Morgunblaðið - 21.02.1970, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. FBBRÚAR 11970
17
— Ólafur
Framhald af bls. 1S
gifturíka starf, sem hann vann
fyrir hana.
Auk þess, sem hér hefur ver-
ið talið, gegndi hann fjölda ann
arra starfa bæði fyrir sveit sína,
héraðið í heild og hið opinberá.
f Brautarholti rak ólafur um-
fangsmikinn búskap með þeim
myndarskap, að til fyrirmyndar
var, enda var það oft, að ef er-
le'ndir gestir voru hér á ferð á
vegum Búnaðarfélags fslands, og
þeir óskuðu að sjá íslenzk
bændabýli, að farið var með þá
að Brautarholti til að sýna fyr-
irmyndarbúskap. Enda var Ólaf
ur fyrir nokkru gerður heiðurs-
félagi í Búnaðarfélagi íslands.
Nú á síðustu árum hafa synir
hans tekið við búrekstrinum.
Ólafur var fæddur 19. sept-
ember 1891 í Steinnesi í Austur-
Húnavatnssýslu, sonur séra
Bjarna Pálssonar og konu hans
Ingibjargar Guðmundsdóttur.
Ekki kann ég að rekja þær ætt-
ir og sennilega verður það gert
af öðrum, er betur þekkja til.
Ólafur lauk prófi frá Bænda-
skólanum á Hólum 1912, kynnti
sér síðan landbúnað erlendis um
tíma og bjó síðan á Akri, Vest-
ur-Húnavatnssýslu þar til er
hann flutti að Brautarholti. Ólaf
ur kvæntist eftirlifandi konu
sinni Ástu Ólafsdóttur, prests-
dóttur frá Hjarðardal í Dölum,
30. maí 1925, mikilhæfri mann-
kostakonu. Þau eignuðust fimm
börn, eina dóttur og fjóra syni.
Elzti sonurinn, Bjarni, dó upp-
kominn, hin eru: Ingibjörg,
hjúkrunarkona í Reykjavík, Ól-
afur, læknir, nú í Svíþjóð, Páll
og Jón, bændur í Brautarholti.
Persónulega þakka ég þér Ól-
afur samstarfið og samfylgdina
öll þessi ár. Ég hefi aldrei átt
traustari fylgd nokkurs manns,
en þína.
Frú Ástu, börnunum ykkar og
fjölskyldunni, votta ég innileg-
ustu samúð mína, og bið þann
er ræður örlögum manna að
veita ykkur styrk í sorg ykkar.
Einar ólafsson.
Það var sameiginlegt með okk
ur Ólafi Bjarnasyni í Brautar-
holti að báðir vorum við aðflutt
ir hingað í Kjalarnesþing, hann
úr Húnaþingi, en ég úr Suður-
Múlasýslu. En hann var kominn
hér tólf árum á undan mér,
bóndi í Brautarholti og héraðs-
höfðingi í Kjalarnesþingi, þegar
ég kom að Reykjum í Mosfells-
sveit, þá ungur að árum og lítt
þroskaður í skóla lífsins,
Það fór þó ekki fram hjá mér,
er ég fyrst leit hinn vörpulega
fríða mann, sem var Ólafur í
Brautarholti, að þar fór forustu
og athafnamaður.
Brautarholt á Kjalarnesi er
frá náttúrunnar hendi mikil og
góð bújörð, ein með þeiim beztu
hér í héraði, þar hafði um langa
tíð verið rekinn mikill búskap-
ur.
Vorið 1923 kaupir Ólafur
Bjarnason Brautarholt Og við
þann stað var hann síðan
kenndur. Þar ráku þau hjón
Ásta Ólafsdóttir og Ólafur
Barjnaosn stórbúskap um ára-
tuga skeið, eða þar til synir
þeirra Páll og Jón tóku við jörð
inni.
