Morgunblaðið - 04.06.1969, Blaðsíða 15

MORGUJSTBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 19&9
15
Blaðamaður Morgunblaðsins, Björn Thors, skrifar frá Biafra:
Oflu, Biafpa, 21. m.aí.
MENNTASKÓLI Shanaham
bisfcups, eða B.S.C. er rétt uf-
ian við borigina Oriu í Oriiu-hér-
aði hér í Biaifra, Mestiur hiiuti
s/kólans heifur verilð tefcinm af
fcaþó'kskjuim eigerudluim. hans og
þar verið komið fyrir æíinga-
stöð fyrir nýlliða í hemium og
eininig hetiforiingj atibóla. Einiu
ékóffiahús'aimnia fengu eigendiuirm-
ir þó að haMa, og er þar mú
imatgjaifasitöð Raiuða fcrosisáins og
Carita®, þ.e. fcaþélislfcu kifkj-
uninair. Stjórniamidi stöðvarinmar
er bróðiir Iignatius, núverandi
igiesitgjaifi minm, oig búum við
eindr hér í sfcóíiafhúsirnu, sem
aðaHde'ga er notað seim mat-
væilageymsíla.
Bróðiir Igniatius og ég sinædd-
nm ,mio.rguniverð smemma í morg
uin, því við átituim að giamiga á
ífunid Onwaitiegbu ofuirsta, yfir-
hiverjair reglur uim það hvern-
ig óg aetti að hegða mér sem
blaðaimiaður þarma inmi í leymd-
ardómum hensfcólLans, og hvorf
ég ti’l dæmts imaetti tafca ljós-
myndir á staðnium. Svairaði
hamin því tM að ég vaeri ailger-
liega frjúils allra mimmia ferða.
„Við höfium víst éfcberf að
fela“, sagði banm, „því Nígería
veit hvar 'slkélinin er“. Vairð mér
efcfcert ve!l við að heyira þetta,
því það er étófcerf þaagiilieg ti'l-
finming að vita sj'állfan sig bú-
andi á svona upplögðu ákot-
mamki fyrir Eipremgj'Ufliulgvélar
Nígeríu.
Varðamdi m.yn'dat/öfcuinia sagði
ofursitimm að hainin vIMi éklkert
banna. Sj'állfur væri hamm bylt-
imgairima'ður og færi eigin göt-
ur. Gæti hamin því sfcilið að ég
sem blaðaimaiðuir viMi efcki
vera háður of strömgu efltirliit.i.
þessium svæðum vSeri sivo herj-
að á 'fiuítninigalieiðirinar, og
tiuims stalðar h/efði sveirtum
Biafra tefcizt að inindfcróa sefu-
l‘ið Nigeríu í boiriguniutm og loka
ölium aðfiutnimigaleiðluín.
„Hivað er aniniars alknienm-
inigsáli'tið í heiiminiuim“, spurði
ofurstinm, „Er það viðtefcim
regla að vaMið eigi aið ráða?“
Ég taMi rniig öfcki .igeta tallað
fyriir hönd dlmenminigsiáiliitsim's í
heiiminjuim, en fulHvissiaði aflunsit
amrn um, að fsdendingar vœru
algjöriega andvígir aillri va.M-
beiltinigu.
„Biafraibúar verða alidrei feúg-
aðir“, sagði ofurs'tinin þá. „Við
enum enigin T ékikósfllóvakía.
Mig tólk það sárt að beyra hvern
ig Tékifcósillóvaffcar íétu bugast.
En þeir murndu ef tll viflll örllög
Unigverjalan'ds og visisiu að úr
vestri var engrar hj álpar að
Onwatiegbu ofursti.
