Morgunblaðið - 04.06.1969, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 1909
Úitgteíandi H.f. Arvafcur, Reykjavóik,
Fxamkvæmdaatj óri Haraldur Sveinsaon.
’RiMjórai* Sigurður Bjamasun frá Yigur.
Matthlas Jdhannesa'en.
Eyj ólfur Konr áð Jónsston.
Ritstjdrnarfulltaúi Þorbjöm Guðtaundsson,
Fréttasitjóri Björn Jóhannssom.
Auglýsingaatjóii Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími ÍO-IOU.
Auglýsingar? Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriiftargjald kr. 150.00 á m'ánuði innanlands.
í lausasiölu kr. 10.00 eintakið.
SÖL UMIÐSTÖÐ HRAÐ
FR YSTIHÚSANNA
Efnahagsbandalagið og forseta-
kosningarnar í Frakklandi
1 íklega gera fæstir íslend-
ingar sér grein fyrir því,
að stærsta atvinnufyrirtæki í
eigu landsmanna nú er dóttur
fyrirtæki Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna í Banda-
ríkjunum, Coldwater Seafood
Corporation. Heildarsala þess
fyrirtækis á sl. ári nam um
2000 milljónum íslenzkra
króna og hafði aukizt um nær
30% frá árinu áður. Hér er
um mikla söluaukningu að
ræða, sem gefur nokkra vís-
bendingu um, hve traustum
fótum starfsemi okkar í
Bandaríkjunum stendur.
Meðan uppbygging sölukerf
isins í Bandaríkjunum stóð
yfir fyrir mörgum árum,
sætti stefna Sölumiðstöðvar-
innar í sölumálum í Banda-
ríkjunum mikilli gagnrýni og
það var átalið að miklum fjár
munum var varið til þess að
koma því á fót. Reynslan hef-
ur fyrir löngu sýnt, að rétt
var að farið og verksmiðjur
SH í Bandaríkjunum hafa átt
verulegan þátt í að verja okk
ur enn frekari áföllum vegna
verðlækkunar á frystum fiski
á Bandaríkjamarkaði. Ástæða
er til að benda á það nú, að
það hefur þurft mikla fram-
sýni, dugnað og djörfung til
þess að marka þessa stefnu í
sölumálum á sínum tíma og
koma henni í framkvæmd.
Við njótum nú afraksturs
þeirrar framsýni.
í ræðu, sem Gunnar Guð-
jónsson, formaður Sölumið-
stöðvarinnar, flutti á aðal-
fundi samtakanna fyrir
skömmu, lagði hann mikla
áherzlu á nauðsyn þess að
bæta gæði hráefnisins og
sagði m.a.: „í sambandi við
aukna og betri nýtingu hrað-
frystihúsanna, hlýtur það að
vera eitt af stærstu verkefn-
um náinnar framtíðar að
bæta alla meðferð fisksins frá
því hann er veiddur og þar
til hann hefur verið unninn
að fullu. Frystihúsamönnum
er Ijóst, að til þess að unnt sé
að mæta kröfum markaðanna
verður að fara sérstaklega vel
með fiskhráefnið og helzt
kassa fiskinn og ísa um borð
í veiðiskipunum, jafnframt
því sem geymslu fisksins í
landi verður að endurbæta
með kældum fiskmóttökum
og að ísframleiðsla í verstöðv-
unum verði að aukast til þess
að hægt sé að sjá veiðiskip-
unum fyrir nægum ís. Slíkar
endurbætur, sem ekki verða
dregnar lengur, kalla á stór-
aukið fé, en reynslan bæði
hér og annars staðar, er sú,
að þess háttar fjárfesting ætti
að gefa mikið í aðra hönd, ef
rétt er til hennar stofnað“.
Undir þessi ummæli Gunn-
ars Guðjónssonar munu marg
ir taka, enda liggur það nú
ljóst fyrir að með bættri með-
ferð hráefnisins er hægt að
auka verulega verðmæti út-
flutningsins, en jafnframt eru
gæði fisksins undirstaða hinn-
ar traustu fótfestu okkar á
erlendum mörkuðum. Er
ánægjulegt hve vaxandi skiln
ingur virðist vera fyrir nauð-
syn á umbótum í þessum efn-
um.
