Morgunblaðið - 21.02.1970, Blaðsíða 12

J2 MORGUNBLAÐIÐ, LAU‘GARDAGUR 21. FBBRÚAR 1070
Ólafur Bjarnason, bóndi, Brautarholti
Minningarorð
Ólafur Bjarnason hreppstjóri
Brautarholti andaðist 13. þessa
mánaðar. Hann var fluttur
skyndilega að heiman á sjúkra-
hús hér í Rvík, og lézt þar eftir
rúman sólarhring. Ólafur mun
hstfa verið búinn að kenna
hjartasjúkdóms fyrir nokkru, og
hefur því ekki verið heill heilsu
síðustu árin. Gekk Ólafur þó að
störfum sínum fram til þessa, og
mætti á fundum eins og venja
hans var áður, svo þetta skyndi
lega fráfall kom nokkuð óvænt.
Ólafur var fæddur 19. sept.
1891 í Steinnesi, Austur-Húna-
vatnssýslu, sonur séra Bjarna
Pálssoniar prófaists og komiu hams
Ingibjargar Guðmundsdóttur.
Ólafur ólst upp hjá foreldruim
sínum í Steinnesi og var þriðji
elztur sysitikina simma 11. Hann
var búfræðingur frá Hólaskóla,
en fór að því loknu í verklegt
búfræðinám til Danmerkur.
Ólafur byrjaði búskap 1918 á
Akri í Torfulækjarhreppi og bjó
þar til 1923 að hamm fluittist að
Brautarholti í Kjalarneshreppi.
Keypti jörðina og hefur búið
þar síðan.
2 árum síðar eða 30. maí 1925
kvæmtist Ólafur Ásitu Ólafsdótt-
ur prófasrtis í Hjarðarholti, Döl-
um. Eignuðust þau fimm böm
fjóra syni og eina dóttur. Elzta
son sinn Bjarna misstu þau upp
kominn 21 árs. Dóttir þeirra
Ingibjörg er stúdent og hjúkr-
unarkona. Hún er gift í Rvík
í DAG verður til grafar borinn
einn af þekktustu og vinsælustu
héraðshöfðingjum í landi voru.
Er það Ólafur Bjarnason hrepp
stjóri í Brautarholti á Kjalar-
nesi, er andaðist á Landsspítal-
anum þann 13. þessa mánaðar.
Fæddur var hann á heimili
foreldra sinna á prestssetrinu
Steinnesi í Húnaþingi 19. sept-
ember 1891. Foreldrar hans
voru hin merku hjón Bjarni
Pálsson prófastur í Steinnesi og
kona hans Ingibjörg Guðmunds-
dóttir. Hann ólst upp hjá for-
eldrum sínum í fjölmennum syst-
kinahópi. Fór svo í Hólaskóla
og stundaði þar tveggja vetra
nám frá hausti 1910 til vors 1912.
Fékk hann mikið álit og vin-
sældir innan skólans og hefði
áreiðanlega fengið háa einkunn á
burtfararprófi ef það hefði verið
háð. En þá var ekkert próf á
Hólum. Á árinu 1916—1917 fór
hann til Danmerkur og stund-
aði þar verklegt nám. Hann
byrjaði búskap á Akri í Þingi
1918 og bjó þar til vors 1923,
en það ár keypti hann höfuð-
bólið Brautarholt á Kjalarnesi
og hóf þar búskap. Bjó svo þar
alltaf síðan við mikla rausn og
höfðingsskap.
Hann kvæntist 20. maí 1925
eftirlifandi konu sinni Ástu Ól-
afsdóttur prófasts í Hjarðarholti
í Dölum Ólafssonar. Er það
ágæt kona, fögur og greind og
hefir reynst mikill skörungur
sem húsmóðir á Brautarholti.
Ólafur byrjaði strax á opin-
berum störfum meðan hann var
bóndi á Akri. Var í skólanefnd
og skattanefnd Torfalækjar-
hrepps, og deildarstjóri og full-
trúi í Kaupfélagi Húnvetninga
nokkur ár, þar til hann fluttist
burt.
