Morgunblaðið - 01.08.1969, Blaðsíða 16

16
MOHOUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 1. ÁGÚST 1969
Últgiefandi H.f. Arvalcuí, ReykJarvSk.
Fxiamkvæmdaistj óri Haraldur Sveixisaon.
ittistjóraí Sigurður Bjamiason frá Vlgur.
Matth’Ias Johanness'en.
Byjólfur Konráð Jónsson.
Ritstj ómarfuBtrúi Þorbjðm GuStaundsson,
Fréttaistjórf Bjfim Jóhannsson!.
ATiglýsinígastj'óxd Arm' öaróar Krisitin'ssoin.
Eitstjóxn og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-103.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Aisikriftargjald kr. 150.00 á miánuði imianilands.
í lausaSiölM ikr. 10.00 eintakið.
STÓRFRAMKVÆMDIR
REYKJA VÍKURROR GAR
Undanfarin ár hefur stór-
hugur ríkt í framkvæmd-
um Reykjavíkurborgar. Um-
bylting hefur orðið á mörg-
um sviðum. Borgarhverfi
hafa tekið á sig nýjan og feg-
urri svip og þjónusta við
borgarbúa hefur verið aukin
eins og fjármagn og geta
leyfir. í daglegri önn hættir
mönnum til að gleyma hvílíkt
stórvirki ýmis þjónustufyrir-
tæki borgarinnar eru, telja
þau sjálfsagða staðreynd, sem
ekki þurfi að beina huganum
að. Gunnar Helgason, borgar-
fulltrúi, ritai' grein í Morg-
unblaðið í gær um þrjár stofn
anir borgarinnar, sem nú á
tímum eru taldar sjálfsagðar
en hafa allar verðir byggðar
upp síðustu áratugi. Þær eru
Rafmagnsveitan, Hitaveitan
og Vatnsveitan.
Ör vöxtur borgarinnar síð-
ustu ár og útþensla hennar
hefur krafizt aukinna fram-
kvæmda þessara þriggja fyr-
irtækja. Kostnaður við þær
eykst og, eftir því sem borg-
in teygir sig yfir stærra
svæði, þar eð lagnir og ann-
að verða yfirgripsimeiri. Um
fjárhagshlið framkvæmda
borgarinnar segir svo í fyrr-
nefndri grein:
„Ljóst er þó, að ýmsar
framkvæmdir til almennings
heilla hafa dregizt meira en
æskilegt hefði verið og margt
er enn ógert, sem þyrfti að
hrinda í framkvæmd, en
skort hefur fjármagn til.
Þegar við borgaramir ger-
um kröfu til borgaryfirvalda,
að þau láti gera þetta og hitt,
þá emm við um leið að gera
kröfu til sjálfra okkar því að
við greiðum framkvæmdirn-
ar með þeim sköttum og
skyldum, sem á okkur eru
lagðar“.
Hinir erfiðu tímar, sem
gengið hafa yfir bjargræðis-
vegi þjóðarinnar undanfarin
tvö ár, hafa að sjálfsögðu
haft áhrif á rekstrarafkomu
borgarfyrirtækjanna. Það
liggur í augum uppi, að
kostnaðaráætlanir fyrirtækja,
sem velta hundmðum millj-
ócna króna á ári og em háð
erlendum framkvæmdalán-
um, hljóta að raskast við verð
sveiflur innan lands og utan.
Framkvæmdir Hitaveitunn-
ar hafa verið mjög umfangs-
miklar. Endumýjun hefur
farið fram á hitalögnum í
gamla bænum, nýjar kyndi-
stöðvar og hitavatnsgeymar
hafa verið reist til að koma
í veg fyrir skort á heitu vatni.
Nú er unnið af fullum krafti
við að leggja hitaveitu í Ár-
bæjar- og Breiðholtshverfi og
ljúka framkvæmdum í Foss-
vogi. En þessar framkvæmd-
ir em taldar munu kosta rúm-
ar 200 milljónir króna. Er
þetta aðeins eitt dæmið um
hinar miklu framkvæmdir
borgarinnar, sem miða að því
að gera öllum borgarbúum
jafnt undir höfði hvað þjón-
ustu varðar. Þessar fram-
kvæmdir em auk þess mikils
verður þáttur í viðleitni borg
aryfirvalda til að tryggja
næga atvinnu á höfuðborgar-
svæðinu.