FRÖNSKU
FORSETAKOSN-
INGARNAR
IT'yrri umferð frönsku for-
*■ setakosninganna er nú
lokið. Tvennt vekur masta
athygli við úrslit þeirra. Ann-
ars vegar, að Pompidou hef-
ur hlotið töluvert meira
fylgi en gert var ráð fyrir og
hins vegar að Poher hefur
hlotið allmiklu minna fylgi en
búizt hafði verið við. Fram-
bjóðandi kommúnista hefur
hins vegar haldið fastafylgi
kommúnista, að þvi er virðist.
Úrslitin leiða einnig í ljós
breytingu í frönskum stjórn-
málum er kann að hafa mikla
þýðingu er fram líða stundir.
Eftir forsetakosningarnar
1965 er þeir áttust við de
Gaulle og Mitterand, sem
tókst að sameina vinistri öfl-
in að baki sér, voru margir
þeirrar skoðunar, að tveggja
flokka kerfi væri að skjóta
rótum í Frakklandi og að
miðflokkamir mundu smátt
og smátt líða undir lok eða
a.m.k. veikjast mjög. Að
þessu sinni er það hins vegar
gaullisti og miðflokkamaður,
sem eigast við, en vinstri öfl-
in eru gjörsamlega sundruð
og hafa verið það síðan í upp
þotunum í maímánuði á sl.
ári. Margt bendir því til þess,
að áhrif miðflokkanna séu að
aukast á kostnað vinstri
flokkanna.
Ógjömingur er að segja fyr
ir úrslit síðari umferðarinnar
að hálfum mánuði liðnum.
Stjórnmálafréttaritarar í
París virðast þó flestir þeirr-
ar skoðunar, að Pompidou sé
sigurstranglegri en Poher
eins og nú standa sakír.
Áskorun kommúnistaflokks-
ÞAÐ er fyirat og fremöt
sipuirminigi.n uim Vestur-Bvrópu
sem hieiid, sem dregur atlhygl-
ina að sér utan Fralklklamdis
í samibanidi við forsietalkosn-
inigarmar þar í lamidi. Hielzfcu
fraim/bjóðendiurnir, þeir Ge-
onge Pompiidiou og Alain Polh-
er, siem keppa miumu um for-
sietaembætti'ð í úrslitako.smiimg
umuim 15. jún'í, nik. hafa eimn-
ig fjallað rækilega uim þefcta
mál í 'kiosminigarbará'ttunmii. —
Hver vetrður m'umuirinm á
sfcefmu Fralkklamds, effcir því
1 hvor siigrar í únslitakosmimg-
uimm?
Þessi spurnáng skiptir þeiim
miun meira méila, sökuim þess
að aðiLdiarríkin í Efna-
haigslbamdialagiimu stamda niú
fraimimii fyrir mjög miikilvæg-
i um áfamga í sögu þiess. Efnia-
Ihagfba-ndialaigið vair mótað, áð-
ur en Oharles dle Gaulle fcoim
til valda í Frakfclamdi, en hann
gerði það ljósit tfná upphafi
vadaiferils síns, að harnm
miyndli ek'ki fallast á Rómar-
sammámginm, edms og mákivæm
túlkium á e'fni sammdimgsinB gaf
efini til. Þetlta ieddidi fcifl. marig-
1 vístegra dieilma milili frömskiu
stjórnarinmar umdiiir iforystu
dle Gauilles og Framkivæmdar-
ráðs Efmalhagslbandail'agsins í
Brusisel. A8 lofcum tó'kst die
Gaulle að komia því til leiðar
að þau völd, sem fyrirlhiugað
var, að Fraimlkvæmdaráðið
1 hefði yfir rí'kijium baindialags-
ing á sumum sviðium ólháð
ríkisstjórmum þeirra, voru
fel'ld miðiur. Það var kald-
hæðni örlaganna, að á þamm
hátt mam ihamn 'brott þá hindir
um siem 'á sínum tima var 'til
þess, að Bretar hö'fnuöu þvi
að gamga í Efnalhagsfbandalag-
ið. Engu að síður marikiaðiislt
stefna de Gaulles í málefn-
urn Efnialhagslbamdialagsinis
iframar öðru af þeirri áfcvörð-
uin hairis að neita Bretum uim
inn.gömgu í bamidaliaigið.