Hafi Brautarholt verið með
reisn áður en þau ólafur og
Ásta hófu þar athafnir, þá var
hún þó sýnu meiri eftir að þau
tóku þar bólfestu. Þau fluttust
þangað á öndverðri ræktunar-
öld og hófust þegar handa um
stórauknar ræktunar- og húsa-
bætur. Þegar vélvæðingin svo-
kallaða hófst var Ólafur manna
fyrstur að tileinka sér hana.
Framfaraviljinn var sterkur,
greindin góð og hugur mikill að
tileinka sér og hagnýta allt það,
sem til framfara og hagsbóta
mátti verða.
Nú hafa synirnir hafið þar bú
rekstur með miklum umsvifum
þótt ekki fari þeir þar troðnar
slóðir þar sem framleiðslan er
aðallega grasmjöl. Er það vel
þegar kjarkmiklir ungir menn
brjóta nýjar leiðir, enda er þessi
starfsemi orðin þarna svo reynd
og mótuð, að þeir hafa þegar
sannað að hún á fullan rétt á
sér.
Það lætur að líkum að slíkur
persónuleiki, sem ólafur Bjarna
son var, væri kjörinn til félags-
málastarfsemi fyrir sveit sína
og hérað, enda varð reyndin sú,
að hann var þar tilkvaddur á
nær öllum sviðum félagsmála,
sem fyrir finnast í einu byggð-
arlagi. Á síðari árum var Ólaf-
ur þó farinn að losa sig við flest
félagsmálaumsvif, en hrepp-
st j óri og sýslunef ndar maður
Kjalarneshrepps var hann þó til
hinstu stundar og einnig í fast-
eignamatsnefnd Kjósarsýslu og
stjórnarformaður í Mjólkurfé-
lagi Reykjavíkur sem hann
hafði leitt síðustu árin. Þar eygði
hann að lokum nýja framfara
sókn hjá því farsæla félagi með
þátttöku þess í Kornhlöðunni
H.F. og væntanlega byggingu
kornturna.
Kjalarnesþing reyndist Ólafi
góð fóstra, og hann galt það fóst
ur með því að helga henni
krafta sína og starfsorku alla og
óskipta. Við samferða og sam-
starfsmenn Ólafs erum sammála
um, að hann markaði þar mörg
og heillarík spor.
Við Blikastaðahj ónin vottum
frú Ástu og börnum hennar
fyllstu samúð.
Sigursteinn Pálsson.
í dag fer fram frá Brautar
holtskirkju, útför bændahöfð
ingjans og hreppstjórans Ólafs
Bjarnasonar í Brautarholti á
Kjalarnesi.
Hann lézt á Landspítalanum í
Reykjavík 13. febr., eftir stutta
legu, en á síðasta ári, hafði hann
kennt sér þess meins, er varð
honum að aldurtila.
Ólafur Bjarnason var fæddur
að Steinnesi í Húnaþingi 19. sept.
1891, sonur prófastshjónanna,
séra Bjarna Pálssonar og Ingi
bjargar Guðmundsdóttur, þar
ólst Ólafur upp í stórum syst
kinahóp, unz hann fer í Hóla
skóla og síðar til framhaldsnáms
í Danmörku við landbúnað.
Hugur Ólafs mun frá upphafi
hafa staðið til lanidbúnaðar-
starfa, enda hefst hann þegar í
stað handa um stofnun búskap
ar, fyrst í Húnaþinig, en nokkru
síðar í Brautarholti á Kjalar
nesi, en þá jörð kaupir hann
1923, ásamt Páli lögfræðingi, bróð
ur sínum og Páli Ólafssyni ræð
ismanni, er síðar varð mágur
Ólafs.
Þetta þótti mikið í ráðizt, að
kaupa slíkt höfuðból, en ekki
varð aftur snúið þótt kaupverð
ið væri gífurlegt, fór þó allt vel,
og áttu þeir jörðina saman fyrst
í stað, en þó kom að því, að þeir
sömdu um að Ólafur keypti hluti
hinna og eignaðist einn alla jörð
ina, en það taldi Ólafur mikið
lán fyrir sig að hafa ráðist í það
stórvirki.
