Morgunblaðið - 30.12.1970, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVEKUDAGUR 30. DESEJMBER 1970
17
Jóharui Hjálmarsson "I skrifar um J BÓ K1 M [] S1 N S N n n [] R

Kvæði Ezra Pounds
Ezra Pound
Ezra Pouud:
KVÆÐI.
Kristinn Björnsson
íslenzkaði.
Almenna bókafélagið,
Reykjavík 1970.
EZRA POUND varð 85 ára 30.
október s.l. Heimili hans í Fen-
eyjum fylltist af blaðamönnum,
sem vildu fá að vita hvað mesta
og frægasta núlifandi skáld
heimsins hefði að segja. En Ezra
Pound sagði ekki orð. Hann hlust
aði aftur á móti á blaðamenn-
ina. Ráðskona hans sagði: „Hann
er eins og kyrrstæður bill með
vélina í gangi. Hann hreyfist
ekki úr stað, en hann vinnur.“
Þögnin hefur ekki alltaf verið
eina svar Pounds. Á striðsárun-
um hneykslaði hann Bandaríkja
menn með stuðningi sínum við
stefnu Mussolinis. Þeir handtóku
hann og lokuðu inni eins og dýr
í búri. Til þess að losna við að
dæma hann eins og aðra land-
ráðamenn var hann úrskurðað-
ur geðveikur og settur á hæli.
Eftir langa og stranga baráttu
helstu rithöfunda og bókmennta-
manna í Bandaríkjunum og viða
um heim fékk hann loks frelsi
og hélt beina leið til Ítalíu. Sagt
er að Found hafi heilsað með
fasistakveðju þegar hann kom til
Ítalíu, en fasismi hans á sína
skýringu í hagfræðikenningum,
sem hann var sjálfur að burðast
við að halda fram. Hann fann til
skyldleika með Mussolini og það
var nóg. Ljóst er að pólitískar
æfingar Pounds hafa komið í
veg fyrir, að hann fengi Nóbels-
verðlaun. Átjánmenningarnir í
akademíunni sænsku ætla sér
vist að láta skáld, sem flestir eru
sammála um að beri af öðrum
skáldum aldarinnar að frumleik
og víðfeðmi, hverfa á brott án
gæðastimpilsins frá Stokkhólmi.
Sem skáld lifir Pound það af. Þó
að hann segi fátt, vinnur hann
enn, eins og ráðskonan sagði.
Lítið hefur verið þýtt eftir
Ezra Pound á íslensku, enda er
hann erfiðari viðfangs en flest
önnur s'káld. Helgi Hálfdanarson
hefur þýtt fáein ljóð eftir Pound;
einnig minnist ég þess að hafa
lesið ljóð hans í þýðingum eftir
Málfriði Einarsdóttur, Geir
Kristjánsson og Sigurð A.
Magnússon. Það vakti að von-
um athygli þegar fréttist, að
Kristinn Björnsson, læknir, hefði
þýtt fjölda ljóða eftir Pound og
Almenna bókafélagið hygðist
gefa þau út. Nú er bókin komin
meira en hundrað þéttprentaðar
blaðsíður; auk Ijóðanna fylgja
skýringar þýðandans, enda veitir
það ekki af, því að Ezra Pound
er lært skáld. Ekki er heiglum
hent að skilja hann til fullnustu
eða þekkja skírskotanir hans til
hinna ýmsu menningarskeiða.
1 eftirmála segir Kristinn
Björnsson: „Það má virða mér
það til ofmetnaðar, að ég skuli
hafa færzt það í fang að þýða
þessi kvæði Ezra Pounds, þar
sem ég hef lengstaf fengizt við
allt annað en bókmenntaiðju.