,Biafrabúar verða aldrei kúgaöir"
mannig hersikólans, fclukfcan
átta. Við tomum stumdvístega
til fundarinis, og var ofclkur vís-
að beint heim til ofurstans. Sat
bann þar í Stofu með mofcfcrium
aif foringjum símium, en hætti
viðrteðum við þtá, þegar við
fcomium og leidd'i oklfcur 'titt sæt-
ísl
Við fyrsitu sýn er Onwafiegbu
ofursti mjög svipaður myrndun-
ium arf Oj ukwu (hiersWöfðiingj.a,
þjóðarleiðtaga Biafra. Hianm er
fcátur og hresisil’e.gur máungi, og
einm þelfcfctasti behforinigi Biafra
bers. Hefur hamn miangan fræg-
an sigur unmið, og jafnvett isagt
að homum bafi igleng.ið of vél á
vígvöllunuim og þese vegna ver
ilð settur yfir bersfcófliamru
Ofurétinm sagði það isið í
Biaifra að 'bjóða gestuim hress-
ingu, en því miiður væri ástand
ið þannig í 'land'iniu að efclki
væri um margt, að véilja. Ætti
banin þó pálmaivín að bjóða ofck
ur, ef við viMum gera dkfcur
það að góðu.
Páiimavin var borið á borð,
og reyndiist það l!j úffenig't og
sva'lamdi. Frétti ég sdðar að of-
umstinn er mjög vandMátur á
vínið, og ber attdrei á borð ann-
að en úrvalte pálmaivín. Þar sem
ég hafði aMrei fyrr am.afcfcað
drýfckimin varð hamin fyrsta am-
ræðuéfni ofcfcar, og sagði of-
urstinm að vírnið væri í raium-
imni atðeiin.s safi pállm'atrjlánma.
Væri salfinm hélzt tékimm úr
unigum 'trjám, því þar væri
bamm beztur. Er 'fcrióna trjámma
sfcorin aif og 'fcútur lagður við
'Sárið til að fafca við safamium.
Víniið er mjög rifct af B-víta-
míniuim, og dflt motað eiam hress-
ingariyf í sj'úlkrahúsuim hér.
Eiminig er vínið oft motalð í stað
gers við brauðbafcgtur. Vemju-
tega er vírnið dnulklkiið niýtt, þ.e.
mý-runiniið úr pá'lmatrjámuim, og
gerjum st'öðvuð svo þalð verð’i
eiklki alllit of áfiemgt.
Trúað @æti ég að vínið, sem
við femigum bjá ofurStamiuim hafi
verið svipað að Btyrfclleifca og
völ sterfcur bjór, en éklfci láta
allliir sér ruægja það.
'Þegar við böflðuim Skláiað fyr-
ir Biaifpa spurði ég dflurgtam>n
hvort hanm yiflidi setja méir eim-
Bróðir Ignatius.
Ef hanin frétti að óg hefði ver-
ið a'ð Ij'ósmiynda eiitthvað þar
við beTsfcólliainin, sem hiellzt ekki
miæitti, slfcyMi hamn reyrua að
gl'eyma því.
Það var Onwatiaglbu ofiuriyti,
sem sneri umræðunuim að
Biiafra og heimismláfliunum.
Saigði hamin að vel befði genigið
hjlá Biafraher lundamifairið, og
hðM'i berinin víðáiitumilklllum
l'end'Uim aillllt uimlhiverfis bortgir,
eir Nigeríulher héfði ‘békið. Frá
vænta. Hvað sem öðriu Mður,
miumum við hér í Biafro hal’da
barábtiuinni áfram unz Idkasij-
ur er uninimm oig f ullllt frélsi fleng
ið“.
Tékið var upp l'éttara hjal,
og þagair ég afþalfcfcaði þriðja
tglasið af pálimaví’ni með þeirri
afsöikun, að ég þyrfti alð reyna
að staulast út í bíl bróður
Ignaitius, isiem beið fyrir uitam,
sifcelttiMó ofurstinn. Þótti hon-
um garoan að heyra að vímið
hafði fcomið að tll'ætluðuim not-
um.