Eins og að framan segir, stóð
hugur Ólafs óskiptur til land
búnaðar, þarf því ekki að undra
þótt ungi maðurinn biði ekki
eftir að setjast á höfuðbólið sitt,
enda flutti hann þegar um vor
ið, og kemur á sunnudegi í eins
konar kynnisför áður en hann
fluttist alkominn, það hittist þann
ig á, að messa var nýbyrjuð og
hvert sæti skipað, nema inni í
„kór“, en þar sátu gjarnan gild
ir bændur og aðrir höfðingjar.
Hvað um það, þótt Ólafur værj
alls ókunnugur, var ekki um
annað að gera en ganga í „kór“,
hvað hann og gerði.
Það hafa sagt mér eldri Kjal
nesingar, að kirkjugestum hafi
orðið starsýnt á unga manninn
sakir glæsileiks og höfðinigsfraim-
komu, og gátu sér þesg til, að
þarna væri kominn bóndinn í
Brautarholti.
Það má segja, að þegar Ólafur
byrjar búskap á Kjalarnesi, séu
þáttaskil í búnaðarsögu landsins,
þá hefst jarðvinnsla fyrir al
vöru, það eru fyrst helztu verk
færi og síðar vélknúin verkfæri
sem auðvelda framsýmum dug
andi bændum að framkvæma
ræktun á jörðum sínum, sem var
undirstaða til velmegunar, þetta
sá Ólafur og notfærði sér í rík
um mæli, og stuðlaði að félags
búskap í því efni og hvatti bænd
ur til dáða og dugnaðar.
Það var ekki ýkjalengi, sem
Ólafur bjó ókvæntur, því á öðru
ári í Brautarholti, fór hann vest
ur í Dali og sótti brúði sína að
Hjarðarholti, en 30. maí 1925
gekk hann að eiga Ástu Ólafs
dóttur, Ólafssonar prófasts, s. st.
fluggáfaða og mikilhæfa húsmóð
ur, sem skapaði bónda sínum
heimili sem af ber, kemur þar
margt til, góð menntun til munns
og handa, músíkgáfa og gott upp
eldi, svo fátt eitt sé nefnt.
Þau Ólafur og Ásta eignuðust
fimm börn, — fjóra syni og eina
dóttur, sem öll komust upp, en
elzta soninn, Bjarna misstu þau
um tvítugs aldur og var þá mik
ill harmur kveðinn að Brautar
holtsheimilinu.
IJin börnin fóru öll menntaveg
inn og lagði Ólafur og Ásta mik
ið á sig við menntun barna sinna
frá upphafi, bæði með heimilis
kennurum og jafnvel höfðu bú
setuskipti til að auðvelda þeim
menntabrautina.
Ólafur sonur þeirra er yfir
læknir í Reykjavík. Páll, er bú
fræðingur og hefir einnig kynnt
sér búnað í öðrum löndum, nú
bóndi í Brautarholti. Ingibjörg,
stúdent og hjúkrunarkona með
sérmenntun ,býr í Reykjavík, og
Jón, stúdent nú bóndi í Brautar
holti.
Ön eru börnin gift og er
barnabarnahópurinn mannvæn
legur og flest af honum í Braut
arholti.
Stuttu eftir að Ólafur byrjar
búskap í Kj alarneshreppi, er
hann kösinn í hreppsnefnd sem
hann sat óslitið í 33 ár, þar af
tólf ár sem oddviti. Sýslunefnd
armaður frá 1925, hreppstjóri frá
1932, í fasteignamatsnefnd Kjós
arsýslu, í stjórn M.R. um 30 ára
skeið, þar af formaður mörg ár,
í stjórn Mjólkursamsölunnar frá
‘42, fulltrúi á Búnaðarþingi, í
stjórn Búnaðarsambands Kjalar
nesþings, fulltrúi Kjósarsýslu á
fundum stéttarsambands bænda,
einn aðalmaður alla tíð í Búnað
arfélagi Kjalarnesþings, í skóla
nefnd Kjalarness frá 1925—1962
— í sóknarnefnd, frá 1923 og
óslitið til dánardægurs, auk
þessa var hann aðalhvatamaður
að stofnun Slysavarnafél. Kjalar
ness og forustumaður í rafvæð
ingu byggðarlagsins. En það sem
lýsir framsýni Ólafs hvað mest,
er stofnun Landssambands
bænda, sem hann var formaður
fyrir, og var stórkostleg hugsjón,
en því miður ekki langlíf, en það
var ekki um að sakast.