Ætlun mín var að kynna íslenzk
um lesendum kveðskap eins
frumlegasta skálds þessarar ald-
ar, skálds, sem hingað til hefur
verið lítt kynnt á íslenzku máli,
en mér finnst Pound eiga erindi
við ljóðskáld fslands til ögun-
ar og örvunar, sem og við aðra
ljóðavini. Gætu fátæklegar þýð-
ingar minar orðið til þess að
fieiri en áður sneru sér að lestri
kvæða Pounds á frummálinu,
væri vel farið.“
Þetta eru hógvær orð þegar
þess er gætt að þýðingar Kristins
Björnssonar á ljóðum Ezra
Pounds eru með djarflegustu til-
raunum, sem hér hafa verið gerð
ar til að kynna erlent ljóðskáld.
Þótt ekki væri nema vegna
dirfskunnar einnar ætti Kristinn
hrós skilið, en yfirleitt lýsa vinnu
brögð hans í senn samviskusemi
og þroskuðum bókmenntasmekk.
Kvæði Ezra Pounds í þýðingu
Kristins Björnssonar eru viðburð
ur i fáskrúðugu bókmenntalífi
okkar og útgáfa Almenna bóka-
félagsins á þeim gefur fyrirheit
um markvissa kynningu erlendra
bókmennta. Þess skal getið, að
Almenna bókafélagið hefur áður
gefið út ljóð annars erlends
skálds í einni bók: Goðsögur
Seferis I þýðingu Sigurðar A.
Magnússonar.
íslenskir ljóðaþýðendur eru oft
smátækir, velja sér stöku sinn-
um eitt og eitt ljóð til að fást
við, stundum með hliðsjón af öðr
um þýðingum. En á þessu er að
verða breyting til batnaðar.
Kvæði Ezra Pounds eru til vitn-
is um það; einnig má geta þess,
að I nýjustu ljóðabók Jóhannes-
ar úr Kötlum, er langur ljóða-
flokkur: Glóandi gátur eftir
Nelly Sachs, í þýðingu hans.
Þessar tvær bækur eru því á-
nægjulegur vottur um aukna
kynningu erlends nútimaskáld-
skapar hér á landi. Ef til vill er
sá tími að renna upp, að lesendur
meti þýðingar nútimaljóða sem
gilda bókmenntagrein. Nútíma-
ljóðin eiga sér nú þroskaðri les-
endur en áður. Deilur um form
eru úr sögunni og skáldskapar-
legt mat tekið við.
í þeS'SU sambandi langar mig
til að víkja nánar að eftirmála
Kristins Björnssonar. Honum
finnst skáldskapur Pounds eiga
erindi við íslénsk ljóðskáld „til
ögunar og örvunar", og þar er
komið að merg málsins. Þýðing
ar Magnúsar Ásgeirssonar
gegndu til að mynda þessu hlut-
verki; með þýðingum sinum
lauk Magnús upp dyrum til um-
heimsins, fékk ungu skáldin til
að sýna ljóðagerðinni meiri al-
vöru en annars hefði orðið. Þýð-
ingar hans stuðluðu beinlínis að
því, að sum skáld urðu ekki að
nátttröllum. Þau fóru að kynna
sér betur skáldskap samtimans
eftir skólagöngu hjá Magnúsi.
Hitt er svo annað mál, að önnur
skáld, meira að segja fræg skáld,
eru enn í Magnúsarskóla og virð
ast ekki ætla að ná burtfarar-
prófi.
Kristinn Bjömsson orðar líka
þá ósk sina, að þýðingar hans
verði til þess að fleiri taki upp á
þvi að lesa Pound á frummál-
inu. Það er staðreynd, að þrátt
fyrir frægð Ezra Pounds, er hann
ekki mikið lesinn á Islandi. f
raun og veru þarf að lesa ljóð
hans með leiðarvisi við hönd-
ina. Þýðingar Kristins munu því
tvímælalaust ná þeim tilgangi
sínum að vera inngangur að
kynningu á Ijóðum Ezra Pounds.
Eftir að hafa kynnt sér þýðing-
ar Kristins vandlega ættu kröfu-
harðir lesendur að geta snúið
sér að Cantos, en sá mikli ljóða-
bálku, sem Pound hefur verið
að fást við áratugum saman, er í
senn óaðgengilegt orðagjálfur og
stórbrotinn skáldskapur.
