Morgunblaðið - 04.06.1969, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 1S69
11
Dr. Jóhannes Nordal
Myndun
1 NÝÚTKOMNU hefti af Fjármálatíð-
indum birtist eftirfarandi grein, eftir
dr. Jóhannes Nordal, bankastjóra:
Efnaihagsdegatr framfariir eru háðar
samverkandi áhriifurm margra ’þátta, svo
sem baettrax inenntunar, aukinnaar tækni,
betrd skipulaigniingar og vaxandi f>ár-
magns til uppbyggingar og afiunar fram
leiðsiutækja. Þótit mönmun haifi oft
hætt vfð því að ofmeta áhrif fjármagne-
ins einis sér til aukins hagvaxtar, fer
Iþað ekki á milli nvála, að án mikillar
fjárfestingaæ fá framifarir á öðrum svið-
ura, svo sem i þekkimgu og tækni, ekki
notið sín otg borið fullan ávöxt. Land-
fræðileg lega íslands, strjálbýli og eðli
þeirra atvirmuvega, sem þjóðin byggir
afkomiu sána á, leíðir alit til þess, að
fjártfestámg hér á lamdi þartf að vera til-
tölulega mikil, ef Islemdimgar eiga að
halda raokkum veginn í horfinu við má-
grannáþjóðir sínar í lífskjörum. Þáð má
lika með sarmi segja, að fjárfestimg eða
fjárrmumaimyndiun hatfi mú um lam.gt
skeið verið hlutfallslega mikil hér á
lamdi. Á árumum 1960 tö 1966 mam hún
t. d. að meðaJttali 27—28%, og voru þá
aðeins í heimimum mjög fá lömd, þ.ájm.
Japan, Noregur og Þýzkaland, er hötfðu
jarfrthiátt eða haerra fjánfestingarhlutfall.
Mörg háþróuð ríki, t. d. Bamdarikin,
Fratkkland, Bretlamd og Belgia, höfðu
hims vegatr mun lægri fjárfestingu mið-
að vfð þj óðarframleiðslu, eða nálægt
20%.
Þegair stórframkvæimdirnar við Búr-
fell í Straumsvík koma til á árunum
1967 og 1968, hækfcar fjárfestjmgarhliut-
fallið exm veonulega og mær á þessum ár-
um 33—34% aí þjóðarframleiðalu'nini.
Hér er þó augljóslega um umdamteikn-
ingu að ræða, er háð vair óvenjuilega
m iiklum fjáirmagnsinntfiutnimgi til þess-
ara framkvæmda. Bendir reymsiia und-
antfarimna tveggja ánatuga eimdregið til
þess, að erfitt sé til lengdar að halda
uppi hér á iandi hænra fjárfestimgar-
hlutfalli en gert var á árunmum 1960—
1966, en það var eins og áður segir 27—
28%. Það sam hlýtur að setja fjárfest-
ingumni taikmör'k, þegar til lemgri fcíma
er litið, er urmfang þeirrar fjiármagns-
myndunar eða heildarspamaðar, sem á
sér stað í þjóðarbúimu sjáitfu.
Sé affcur litið á reyrvsltuma á árumum
1960 til 1966, kemur í Ijós, að hin inn-
lenda fjármagnsmyndun hetfur verið til-
tölulega mjög stöðug á þesciu tímabili,
komizt hæst í tæp 28%, en orðið lægst
rnn 26%. Meðaltalið liggur aðeins fyrlr
meðam 27%. Vair um tiltöiulega lítimn
mettófjármagnsinnflutning að ræ'ða á
þessu tírmabili, emda var f járrmuna-
mymdunin aðeins um 1 % hærri sem
hlutfall atf þjóðarframleiðsilunni en nam
fjánrnagnsmymduninni innan lands. Virð
ist því óhætt að segja, að fjáimaigns-
mymdunin inman iands 'hatfi verið sæmi-
lega viðumandi á þessum árum.
