Morgunblaðið - 12.03.1969, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. MARZ 1969
13
- INGÖLFSBOTN
Framhald af bls. 28
og sagt hefur verifS frá í Mbl.
Nú þegar hefur verið pant-
aður Ingólfsbotn, eins og nýj-
ungin heitir, í herpinót Gísla
Árna og verðux botnimn settur
einhvern næstu daga. Ingólfs-
botn kostar um 100—200 þús-
und krónur eftir því hvernig
nótin er og hve miklu þarf að
breyta þess vegna.
í>eir, sem hafa spurzt fyrir
um nótina og kynnt sér mögu-
leikana með þessari breytingu
Ingólfs hafa aðallega verið
með síldviðar í huga. Þá hef-
ur HafrannsóknarstofnUnin
spurzt fyrir um herpinótina.
Á þessari mynd má sjá torfu-
lóðningu (þar sem örin er),
sem Jón Valgarð skipstjóri á
tsleifi IV. kastaði á rétt fyrir
breytinjguna á nótinni og úr
því kasti fékk hann 60 tonn.
Sjá síðan samanburð á næstu
mynd með lóðningum.
Lóðning frá fyrsta kasti eftir
breytingu. Torfan er þar sem
örin bendir á. Þessi torfa er
4—5 sinnum minni en torfan
á hinni myndinni, en úr þess-
ari torfu fengust samt 140
tonn í kasti eftir að búið var
að setja Ingólfsbotn í herpi-
nótina. Með samanburði á
þessum tveim lóðningamynd-
um má sjá hve breytingin á
nótinni eykur til mikilla
muna aflavon á loðnu- og
sildveiðum.
- VEIBUR
Framhald af bls. 1
es and Strokes) á blaðamanna-
fundi.
Hann og samstarfsmenn hans,
lýstu því, hvað uppgötvun þessi
ihefði að segja, á eftirfarandi hátt:
„Hún sýnir að hinn fágæti heila
sjúkdómur, hrörnunar'heilabólga
(Subacute Sclerosing Pancephali
tis), skammstafað SSPE, leggst
augljóslega á ákveðið fólk vegna
ihæggengrar veiru, sem misling-
Við undirskrift samninga á smíði hafrannsóknarskipsins: frá
vinstri: Eggert G. Þorsteinsson ráðherra, forstjóri skipasmíða-
stöðvarinnar Batze og dr. Kastens.
ar skildu eftir sig fyrir löngu“.
Á einhvern hátt kemst hin hæg-
genga veira, sem veldur SSPE, í
heilann, sem mislingaveiran ger-
ir mjög sjaldan.
Dr. Wolfgang Zeman við
sjúkrahús Indianaháskóla, sem
staðfest hefur umsögn vísinda-
manna Heilbrigðisrannsókna-
stofnunarinnar eftir að hafa fram
kvæmt sjálfstæðar rannsóknir á
þessu sviði, sagði að þessi þró-
un sýndi augljóslega að um sé
að ræða a.m.k. eina hæggenga
veiru, sem sýkt geti menn síðar
meir.
Dr. Sever sagði að rannsóknar-
störfum yrði nú haldið áfram af
kappi á þeim grundvelli að marg
ir hinna einkennilegu sjúkdóma
í miðtaugakerfi kunni að stafa
af öðrum tegundum hæggengra
veira.
Svo sem kunnugt er, veitir ís-
lenzkur veirufræðingur, dr. Hall
dór Þormar, forstöðu veirudeild
„Institute For Basic Research In
Mental Retardation" í New York.
Mbl. átti samtal við dr. Halldór
í gær, og kom m.a. fram í því,
að hann er að vinna að samskon
ar rannsóknum þar, og um getur
í frétt AP.
Fer hér á eftir, það sem dr.
Halldór hafði um þessi mál að
segja:
—■ Það er að vísu ekki alveg
nýtt að mislingaveirur geti átt
einhvern þátt í þessum sjúkdómi.
Það er aðallega Dr. Zeman, sem
ræktað hefur mislingaveirur úr
heilum nýlega, og mun það senni
lega vera einna nýjast í þessum
efnum.
