Morgunblaðið - 10.02.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MH>VIKUDAGUR 10. FEBRÚAR 1971
Að herma
vindgaldur
eftir_____
náttúrunni
„I»að er merkilegt með okk-
ur Islending-a, hvað við erum
þnngir og hraeddir við allar
nýjungar —og þá ekki síður
þaer, sem sýna sig vera nytsam
legar, en hinar, sem bara reyn-
ast bannsett dútlið.“ Með þess-
um orðum Benedikts Gíslason-
ar frá Hofteigi hófst ferðalag
okkar austur fyrir fjall síðasta
miðvikudag. I Hveragerði vildi
Benedikt sýna mér „Eyvind"
sinn og „svo aetia ég að leiða
þig til þriggja bænda og eins
bílstjóra, sem geta sagt þér,
hvers konar nýjung Eyvindur
er.“
AUSTUR
„MEYJARMAGALEI»“
Fyrir þá, sem ekki þekkja
„Eyvind“ Benedikts frá Hof-
teigi, skal strax tekið fram, að
hann er ný heyverkunarhug-
mynd Benedikts, sem Gísli
Sigurbjörnsson, forstjóri, hefur
hrint í framkvæmd i Hvera-
gerði.
„Þetta er ósköp einfalt í
sjálfu sér,“ segir Benedikt.
„Eiginlega er þetta vindgaldur,
sem ég hermi eftir sjálfri nátt-
úrunni. En sumir menn hræð-
ast alla galdra — líka góða
galdra. Minn Eyvindur er stór-
kostlegur galdur; — og mjög
góður galdur. En þeir skilja
bara ekki vindapólitíkina þess-
ir búvísindamenn okkar. Allt,
sem ég geri, er að nota loft-
tómsaflið, sem er margfalt öfl-
ugra en loftþrýstingurinn.
Flóknara er þetta nú ekki.“
Það er aldeilis munur að aka
nýja veginn austur. „Ég hef
gert visu hér um,“ segir Bene-
dikt. „Hún er svona:
Yfir fjöllin firnabreið
íór minn gamli þrjótur;
nýja meyjarmagaleið.
Mikið var hann fljótur."
„OG NÚ STOPPAR OKKUR
ENGINN.“
f Hveragerði leiðir Benedikt
mig til snæðings í „Litla frum-
skógi.“ Hér hefur Gisli Sigur-
björnsson breytt húsi því, sem
eitt sinn átti Kristmann Guð-
mundsson, í matsöluhús, hvers
höfuðprýði er einstaklega fal-
leg setustofa; blómum skrýdd.
Undir borðum segir Benedikt
þetta um sögu Eyvindar:
— Ég er búinn að ganga með
þessa hugmynd í ein 30 ár. Á
búskaparárum mínum í Hof-
teigi varð ég þess var, að allt
sem til þurfti, var loftstraumur
í gegn um heyið. Og ég fann
fijótlega út, hvemig þessi sann-
indi yrðu bezt búin í nýtileg-
an búning.
Á Búnaðarþingi 1956 ræddi
ég svo þessa hugmynd mína, en
hlaut hógvært lófaklapp fyrir.
Ég hafði þá keypt jörð norður
i Skagafirði; Litladal í Lýtings
staðahreppi, og þetta ár byggði
ég þar fyrstu hlöðuna með loft-
rúmi undir. En fjárskortur og
heilsuleysi komu svo í veg fyr-
ir frekari framkvæmdir þá.
Svo var það 1968, að ég
heyrði Gísla Kristjánsson, rit-
stjóra, flytja útvarpserindi um
heyleysi bænda á þorra. Þá
gat ég ekki lengur setið aðgerð
arlaus, en kom hugmynd minni
á framfæri. Hún velktist svo
milli manna — sitt á hvað.
Nokkrir urðu henni til góðs —
fleiri þó til bölvunar, en á end-
anum hitti ég svo Gísla Sigur-
björnsson. Og hann sagði
strax: „Ég skal gera þetta að
veruleika fyrir þig austur í
Hveragerði." Alveg einstakur
maður hann Gísli. Bezti organ-
isator, sem við eigum. Og hann
framkvæmir allt svo fallega að
unun er á að horfa.
Og Gísli, sem nú er kominn
í hópinn, endurgeldur hrósið
um leið og hann svarar spurn-
ingu minni um það, hvers
vegna hann hafi tekið hug-
mynd Benedikts upp á arma
sína:
— Þú, Benedikt, ert yngri en
obbinn af þeim mönnum, sem
nú telja þig elliæran!
Ég þóttist sjá í hugmynd
Benedikts stórkostlegan hlut
fyrir islenzka bændur. Slíka
hluti þarf auðvitað að reyna.
Það kemst ekkert áfram með
endalausum þvælingi kvöld
eftir kvöld, og það er skömm
að því að vilja ekki rétta svona
máli hjálparhönd. Reynslan er
ólygnust og hverri einustu
vænlegri hugsun skyldi því
fylgja tafarlaus framkvæmd.