Kristinn Björnsson hikar ekki
við að freista þess að ná anda
ljóða eins og Við Perígord, sem
er hálfgerð torfæra venjulegum
lesanda. En yfirleitt er val hans
bundið við léttari ljóð Pounds,
þau lýrísku eða fyndnu. Honum
tekst líka best að koma slíkum
ljóðum til skila. Á kvistinum
þarf samt athugunar við. Það er
þannig í þýðingu Kristins:
Kom, lát oss aumka þá sem eru
betur stæðir en við.
Kom, vina min, og mundu
að hinir ríku hafa þjóna en
enga vini
og að við eigum vini en enga
þjóna.
Kom! lát okkur aumka gifta og
ógifta.
Dögunin kemur inn á smáum
fótum
eins og gullin Pavlova
og ég er nærri þrá minni.
Og lifið hefur ekki betra að
bjóða
en þessa stund í björtum svala,
stund sem við erum saman.
Þýðingin er góð, en ósamræm-
is gætir. Ég held að betur hefði
farið á þvi að sleppa þéringunni
í fyrstu línu og segja til dæmis
á báðum stöðum: Komdu við
skulum o.s.frv. 1 Kveðju segir:
„ég hef séð sjómenn taka sér
bita í sólskininu", en eðlilegra
Kristinn Björnsson.
er að sjómenn fái sér bita, ef
þeir eru að éta á annað borð.
Ljóðið The Tea Shop, sem Krist-
inn nefnir í sjoppunni er ekki
nógu leikandi létt til að nálgast
galdur frumtextans. „Hún tekur
ekki stigana eins fjörlega“, finnst
mér hálf klúðurslegt borið sam-
Ólafur Gunnarsson:
LJÓÐ
Reykjavík 1970.
ÓLAFUR Gunnarsson er fæddur
1948 í Reykjavík. í Ijóðum sín-
um er hann borgarbarn. Það, sem
er sérkennilegt við þau, er að
hann gerir ekki tilraun til að
fjalla um óræð efni, eins og ung-
um skáldum er tamt. í staðinn
snýr hann sér beint að þeim
heimi, sem hann þekkir, um-
hverfi sínu. Það er gaman að
kynnast þessum ljóðum og þau
gefa fyrirheit um að eitthvað sé
í höfundinn spunnið. Stundum
tekst honum með yfirlætislaus-
um og eðlilegum hætti að koma
til skila mynd úr bernsku sinni
eða æsku. Ljóðið í næsta her-
bergi er á þessa leið:
einu sinni
bjó gömul kona
með silfurhvítt hár
í næsta herbergi
löngum sat ég andspænis henni
hlustaði á sögur um álfa
útilegumenn og tröll
og horfði á hana stokka
snjáð spilin sín
leggja kapal
á máðu borðinu
kæmi einhver í heimsókn
opnaði hún skúffu
í stórri svartri kommóðu
og tók upp kassa
fullan af konfekti
liti ég inn
þá bauð hún mér líka
og strauk hnýttri hendi
um hár mitt
hún átti ruggustól
og oft á kvöldin
lá óg í rúmi mínu
hlustaði í rökkrinu
á marrið í stólnum
an við: „She does not get up the
stairs so eagerly".
Aðfinnslur af þessu tagi eru
kannski smásmugulegar, en ráð-
gjafar Kristins, þeir Snorri Hjart
arson, Helgi Hálfdanarson og
Tómas Guðmundsson hefðu auð-
veldlega getað bent honum á
þessa og fleiri galla.
Stúlka er í hópi þekktari Ijóða
Pounds:
Tréð í hendur mér rann,
safinn i arma mér steig,
tréð í brjósti mér óx —
niður,
vaxa greinamar út úr mér,
eina og armar.
Tré þú ert,
mosi þú ert,
þú ert fjólur og stormar yfir.