— Það er einkum um að ræða
þrennt, sem bendir til sambands
milli mislingaveirunnar og þessa
sjúkdóms. í fyrsta lagi hafa
sjúklingarnir mjög hækkaða mót
efnamyndun gegn mislingum,
miklu hærri en t.d. systkin þeirra
eða foreldrar og yfirleitt allur al
menningur. í öðru lagi hafa marg
ir þessir sjúklingar svokallaðar
veiruhrúgna í heilafrumunum,
(„inclusion bodies“). Þetta eru
eins og smáagnir, sem litast á sér
stakan hátt. Þessar agnir inni-
halda mislingaveirur eða misl-
ingamótefnavaka (antigen), í
þriðja lagi hafa þessir sjúkling-
ar ekki aðeins hækkað mótefni í
blóði, heldur einnig í mænu-
vökva. Þetta virðist því benda
til þess að það sé virk mislinga-
veira í miðtaugakerfi þessara
sjúklinga. En þetta er hinsvegar
ekki sönnun þess, að mislinga-
veiran sjálf valdi sjúkdómum, en
auðvitað verður að vinna að því
að rannsaka, hvort um er að ræða
orsakasamband milli mislingaveir
unnar og sjúkdómsins eða hvort
sjúkdómurinn á einhvern hátt
endurvekur mislingaveirur í mið
taugakerfinu, án þess þó að beint
orsakasamhengi sé þar á milli.
— Það eru reyndar mjög skipt
ar skoðanir um það hér, hvort
mislingaveirur orsaki þennan
sjúkdóm eða hvort veiran sé að-
eins einskonar smitberi eða „pass
enger virus“, sem nefnt er. Það
hefur nýlega tekizt að sýkja
merði með heilum úr SSPE sjúkl
ingum. Var það læknir í Phila-
delphia, sem þetta gerði, og hann
er á þeirri skoðun að mislinga-
veiran sé ekki orsökin fyrir
sjúkdómnum, heldur aðeins
„passanger virus“. Það eru sem
sagt tvær mjög ólíkar skoðanir á
orsökum þessa tiltekna sjúkdóms,
sem er aðallega sjúkdómur í börn
um á skólaaldri.
— Hvaða þýðingu hefur þetta
fyrir rannsóknir á veirum al-
mennt, t.d. varðandi krabbamein?
— Ég skal ekki segja hvort
þetta hefur bein áhrif á krabba-
meinsrannsóknir, að öðru leyti
en að þetta fellur inn í heildar-
myndina. Þær veirur, sem flest
fólk sýkist einhverntímann af,
geta að sjálfsögðu undir sérstök-
um kringumstæðum valdið hæg-
gengum sjúkdómum og flestir
sýkjast auðvitað af mislinga-
veiru eirthverntímann á ævinni,
en það er kannske ekki nema
einn af milljón, sem fær þennan
sjúkdóm, SSPE.
— En þetta hefur mikið að
segja, einkum er tekur til hinna
hæggengu taugasjúkdóma. Um
getur verið að ræða einhverja
gamla sýkingu, sem enginn hef-
ur kannske tekið eftir, eða allir
héldu að væri yfirstigin, sem
samt sem áður væri að „brugga“
eitthvað í miðtaugakerfinu.
— En það er fleira merkilegt
um mislingana að segja. Talið er
nú, að miklu fleiri fái mislinga-
sýkingu í miðtaugakerfið en áð-
ur var haldið. Venjulega fá menn
ekki einkenni frá miðtaugakerfi
þegar þeir fá mislinga. Kánnske
einn af þúsund fær þannig heila
bólgu af mislingum. Nú er talið
að mun fleiri fái veiruna upp í
heilann, án þess að fram komi
nokkur einkenni. Það veit eng-
inn hvað um þessa sýkingu verð
ur síðarmeir, og hvaða áhrif
þetta hefur á fólkið.
— Hér hafa nýlega verið gerð-
ar rannsóknir á skólabörnum, og
það er komið í ljós að börn, sem
hafa fengið mislinga, eru tornæm
ari í skóla, en þau, sem ekki hafa
fengið mislinga, eða börn, sem
fengið hafa mislingabólusetningu.
Er hér um mjög merkilegt mál
að ræða. Greinar um þetta eftir
hóp vísindamanna við Yale-há-
skóla hafa birzt hér um nýlega.
— Að hverju starfið þer nú
helzt um þessar mundir við veirú
deild stofnunarinnar?
— Ég hef mikinn áhuga á
SSPE, þessum sérstæða sjúk-
dómi, sem við höfum verið að
ræða um, og við erum að hefjast
handa um að smita merði af hon
um og rannsaka hvort það er
mislingaveiran sjálf, sem veldur
sjúkdómnum í mörðum, eða
hvort þar er um að ræða ein-
hverja aðra veiru. Við erum sem
sagt að byrja á rannsóknum á
þessu sama máli, og það verður
a.m.k. eitt af okkar verkefnum
á næstunni, að finna samhengið
milli mislingaveirunnar og þessa
sjúkdóms, hvort þetta er orsaka-
samband eða hvort mislingaveir-
an er þarna til staðar og verður
einhvern veginn virk í sambandi
við sjúkdóminn sjálfan.
— Þá höfum við áhuga á sýk-
ingu, sem verða í fóstrum á með
göngutímanum, og valda oft ým-
iskonar vanskapnaði. Það eru a.
m.k. tvær eða þrjár veirur þekkt
ar, sem valda sýkingu á með-
göngutímanum og allskyns van-
gefni og vanskapnaði á fóstrinu.
