Morgunblaðið - 10.02.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR 1971
17
„Ekki er hún ljót — Eyvindartugg;an“, hugsar Benedikt og Gunnar Gestsson, bóndi Kotströnd
virðist ekkert óánægður heldur.
hald. Og ekki má gleyma því,
að Eyvindur léttir umferð a£
túnunum. Kannski maður þurfi
ekki lengur að drepa hána með
því að þrælast í marggang með
heyvinnuvélar yfir vellina.
Hitt er líka ein hlið, að þegar
maður fær svona þurrt hey,
þarf mikið geymslupláss. Þess
vegna held ég, að hér hljóti
vélbindingin að eiga rétt á sér.
— Sérðu nú? Sérðu nú?,
spyr Bendedikt ákafur. Ég vil
gera heyskapinn að léttri
vinnu og áhyggjulausri. Og
allt súrhey burt! Holllending-
ar hafa rifið alla sína súrheys-
turna. Þekkirðu annars súr-
heysþefinn? Hreint hræðilégt
fyrirbrigði.
Ég þekki ungan mann, ágæt-
an mann, sem kvæntist góðri
stúlku á næsta bæ. Þegar til
kom, neitaði frúin að flytjast
heim á bæ bónda síns, því þar
réð súrheysþefurinn rikjum.
Og fyrir þetta hræðilega fyrir
brigði varð manntetrið að fara
af bæ á annan til að geta not-
ið hjónabandssælunnar.
Frá Kotströnd höldum við að
Ingólfshvoli — til Kjartans
Hannessonar. Þegar við renn-
um í hlað, situr hrafn á útihúsi
og krunkar ákaft. „Þarna átt
þú góðan hrafn, Kjartan," seg-
ir Benedikt. „Hann krunkar
gott í eyra mér.“ — Hvað? —
Benedikt leggur við hlustir.
„Vei, vel, krunkar hrafninn,"
segir hann svo.
Það var Kjartan á Ingólfs-
hvoli, sem átti hey það, er eyði
lagðist, þegar Eyvindur fyrsti
brann.
„Ég hef ósköp lítið af
Eyvindi öðrum að segja,“ seg-
ir Kjartan. „Ég setti bara í
hann rýgresi og fannst það
ekki þorna nógu jafnt.“
— Já, en rýgresi er ekki gott
að þurrka, andmælir Benedikt.
Og hér þarf verktækni.
Eyvindur einn er auðvitað til
lítils, ef menn fara öfugt að
hlutunum. Það þarf verktækni
við þurrkunina eins og allt
annað. Og verktæknin ræður
alltaf úrslitum.
Síðan færast umræður Bene-
dikts og Kjartans yfir í landa
fræði og sögu. Kjartan heldur
því fram að Reykjanesskaginn
sé að hverfa í sjó — smám
saman; að landið eyðist og
lækki. Benedikt segir hins
vegar að landið standi óhreyft
en mismunandi ísatímar í
norðri hafi áhrif á yfirborð
sjávar hér við land. Með þess-
um umræðum er drukkið mikið
kaffi.
Á hlaði að skilnaði víkur
Benedikt aftur að Eyvindi og
kveður á um kosti hans; hann.
gefl kjarnbetra hey en fá megi
með öðru móti: „Hvert strá
hirðist af velli. Ekkert strá
tapast í þurrki. Og hvert ein-
asta strá ézt af stalli."
„Fyrir þessa nýtingu má
gefa mikið,“ svarar Kjartan.
„Og þegar þú, Benedikt, hefur
reist Eyvind við hverja hlöðu
í landinu og breytt áhyggju-
sömum þrældómi okkar bænd-
anna I auðvelda og áhyggju-
lausa vinnu — þá hefur mikið
gerzt."
—O—
1 Litla-Saurbæ hittum við
Sverri Jónsson. Hann segist
hafa farið með 4—5 vagna i
Eyvind; meiripartinn stör, sem
hann tók nýslegna og hrá-
blauta af teignum. Hann segir,
að þurrkunin hafi gengið ágæt
lega og heyið komið gott út, en
hann sé lítið farinn að gefa
það ennþá.
Sverrir kveðst hafa trú á
þessari heyverkunaraðferð og
bendir á þann möguleika, að
nokkrir bændur gætu án efa
slegið sér saman um einn
eyvind.
Bróður Sverrls, Kristjáu
Jónsson, hittum við í Hvera-
gerði. Kristján er bílstjórinn í
hópnum en sá jafnframt um
heyþurrkunina. „Hann var
Eyvindarstjóri," segir Benedikt
„Og gerði það fallega og af
trúmennsku.“
Ég spurði Kristján fyrst,
hvort hann hefði einhverja trú
á „þessu brölti í honum Bene-
dikt.“
„Víst hef ég það,“ svarar
Kristján um hæl. „Ég á hey í
hlöðu, sem ekki væri þar, ef
Eyvindar hefði ekki notið við,
þvi það var engin tíð, þegar
ég var með heyskapinn. Og
þetta hey ézt betur en allt ann
að.“
— Heldurðu kannski, að
þetta sé framtíðin?
— Já, frekar en að menn
þurfi að þvælast milli lands-
hluta — norður I ár, suður
næst — til að fá almennileg
hey.
Én það sem mér fannst merki
legast í sumar, voru haframir,
sem við þurrkuðum í Eyvindi.
Þeir komu svo fallegir út aft-
ur. Og engin þurrkun tók svo
langan tíma, að ekki mætti
þurrka tvisvar á dag.
HVAÐ SEGJA VÍSINDIN
UM EYVIND?