Forsetakosningarnar mú í
Frafcfclamái eiga sér stað, er
Evrópumótið í brid/ge fer fram
í Osló 23. júní til 5. júlí n.k.
Þáttbökufrestur er útrummimm og
hefur 21 þjóð tilkynmt þátttöku
í opna flökknum.
Þær eru þesisar: Austurríki,
Belgía, Danimörk, Finnlamd, Frakk
land, Þýzkaland, Bretlamd, Grikk
land, Unigverjaland, ísland ír-
land, Israel, Ítalía, Holland, Nor
egur, Pólland, Portúgal, Spánm,
Svíþjóð, Svísb og Tyrklamd. Af
þessum þjóðum keppir Tyrkland
í fyrsta sinn í Evrópumóti, em
ins til kjósenda sinna um að
þeir sitji heima við síðari um-
ferð kosninganna, er líkleg til
þess að styrkja stöðu Pompi-
dou. Annars virðist sú ful'l-
yrðing margra, að kjósendur
kommúnista vilji heldur
styðja Póher en Pompidou,
vafaisöm. Utanríkisstefna
Efnaihaigsbamdalaigið er að
nálgasit einlhver mikilvægustu
tímamótin í sögu sinnj 1. jan-
úar 1970 á aðlöguinartímalbiii
bandalagsins að vera fullkom
lega lokið, þannig að fjár-
miagn, vininiuafl, vörur og
hvers konar þjónuista eiga að
geta flutzt ólhindrað mdlLi að-
iMarríkjanna sex. En áður em
svo getur orðið, verð'Ur að
ryðja úr vegi mdklum enfið-
ieilkium, sem enm hefur eklki
tekizit að yflirstóga. Þannig
verður að gera stórt átak til
samiræmi n.gar sbefnu nnar í
landlbúnaðarmálum og Frakk-
land fcainm að eiga það á hættu
að mega siæba m.iklum þving-
unium í því skyni að draga
úr þeim risafjáirfaæðum, sem
þar enu veittair til stuðnings
lanábúnaðinum sem upplbæt-
ur og styrkir.
HAGNAÐUR FYRIR
FRANSKAN LANDBÚNAÐ
En eiinmlitt þetta ®æti orð-
ið til þess að sætta Frakka
að talaverðu leyti við inm-
igöngu Bretland.s í Efinalh.ags-
ba.ndaiaigið, þvlí að á þiessu
sviöi kynnu þeir að hagnaisit
mest á bennd. Megiinvaindamiál
ið í lamdlbúnaðii ban.áalagsins,
er o'fframtleiðslam, sem fer
stöðiugt vaxanái og það er orð
in knýjanái nauðsym að finna
nýja mairkaði fyrir hana. Hér
gæti Bretland hjálpað miikið
itá'l. Þar væri feiknarlegur
markaður fyrír faendli, er
gleypt gæti smjör-, osta- og
kijöt'fjiöllin., sem hækka sitöð-
ugt.
Að sj'álfsögðu myndu um-
fanigsmiklar og flófcnar samin
ingaviðræður verð'a að fiara
fram áðiur, sem sanmilaga
faefðu það í för mieð sér, að
Bretlanid yrðli að tafcmarka
inn'flutn.ing á liand/búmaðar-
vörum frá helztu viðstkipta-
iöndum sínum á því sviði til
þesisa eims og Ástralíu og
Nýja Sjálandii.
Sigurvegarinm í florsetakiosn
iniguinum, hvor.t sem það verð-
Umgverjaland keppir nú í fyrsta
sinin eftir síðari Heimsstyrjöldina
í kvenmaflokiki keppa 16 þjóð
ir þ.e af fyrrnefndum þjóðum
senda Austurríki, ísland, Portu-
.gal, Ungverjaland og Tyrklamd
ékki sveitir til kepprni í kvenma-
flokki.