Iilu heiHi hefur mikil breytimg orðið
til hins verra í þessu efni umdamfarin
tvö ár. Þótt fjárfesting hatfi þá orðið
rmeiri en mokkru shhjí fyrr vegma stór-
frarmkvæimdamma, hetfur irmlemda fjár-
rmagmsmymdumin hins vegar lækkað
verulega. Þaninig lækkaði imnlemdur
spamaður úr tæpum 28% atf þjóðar-
framleiðslu 1967 otfam í um 23% á ár-
iriu 1968. Þetta sarrasvarar því, að fjár-
magnismymdun hatfi á árimu 1968 orðið
um 1200 millj. minni heidur en verið
hefði, ef sama hlutfall hefði haldizt oig
var tveimur árum áður. Orsaka þess-
arax læklkunar innlemds spamaðar er
ekki langt að leita, en hún ar bein aí-
leiðirag versmamdi etfnahagsástamds, sem
drogið hetfur úr fjiánmagnsmymckni hjá
fyrirtækjum og spamaði einstaikliniga.
Þótt reynt hatfi verið í bili að bæta úr
áhrifum þessa samdráttar á fraimbo'ð
innlemds fjármagras mieð því að nota
gjaldeyristfórðanm til aukningar á út-
lániuim inman lamds og með erlenidum lán
tökum, var ætíð ljóist, að þvi yrði ekki
haldið áfram til lemgdar, etf eikki ætti að
stefna stöðu þjóðarbúsiras út á við í
voða. Aulknar framkvæmdir og fjárfest-
img hljóta því á mæsitu árum að vera háð-
ar því, hvaða aukning á sér stað í fjár-
magnsmymdutn innan lamds.
Af því, sem mú hefur verið ra/kið, má
draga þá ályktun, að eifct helzta vanda-
mál etfnahiagsmálanrra á næstu árum
hljóti að verða fólgið í því, hversu aiuika
megi fjánmaigmsmyndiun inmain lamids, er
stuðlað geti að auikinni fmamileiðski og
atvinimu. Er mikiivægt, að markvisst á-
tak sé gert til að akapa betri skilyrði
fyrir aulkinni fjiármagmsmymdun. á öliium
sviðum. Sérstaikiaga er þó ástæða til
þess a’ð bemda emn eimu simmi á þörf
aukimraar myndumar eigin fjár hjá fyr-
irtækjum, en án þess getur heiibrigður
atvinnureksfcuT ekki þróazt í lamdimu-
Þótt traiuistar töluilegar upplýsimgar séu
af skarmum sikammti, er lítili vafi á
því, að það er mininkaimdi arðsemi at-
vinniureksfcrarims, sem miestu hefur vald-
ið um lækkun inmlenidirar fjánmagns-
myradumar unidamfairm tvö ár.
Því fynr sem breytirag verðiur á í þessu
efni, þeim miuin fyrr má búast við því,
að atvinna og Mfslcjör fairi á ný batn-
amdi hér á liandi. AHt beinidir til þess, að
gemgiistoreytimgin hatfi þegar bætt veru-
lega sfk'ilyrði til aukinraar framleiQsiu og
bættrar aiftoomu fyrirtækja, en þeim ár-
aragri verður að fylgja etftir með marg-
vísleguim skipulaigsbreytiragum, þar á
meðal breytiniguan í skatta- og ventðlags-
máium, er stefrai að því að efla heilbrigð
an atvinmurekstur í lamdinu. Eru sem
betur fer menki þess, að skiinimgur á
mikilvægi þessara mála fari nú almennt
vaxandi.
innlends fjdrmagns
í nýútkomnu hefti af Fjáxmálatíðindum,
birtist eftirfaiandi grein eftir Jóhannes
Nordal, bankastjóra
- STROUGAL
Framhald af bls. 1
vegna þeirrar valdaibaráttu,
sem Husak og Strougal hatfia háð
með sér að umdamiförmu, segir
fréfctairitari Reuters. Strougal er
etftir sean áður aða Irritari flokks
deildarinraar í hinuim tékkraeska
hiuta samibamdarikis Tékkósló-
vakíu, en í því starffi sínu hetfuir
henn að umdanfömu staðið fyrir
urmfangsmikJiuim hreinsumum
blaðanraamna og fíokksstarfs-
mannia.
