síldin kæmi. Mér kom því til hugar, hvort ekki mundi vera hægt að smíða tunnurnar hér heima. Ég fer til Hjalta og spyr, hvemiig honium lítist á að
„Lastu Alþingistíðindin?"
„Já, ég gluggaði í þau.“
„Hvemig þótti þér?“
„Fróðlegt. Ég man sérstak-
lega eftir umræðunum, sem
fóru fram milli Skúla Thor-
oddsens og Hannesar Haf-
steins. Þær voru dramatískar,
enda mennimir báðir mælskir
og skemmtilegir, ef dæma á af
setja upp tunnuverksmiðju á
Siglufirði. Hann grípur hug-
myndina á lofti og býðst til að
útvega mér vélarnar frá
Noregi, senda mig þangað til
að læra að fara með þær og
láta gera teikningar af húsi,
sem væri hentugt fyrir tunnu-
verksmiðju — og segir svo:
„Ég skal kaupa af þér 20 þús-
und tunnur á ári fyrir mína
togara".
Ég kalla þá saman nókkra
samverkamenn mína, þrjá tré
smiði og nokkra menn
áðra, þ. á m. Jón Jónsson má.1-
ara, bróður Ásgríms. Við stofn
'uðum svo með okkur félags-
skap um tunnuverksmiðjuna
og fengum Kjartan, föður
Jóns Kjartanssonar, forstjóra,
til að útvega okkur lóð á góð-
um stað í Siglufirði.
Hjalti lagði fraim tifboð í
vélamar, 12 þúsund krónur,
sem var mikil upphæð þá.
Með þetta fór ég suður til
Reykjavíkur, leitáði umsagnar
gæzlustjóra Landsbankans,
Vilhjálms Briems, og taldi
hann miklar líkur til að Lands
bankinn mundi lána peninga
í fyrirtækið.
En eftir áramótin 1917 voru
allir togarar ssldir úr landi
til Frakklands, nema togarar
Allianee og Kveldúlfs. Þar
með var þessi draumur búinn.
En hugmyndin lifði.
Hjalta þótti þetta auðvitað
miður, en við því varð ekki
gert. Franska stjórnin keypti
togarana og notaði þá í stríð-
inu, en engin skip komu í
staðinn."
„En þú varst samt ekki bú-
inn að tapa þínu stríði, Krist-
ján.“
„Nei, næst skaiuit þessi
hugmynd upp kollinum, þegar
farið var að selja þurrkaðan
fisk í kössum til Brásilíu og
Kúbu og kassarnir voru flutt
ir inn í stórum stíl frá Noregi.
Seinna mun íslendingum
þykja jafnskrítið að heyra um
innflutning á margvíslegum
vörum, sem nú eru fluttar
inn í landið, mjólkurílátum og
skyrdósum svo að ég nefni
það sem mér er efst í huga.
Þetta var á árunum 1928-
30. Þá rann mér enn blóðið
til skyldunnar, og ég fór að
þreifa fyrir mér um stofnun
einhvers konar kassagerðar.
Svo var það 1912 að ég réðst
í að stofna Kassagerðina á-
samt Vilhjálmi Bjarnasyni,
trésmið.
Við byrjuðum með 1200
krónur hvor, svo ekki var
hátt risið á fyrirtækinu í upp
hafi.“
„En það hefur hækkað“.
Hainn Bvaraði ekki, en
horfði út umd'ain sér.
M.
Á MORGUN:
Þegar ráðherrann
vildi kaupa
Kassagerbina
- /.O.G.T. -
Barnastúkan Æskan nr. 1
heldur fund í Templarahöll-
inni við Eiríksgötu á morgun
kl. 10,30 f.h. Afhending félaga
skírteina. Framhaldssagan, —
söngur með gítarundirleik. —
Kvikmynd um skíðaskólann í
Kerlingarfj öllum.
Gæzlumenn.
PILTAP. /Z'?/
ef þií dqlt unnustum /Æ/ / a
pH 3 eq Hrinqgna. /j/ /7
fyrfántís/m//>i(sror)A {[/'
rlS<Tte/‘/*er/ 6 V IvjL
I’óstsenduni.
Jóhann Ragnarsson
hæstaréttarlögmaður.
Vonarstræti 4. - Sími 19085.
LOFTUR H.F.
LJÓSMYNDASTOFA
Ingólfsstræti 6.
Pantið tíma I síma 14772.
BÁTAR
Framleiðum báta úr valviði af
ýmsum stærðum.
Fyrirliggjandi eru stærðir
17 og 23 fet.
önnumst viðgerðir, sími 50732
Bátasmí ð astöð
Jóhanns L. Gíslasonar,
Hafnarfirði.
joíis - wmm
glerullareinangrunin
'
V -,v ■
Fleiri og fleiri nota Johns-
Manville glerullareinangrun-
ina með álpappírnum,
enda eitt bezta einangrunar-
efnið og jafnframt það
langódýrasta.
Þér greiðið álíka fyrir 4”
J-M glerull og 214” frauð-
plasteinangrun og fáið auk
þess álpappír með!
Jafnvel flugfragt borgar sig.
Sendum um land allt —
Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121. - Sími 10600.
Kristján Jóhann við fyrirtæki sitt.
Allar
gerdir
Myndamóta
Fyrir auglýsingar
■Bœkur og timarit
•Litprentun
Minnkum og Stœkkum
OPÍÐ frá kl. 8-22
MY^DAMÓT hf.
simi 17152
MORGUNBLADSHUSINU