Ólafur var mikill atorkumaður,
bæði utansveitar sem innan,
hann var í húsbygginganefnd
Bændahallarinnar, hann var aðaj
hvatamaður að byggingu barna
skólans að Klébergi á Kjalarnesi
og síðar einlægur hvatamaður til
stofnunar félagsheimilisins Fólk
vangur. Hann var einn af aða)
stofnendum að sjálfstæðisfélag
inu „Þorsteinn Ingólfsson" í
Kjósarsýslu og má segja að allir
þræðir Sjálfstæðisflokksins í
Gullbringu og Kjósarsýslu hafi
legið í höndum Ólafs, svo vel
þótti séð fyrir því sem hann
tók að sér, að annar eða aðrir
komu ekki til greina.
Ef til vill gæti einhver sagt,
hvað um búskapinn, hvað um
stórbýlið, því get ég svarað, sem
næsti nágranni í aldarfjórðung:
Ólafur var morgunmaður, hjón
in bæði afburða hjúasæl, og heim
ilisbragur svo farsæll að þótt
Ólafur væri oft að heiman við
opinber skyldustörf, unnu hjúin
af dyggð og trúmennsku og eftir
að börnin komust á aldur til
vinnu, sem byrjaði snemma,
sömdu þau sig að háttum foreldr
anna, með háttvísi og atorku.
Allt þetta, svo og stórhugur,
framsýni og stjórnsemi Ólafs,
stuðlað að batnandi hag og betri
jörð, allt hélzt í hendur, ræktun
og byggingar, gripir afurðamikl
ir og allt vel nýtt sem jörðin
hafði upp á að bjóða. Það hélzt
alla tíð, hjá Ólafi, stöðug um
hugsun um nýjungar í búnaði,
stuðla að bættum búskaparhátt
um í sveit sinni og bættum bún
aðarháttum allra landsmanna.
Því kom engum á óvart, þótt
hann yrði heiðraður á einhvern
hátt, en 1953 var hann sæmdur
Riddarakrossi hinnar ísl. Fálka
orðu fyrir störf í þágu landbún
aðarins.
Það blandaðist engum hugur
um, sem til þekkir, að afskipti
Ólafs af landbúnaði eru svo víð
tæk, að þau ná jafnvel út fyrir
raðir íslenzkra bænda, sem allt
var þó til hagsbóta fyrir þá.
Við, sveitungar Ólafs í Braut
arholti kveðjum ekki okkar ást
sæla foringja án þess, að þakka
honum allt sem hann hefiir fyrir
sína sveitunga gert á liðnum ára
tugum.
Það er almælt hér í sveit, að
fáir séu þeir sem ekki hafi notið
hans velvilja eða fyrirgreiðslu á
einn eða annan hátt, og veit ég
til þess, að stundum var taflið
djarft leikið hjá honum, og
héldu margir að hann hlyti tjón
af, en svo varð ekki, og er trú
legt að það hafi aldrei hvarflað
að honum sjálfum og því allt far
ið vel, þar mun hafa ráðið með
fædd bjartsýni, en það eru eigin
leilkiar vormammisinis, það var Ólaf
ur í fyllstu merkingu, hann unni
jafnt andlegum sem veraldlegum
gróðri, hann unni vorgróðri í sál
um manna, enda var hann manna
sættir. Hann þoldi ekki reiða
sál, hann bar það mikla virðingu
fyrir sköpunarverki guðs, að
langrækni var honum kvöl, enda
staðfestir Nýjatestamentið þetta
með orðunum: — Reiðist en
syndgið ekki, sólin gangi ekki
undir, yfir yðar reiði.
Hafi nokkur maður virt þessa
dæmigerðu speki, fyrir allt mann
kyn, þá gerði Ólafur það.