Ætlunin er að rannsaka þetta á
næstunni, sagði dr. Halldór Þor
mar að lokum.
- ÍÞRÖTTHl
Framhald af bls. 26
þá. Bændaskólinn á Hvanneyri,
Samvinnuskólinn að Bifröst, Mið
skólinn í Borgarnesi, Héraðsskó'l
inn að Reykjum í Hrútafirði;
við alla þessa skóla höldum við
kappmót og höfum staðið okkur
með prýði. Hámark íþróttalífsins
hér er árlegt kappmót milli okk
ar og nemenda Héraðsskóians að
Eeykjum. Þeir koma og keppa
við okkur og við förum og kepp
um við þá. Fyrra mótinu er lok-
ið og unnum við þar bæði lið
pilta og stúlkna. Einnig hafa
komið og keppt við okkur flokk-
ar úr Reykjavík, nú síðast Ár-
menningar úr 3. flokki og léku
við okkur 5 leiki, við unnum 4
en þeir 1. Við skoruðum alls 208
stig en þeir 151.
í fyrra var hér einnig mjög
gott skólalið og mikill áhugi fyr-
ir körfubolta. Einn nemandinn
frá því þá, Eiríkur Jónsson, hef-
ur náð svo langt að verða valinn
í unglingalandsliðið. Er Eiríkur
héðan frá Reykholti.
f vetur er starfsrækt leiðbein-
ingadeild í íþróttum og er mark-
mið hennar að þjálfa leiðbein-
endur, sem síðan geta sagt ungl-
ingum til, og leiðbeint í íþrótt-
um. Úm 10 nemendur sækja
þetta námskeið allir úr gagn-
fræðadeild skólans. Meðal
íþrótta, sem kenndar eru, er
körfubolti og notum við sem
handbók fræðsluritið, Körfu-
knattleikur 1, sem út var gefið
1967 af útbreiðslunefnd K.K.Í. og
hefur það reynzt mjög vel. Not-
um við svo leiðbeinendurna til
að segja byrjendum til og æfa
sig þannig.
Nú líður senn að lokum vetr-
ar og prófin byrja hér í Reyk-
holti. Þá tekur við alvara lífs-
ins og öllum íþróttaiðkunum lýk-
ur, því flestir hafa nóg með sinn
upplestur. Síðan tvístrast hópur
inn, en kannske minnast nem-
endur með hlýju þeiira tima
sem þeir vörðu tii íðkunar
skemmtilegrar íþróttar.
S. G.
- 007
Framhald af bls. 1
kvikmyndirnar um James
Bond, eða 007, eru ekki sér-
léga vinsælar hjá sovézkum
yfirvöldum. Hafa sovézk blöð
lýst Connery sem ímynd hnign
unar í auðvaldsríkjunum. Nú
er þetta að breytast, og eru
sovézku blöðin að hreinsa
Connery svo unnt verði að
fagna honum við komuna til
Moskvu.
Sjálfur segir Connery að
hann hafi hitt sovézka leik-
stjórann Mikail K. Kalatzov,
sem stjórnar myndatökunni í
Sovétríkjunum, og aðra þá,
sem verða við myndina riðnir,
og líkað vel. Hann segist hafa
lesið um 200 kvikmyndahand-
rit áður en hann ákvað að
taka að sér hlutverk Amund-
sens í „Rauða tjaldinu“, en
það handrit hafi borið af.
Það er Franco Cristaldi, eig
inmaður leikkonunnar Claud-
ia Cardinale sem stendur fyr-
ir töku kvikmyndarinnar, og
leikur frúin með í myndinni.
Peter Finoh leikur Nobile, og
Hardy Kruger leikur Lund-
borg, einn félaga Amundsens.
Ágætur ufli
SANDGERÐI 11. marz. — Af 45
báturn bárust á land hér í gær
306 lestix af bolfiski. Langmestur
hluti aflans var þorskur. Víðir II.
var hæstur línubáta með 13,7
lestir, Andri var með 12,1 lest í
net og Erlingur með 12 lestir í
troll. Guðmundur Þórðarson var
með 9 lestir í troll eftir daginn.
Síðustu daga heíur afli heldur
verið að aukast í trollið. Þrír bát-
ar lönduðu loðnu, alls 241 lest
og þar af var Dagfari með mest-
an afla 196 lestir, en hinir bát-
arnir voru aðeins að afla loðnu
í beitu. Samtals eru þetta 547
lestir.
í morgun landaði Jón Garðar
260 tonnum af loðnu hér til
bræðslu. — Páll Ó.
Helztu þjóð-
vegir ruddir
SNJÓMOKSTURSTÆKI Vega-
málaskrifstofunnar unnu að því
í gær að riðja helztu þjóðvegi.