Að dómi þei’rra sem vel fylgj-
ast mieð gamgi mála getux skip-
un Strougals í nýja embættið
hatft það í för með sér að haran
öðflisit meiri og beinni áhriif á
Huisak, sem tók við forystu
flokksiiric; atf Alexamder Dubcek
fyrir aðeinis rúmuim rmánuði. Á
fundi sem haldinn var í mið-
stjóminrai í síðustu vitoiu gaf
Husak í sfkyn að hamn óskaði
etftir því að skipa Strougal S'tað-
geragii sinn, en leysa hamn jafn-
framt frá störfum Ieiðtoga
flokiksdeiHairinnar í tékkmesku
héruðumum, að því er áreiðan-
legar heimiidir herma. Hugsan-
legt er talið að Husak reyni að
fá amman manm skipaðan í þetta
emíbætti áður en laragt um líð-
ur.
Á fumdi forsætismefradarimniair
í dag vatr átoiveðið að Husato
hefði á hemdi yfirstjórn allra
starfsnefnda miðstjórnas-innar.
Þar alð autoi á hann að bera
ábyrgð á störfum stjórmmála-
stoipulagsdeildar og varraa- og
öry gg ismiá liadeildar.
Strougal er þekktua- fyrir
„réttMmuskoðanir“ sínar. I ræðu
sem hanm hélrt í apríimánuði,
sakaði hanra umbótas i remaða
rmenra um að vera endurskoðun-
airsinna. „Einn þátturinn í bar-
áttunni fyrto- því að tryggja for-
ystuhlutverk kommiúnistaflioktos-
ims er barátban gegn tilnauraum
tH að endiuríJtooða marx-lenin-
ismamn,“ sagði hann. „Við þær
aðstæður, sem ríkja hjá oktour,
flelur þetta í sér bamáttu gegn
an'dsósialistigkum öfflum í þjóð-
félagimu. Kommúnjstar, sem iíta
svo á að flökksagi og reglur
flokksims, nái etoki til þeirra,
eiga ektoi heima í fto«kikmuni,“
bætti haran við.
NÝ HREINSUNARALDA
Afsögn forsætiisnefmdar Prag-
deildar kommúnistaiflokksins
virðist fyrirboði nýrra hreins-
ana, að sögn fréttairitaira AP.
Enn sem komið er heifur engin
opimber Skýring verið gefin á af-
sögn forsætisnefmdarinnar, en
frá þessu var skýrt í frétt frá
CTK-fréttastotfunnL Eftirmaður
Bahuimil Stomons, aðalritara
Praigdeildarinnar, hetfur verið
sikipaður Oldrieh Matejka.
„Rude Pravo“ hetfur ennfrem-
ur skýrt frá þvL að aðalritstjóri
blaðsims „Pochoden" í Austur-
Bæheimi, M. Bedraar, hafi látið
af störfum í gær. Hamn lét af
Störfum að loknurn fumdum með
starfsmönimum biaðsins og for-
sætismiefnd fioktosdeildarimniar í
Austur-Bæíhetoni. Á þeton fundi
kirafðist floklkurinn þess að starfs
meran blaðsims ástumduðu sjálfs-
rýni og „drægju mauðisynilegar
álykttamir,“ að sögn „Rude
Praivo“. Bedmar er sjöumdi að-
aliritstjórinn sem læfcux atf störf-
um eða leysfcur hetfur verið frá
störfum síðam 17. apríL
Þessi nýju marmaskipti eða
hreinsanir sigla í kjöllfar þeirr-
ar ákrvörðuraar fuindar mið-
stjórraax flokksms dagana 29. og
30. maí að hreinsa til á ölium
sviðum til þess að tryggja al-
gert etftirlit fLokíkisinis í stjórtn-
máiiuim, félagsmáium og menn-
ingarmiáluim. Á miðstjórraarfumd-
imum var sex úr hópi kuraraustu
frtamfairasmma flokksin.s vikið
úr hiomum, og Ijóst vax að áikvöxð
un mjðstjórriiarfunidarins vax fyr
irboði erarafþá víðtækaxi hraeiins-
araa.
