Morgunblaðið - 04.06.1969, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIB, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 1&69
19
- SJONARMIÐ
Framhald af bls. 17
málanefndim'ar sjálfar að veru-
legu leyti kippt fótunjum undan
því starfi sem þeim var ætlað
þ.e. að spoma við atvinnuleysi í
landinu.
Það er vissulega mannlegt að
reyna þannig að losna frá mestu
erfiðleikunum, en stórmannlegt
er það ekki og vandséð hvort
þessar nefndir eiga tilverurétt
eftir slíka ákvörðun a.m.k. bera
þær ekki nafn sitt með rentu.
Nú er það svo, að með þeim
miklu byggingaframkvæmdum
sem unnið hefur verið að und-
anfarin ár hefur húsnæðisskort-
ur vemlega minnkað í bili og
réttlætir það því nokkurn sam
drátt á þessu sviði.
Hins ber líka að gæta að
svona mikill samdráttur hlýtur
að hafa í för með sér geysilega
spennu í húsnæðismálum áður
en mjög langt um líður og skapa
þá aftur ástand sem vissulega
er ekki til bóta. Á ég þar við
margskonar óheillaþróun sem of
mikil spenna á vinnumarkaðn-
um skapaði. Það er alkunna að
meðan mest var hér byggt komu
upp margskonar vandamál og ó-
þægindi sem vel er hægt að kom
ast hjá, ef um skipulag væri að
ræða á þessum sviðum. Gildir
það bæði um óeðlilegan
byggingakostnað vegna yfirborg
ana sem vöntun á vinnuafli
Skapaðí og miklar tafir fram-
kvæmda af sömu ástæðu að ekki
sé minnst á lóðabrask og leigu-
okur sem húsnæðisvandræðin
sköpuðu jafnframt.
Þá erum við komin að spurn-
ingunmi um það hvort bygging-
ariðnaðurimn hafi getað annað
þörfinni á mestu veltiárunum.
Að mínum dómi er svarið neit-
andi, en þess ber þó að gæta að
með hverju ári hefur bygging-
ariðnaðurinn í heild getað auk-
ið afköst bæði vegna aukins
mannafla og tækja. Stefnt hefur
verið að því að geta afkastað
þeirri þörf sem reiknað hefur
verið með að væri eðlilegt á-
stand, þessvegna hafa æ fleiri
hafið nám og störf við þennam
iðnað.
Hvað eiga þeir menn að gera
sem gert hafa þessi störf að lífs-
starfi sínru, þegar slíkt hrun á
sér stað sem nú? Það er auðvit-
að ódýr lausn að segja þeim að
fara í aðra vinmu. Eru það eðli-
leg viðbrögð manna sem reynt
hafa að sérhæfa sig til ákveð-
inna starfa. Nei svarið hefur
reyndar þegar orðið alþjóð ljóst.
Nú nýlega héldu yfir sjötíu
húsasmiðir til starfa í Svíþjóð.
Þau störf musnu þó ekki taka
nema sex til átta vikur að því
er sagt er en hvað tekur þá við.
Staðreyndin er að þetta er að-
eins byrjunin. Nú þegar eru um-
ræður hafnar ufh að fleiri iðn-
aðarmenn fari til starfa erlend-
is og sá straumur mun ekki
minnka ef ástandið í þessum efn
um batnar ekki hér heima.
Og hverjar eru líkurnar á að
það batni?
Gengisfellingar sem stórhækka
verð byggingarefnis og minnk-
andi fjármagn húsnæðismála-
stjómar vegna minnkandi vininu
í landinu, en meðal tekjuliða
hennar er launaskattur og sala
sparimerkja sem hefur stór-
minnkað vegna vinn-uskorts
unglinga.
Það er talað um að auka
greiðslur atvinnuleysistrygginga
sjóðs m.a. til skólafólks sem
ekiki fær vinnu í suimar. Það virð
ist jafnvel stundum að vandræðd
þess séu alvarlegri en þeirra
heimilisfeðra sem enga vinnu
hafa a.m.k. er meira um það tal-
að um þessar mundir.
Eru þetta eðlileg viðbrögð?