Á nú að vera orðið fært um
Snæfellsnes, vestur í Króksfjarð-
arnes um Dali. Þá var í gær ver
ið að moka víða á Vestfjörðum
innan fjarða, og fært á að vera
til Hólmavíkur.
Þá var leiðin milli Akureyrar
og Reykjavíkur rudd í gær, og á
nú einnig að vera orðið fært til
Siglufjarðar og Ólafsfjarðar. Mik
il snjóþyngsli eru sem fyrr í
Norðausturhluta landsins, en þó
er fært til Húsavíkur frá Akur-
eyri. Einnig er fært í grennd
við Egilsstaði# og suður með
fjörðum frá Reyðarfirði. Lóns-
heiði er þó ófær vegna svella,
en frá Lóni er fært til Horna-
fjarðar og þaðan um Suðursveit.
—Hafrannsóknarskip
Framhald af bls. 28
rannsóknastofnunarinnar. — Agn
ar Norland, skipaverkfræðingur
hefur annazt undirbúningsstörf,
samið smiðalýsingu og gert fyr-
irkomulagsteikningu til útboðs í
samvinnu við Ingvar Hallgríms-
son, deildarstjóra, og Sigurð
Lýðsson, loftskejrtamann.
Hvað snertir gmíði skipsins vaf
talið réttast eftir mjög ítarlega -
athugun að leita aðeins til
þekktra stöðva, er hefðu áður
srníðað skuttogara, a. m. k. 500
brúttólestir að stærð, og hefðu
helzt reynslu í smíði rannsókna-
skipa, en það eru aðeins örfáar
stöðvar. Með tilliti til þessa voru
fyrirfram valdar þær skipasmíða
stöðvar, er ætla mætti að hefðu
fullkomna getu, bæði fjárhags-
lega og tæknilega, til að leysa
verkið vel af hendi. Slíkt forval
var talið nauðsynlegt til að
tryggja éðlilega sámkeppni sam-
fara öryggi fyrir kaupanda.
Hafði bygginganefnd samband
við tólf stöðvar í þrem löndum,
og kom í ljós, að átta þessara
skipasmíðastöðva höfðu áhuga á
smíði skipsins. Siðar heltust tvær
úr lestinni og bárust því sex til-
boð frá þrem löndum í smíði
skipsins. Tilboðin voru opnuð
hinn 27. júní, eins og áður hefur
birzt í fréttum, og reyndist fyrr-
greint tilboð Unterweser skipa-
smíðastöðvarinnar lægst. Lána- ___
kjör voru öu mjög hagstæð, og
veitti Seðlabankinn nefndinni
fyrirgreiðslu í því efni.
Skipið verður smíðað sem al-
hliða rannsóknaskip af skuttog-
aragerð, lengd þess er 49 metrar
og rúmlestastærð rösk 800. Það
verður búið öllum nauðsynleg-
ustu rannsóknatækjum, þar á
meðal fullkomnustu fiskileitar-
tækjum, sem völ er á. Fjórar
rannsóknastofur eru í skipinu.
Togbúnaður er mjög fullkominn,
og getur skipið dreeið botnvöru
á meira dýpi en önnur ísienzk
skip og hefur auk þess sérstakar
vindur fyrir smærrj vörpur. Það
verður einnig búið t:1 veiða með
flotvörpu og herpin-t. í skipinu
verða þrjár dísilvéiar er fram-
leiða 1800 hestafla raforku. sem
notuð verður til allra orkubarfa'
skipsins. Þetta verður fyrsta ís-
lenzka skipið, sem knúið er
áfram með rafmótor er fser orku
frá dísilrafstöð skipsins (svo-
kallað dísil-elektr’=kt kerfi).
Ýmis sjálfvirknibúnaður verður
í skipinu og fjöldi annarra
tækja.
Ákveðið hefur verið. að skip-
ið beri nafn dr. Biarna Sæmunds
sonar. en hann var fyrsti fiski-
fræðingur fslendinea og hefur
þjóðin notið í ríkum mæli góðs
af þrautryðjendastarfi hans.“
- AFMÆLI
Framhald af bls. 1
til ráðhússins í Kaupmannahöfn,
en í kvöld sátu þau kvöldverð-
arveizlu í Kristjánsborg með 30
ættingjum sínum og 350 gestum
öðrum. Var sjónvarpað frá veizl-
unni.
Méðal gesta í kvöldverðinum
voru Ólafur Noregskonungur,
Bertil Svíaprins, formenn land-
stjórna Grænlands og Færeyja,
þeir séra Erling Höegh og
Kristian Djurhuus, Konstantín
Grikkjakonungur og Anne-
Marie drottning og fjöldi er-
lendra fulltrúa.