Bchumil Simon hetfur verið að
sögn Reuifcers einhver dugiletgasti
barátfcurraalður umbötaiste«fniuiran.aT
og befur meitað að afraeita stooð
urauim sírauBti, jafliwel þótt íhalda
meran í flökkraum hafi síflelft söls
að uradix sig æ meixi völld. Hairan
var í hópi flokksleiðtoga þeirra,
sem fliuttir voru til Mostovu etftir
ágústiranrásiina og er iilla þototoað
ur i Kremll, því að haran var einn
af forgöragumönimunum 14. flokks
þiragsins, sem haldið var á laun
í verksmiðjubyggiragu í Praig
skömmu eftir inirarásiraa og síðar
vax lýst ágiilt.
í tilkyniningu forsætisneíndar
var staðfest, að Vasii Bilak
héldi áfram í því starfi að hafa
eftiriit með alþjóðasamigkipfcum
flokksins. Alois Imdra hefux á
hendi eftirlit með ríkisstofnun-
uim og féiagsmáiasamtötoum.
Jozef Lemaxt, fyrrv. forsætisráð-
berra, var falið það starf að
stjórraa efraahagsmálumum. Framti
seto Peme hetfux umsjón með
flokkss! arfinu í iðmaði, sammgönigu
máium og fjarskiptaaraál'um.
Jarolin Hettes var falið að
stjórna stefmurani í landbúraaðar-
máJom.
- POMPIDOU
Framhald af bls. 1
Duclos, en Poher sag“ði á blaða-
manmafundi í dag að hann vildi
koma í veg fyrir eimvígi korram-
únista og gauUista.
Hann réttlætti ákvörðum síma
um að halda átfram með þvi að
halda því fram að Pompidou
væri uppáha ldstframibj óðamdi
Moskvustjórnarinnar. Hann
sagði að Pravda, málgagn sov-
ésika kommúnistafiokksins, væri
greinilega veikt fyrir Pompidou
og sama gilti um franstoa koman
únista, sem hamn gagmrýndi
óbeint, enda virðast þekr hatfa
geirt sigurmöguieika hans að engu
með því að taka ektoi þátt í
kiosningumum. Leiðtogar komm-
únista segja að valið milli
Pompidous og Pöhers jatfngildi
því að velja á milili venjulegrax
pestax og kóieru.
- ÍÞRÖTTIR
Framhald af bls. 26
200 metra baksund:
Guðmuindux Gísfl.ason Á, 2:32,4
Gunmax Kristjánsson Á, 2:43,6
Hafþór B. GiU'ðmuindiss. KR, 2:46,2
100 metra flngsund:
Guðmiuinidur Gíslason Á, 1:04,3
Guramar Kristjánsson Á, 1:10,4
ÖL. Þ. Guiraraliauigss. KR, 1:13,1
KONUR
200 metra fjórsund:
Eve Sigg, Finnlandi, 2:34,9
EHen Iragvadófctir Á, 2:45,8
Sigrún Siggeirsdóttir Á, 2:49,2
100 metra skriðsund:
Bva Srgg, Firamlamdi, 1:05,3
(N orðiurlanid.aimet)
Guðimiurada Guðm.d. Self., 1:08,4
Eileen Iragvadóttir Á, 1:09,6
100 metra flugsund:
Bva Sigg, FinmliamdL 1:13,4
Matflhildur Guðmumdsd. Á, 1:21,6
Sigrún Síggeirsdóttir 1:23,6
50 metra flugsund sveina,
12 ára og yngri:
Jón Hau'ksson SH, 40,7
Haildór Ragnarason, KR, 44,7
Ágúst Skarphéðinsson Æ, 48,4
50 metra bringusund telpna,
12 ára og yngri:
Eíín Guraniarsidóttir Selíf., 47,3
Sigríður Helgad. BreiðaM. 49,8
Guðbjörg Péfcursd. Seilff., 50,4
Járniðnaðarvinna
Viljum ráða járniðnaðarmenn, rafsuðumenn og stál-
húsgagnasmiði.
AÐALFUNDUR
Flugfélags íslands h.f. verður haldinn föstu-
daginn 6. júní 1969 og hefst kl. 14:00 í Átt-
hagasal Hótel Sögu.
DAGSKRÁ:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Ónnur mál.
Aðgöngumiðar að fundinum og atkvæða-
seðlar verða afhentir í aðalskrifstofu félags-
ins í Bændahöllinni milli kl. 13:00 og 17:00.
STJÓRNIN.