Morgunblaðið - 30.12.1970, Blaðsíða 24

r
24
MORGUNBLAÐIÐ, M.IÐV1KUDAGU R 30. DESEMBER 1870
Hætt við stofnun nor-
ræns kj amorkufélags
Samstaða náðfst ekki urn málið
Nií liggur loks Ijóst fyrir að
ekfeert verður úr áfnrmiinnm nm
aff stofna sameiginlegt kjam-
orkniðnaðarfélag Norðurlanda,
sem gæti keppt á heimsmarkaðn
tim. Iðnaðarráðherrar Norðnr-
landa ræddu tim stofnun slíks fé
lajts á ftindi sínnm hér í Reykja
víft 8. febníar s.I. er hér stóð
ftindur Norðurlandaráðs. Lá þá
frammi álitsgjörð um málið sem
Norðmenn höfðu samið. En sam-
komulag hefur ekki náðst nm
análið. Og fyrir fáum dögnm
skýrði iðnaðarráðherra Noregs,
S. W. Rostoft frá því, að horfið
litefði verið frá máfinu í bili.
KINNIG VfSINHASAMVINNA
Hér var ekki aðeíns um það
að ræða að stofna iðnaðarfélag
þetta. Ekki munu Islendingar
hafa tekið þátt i störfum þess-
arar nefndar, eftir þvi sem þezt
er vitað.
Fyrsti íundurinn var haidinn
25. nóvember 1969 í Osló. Eftir
miklar viðræður hlutaðeigandi
ráðh. um málið fór svo að ekki
náðist saim'komu'lag um satmn-
ing þann, sem átti að vera grund
völlur hins nýja fyrirtækis. Var
það m.a. vegna sérstöðu Svia í
málinu. Þetta hafði það jafn-
framt í för með sér að ekki verð
ur neitt úr áformunum um að
sameina kjarnorkuvisindarann-
sóknir Norðurlanda í einni rann
sóknarmiðstöð, svo sem upphaf-
Iega hafði verið ráð fyrir gert.
ÓíIOTAÐIB MÖGULEIKAR
Iðnaðarmálaráðherra Norð-
manna segir að hann sé þeirrar
skoðunar að miklir möguleikar
biði Norðurlanda á sviði kjarn-
orkuiðnaðarins, ef löndin beri
gæfu til þess að standa saman.
Markaðurinn sé mjög ört vax-
arrdi, en þar keppi risar frá hin
um stærri þjóðríkjum. En þvi
miður sé ekki útlit fyrir nú, að
neitt verði úr hinni norrænu
samvinnu á þessu sviði.
Nýjasta risaolíuskip Norðmanna hljóp af stokkumim um miðjan desember. Það er skipið Thors-
havet, 227.008 festir að stærði
Siglingar
gróðavegur
í Bretlandi
Norðmenn fleyta einnig rjóm-
ann á olíuskipamarkaðnum
Hlutdeild Breta í skipaflota I blaði II. K. Shipping News en
veraldarinnar fer nú vaxandi. Er það er málgagn brezkra skipaeig
f jallað um þessi efni í siðasta I enda.
S. W. Rostoft,
íðnaðarráðherra Norðmanna.
á sviði kjarnorku, heldur einnig
aff sameina norrænar rannsóknir
á kjarnorkusviðinu. Ætlunin var
aff sænska fyrirtækið ASEA-
atom yrði kjaminn í hinu nor-
ræna framleiðslufyrirtæki. Mik-
311 vöxtur er I þessum iðnaffi í
hinum menntaða heimi og var tal
ið æskilegt aff Norðurlöndin sam
einnðu krafta sína á þessu aviði,
svo þau gætu gerzt þar sam-
keppnisfær.
ITARUEG HjÖNNTJN
Sett var á laggirnar norræn
embættismannanefnd i nóvember
3969 til þess að fjalla um mál
Skaðabætur vegna reyk-
mengunar járnbræðslu
Fyrsti norski dómurinn J>ess efnis
Norsk blöð greina frá dómi
eimim í mengunarmáli, sem
mikla attiyglí hefur vakið í Nor-
egi, ekki sízt innan atvinmrfffs-
ins. Hefnr firmað A/S Norsk
.lernverk verið dæmt til þess að
greiða húseigendum í nágrenni
járnbræðshi sinnar skaðabætnr
vegna óþægmda, sem þeir verða
fjrir vegna reyks frá verksmiðj
unni.