Vitað er um skipan nokkurra
sveita í opna flokknum:
Holland: Slavenburg, Kreyne,
van Heusden, Kokkes, Bockhorist
og Vissiniga.
Danmörk Bogh-Sörensen, Mari
gaullista hefur að mörgu leyti
fallið kommúnistum vel í geð
og því ekki ólíklegt að ein-
hverjir þeirra geti hugsað sér
að kjósa Pompidou.
Hver sem úrslitin verða er
ljóst, að breytinga má vænta
á stefnu Frakka í innamlands-
og utanríkismálum. Báðir
ur Pom.pidou eða Pofaer, verð
ut að glrma við þetta vanda-
mál og gera Sitt til þess að
leysa það. En það má telja
nær Víst, að í þesisu tilliti
verði miunurdinm á stefinu
Pompiidlous og Pohers miim.ni
en gjarinan hefði verið álitið.
Megimkjiami sfcefiniu Pompi-
dous iga.gnvart Evrópu er að 1
haMa áfram að eifla samsitarf i
Evrópiuríkjanna og það vateti
mi'kla eftirbekt, á meðan hamm
var fbrsætisráðfaerra, að hainm
.gierði Franooiis Ortoli (núver-
amdi fjármálaráðfaerra) að
ná'ðu.neytisstj óra í forsætis-
ráðuneytinu. Ortoli haíðli áð-
ur ifyrst og firemst áunmið sér
orðsit'ír fyrir störf sín hjá
Efnahaigslbaindalaginiu í Brúss-
el og var því dkipuin hans í
emlbætti ráðumeytissitjóra í
florsæti'Siráðuneytinu eimmlitt
talin sýna sfbuðnáing við aukið
samstarf á meðal ríklja Vest-
ur-Evrópu. En samt sem áðúr
miá telja víst, að Pompidiou
viljii framar öðru faafa svig-
rúm í þessu titlliti og hann
faeflur forðazt að binda hend-
uir síniar að nieinu marlkii, að
því er var.ðar inmgönigu Breta
í Efmafaa.gstbamdaliatgið.
Alan Polher hdfur yerið
mikliu nákvæmari i yfirlýsim.g
um sfaum yarðandi Evrópu
Og Bfnaihiagsibaindiala'gið. Hann
er einn alf læriisveinum Jeam
Monets, sem telj a má í hópi
frumfcvöðla bugmynda'riin.mair
um Efnalha.gsband'alaigið í
Fnatoklandi. 1 kosmimgaibar-
áttu sóinni nú hefur Poher laigt
mjög ríka áhierzlu á nauð-
syn þess, að saimstarf
Evrópuríkjanina verð eflt og í
er það eitt m/eg!inaitr.iðið í /
þeirri stefnuisferá, sem han.n 1
bar fram fyrir florsetalkosn- i
imgarnar, en þessii isitefnuskrá
er í 12 libuim. Þar Ihefur POher
einnóg hvatt aimdregið til inn-
göngu Breta í Efinalhags-
ba.ndaliagið og verið þar mi'kiu
Skorinorðari en Popidlou.
Frá aðalstöðvum EBE í
Briissel.
enlhof, Möller, Nielsen, Pedersen
og Treide.
Finnland: Arle, Ruinebeng, SuL
in .Syrjala og Swanljung.
Noregur: Hoie, Jensem, Kopp-
ang, Lansen, Strom og Narmas
Bretland: Coyle, Goldberg, Le
ökie, Silverstone, Rodriigne og
Tarío
Svíþjóð: Hall, Norback, Holm-
gren, Axelson.( 2 spilarar hafa
enm ekki verið valdir)
Belgía: Fauconmier, Depaye,
Polak, Bubin, Silberwasser og
Lambrechte
írland: Deery, McNeill, Pigot,
McHale, Seligmam oig Fitzgerald.
frambjóðendur hafa þegar
gefið til kynna, að þeir vilji
taka upp breytta stefnu á
ýmsum sviðum og má t.d. bú-
ast við að töluverð hreyfing
komist á samstarf Evrópu-
ríkja að kosningunuim lokn-
um.
- BRIDGE -