Við fcvödduim Onwatlegbu of-
urista að ániægj ullegri heilmsó'fcn
l'dfcinmi, því ékiki var itlími tál
langdvailiar þar. Atti ég ‘að miæt.a
hjá Overaeas Press Semvice í
Owerri fyrir hládégi. Stdfinun
þessi gtarfar á yegum inmamiík-
isrláðuneyt’is’ins og hefur það
vertoefni að anmaisit ertenda
frét'tamenm. Fær ©niginn frébta-
imað'ur dváMarleyfi meima bamm
sé á veiguim OPS, eins og sbofn-
'unin er mefnid í daigllagu tali.
Borgin Owerri er um 40 fcíl’ó-
mietra fyrir sunnian Orllu, og
var í böndium Nígieríulheirs þar
'til fyrir rúmuim þreimur vikum
að dveitum Biafra tólfcst að ná
borginmi eftir átta mlánaða uim-
s'átur. Efti'r 'því sem við miáttg-
uðumst borgina versmaði veg-
urimin og .meira tófc að bera á
vegaéftiirfliti bersinis. Vorum við
stöðvaðir ma'rgsiimnis á leiðinmi
og vopnaðir hermemin kröfðu
cfcfcur er'iinida.
VegU'rimm versnaði éfltir því
sem ofctour miðaði áfraim, því
sprenigj.ugígarnir í miaflbifcimu
höf'ðu verið fyflll'tir alf midld. Á
bláða bóga igat að lttitia húsarúst-
ir, sumdursífcobma húsveggi og
veggí, sem voru eims og frékn-
óttir af fcúliniaigötum. Mörg hús
stamda þó enm í bangimrii, og
þanigað hafa mamgar opimiberar
elfcrifsbciflur verið fluttar, þeirra
á méðal OPS.
Hjá OPS var mér vel tefcið,
en eini'keninilegt þótti þeiim að
ég slfcyldi hafa 'fcomizt itnn í
Lamdið mú, því reymt heflur ver-
ið að faéfcka erienduim blaða-
miöniniuim ’hér meðam éfcki er
umnt 'rið veita þeim sæm'i/légam
'aðbúmað. Það er verfcefni OPS
að áfcveða hvað frétbamenm
sfculli sjá meðan þeir dvélj’ast í
lamdiniu, en iþað varð að sam-
feamulagi alð óg fenigi að ferð-
aist um með bróður Ignatiusi,
heimsæfcja sj'úlkrabúa, fcynma®t
hjáflpars'tarfimiu og dreilfingu
.matvæla fyrstu dagana, en
feoma svo tll Owerri á m/áreu-
dagsmorguin. Verður mér þá
séð fyrir fari og leiðsiöguimamni
tiil vígsböðivianina í suðri.
Bftir viðfcomuna hjá OPS
hél'duim við till dómik'iirkjiufnmar
ag 'fclaudtursfcólams í Owerri,
því bróðir Ignatiius hafði efcki
fcoimið þainigað eftir að borgin
var leyst úr hiaffidi. Dómfcirfcjan
er enm í smíðum, igríðarsitór
fcrosslaiga fcirkja með hivollfþafci
í miðju. í bardöguim um
Owerri slátu vólbyssusfcyttur
Nígeríu uppi í 'kirlkj'Utu.rninium
og torivél'duðu Biafraher mjög
öðknina inn í borgima. Briu út-
veggiir kÍTifcjiunmiar alþafcitir för-
um eftir byssufcúliur, og sama
er að -segja um sfcóilahúsin og
presitabúst.a'ðina. iÞaonna féfck ég
góða slkýrimgu á því hvers
vegna innráiiarher Nígeríu er
j'afiman m'efndur „The Vanda/lls“,
bæði meðatt 'lanidsmianina ag er-
lemdra igesta en efcki 'till diæmis
st j ór niarheriinm.
í sambandi við fclaustiurskól-
ann í Owerri vair milkil bók-
hlaða og einmig premtismiðja
með sæmllegum váliafcodti. Sá
ég hvernig premtvélaimar höfðu
verið eyðilagðar, sumar sprengd
ar upp, aðrair brotnar niður.