Eftir að suður kom, var hann
fljótt valinn til opinberra starfa
og hafði alltaf mikið traust. Þessi
voru hans helstu störf utan
heimilis. f hreppsnefnd Kjalar-
nesshrepps 1925—58, þar af odd
viti I 12 ár. Sýslunefndarmaður
Gunnari Sigurðssyni verkfr.
Sonur þeirra Ólafur lyflæknir,
giftur sænskri konu Ingu Mari-
anne. Synirnir Páll og Jón báð-
ir bændur í Brautarholti síðan
1954. Báðir kvæmtir, Páll Sigríðd
Jónsdófctiur og Jóm Aiufði Kriist-
insdóttur. Páll búfræðingur frá
Hvanneyri og Jón, sem er yngst-
ur þeirra systkina er stúdent.
Strax og Ólafur kom að Braut
arholti, rak hann þar umsvifa
mikiinin búsikiap, siem þá var miklu
stærri em almjeonrt: glerðfot hjá
bændum á þeim árum, enda jörð
in bæði góð og burðamikil. En
þá var margt erfiðara á þeim
árum, einkum í samgöngum, og
ræktunarmálum. Allar afurðir
bæmdia af vesturhluta Kjalar-
neshrepps varð þá að flytja sjó
leiðánia, sepi var dýrt, erfitt og
áhætfcusamt. Þá var erngdmn akveg
ur kominn um Kjalarneshrepp.
En þá flestir bændur farnir að
flytja mjólk til Rvík. Það varð
því branmiamdi álhiuigamál allra
Kjalarnesinga að lagður yrði ak
vegur um hreppinn svo hægt
væri að leggja niður daglega
flutnimigia á sjó. Nýi bóndinm í
Brautarholti, Ólafur Bjarnason,
tók fljóitt virkam þófct í framfara-
og áhugamálum bænda í hreppn
um um samgöngu- og ræktunar-
mál, sem hvort tveggja skorti.
Einikium var það vetgleysi'ð sem
stóð þeim báðum sveitum Kjal-
amesihreppi og Kjós fyrir þrif-
um. Þá urðu bæði sveitar- og
frá 1925. Hreppstjóri frá 1932. í
fasteignamatsnefnd Kjósarsýslu
tvö kjörtímabil. Formaður sömu
nefndar frá 1962. Endurskoð-
andi Mjólkurfélags Reykjavík-
ur nokkur ár. f stjórn sama fé-
lags nær 30 ár og formaður
stjórnarinnar síðustu árin. f
stjóm Mjólkursamsölunnar frá
1942. Fulltrúi á Búnaðarþingi
nokkur ár. í stjórn Búnaðarfé-
lags Kjalarness lengi og einnig
í stjórn Búnaðarsambands Kjal-
arnesþings. í skólanefnd Kjalar-
ness 1925—62. í sóknarnefnd
alla tíð frá 1923.
Einn af stofnendum „Lands-
sambands bænda" og formaður
þess. f Búnaðarráði á meðan það
starfaði. Fulltrúi Kjósarsýslu á
fundum Stéttarsambands bænda.
Allt þetta sýnir, að þessi látni
vinur vor hafði óvenjulega mik-
ið almanna traust. Var hann líka
mjög vel greindur og menntað-
ur í bezta lagi. Hann var gæt-
inn og forsjáll í öllu félagslífi,
enda frábærlega vinsæll.
Á jörð sinni gerði hann stór-
felldar umbætur, svo þar er nú
eitt hið glæsilegasta höfuðból á
landi voru. íbúðarhús, penings-
hús, hlöður og ræktarlönd í svo
glæsilegu ástandi, að fágætt er.
Sýnir það sem annað, að hér var
það mikill skörungur og fram-
faramaður, sem þarna stjórnaði
á 46 ára tímabili. Hann naut
þess líka, að eiga ágæta konu
og þróttmikil og vel gefin börn.
Ólafur í Brautarholti var
mjög myndarlegur maður, hár
og þrekinn og svaraði sér vel.
Vakti hann því verulega athygli
hvar sem hann sást í fjölmenni.