ÍSLENZK
VERKÞEKKING
Stórframkvæmdir síðustu
ára hér á landi hafa kraf-
izt víðtækrar verk- og tækni-
fræðikunnáttu. Opinberir að-
ilar, sem að þeim hafa staðið,
hafa verið gagnrýndir fyrir
það, að leita út fyrir land-
steinana til lausnar þeim
vandamálum, sem þar er við
að glíma. Hefur þessa gætt
m.a. við vegaframkvæmdir,
stórvirkjunina við Búrfell og
gerð álbræðslunnar. Orsökin
fyrir' því, að ekki hefur verið
notazt við þekkingu íslend-
inga við framkvæmdimar, er
fyrst og fremst sú, að hér á
landi hafa ekki verið nægi-
lega mannmörg og öflug
'verk- og tæknifræðifyrirtæki
til að sinna þeim. Enginn hef-
ur efazt um getu og þekkingu
íslenzkra sérfræðinga á þess-
um sviðum.
íslenzkir verk- og tækni-
fræðingar hafa komið auga á
þá hættu, sem felst í því, að
þeir dreifi um of starfskröft-
um sínum. 24 þeirra hafa nú
stofnað samtök, sem eiga að
vera það öflug að mannafla,
þekkingu og reynslu, að þau
geti tekið að sér tæknilega
undirbúningsvinnu stórfram-
kvæmda hér á landi. Samtök-
in hyggjast einnig leita fyr-
ir sér um verkefni á erlend-
um vettvangi.
Augljóst er, að íslenzkir að-
ilar hafa yfirburði fram yfir
erlenda, þegar unnið er að
verkefnum, sem krefjast
þekkingar á okkar staðhátt-
um. Sérþekking þeirra á
jarðhitamálum mim styrkja
aðstöðu þeirra og gera þeim
kleift að ráðast í stórverkefni
erlendis.
Kosvgin forsætisráðherra ásamt leiðtogum frjálsra demókrata ( tii hægri) í Moskvu fyrir
skömmu.
Þiðnar milli Moskvu og Bonn
Eftir Leslie Colitt
ALLT frá því að Nilkita Krús
jeff kom heiminum og sínum
eigin flok'ki á óvart árið 1964
með yfirlýsingu um ,að hann
hygðist heimisaökja Bonn,
hefur Sovétstjórnin ekiki vilj-
að láta sambúðina við Vestiur-
Þýzikaland batna um of. Úr
heiimsókninni fyrirhuguðu
1964 varð að sjálfsögðu aldrei
neitt og sú skoðun er útbreidd
í A-Evrópu, að það eitt að
nefna heimsóknina á nafn
hafi hjálpað til þests, að Krús
jeff var velt af stóli stuttu
síðar.
Vegna þess hve Sovétstjóm
in var reiðubúin til þess að
láta fara fram viðræður við
stjórnina í Bonn og koma á
þann hátt í veg fyrir hei’ftar-
lega Berlínardeilu, er forseta
kosningar í Vestur-Þýzika-
landi fóru fram í Vestur-Ber-
lín, voru þær vonir látnar í
ljós af hálfiu vesturþýzku
stjórnarinnar, að viðræðurn-
ar yrðu víðtaekari Síðar og
látnar ná til þesis, hvort unnt
yrði að komast að samkomu-
lagi um að báðir aðilar lýstu
því yfir að þeir myndu hafna
valdbeitingu.
í kjölfar þessa hafa viðræð
ur farið fram milli sovézkra
sendistarfsimanna í Bonn og
embættisimanna í vesturþýzlka
utam-íkisráðuneytinu. Þessar
viðræður fengu dkyndilega
uppörvun, er Andrei Gnomy-
ko, utanríkisráðherra Sovét-
rikjanna sagði í ræðu, sem
hann flutti fyrir æðsta ráði
Sovétrílkjanna fyrir slkömimu,
að ef Vesitur-Þýzikaland tæki
upp friðsatmlega stefnu, þair á
meðal saimstarf við Moskvu,
þá myndu Sovétmenn vera
reiðubúnir „til þess að skipt-
aist á sikoðunuim við Saimbands
lýðveldið um yfirlýsingu um
höfnun valdbeitingar . . . . “
Það sem vakti enn firekari
vonir var, að Gromyko gældi
við þá hugmynd, að Sovét-
stjórnin myndi einnig hafa
áhuga á viðræðum um „önn-
iiir imólofni VQrSon/li CQim.
skipti SovétrJkjanna og Vest
ur-Þýzikalands og viðeigandi
tengsl.“
Það sem hann átti við, kom
að nöklkru í ljós, er Walter
Scheel, leiðtoga Frjálea
demókratafloklksins, FDP,
stjórnarandstöðufloiklksins á
þingi í Vestur-Þýzkalandi,
var boðið til Mosikvu. Sama
dag og ráðgert var, að Sdheel
dkyldi eiga viðræður við Alex
ej Kosygin forsætisráðlherra,
var vestur-þýzki sendiherr-
ann, Helmut Allart, skyndi-
lega boðaður til Ktreml á fund
Kosygins í fyrsta stinn, frá því
að hann varð sendiherra fyrir
meira en einu ári.