Sagði 'bróðir Ignatius að þetta
væri 'étófcert einsdæimi því her-
mön'nuim Níigeríu væri bersýni-
iega mjög Hla við bætour og
afflla menntu'n yfirflleitt. í bók-
hiöðumni Wöfðu h.ermennirnir
tékið bæfcurnar og btorið á
hauiga þar sam fcveilfct var í
þeim. Efcki balfði tekizt að eyði
leggja álliar 'bæltouirnair á þeininan
hátt, svo 'griipið vair til þess
ráðs að rífa þákið af bólfchilöð-
unni til að 'hleypa regninu inn.
Voru inmifædidir prestasltoó'la-
nemar ntú önimuim fcalflnir við að
reyna að bjariga einbverjiu af
bókuraum, en milkil verðlmiæti
hafa farið þarna forigörðuim.
Með ófcfcur í flörinmi ti'l
Owerri var sbanfslbróðir bróður
Ignatiiuis og lllaindi (iþeir eru báð-
ir frá Skotlamdi), bróð'ir Nor-
bert. Er 'hanm á heiimffieið í frí
eftir þriggja ára dvöil hér í
Biaifra. Þar sem hann átti eftir
að ganga frá máfliuim síinum 1
Orfflu oig vera toomimn til fflug-
vallair'ins fcffiuitófcam fimm, varð
viðdv'öllim í Owern étóki llön'g
að þessu aimni.
Við heimifcomuina til Oriu fór
ég að fylgjast með miatargj öf-
um till barna, sem tmenntaisfcóli
Shanabain birifcups aimnaét á
veguim Rauða 'krossini-i Senidi ég
stutta frásötgn af því sem þar
igerðist imeð síðuistu ignein, gat
rétt Skotið því inn álður en bróð
ir Norbent fór, og tófc bróðir-
inn gnein.ma með sér. því pó-it-
samigöng'ur héðam eru enigar.
Nú er kamlð 'fcvölid hér 1
Biafna. Ég sit hór í henbergi
mínu við gluigiganin, og í fjarska
heyrist í hreyflium fl’JU'gvélamna,
seim sveima yfir Ul'i-flluigyeLLi
með viistir til Biaifrabúa. Það
leifcur enigiinin vafi á þvi að þess
ir biirigðafiutniingar hafa forð-
að þjóðinmi fná bunigiurda'uða.
I 'siep'bember og ofctóber í fyma
voru allar aðfiuitningaleiiðir ti!L
Biafra ffiofcaðar og þjóðiin vair að
svelta í hel. Milllijóniir vonu að
dauða fcomnar áður en loift-
fll'U't'niniganniir hófust aif alvöru.
Það rífci'r enm huimgur hér í
Biaifra. A'Ji'ir lan'dsmenm þjást
af suffitarfcvölum. En huinigur-
dauðinm er á undanhalMi, og eru
það loftfJuit'ningaTinir, sem hafa
vaOd'ið því.
Biafra'búar eru svipaðir ís-
irendiniguim að því ffieyti að þeir
telja sjállfa uóg að ýmsiu leyti
atanda niágrömniuim sánuim fram
ar að því er memnintgu snertir,
og álít ég, að þeir hafi ekfci síð-
Ur ástæðu tiil að draiga þá
ályfcbun en við. Sú var tíðin að
Biaifirabúar voru ékíki affilt of
hrifnir af hvita manniinum, og
giJdir ’það raiuniar emn um Breba.
En evrópsifcum igestuim hér í
Biafna er hvarve't'na vél fagn-
að í daig. Þjóðin veit hvaðan
bjorgin 'fcemur. Jafinvell ólfcunn-
ir fcasta á mig toveðj'u á göbum
úti, brosa viinigj'annlJega og
siegja: „Weieoime friend". Oig
bönnin hópast að mér hivar sem
ég ifer til að fá að tafca í hönd
míma.