Var ekki talað um við stofnun
atvinnuleysistryggingasjóðs að
hann skyldi ekki síður notaður
til atvinnuau'kmingar, en
greiðslubóta? Væri ekki vert að
athuga vel hvort ekki mætti
nota þetta fé sem nú er ætlað
skólafólki í atvinnuleysisbætur
til aukningar lána og þar með
atvinmu til byggimga sem svo aft
ur gæti þýtt vinnu fyrir uirmrætt
Skólafólk ásamt öðrum þeim sem
nú að undanförnu hafa orðið að
lifa af slíkum bónbjörgum vegna
úrræðaleysis valdhafa? Það
kæmd kannski sjóðnum líka að
haldi með því að fækka
þeirn sem samkvæmt núverandi
skipulagi munu þurfa að lifa á
slíku næsta vetur, en þá mun
ástandið stórversna frá því sem
var s.l. vetur, nema sérstakar
ráðstafanir, eða stórfelldur út-
flutningur iðnaðarmanna, komi
til.
Það hrun sem nú hefur átt
sér stað í þessum greinum er
ekki aðeins vandamál þeirra
manna sem þessi störf vinna
heldur allrar þjóðarininar.
Lítil þjóð hefur ekki efni á að
missa neitt af sínu fólki til ann-
ara landa heldur er henni lífs-
nauðsyn að nota hverja vimnu-
fúsa hönd til hins ýtrasta. Þetta
virðist þjóðin hafa skilið á und
anfömum árum, en nú er engu
líkara en sá skilningur fari
þverrandi.
Það hefur stundium heyrzt að
þegar þjóðarbúskapurinn eigi I
erfiðleikum, eins og nú er, þá
sé nauðsynlegt að minnka fjár-
festingu sem allra mest, og er
þá gjaman átt við húsbygging-
ar.
Það er vissulega vert að hug-
leiða hversu mikill hluti bygg-
ingakostnaðar er raunveru-
leg fjárfesting frá sjónarmiði
þjóðfélagsins. Því er gjaman
slegið fram að allur sá kostn-
aður sé fjárfesting. Það er rétt
frá sjónarmiði byggjandans. En
kemur það sama út ef það er at-
hugað frá sjónarmiði þjóðfélags
ins í heild.
Auðvitað er hluti kostnaðar-
ins hrein fjárfesting t.d. öll er-
lend byggingarefni þ.e. inn-
kaupsverð. En er flutningskostin
aðurinn fjárfesting, ef flutt er
með innlendum flutningatækjum,
eru innlendu efnin að öllu leyti
fjárfesting, eru vinnulaunin fjár
festing, eru skattar þeirra sem
vinna við þennan iðnað fjárfest
ing, eru tollar af byggingarefni
fjárfesting, frá sjónarmiði þjóð-
félagsins?
Ef hugsað er út í þesisa hluti
kemur í ljós að mjög stór hluti
kostnaðarins er ekki fjárfesting
heldur tilfærsla fjármuna sem er
jú það sem allt viðskiptalíf bygg
ist á.
Það er nauðsynlegt að ráða-
menn og þjóðfélagið í heild geri
sér grein fyrir að byggingariðn-
aðurinn má ekki og þarf ekki að
vera homreka í íslenzku at-
vinnulífi. Til að koma í veg fyr-
ir það þarf að au’ka fé til bygg-
ingariðnaðarins að miklum mum,
það þarf að gera áætlanir um
byggingaþörf á hverjum tíma
með rannsóknum og ekki sízt
stórauka rannsóknir til hag-
kvæmni og lækkunar bygginga-
kostnaðar. Þar á ég við raun-
verulegar rannsóknir á vegum
opinberra aðila t.d. Rannsóknar-
stofnun byggingariðnaðarins eru
ekki tilraunahús einstakra arki-
tekta á kostnað einstaklinga sem
alltof mikið hefuir verið um.
Með aukinmi hagræðingu og
jafnara fjármagni má stórbæta
aðstöðu þessa iðnaðar og jafn-
framt lækka kostnaðinn að vem-
legum mun.
Sérstaklega er nauðsynlegt að
vinnan jafnist meira en nú er
þannig að byggingaraðilar hafi
möguleika á að bæta tækjakost
sinn og auka skipulag fram-
kvæmda. Það er eimmitt for-
senda þess að einhver áran-gur
náist í lækkun byggingarkostn-
aðar í landimu og næst ekíki
nema hægt sé að gera áætlanir
mokkuð fram í tímann sem byggð
ar séu á traustum grundvelli.