Þau Brautarholtshjón eignuð-
ust fimm börn, fjóra sonu og
einia dófcfcur. Elzfci sonurinm
Bjarni dó ungur, en hin syst-
kinin eru á lífi og öll mjög
mannvænlegt og vel gefið fólk,
svo sem ættir standa til. Þau
eru: Ingibjörg hjúkrunarkona,
Ólafur læknir, og Páll og Jón,
sem báðir eru bændur í Braut-
arholti og hafa stundað búskap-
sýslusjóðir að leggja fram mik-
ið fé á móti ríkissjóði til slíkrar
vegasamgangna innan sveitar.
Munaði þá um hvern sterkan
athafnamann sem lagði hönd á
plóginn til að hrinda slíkum
málum fram. Það urðu líka
heillarík þáttaskil í afkomu
bænda í Kjalarneshreppi, sem
jiafnhliða ýtti á og örvaðd til
meiri framfara í ræktun og bygg
ingum, að vegurinn kom á til-
tölulegia fáum árum í giegmium
hreppinn og nágrannasveitina.
í þessium máluim sveituirugia sirnmia
og héraðs, tók ólafur strax virk
an þáfct og hverjuim umibóta- og
fraimfaraimálum sem srtyrkit gætu
og auikið afkoomi bænidianna. Emda
vann Ólafur að málefnum bænda
stéttariminiar út á við og lamdbún-
aðarmálum yfirleitt öll húskapar
inn þar að undanförnu, ásamt
föður sínum.
Á hinu mikla höfuðbóli
Brautarholti hefir alltaf ver-
ið mikil gestrisni, hjá þeim
yndælu hjónum Ástu og Ólafi.
Veitingar allar mjög rausnarleg
ar og fullkomnar, og alúð
og glaðværð eins og bezt er
hægt að kjósa. Þar hefir því oft
verið glatt á hjalla, því margir
vinir lögðu þangað leið sína.
Ég sem þessar línur rita
kynntist Ólafi all verulega þeg-
ar hann var bóndi á Akri. Fékk
ég þá strax glögg kynni af því
hve mikill snillingur hann var
í allri samvinnu. Hann var hrein
skilinn og víðsýnn drengskapar-
maður, sem öllum vildi vel, og
sem ég fann fljótt, að óhætt var
að treysta á hverju sem gekk.
Tókst þá strax okkar á milli
einlæg vinátta og á þeim langa
tíma sem síðan er liðinn hefir
aldrei borið þar skugga á.
Hann var maður sem var sér-
lega ánægjulegt að hafa vináttu
samband við. Á allri okkar ævi
hafa leiðirnar nokkuð oft legið
saman og alltaf til ánægju. Mér
er það og ljóst, að það er mik-
ið þakkarefni og hamingju-
mál að hafa átt þess kost að
njóta vináttu hans, og fá tæki-
færi til að hafa samvinnu við
hann.
Nú þegar þessi minn ágæti
vinur er horfinn yfir tjaldið
mikla, þá votta ég konu hans og
börnum og öllu nánasta skyldu
liði einlæga samúð og hluttekn-
ingu í þeirra sorg út af hinum
mikla missi. En ég veit, að þau
öll leita þeirrar huggunar, sem
eðlileg er, að hinn látni vinur
var sannur heiðursmaður og
hafði svo heilbrigðar skoðanir á
Drottni allsherjar og heilagri
þrenningu, að enginn vafi get-
ur á því verið, að hann á góðu
að mæta á landi lifenda.
Blessaðar séu minningarnar
um hann.
Jón Pálmason.
ár sín í Brautarholti, og raun-
ar til síðustu stundar, þó sum
þeirra hiafi hiamin iosiað sig við.
Eins og áður segir rak ólafur
stórt kúabú og mjólkursölu dag
lega til Reykjavíkur. Hann varð
því strax félagsmaður Mjólkur-
félags Reykjavíkur sem þá var
búið að stofna fyrir nokkrum
árum, sem sá fyrst og fremst
um sölu, vinnslu og dreifingu
mjólkur í Rvík fyrir bændur á
félagssvæðinu, sem voru þá ná
grannasýslumar 2 við Rvík.