MFKIP.VÆGT FORDÆMI
Þennan athyglisverða dóm
kvað upp lögmannsrétturinn á
Hálogalandi en hann er áfrýj-
unardómstóll og hafði áður geng
ið dómur héraðsdóms í máli
þessu. Er hér um að ræða fyrsta
dominn í Noregi, sem kveðinn
er upp á þessa lund, þannig að
bætur eru úrskurðaðar fyrir
óþægindi af reyk. Telja norsk
blöð að dómurinn geti orðið mik
ilvægt fordæmi og haft áhrif 4
mörgum sviðum norsks atvinnu
lífs.
100 ►fsi NB KRÖNCR
I SKABABÆTCK.
Það voru 14 húseigendur í Mo
í Rana, sem málið höfðuðu gegn
jámbnæðslufyrirtækinu. Niður-
staða dómsins var sú að þeir
húseigendur sem byggt höfðu
hús sín áður en járnverið var
reist ættu rétt á skaðabótum, ef
þeir yrðu fyrir óþægindum af
reyknum frá bræðslunni. Hins
vegar fengu þeir ekki skaðabæt
ur, sem hús sín hafa reist í ná
grenni verksmiðjunnar eftir aff
bræðslan var byggð.
Tveir húseigendur fengu 5.000
norskar krónur í skaðabætur og
einn 8.000 norskar krónur, sam-
kvæmt dómsniðurstöðunni. Talið
var að hér væru réttarreglur
um grennd brotnar.
Hins vegar segir rétturinn að
þeir sem byggðu sér hús í ná-
grenni bræðslunnar eftir að hún
var byggff, eða 1949, hafi hlotið
að gera sér Ijóst, að frá henni
gæti stafað viss mengun. Engu
að síffur hafi þeir reist þarna
hús sín og sé því ekki ástæða
til að greiða þeim bætur.
Kanada stækkar landhelgi sína
Loka f jörðum og flóum — Stækkunin nemur
120 þúsund ferkm. — Bandaríkin mótmæla
Þann 1. marz mtin Kanada
færa út fisftveiffilögsögn sfna.
Miinu þá mjiig vrðáttumikil baf
Bvæffi verffa innan kanadiskrar
lögsögn, þar sem er aff ftnna
iniirg beztn fiskimiff landsins.
ÞEIR RUKR
\ UIÐSKIPTin 5ER1
RU0ÍV5R í
AIIs mumi hafsvæffí sem eni
120 þús. ferkílómetrar aff stærff
lenda innan lögsögn Kanada viff
breytSngn þessa.
BANDARÍKIN MÓTMÆI.A
Þann 19. desember s.1. sendi
bandaríska utanríkisráðuneytið
harðorða mótmælaorðsendingu
til Kanadastjórnar vegna þessa
nýja skrefs Kanada í landhelg
ismálunum. Segir í orðsending-
unní að aðgerðir þessar skorti
alla heimild í alþjóðalögum og
mjög mikill vafi Ieiki á því
hvort þær þjóðir, sem verða fyr
ir barðinu á hinum nýju kanad
isku lögum muni sætta sig við
SERSAMNINGAR
Flskimálaráðherra Kanada,
Jack Davies, gat þess í umræð-
um um máliff sem fram fóru í
neðri deild kanadiska þingsins
þann 18. desember s.l. að Banda
rikin og Frakkland myndu eftir
sem áður njóta fiskveiðiréttinda
á hinum lokuðu svæðum vegna
gagnkvæmra samninga, sem í
gildi eru milli Kanada og þess-
ara landa. Upp yrðu teknir
samningar við önnur ríki, sem
veitt hafa á þessum slóðum um
niffurfellingu fiskveiffa þeirra
þar, e.t.v. með eimhverjum fresti.
Í.OKA FLÖUM
Lög imti la.nd.bel gisstækk’uira
þessa voru samþykkt á kanari-
iska þinginu fyrr á þessu ári.