Við höfum eignast iðnaðar-
menn sem standa starfsbræðrum
sínum í öðmm löndum fyllilega
á sporði. Við þurfum að skapa
þeim jafna og örugga atvinnu
sem og öðram landsmönnium.
Það er eitt af mannréttindum
hvers eimstaklimgs að hafa
vinnu og þau manmréttindi verð
ur þjóðfélagið að skapa hverj-
um vi-nimufærum manmi. Sé það
ekki hægt þá mun það þjóðfé-
lag sem þetta land byggir ekki
kemba hærurnar sem frjálst og
fullvalda ríki meðal siðmennt-
aðra þjóða.
Berklavörn Reykjavík
heldur aðalfund sinn fimmtudaginn 5. júni kl. 20.30 að
Bræðraborgarstig 9.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
STJÓRNIN.
LÖGTÖK
Að kröfu gjaldheimtustiórans f.h. Gjaldheimtunnar í Reykjavík
og samkvaemt fógetaúrskurði, uppkveðnum 2. þ.m. verða lög-
tök látin fara fram fyrir ógoldnum fyrirframgreiðslum opin-
berra gjalda, samkvæmt gjaldheimtuseðli 1968, sem féllu f
gjalddaga 1. febrúar, 1. marz, 1. apríl, 1. mai og 1. júní 1969.
Gjöldin eru þessi:
Tekjuskattur, eignarskattur, námsbókagjald, kirkjugjald,
kirkjugarðsgjald, slysatryggingagjald atvinnurekenda skv. 40.
gr. alnv trygqingalaga, lífeyristryggingagjald atvinnurekenda
skv. 28. gr. sömu laga, atvinnuleysistryggingagjald, alm. trygg
ingasjóðsgjald, tekjuútsvar, eignarútsvar, aðstöðugjald,
sjúkrasamlagsgjald, iðnlónasjóðsgjald, launaskattur og iðnaðar-
giald.
Lögtök til tryggingar fyrirframgreiðslum framangreindra
gjalda, ásamt dráttarvöxtum og kostnaði, verða hafin að 8 dög-
um liðnum frá birtingu þessarar auglýsingar, verði tilskyldar
greiðslur ekki inntar af hendi innan þess tíma.
Reykjavík, 2. júní 1969.
Borgarfógetaembættið.
ÞETTA GERDIST
í FEBRÚAR
1969
ALÞINGI
Alþingi kemur saman eftir jóla-
leyfi þingmanna (8).
Lagt fram stjórnarfrumvarp um
yfirráðarétt yfir landgrunninu og auð
æfum þess (11).
Stjórnarfrumvarp um mikla hækk-
un á bótum almannatrygginga (12).
Frumvarp um að minkarækt verði
leyfð í Vestmannaeyjum (12).
Fjármálaráðherra upplýsir, að fram
kvæmdir við Vestfjarðaáætlun muni
kosta 210 milljónir kr. (14).
Bætur almannatrygginga hækka um
200 millj. kr. samkv. frumvarpi rík-
isstjórnarinnar (15).
Ríkisstjórnin leysir deilu yfir-
manna á bátaflotanum og útgerðar-
manna með löggjöf (18).
Iðnaðarmálaráðherra upplýsir, að
rannsóknum á perlusteinsvinnslu
verði haldið áfram (20).
Forsætisráðherra gefur skýrslu um
efhahagsmálin (22).
Utanríkisráðherra flytur skýrslu
um utanríkismál (25).
Samgöngumálaráðherra flytur
skýrslu um framkvæmd vegaáætlun-
ar fyrir árið 1968 (28).
VEÐUR OG FÆRÐ
Hlýnandi veður og batnandi færð á
vegum (9).
ís á fjörum við Horn (12).
Sigling erfið fyrir Hom (13).
Hafís lokar siglingaleið við Geir-
ólfsgnúp (14).
Fært norður, en víða hláka á veg-
um (19).
Allmikill hafís út af Hornbjargi
(21).
Mikil hálka á vegum víða um land
(23).
Hvammsfjörður lagður þykkum fs
út fyrir eyjar (26).