Auk mjólkursölu, var M.R. þeg-
ar farið að hafa fóðurvörur og
fleira fyrir bændur á félags-
svæðinu. ólafur varð brátt
trúnaðarmaður deildar sinnar
Kjalarneshr. og hefir síðan í
ÍSLBNZK bændastétt hefur jafn
an átt á að slkipa mönnum, seim
salkir dugnaðar, frannsýni og
glæsiimennslku, hafa verið nefnd
ir sæmdaríheitinu bændalhöfðingj
ar. Einn þeirra, sem hvað mest
hafa sett svip sinn á bændastétt
okfkar sl. rúmia hálfa öld og bor
ið þetta heiti með miklurn sóma,
er Ólafur Bjarnason, bóndi og
hireppstjóri í Brautarholti á Kjal
arnesi. Sá heiðursmaðúr hefur
nú lokið veru sinni á meðail Ok!k
ar og verður jarðsettur í dag frá
því guðshúsi, sem hann ásamt
konu sinni, frú Ástu, hafði Múð
svo mjög að, BrautarholtSkirkju.
Ólafur í Brautarholti var
fæddur í Steinnesi, Þingi í Húna
vatnssýslu, 19. sept. 1891. Hann
átti til merkra manna að telja í
báðar ættir. Faðir hans var sr.
Bjarni Pálsson, prófastur þar,
kominn af húnvetnsikum ættum,
en meðal forfeðra hans var
Bjarni Pálsson, landlæknir. MÓð
ir Ólafs, kona sr. Bjarna, var
Ingibjörg Guðmundsdóttir Sölva
sonar, bónda á Sjávarborg í
Slkagafirði Guðmundssonar.
Ólafur ólst upp hjá foreldrum
sinum í stórum sysfckinahópi, en
þau voru alls ellefu, átta bræður
og þrjár systur.
Hugur Ölafs mun strax á unga
aldri hafa hneigzt til búslkapar
og tók hann kornungur við bú-
stjórn hjá föður sínum og hélt
þeim starfa unz hann hóf nám
við Bændaskólann að Hóluim, en
þaðan lauk hann prófi árið 1912.
Ekki lét hann sér nægja þá
menntun, sem hann gat aflað sér
hérlendis í búfræði, heldur
sigldi hann til Danmerkur og
stuindaði þar framhaldsnám í
verklegri búfræði árið 1916—17.
Þegar Ólafur kom heim að
náimi loknu, mun all fast hafa
verið að honum lagt, að hann
tæ'kist á hendur störf fyrir þá-
verandi búnaðarmálastjóra, en
til þess stóð hugur hanis ekki,
heldur þess að gerast bóndi og
bú^kap hóf hann árið 1918 að
Akri í Torfulækjarhreppi og þar
bjó hann næstu fimm árin, en
seldi þá jörðini Jóni Pálmasyni,
bónda og frv. allþingisforseta,
sem þar bjó lengi.
Enda þótt Ólafur ætti djúpar
rætur í Húnaþingi og Skagafirði
þá lét hann það ekki aftra sér
frá því, að flytja í annan land®-
fjórðung, þar sem hann áleit sig
hafa að stærri verkefnum að
sinna og hann gæti átt þá fram
tíð í starfi sínu, sem hann helzt
kysi sér. Árið 1923 kaupir hann
þess vegna, ásamt öðrum og síð-
ar einn, höfuðbólið Brautarholt
á Kja'larnesi og þar hefur hann
síðan setið, óumdeilanlega í önd
vegi íslenzkra bændahöfðingja,
þar til nú, að hann er allur.
Búferlaflutningur Ólafis Bjarna
sonar árið 1923, hefur að vonium
vakið afchygli, ekki hvað sízt
hjá þeim Kjateesinguim. Sjálf-
sagt hafa þeir bundið vonir við
komu þessa glæsilega unga
manns, jafnvel látið sér detta 1
árátuigi verið stjórniamiefntdiar-
maður M.R. og stjórnarnefndar-
formaður nú síðustu 16 árin.