Ég veit aldrei til þess, að hann
hafi látið nokkurs ófreistað til
að sætta menn, hafi verið
minnsta hætta á varanlegu
ósætti.
Það væri ef til vill íhugunar
efni hvort gott uppeldi og það
hjá kennimanni sem faðir Ólafs
var, ætti ekki einhvern þátt í
eiginleikum sem þessum, ef til
vill er það gróandi kirkjulíf sem
orsakar að einhverju leyti, en
það fer ekki milli mála, að sem
kirkjuhaldari og unnandi fegr
unar varðandi guðshúsið á staðn
um, var slík fyrirmynd að Ólafs
hlýtur alla tíð að verða minnzt
vegna þessa. Það er næsta ótrú
legt að hægt sé að halda raun
verulegu formi kirkjunnar, en
jafnframt að gera hana hlýlegt
guðshús.
Að framkvæma svona verk,
heyrir vissulega smiðum og öðr
um iðnaðarmönnum til, en það
sannast hér sem fyrr, ef Drott
inn byggir ekki húsið, erfiða
smiðirnir til einskis, ef sá sem
stjórnar verkinu hefir ekki sál
til að leggja í það og hjarta sem
undir slær, verður húsið aldrei
að því musteri sem til er ætlazt.
Þó að ég hafi leitt hugann um
stund að guðshúsimu í Brautar
holti, sem var Ólafi afar hug
leikið viðfangsefni, breytir það
ekki þeirri staðreynd að heimil
ið hans í heild, sveitin og allt
landið, var sífellt vakandi í huga
hans, en þó sérstaklega, konan,
börnin, barnabörnin og tengda
börnin. Ég j>ori að fullyrða það,
að slík fyrirmynd finnst ekki á
voru landi.
Brautarholtsheimilin hafa misst
mikla forustu og mikinn samein
ingarmátt, og verður það skarð
seint fyllt.
En engin má sköpum renna.
Fyrir allmörgum árum tóku
synir Ólafs, Páll og Jón við jörð
inni og hafa rekið þar myndar
legt fyrirtæki síðan, allt er það
í anda þess, sem áður var, rækt
un vex, hús eru byggð, það er
framvinda og stjórnsemi á öllum
sviðum, það er arfur frá föðurn
um sem við kveðjum í dag.
Það er trú mín og von að frú
in, synirnir, tengdadæturnar og
börnin í Brautarholti haldi uppi
merki forustumannsins á kom
andi tímum.
Ég votta frú Ástu og öðru
heimilisfólki dýpstu samúð.
Far þú í friði
friður Guðs þig blessi
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gisli Jónsson.
N auðungaruppboð
annað og siðasta á Stýrimannastíg 15, þingl. eign Elínar Jóna-
tansdóttur, fer fram á eigninni sjálfri, fimmtudaginn 26. febrúar
n.k. kl. 10.30.
Borgarfógetaembættið í Reykjavik.
N auðungaruppboð
á hluta í Borgartúni 1, þingl. eign Vátryggingarfélagsins h.f.,
fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar í Reykjavík o. fl. á eign-
inni sjálfri, miðvikudaginn 25. febrúar n.k. kl. 16.30.
Borgarfógetaembættið i Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var i 62., 63. og 64. tbl. Lögbirtingablaðs 1969
á hluta i Gautlandi 15, talin eign Marteins S. Eyjólfssonar, fer
fram eftir kröfu borgarskrifstofanna á eigninni sjálfri, fimmtu-
daginn 26. febrúar n.k. kl. 15.00.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
annað og síðasta á Bergstaðastræti 72, þingl. eign Höskuldar
Baldvinssonar fer fram á eigninni sjálfri, miðvikudaginn 25.
febrúar n.k. kl. 1400.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
N auðungaruppboð
annað og síðasta á hluta í Grýtubakka 12, talin eign Ásgeirs
Kristinssonar, fer fram á eigninni sjálfri, fimmtudaginn 26.
febrúar n.k. kl. 14.30.
Borgarfógetaembættið i Reykjavík.