Frá „Litla-frumskógi" höld-
um við að Eyvindi. Þetta er
reyndar Eyvindur annar, því
Eyvindur fyrsti brann niður á
sínum tíma; og komst í fréttir
fyrir. Húsið stendur 40 senti-
metra yfir jörð og er 3,2x3
metrar. Vegghæð fyrir hey er
tveir metrar. Undir gólfi eru
hitapípur og á burst situr blás-
ari, sem tæmir allt loft ofan
heysins, en síðan getur heita
loftið frá pípunum streymt upp
i gegn um heyið og tekið rak-
ann úr því með sér. Fjögur
tonn af vatni hefur blásarinn
leitt út úr Eyvindi á einum
sólarhring; 32 hestar þurrkað-
ir.
„Og nú stopþar okkur eng-
inn,“ segir Gísli. „Við höfum
sótt um að mega reisa hér
fjóra Eyvinda að vori og þá
er kominn vísir að heyþurrk-
unarstöð í Hveragerði.
- dagstund austanf jalls
með Benedikt frá Hofteigi
Þetta er ekki lengur einka-
mál eins eða neins. Eyvindur er
mál þjóðarinnar allrar."
„Og svo koma Eyvindar við
fleiri hvera.svæði," segir Bene-
dikt og sveiflar stafnum. „Ég
er þegar farinn að hugsa um
olíukynta Eyvinda. Þá kemur
einn Eyvindur á hvern bónda-
bæ. Og við getum hugsað
lengra. 1 Ölfusforum og Fló-
anum bíða okkar 100 þúsund
hestar af heyi til iðnaðar. Við
þurfum að hugsa um pappírs
verksmiðju, þilplötur og lín-
rækt. Á línræktinni hef ég sér
stakan áhuga.“
— En hvers vegna nafnið
Eyvindur?
— Eyvindur þýðir ævindur,"
ég sé þann vilja minn rétt met
inn í framkvæmdum.
VEL, VEL KRUNKAR
HRAFNINN
Fyrstan bænda heimsóttum
við Gunnar Gestsson að Kot-
strönd. „Þessi bær á að heita
Háströnd,“ segir Benedikt.
„Upphaflega nafnið er Kat-
strönd — írskt, sem þýðir Há-
strönd.
Gunnar segist hafa farið með
sjö vagna af heyi í Eyvind;
14—15 hesta á hverjum vagni.
„Þetta var valllendishey, sem
búið var að rigna flatt í viku
eða meir. Ég fór með einn
vagn að morgni og annan að
kvöldi og út úr Eyvindi fékk
Sæll kom þú, Kristján Jónssson, Eyvindarstjöri.“
segir Benedikt. „Ég vildi verða
á undan gárungunum, sem ég
vissi, að yrðu fljótir til með
eitthvert uppnefnið.
— Hvað kostar einn Eyvind-
ur?
— Eyvindur annar kostaði
liðlega 100 þúsund krónur,
svarar Gísli.
— Ætlarðu að verða ríkur af
þessu, Benedikt?
— Ég hef aldrei hugsað um
peninga í þessu sambandi.
Reyndar sagði Þórir Baldvins-
son á teiknistofu landbúnaðar
ins, þegar hann hafði teiknað
Eyvind fyrir mig: „Hér áttu
mikla peninga, Benedikt.“
Kannski duttu mér þá fyrst í
hug peningar I sambandi við
Eyvind.
En ég vil ekki græða á is-
lenzkum bændum. Mér dugar
að hugsa þeim til hagnaðar, ef
Framkvæmdamaðurinn, hugs-
urinn og byggingameistarinn.
— (Frá vinstri): Gísli Sigur-
björnsson, Benedikt frá Hof-
teigi og Sigurður Sólmundar-
son, trésmíðameistari.
ég fyrsta flokks hey til gjafar.
Og þetta er í fyrsta skipti,
sem mitt hey hefur þornað í
stórrigningu meðan ég svaf
áhyggjulaus heima."
-— Já, er þetta ekki stórkost-
legt ævintýri, skýtur Benedikt
inn í og augu hans ljóma.
— Hefur þú trú á Eyvindi,
Gunnar?
— Já, tvímælalaust. Ég held,
að þetta sé kannski sú bezta
gjöf, sem okkur bændum hefur
lengi verið gefin — ef þetta
fær að ná fram.
— Það verður að gera það.
Verður að gera það, skýtur
Benedikt enn inn í og sveiflar
nú stafnum til áherzlu.
— Það er nefnilega fleira í
þessu en bara þurrkunin, seg-
ir Gunnar. Geysileg kjarnfóð-
urkaup eru stór hður í okkar
landbúnaði. Hér virðist okkur
boðið upp á miklu kjarnbetra
fóður, en við höfum átt völ á
til þessa. Hvað getur það spar-
að mikið? Það eitt er ómetan-
legt, ef takast má að slá kjarn
fóðurkaupin niður.
Svo má hugsa, hvort þetta
sparar okkur ekki vélakaup og
um leið kostnaðinn við við-