Kjarni þeirra er sá, að með lög-
unum loka Kanadamenn mjög
víðattumikiliuim hafsvæðum í fló-
um á strönd sinmi, en flóar þess-
ir hafa áður verið úthaf og öll-
um þar heimilar fiskveiðar. Er
hér um að ræða Lawrencefló-
ann og Fundys Bays á strönd
Atlantshafsins og Queen Charl-
otte sundið, Dixons Entry og
Hecate-sundið á Kyrrahafs-
ströndinni. Eins og fyrr segir
eru hafsvæði þessi alls 120 þús.
ferkm. á stærð eða nokkru
stærri en allt Island.
Þau lönd sem fyrir barðinu
verða á þessum nýju landhelgis-
lögum eru m.a. Noregur, Bret-
land, Danmörk, Portúgal, Spánn
og Italía, en fiskimenn frá ÖR-
um þessum þjóðum hafa sótt á
þessi mið.
Segir þar að siglingar séu nú
það, sem Bretar nefna „growth
industry" en það merkir að hag
vöxtur og gróðaimöguleifkar ínin-
an þessarar greinar séu óvenju
miklir. Á síðasta áratug óx skipa
floti veraldar um 90%. Reiknað
er með að um sama vöxt verði
að ræða næstu 10 árín, segir Fé-
lag brezkra skipaeigenda. Hlut-
ur Breta fer vaxandi í þessu
efni. Nú eiga Bretar 11.5% af
heims£1 otanum og 15% af skip
um sem í smíðum eru.
Það sem hefur verkað eins og
vitamínsprauta á þessa atvinnu-
grein í Bretlandi eru styrkir
þeir, sem ríkið hefur veitt til
allrar nýsmíði skipa þar í landí,
hvort sem um er að ræða fiski-
skip eða flutningaskip. Veruleg-
ur hluti hins nýja skips heíur
verið greiddur niffur af rikinu
til þess að efla þessar atvinnu-
greinar og veita þeim bætta sam
keppnisaðstöðu miðað við önnur
lönd. Byrjað var á greiðslu þess
ara styrkja í stjórnartíð Wilsons,
einmitt þegar endumýja þurfti
brezfta flutningaflotann. Nú er
þeirri endumýjun mjög langt
komið, enda áformar Ihalds-
stjómin að leggja þessa styrki
nú niður í ljósi hins batnandl
ha.ss skipaflotans.
Á árunum 1960—1967 var fjár
mögnun í skipum 4% af heildár
fjárfestingu Breta. En á árinu
1967 óx þessi tala í 7%, sem sýn
ir vöxt.inn í þessari atvinnugrem
af fyrrtöldum ástæffum.
FLOTI NORDMANNA
Norðmenn leggja eftir sem áff-
ur mjög mikla áherzlu á skipa-
hyggingar og siglingar eru þar
enn sem fyrr einhver mikilvæg-
asta atvinugrein landsins, mikl-
um mun mikilvægari en t.d. fisk-
veiðarnar. Hafa norsk firmu lát
ið byggja hvert risaolíuskipiff á
fætur öðru siðustu árin. Eru
þau siðan leigð hinum stóru olíu
félögum til langs tíma velflest,
og greiðist þannig kaupverðíff til
tölulega áhyggjulaust fyrir eig-
enduma. Þar sem eftirspurain
fer sifellt vaxandi eftir olíuskip
um er hér um mjög arðbæran
atvinnurekstur að ræða — ekki
sízt eftir að olía er farin að
gjósa upp úr botni Norðursjáv-
ar og Norður-Atlantshafsins við
Noregsstrendur. Danir og Svíar
hafa einnig tekið þátt í þessum
hagvexti innan skipageirans, exi
Islendingar eru þar algjörir ut
angarðsmenn, þrátt fyrir siglinga
kunnáttu sína.
Fyrir þremur vikum hljóp nýj
asta risaolíuskip Norðmanna af
stokkunum. Er það nefnt Thors-
havet og er eign félags eins I
Sandefjord, A/S Thor Dahl. Er
það smíðað hjá skipasmíðastöð-
inni sænsku Götaverken og er
227000 lestir að stærð. Hér er
um túrbínuskip að ræffa. Er
þetta fimmta skipið af þessarf
stærð, sem skipasrmðastöffin
teyggir á þessu ári.