Málefni þau, sem viðræð-
urnar snerust um, náðu m.a.
til samningsins um bann við
dreitfingu kjarnorkuvopna,
sem Vestur-Þýzkaland hefur
ekki undirritað enn og um
yfirlýsingu um höfnun vald-
beitingar. Þá var ennfremuir
rætt um þá vænlegu samn-
ingaviðræður, sem fram hafa
farið ó mill'i Vestur-Þýzka-
lands og Sovétrífcjanna um
viðsikiptasamninga, þar sem
gert er ráð fyrir, að leiðsla
fyrir jarðgas verði framlengd
frá Sovétrikjunum inin í
Vestur-Þýzlkaland í dkiptum
fyrir rör til Sovétrikjanna fyr
ir jarðgasleiðslur.
Soheel skýrði svo frá eftir
tveggja klulkkustunda fund
sinn með Kosygin forsætis-
ráðherra, að hann væri sann
færður um, að Sovétríkin
vildu bætt samisikipti við
Vestur-Þýzkaland. Hann
benti ó, að Kosygin hefði lagt
áherzlu á ráðstefnu um ör-
yggismál Evrópu en elkfci kraf
izt þess, að Vestur-Þýzkaland
viðurfcenndi Austur-Þýzka-
land sem dkilyrði fyrir þátt
töku í ráðstefnunm. Þá hefði
Kosygin ennfremur dkýrt frá
því, að efckert væri því til
fyrirstöðu, að Bandaríikin
tækju þótt í slíkri ráðstefnu.
Heima í Bonn þóttist Kies-
inger kanzlari sjá fyrir erfið-
leifca. Enda þótt stefna stjórn
arinnar gagnvairt rílkjum Aust
iir.TTxrrnnii itjcnm imi^Q á arí

sáttum, hafi aldrei skorinort
útilokað Sovétrílkin, þá fara
almennar þingkosningar fram
á þessu ári og kanzlarinn tel-
ur, að hann verði að taka til
lit til þeirra, sem refcnir
voru burt af fyrri landsvæð-
um ÞýZkalands eða glata at-
kvæðum þeirra ella — senni
lega til nýnazistaflofcksins,
NPD — í kosningunum, sem
firam fara í september.
Vísaði kanzlarinn viðræð-
um Seheels og Kosygins á
bug sem tilraun af hálfu Sov-
étríkjanna til þess að hafa
áhrif á vestur-þýZku kosn-
ingarnar og sneri sér síðan i
að öðru óþægilegu vandamáli.
Sá orðrómur hafði nefni-
lega komizt á kreik í Bonn,
að Helmut Schmidt, for-
tnanni þingflolklks jafnaðar-
manna, SPD, í sambandsþing
inu hefði einnig verið boðið
til Mosfcvu. Þetta gat arðið
undanfari virkilegs þrætuepl-
is í kosningabaráttunni, þar
sem stefnu Willy Brandts ut-
anríkisráðherra, kanzlaraefn-
is jafnaðarmanna gagnvart
Austur-Evrópurílkjunum yrði
att gegn stefnu Kristilega
demókrataflokfcsins, C'DU,
flokks Kiesingers kanzlara,
en þessi floklkur hefur jafnan
verið mjög andsnúinn Sovét-
rífcjunum.
Á liðnum árum hafa áróð-
uirshrinur Sovétríkjanna gegn
Vesbur-Þýzkalandi nær alltaf
náð hámarki rétt fyrir þing-
kosningar. í hvert sinn hafa
þær orðið til þess að hjálpa
CDU til sigurs vegna rótgró-
ins ótta Vestur-Þjóðverja
gagnvairt fyrirætlunum Sovét
rí'kjanna varðandi land
þeirra. Hvort þesisi nýja
stéfna Sovétríkjanna, en þess
sjást merfci, að hún sé byggð
á breyttum hagsmunum Sov-
étrfkjanna, mun hjálpa SPD
til sigurs, er vafaisöm spurn-
ing. Það hefur lengi háð
SPD, að flökfkurinn hefur
efcki megnað að gefa kjósend-
um kosit á dkýru stefnuvali,
og kjósendur sem lifa við
mikla velimegun, láta utanrík-
iamálefni vart hafa mikil
álVirif á 'i T^I fir'vu aínn nlll