ÚTGERÐIN
Bolungarvíkurbátur fær mokafla af
hörpudiski (9).
Mikill afli Patreksfjarðarbáta (9).
Meðalhækkun fiskverðs 8% (14).
Reytingsafli um allt land hjá bát-
um, sem róið hafa (15).
Útflutningsverðmæti sjávarafurða
SH 1300 millj. kr. árið 1968 (15).
Róðrar hafnir eftir verkfall (19).
Sjöstjörnunni í Keflavík veitt út-
flutningsleyfi á fiskflökum og humar
til USA (19).
2500 lestir af saltfiski seldar til
Portúgals (20).
Síldar- og loðnuverð ákveðið (22).
Bátar streyma með fullfermi af
loðnu til lands (22).
Úthaf h.f. safnar fé til kaupa á
verksmiðjutogara (25).
SH segir ,að tap frystihúsanna í
ár muni nema 160 millj. kr. að
óbreyttu markaðsverði (26).
750 lestir af loðnu seldar til Jap-
ans (26).
Fiskafurðir seldar til Sovétríkjanna
fyrir um 530 millj. kr. (25).
Mokafli hjá Hornafjarðarbátum
(28).
FRAMKVÆMDH
Prjónastofa stofnuð á Egilsstöðum
Cl).
Gleriðja, nýtt fyrirtæki 1 Sand-
gerði (2).
Nýr 49 lesta bétur, Hásteinn ÁR
8, kemur til Stokkseyrar (4).
Eimskip vill reka tollvörugeymslur
í Reykjavík og á Akureyri 6).
478 íbúðir í byggingu í Kópavogi
(9).
Nýtt heimavistarhús tekið í notkun
að Varmá í Mosfellssveit (9).
Guðuaflsstöðin í Námaskarði og di-
eselstöðin á Akureyri teknar í notk-
un innan skammi (11).
Vinna við hitaveitu í Árbæjarhverfi
að hefjast (11).
Bv. Gylfi seldur bræðrum í Hafn-
arfirði (14).
Siglfirðingar stofna hlutafélag til
kaupa á nýju skutskipi og frystihúsi
(14).
í ráði að verja 77 millj. kr. til nýrra
hitaveituframkvæmda í Reykjavík
(21).
Netaverksmiðja stofnuð á Eskifirði
(21, 22).
297 háspennulínustaurar reistir
milli Búrfells og Straumsvíkur (26)
Nýjum báti, Helgu Guðmundsdótt-
ur BA, hleypt af stokkunum á Akra-
nesi C28).
MENN OG MÁLEFNI
Launum úthlutað til 94 listamanna
(1).
Halldóri Laxness veitt Sonning-
verðlaunin (2).
Friðrik Ólafsson í 5. sæti á stór-
móti í skák í Beverwijk (4).
Guðmundur Óskar Ólafsson ráðinn
farprestur þjóðkirkjunnar (5).
Stefán Júlíusson, rithöfundur, skip-
aður bókafulltrúi ríkisins (11).
Bankarnir sjá ekki ástæðu til að-
gerða að lokinni rannsókn á skilum
sjávarafurðadeildar SÍS (12).
Erling Aspelund ráðinn hótelstjóri
hjá Loftleiðum (14).
Svanbjöm Frímannsson settur
seðlabankastjóri (15).
Frú Else Aga flytur hér fyrirlestra
um afbrigðileg börn (16).
15 ára drengur strýkur norður yfir
Þorkafjarðaheiði (18).
Vilhjálmur Þór kemur heim eftir
að hafa átt sæti 1 stjórn Alþjóðabank-
ans í 4 ár (18).
Dómsmálaráðherra og frú fara í op-
inbera heimsókn til Kanada (22).
Franska sjónvarpið lætur gera
kvikmynd hér (23).
Ellen Mageröy ver doktorsritgerð
um jurtaskreyti í íslenzkum tréskurði
(23).
Jón Kristinsson skákmeistari Reykja
víkur 1969 (25, 28).
FÉLAGSMÁL.
Leikfélag Skagfirðinga stofnað.
Freysteinn Þorbergsson formaður
(1).
Einar Sæmundsson endurkjörinn
formaður KR (1).
Myntsafnarafélag íslands stofnað
(1).
Fundur forsætisráðherra Norður-
landa haldinn í Stokkhólmi (2).