Þegar Mjólkursamsala Reykja
víkur tók til starfa með sölu og
dreifingu mjólkurafurða bænda
sunnanlands, var Ólafur trúnað-
armaður síns héraðs, og í stjóm
Samisiöliunniar frá 1942 til gíðast-
liðins árs að hann gaf ekki kost
á sér lengur. Eins og þegar er
sagt, tók Ólafur mikinn þátt í
málefnum sveitar sinnar. Átti
sæti í hreppsnefnd í áratugi, og
á því tímabili oddviti í 12 ár.
Stóð þá m.a. fyrir byggingu
heimavistarbarnaskólans á Klé-
bergi, sem var miikið auikaverk
og tíimiafrekt, síðam lenigi í skóla-
hug, að hann ætti eftir að fyMa
hóp forystumamna þeirra, á
sviði búskaparháttar svo og fé-
lagsmála og sú varð rauinin á.
Þagar í Brautarholt kom, hóf
Ólafur miklar umbætur í bú-
ákaparháttum. Hann var dug-
mikill bóndi, áræðinn og hag-
sýnn. Búsfkapurinn jólkst jafnt
og þétt og þá menntun, sem
hann hafði hlotið, notaði hann
óspart í þágu íslenzlke landbún-
aðar, sjálfiuim sér og aínum til
ha-gsbóta og öðrum til eftir-
breytni. Er aldurinm færðist yfir
Ólaf, tóku synir hans tveir við
jörðinni og hafa enn fært bú-
akaparhætti inn á ný svið.
I félagsimálum hélft ólafur
heldur eklki að sér höndum. Af
hálfu Kjalinesimga voru honum
falin fjölmörg trúnaðarstörf.
Hann átti m.a. sæti í hrepps-
nefnd árin 1925-68, var oddviti
í 12 ár, sýslunefndarmaður frá
árinu 1925 og hreppstjóri Kjalar
neshrepps frá árinu 1932 til dám-
ardægurs, auk fjölmargra ann-
arra starfa, sem honum voru fal-
in.
í samtökum bænda var Ólafur
virkur þátttalkandi. Hann var í
stjórn Mjóilkurfélacs Rey'kjavík-
ur á fjórða áratug og form. fjöl-
mörg síðustu árin. í stjórm Mjólk
ursaimisölunnar frá 1942, fúlltrúi
á Búnaðarþingi og fleiri opin-
berum störfum hefur hann
gegnt, þótt þau séu eklki talin
hér.
Svo sem vænta mátti lét Ólaf-
ur Bjarnason þjóðmálin mjög til
sin talka. Hann var um langan
tíma einn af forystumönnum
Sjálfstæðisflolklksins í Kjósar-
sýslu, lengi formaður fulltrúa-
ráðs flolkksins þar og flolkksráðs
maður.
Er honum nú að leiðarloikum
þökkuð fjölþætt störf.
Ólafur Bjarnason fór ekkert
dult með það, að mesta gæfu-
sporið taldi hann sig hafa stigið,
er hann 30. maí 1925, kvæntist
konu sinni, frú Ástu Ólafsdótt-
ur, prófaists Ólafssonar í Hjarð-
arholti í Dölum. Þau hjón voru
einkar saimhent um alla hluti og
ánægjulegt var þau heim að
sækja, enda Brautarholtáheim-
ilið rómað fyrir gestrisni.
Þeim hjónum varð fimm barna
auðið og eru fjögur þeirra á lífi,
ein dóttir gift og þrír synir
kvæntir. Son sinn Bjarna, misstu
þau 22 ára gamlan.
Þegar Ólafur í Brautarholti nú
er látinn og ég minnist hains fá-
um orðum, vil ég nota tækifærið
og færa honum og hans mikil-
hæfu konu, beztu þakkir fyrir
ævinlega hlýjar viðtökur, er
leið miin og fjölákyldu minnar
lá í Brautarholt.
Ég veit að í dag senda fjöldi
vina og kunningja frú Ástu og
fjöldkyldu hennar samúðar-
kveðjur um leið og við biðjum,
að minningin um Ól'af Bjarna-
son verði þeim ævinlega bless-
uð.
Matthías Á Mathiesen.
Hreinskilinn og
víðsýnn dreng-
skaparmaður
Setti svip sinn
á bændastéttina