Að beiðni Lanbúnaðarráð-
herra, Ingólfs Jónssonar, og
Benedikts hefur Friðrik Pálma
son, starfsmaður Rannsókna
stofnunar landbúnaðarins,
rannsakað heysýnishorn úr
Eyvindi. í skýrslu sinni segir
Friðrik m.a. svo;
„Þurrkunin tók 9% klst. og
hafði þá þurrefnismagn hækk-
að úr 34—43% í 72—94% í
þeim sýnishornum, sem tekin
voru fyrir þurrkun og að lok-
inni þurrkun. Heyið þornaði
fyrst neðst við dyr þurrkhúss-
ins og var heyið þar fullþurrt
með 99% þurrefni eftir 5%
tíma. Heyið þomaði eins og
vænta má hraðar við gólf húss
ins en ofar.
Fóðurgildi heysins kemur
fram í meltanleika heysins.
Meltanleikinn er um 43% fyrir
þurrkun en um 49% eftir
þurrkun. Ekki er ástæða til að
ætla, að hér sé um raunveru-
lega aukningu í fóðurgildi að
ræða, enda sýna tölur yfir þurr
efnismagn, hráprótein og
steinefni fyrir þurrkun, að hrá
efnið sem tekið var til þurrk-
unar var mjög misjafnt að gæð
um, sbr, t.d. töflu nr. 9. Fóður-
gildi heysins virðist sam-
kvæmt mælingum þvi hafa
haldizt óbreytt við þurrkunina.
Fylgnin gæti bent til sykur-
taps, en þar sem, að fylgnin
er aðeins jákvæð að 55,4%
þurrefni og engin slík fylgni
er í miðlagi og botnlagi stæð-
unnar, er hæpið að um mark-
tæka breytingu sé að ræða.
Verkun hafranna hefur tek-
izt vel eins og verkun starar-
heysins.
ÁLYKTANIR OG YFIRLIT
Rannsókn á stararheyi og
höfrum fyrir og eftir verkun í
þurrkhúsi Benedikts Gíslason
ar frá Hofteigi var gerð í októ-
ber og nóvembermánuði 1970.
Þurrkunin fór fram 2.—4. októ
ber og voru sýnishornin tekin
þá. Fóðurgildi stararheysins og
hafranna virðist hafa haldið sér
óbreytt við þurrkunina eftir
því sem mælingar á meltan-
leika, hrápróteini og steinefn-
um gáfu til kynna. Tekið skal
fram, að þessar rannsóknir
gefa engan veginn nægileg
svör við þeirri spurningu,
hvernig verkun í þurrkhúsinu
reynist miðað við aðrar verk-
unaraðferðir. Sæmilegt mat á
verkun í húsinu krefst ýtar-
legri rannsóknar. Stararheyið
var eins og rakið hefur verið
mjög lélegt að gæðum áður
en verkun hófst og misþurrt.
Hafrasýnishornin voru aftur á
móti ágæt að góðurgildi, en að
eins tvö sýnishorn, eitt fyrir
verkun og annað eftir voru
rannsökuð."
Hráefnaprótein og steinefna-
magn á störinni var allmisjafnt
fyrir þurrkun. Ekki verður
séð að neinar breytingar hafi
átt sér stað á magni hráprót-
eins og steinefna við þurrkun-
ina. Breytingar á magni þess-
ara efna í þurrefni við verk-
un geta orðið með tvennu móti.
1 fyrsta lagi við frárennslis-
tap og myndi slík breyting
helzt mælast í lækkandi kalí-
ummagni. Tap á auðleystum
efnum, svo sem vatnsleysan-
legum sykrum, getur leitt til
hlutfallslegrar hækkunar á
öðrum efnum og er þess helzt
að vænta, að slík hækkun mæi
ist í fosfór, kalsíum, magníum
og hrápróteini. Þar sem slíkra
breytinga hefur ekki orðið
vart, má telja, að þurrkunin
hafi ekki rýrt fóðurgildi heys-
ins.
1 tvennu kemur fi-am sam-
hengi milli þurrefnismagns í
sýnishornum og magns ein-
stakra efna eða efnaflokks í
þurrefni, Fyrra tilvikið er fyr
ir verkun að kalíum lækkar
eftir því sem þurrefnismagn
hækkar. Þessi fylgni kemur
ekki verkunaraðferðinni við.
Seinna tilvikið er, að hráprót-
ein og fosfórmagn'fylgja þurr-
efnismagni í efsta lagi frá 35.1-
55.4% þurrefni í sýni, en magn
hrápróteins og fosfórs er aftur
lægra við 84,1% þurrefni.
ÆVINTÝRI ÍSLANDS
„Fái ég nú fé, skal ég ganga
svo frá þessu máli fyrir bænd-
urna, að ekki þurfi að bæta
um,“ segir Benedikt, þegar víð
ökum aftur „Meyjarmagaleið“
til borgarinnar. Við skiljumst
úti fyrir heimili haus að Sig-
túni 31. Og eins og Benedikt
hafði fyrsta orðið i þessu ferða
lagi okkar, hefur hann einnig
það síðasta:
„Ekki vil ég leggja þér orð t
munn, ungi vinur. En skrifa þú
það, sem við höfum heyrt og
séð í þessu ferðalagi og þá
skrifar þú stórkostlegasta
ævintýri Islands á þessari
öld.“
— f.j.
Sverrir Jónsson í Litla-Saurbæ vildi eiginlega ekki láta
festa sig á filmu. En við fengum hann til að halda á störinni,
Við Kjartan Hannesson á Ingólfshvoii dugðu aftur á móti
engar slikar fortölur.
Eyvindur annar