Ályktun atvinnumálaráðstefnu
Verkalýðsráðs Sjálfstæðisflokksins
(5).
Gunnar Helgason kosinn formaður
V erkalýðsr áðs S j álf stæðisflokksins
(5).
....BSRB hafnar boði um launahækk-
un háskólamenntaðra kennara (5).
Ágreiningur milli Æskulýðsráðs og
og borgarráðs um nafn á nýju æsku-
lýðsheimili (6, 7).
Guðmundur H. Garðarsson endur-
kjörinn formaður VR (7).
Fiskimálaráð á fyrsta fundi sínum
(7).
5368 skráðir atvinnulausir á land-
inu (7).
Nær 30 þátttakendur í fyrsta nám-
skeiðinu í blaðamennsku (8, 11).
Verkalýðsfélög efna til útifundar í
Reykjavík (8).
Fjárhagsáætlun Hafnarfjarðar af-
greidd (9).
Sigurður M. Þorsteinsson endur-
kjörinn formaður Flugbjörgunarsveit
arinnar í Reykjavík (9).
Vélstjóraverkfallið í Þorlákshöfn
dæmt ólögmætt (9).
Hafísráðstefnunni lokið (11, 12).
4,4 millj. kr. greiddar í atvinnu-
leysisbætur í Reykjavík í janúar
(11).
Verkfalli sjómanna, annarra en
yfirmanna, lýkur (13, 14).
Landsprófsnemendur efna til ráð-
stefnu (13, 15, 25).
Nemendur í æðri skólum efna til
kröfugöngu og útifundar um fræðslu-
mál (16).
Menntaskólanemar halda fjölmenn-
an fund um fræðslukerfið (18, 19).
Félag áhugamann um sjávarútvegs-
mál stofnað. Gunnar Friðriksson kos-
inn formaður (18).
Búnaðarþing sett í Reykjavík (18).
Mannfræðingafélag stofnað. Dr.
Jens Pálsson kosinn formaður (18).
Hilmar Guðjónsson endurkjörinn
formaður Múrarafélags Reykjavíkur
(18).
Samstarfsnefnd í orkumálum held-
ur fyrsta fund sinn (20).
Kristinn Helgason kjörinn formaður
Garðyrkjufélags íslands (20).
F.H.K. mótmælir misbeitingu
BSRB á lögboðnum samningsréttl
(21).
Umræður um togaraútgerð í borgar
stjórn Reykjavíkur (21).
Stúdentar efna til kröfufundar
varðandi þátttöku þeirra í rektors-
kjöri (21, 22).
Vinnuveitendur ákveða að greiða
sömu laun og verið hefur frá 1. marz
(21).
Um helmingur félagsmanna segir
skilið við Alþýðubandalagsfélagið á
Akureyri (22).
ASÍ heldur ráðstefnu um kjaramál
(22).
Jón I. Bjarnason endurkjörinn for-
maður Átthagafélags Ingjaldssands
(25).
Samningunum við verkalýðsfélögin
vísað til sáttasemjara (25).
Sundurþykkja með fulltrúum Al-
þýðubandalagsins 1 bæjarstjórn Ak-
ureyrar (26).
Atvinnuleysi minnkandi við lausn
verkfallsins (27).
Pop-messa haldin i Langholtskirkju
(27).
Geysifjölmenndur borgarafundur
um mjólkursölumál (27, 28).
Ágreiningur við BSRB um verðlags
uppbót til sáttasemjara (28).
Pétur Sigurðsson endurkjörinn for-
maður Kaupmannasamtakanna (28).
BÓKMENNTIR OG LISTIR.
ASÍ heldur listaverkasýningu (1).
Ruth Little Magnússon og John
Mitchinson syngja með Sinfóníuhljóm
sveitinni (5).
íslandsklukkan verður sýnd í ts-
lendingabyggðum vestan hafs (12).
„Glataðir snillingar" (De fortapte
spillemænd), eftir William Heinesen
framhaldsleikrit hjá Útvarpinu (12).
Grænlenzk listsýning í Norræna hús
inu (20).
Wodiczko stjórnar Sinfóníuhljóm-
sveitinni (20).
Listasafn tslands sýnir gömul verk
í eigu safnsins (22).