Barn — svona hátt — þú ert,
og allt er þetta heiminum
heimska.
og stundum nú
er ég einn í öðru rökfcri
og hlusta eins og áður
en handan þilsins rikir þögn
svo ég segi við sjálfan mig:
hún hefur líklega sofnað
í stólnum
Pnom Penh, Bangkok, 28. des-
ember, NTB.
MJÖG harðir bardagar voru háð-
ir um eina af útvarðastöðum
Kambódíuhers, um 30 km frá
Pnom Penh, á mánudag. Bardag-
arnir hófust með því að hersveit-
ir Viet Cong; og: Norður-Vietnam,
gerðu árás á stöðina og; tókst að
hrekja verjendurna á flótta.
Majórinn sem stjórnaði vörnun
um, safnaði mönnum sínum sam
an aftur og gerði gagnárás, og
eftir margra klst. harða
skotorrustu, tókst að hrekja
kommúnista á flótta. Þótt barizt
hafi verið af mikilli hörku, varð
mannfall tiltölulega lítið hjá báð
um aðilum, þar sem bardagarn-
ir fóru að mestu fram í niða-
myrkri.
Fréttir hafa borizt af fleiri
árásum kommúnista vítt og
breitt um landið, en ekki hefur
verið um stórátök að ræða. Frá
Thailandi berast þær fréttir að
herstjórnin ,hafi fyrirskipað mjög
aukið eftirlit með landamærum
sem Thailand á að Kambódíu.
Þetta kemur i kjölfar frétta um
að Viet Cong sé mjög að auka
Þýðing Kristins er vel heppn-
uð og sama er að segja um þýð-
ingar sumra smáljóðanna, eins og
Á neðanjarðarstöð:
Svipmynd þessara andlita í
mannþröniginni;
blómblöð á votri svartri grein.
Eina og skiljanlegt er reynist
samanburður þýðinga Kristxns
og frumljóðanna sjaldan hagstæð
ur. Það sem mestu máli skiptir
er að hann hefur vandað verk
sitt og árangurinn er áreiðanlega
að þakka margra ára eða ára-
tuga vinnu. Það er ævintýri lík-
ast að eignast allt ,í einu ljóða-
safn eftir Ezra Pound á íslensku.
Kvæði koma út í snotru kveri,
flokki ljóðabóka, sem Almenna
bókafélagið hóf útgáfu á fyrir
tveimur árum.
ég fer fram
og opna hurðina
en herbergið er autt.
Ljóð Ólafs Gunnarssonar lýsa
Reykj avíkurlífi, sem er laust við
hátíðleik, hversdagslegt og jafn
vel napurt, En hver veit nema
ævintýrið bíði á næsta horni?
Jóhann Hjálmarsson.
starfsemi sina í norðurhluta
Kambódíu, og að skæruliðanna
sé farið að gæta mun meira en
áður í grennd við landamæri
Thailands. Það hefur nokkrum
sinnum komið fyrir að skæruliða
hópar hafa laumazt yfir landa-
mærin, en ekki hefur komið til
teljandi átaka ennþá.
Tveir árekstrar
Akureyri, 28. desember.
UM óttubil í nótt varð smávaegi-
legur árekstur tveggja bílá hjá
Krossastaðaá á Þelamörk. Öku-
menn bílanna tóku tal saman á
veginunt, en í því bar að þriðja
bílinn, sem ók á annan þeirra.
Maðurinn var fhittnr í sjúkra-
hús, en var leyft að fara heim
bráðiega og mun ekki hafa hiot-
ið veruleg meiðsl.
Um ellefuleytið í morgun rák-
ust saman fólksbíll, sem ók suð-
ur Hafnarstræti og jeppi sem
ekið var út af stæði við Hafnar-
stræti 31. Fólksbillinn varð óöku
fær og ökumaður hans meiddist
á fótum.
Sv. P
Jóhann Hjálmarsson.
Reykjavíkurlíf
Barizt um útvarða-
stöð í Kambódíu
Thailand gerir ráðstafanir
við landamærin