Morgunblaðið - 13.02.1971, Síða 8

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1971
> 8
Magnús Jónsson, fjármálaráðherra, um skattamálin:
Skattafrumvarpið stefnir
að eflingu atvinnulífsins
Nauðsynlegt að endurskoða
tekjustofna sveitarfélaga
Heildarendurskoðun skattalaganna stendur yfir
EINS og skýrt var frá í Morg-
unblaðinu í gær, flutti Magn-
ús Jónsson, f jármálaráðherra,
ítarlega ræðu um skattamál
við fyrstu umræðu um skatta
málafrumvarp ríkisstjórnar-
innar í fyrradag. í ræðu þess-
ari rakti ráðherrann nokkuð
þær breytingar, sem gerðar
hafa verið á skattalögunum á
imdanfömum árum, fjallaði
síðan um efni þess frumvarps,
sem nú liggur fyrir Alþingi
og drap loks á framtíðarvið-
horf. Verður nú rakið efni
ræðu f jármálaráðherra og
skýrt frá öðrum umræðum.
Magnús Jónsson ræddi í upp-
haifi ræðu simniar um þá víðtæku
endurSkoðun á tekjuistofnium rík-
iis og sveitarfélaga, sem hafiin
var eftir 1960 og leiddu til gagn-
gerðra breytiiniga á skattalögun-
uim fyrst 1962 og 1963 og aftur
1964 og 1965. Á þeim 5 ánum,
aem liðin eru, hafa ekki verið
gerðair veigamiikiliar breytingar á
Skaittaikerfiniu.
Ráðhernaimn vairpaði fram
þeirri spumiinigu, hvort skatt-
heinuta væri hér óhæfileg eða
ekki og mimmiti á, að aðeinis um
10% af ríkisfekjueum væru bein-
iir skattar og er það mrn lægra
en vitað er til í nálægum lömd-
um. Upplý3iingar, sem fyrir liggj a
fná nálægum löndum frá 1967,
sagði ráðherramn, sýrnia, að þá
nam heildarfj árheimta ríkis og
aveitarfélaga í Dammöriku 34,5%
alf þjóðairframleiðslu, í Bretlamdi
35,3%, í Svíþjóð 46% og í Noregi
41% en hér á íslandi á árinu
1968 vair þesisi hlutfaiilstala
33,9%. Og breytinigar á henmi frá
því ári hafa orðið sáralitlar. Mið-
að við þetta virðist sýnt, að ekki
sé um óhóflegar fjárkröfur að
ræða af hálfu himis opinibera,
hvorki sveitarfélaga né ríkisins.
Sú varð einmdg niðurstaðam af
aithugum, sem sérfræðimgar Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins gerðu eft-
ir sérstakri ósk mimini fyrir
tveimuir árum á ísiemzka stoatta-
kerfimu.
Það er því ekki fyrst og fremsf
maiuðsyn á að lækka aimiemmt
gj aldheimtu ríkiaims né heldur
að lækka hlut beimma skatta í
gjaldheimtummi, sem veldur því,
að nú er talað um að gera víð-
tækar breytimgar á skaftakerf-
imiu, heldur er það margt ammiað,
sem kemiur tdíl.
Á sl. ári var söluskatturimm
hækkaður allverulega til þess að
mæta tollalækkumum vegna
EFTA-aðildar, en þá hafði honum
ekki verið breytt í 5 ár og var
það fyrst og fremst vegna þess,
að fyrirsjáamlegt þótt, að nauð-
synlegt yrði að lsekka tolia, bæði
vegna hugsamlegrar aðildar að
EFTA og hinis, að immflutnings-
tollar hafa aflmenmt verið hér
mjög háir samamiborið við önmur
lönd. Enmfremur hefur verið
fylgzt vamdlega með þróumdmni
í ruálægum lömdurn í sambamdi
við virðisaubaskattinm og ummið
er mú að því að gera heildar-
yfMit yfir reynslu nálægra
þjóða af þessu skattkerfi. Þetta
miefni ég till að gefa aimiemmit yfir-
sýn um endunskoðun skattatoerf-
isims en af mörgum er talið
nauðsynlegt samræmimigar vegma,
að taka upp þemmiam skatt.
Staðgreiðslukerfi opimiberra
gjalda hefur eimmig verið á daig-
Sbrá hér um alllanigt sfceið. Sú
althugum, sem fram hefur fairið
á því miáli, hefur lieiitt í Ijós, að
slbattakerfi okkar er alflt of flók-
ið, gjöldim enu allilt of imiörg, sem
á eru lögð, ýmsair frádráttairmegl-
ur eru of flókmiar og margþættar
til þess að staðgreiðsflsukerfið
fálti vel að oktoar múveramdi
kerfi og af þeirn Sökum ber
hrýma mauðsym til að gera þeitta
kerfi eiinfaldara í smiðum áður
em staðgreiðsla er tekin upp. Ef
það tækiist tmiumidi staðgreiðsla
verða til verulegra bóta.
ATVINNUREKSTURINN
EFLDUR
Eimm þáttuirimm. í því að gerna
íslenzk fyrirtæki samkeppmiishæf
eftir irnmgöniguima í EFTA er ernd-
urskoðutn skaititalberfisiiras, sem í
miörgum tiilvikum er með allt
öðrium hætti en í öðrum EFTA-
lörndum og í ýmsum tiHfellum
þumgbærairi. Þess vegma var skip-
uð sérstök emtoættismammamefmd
á áriirau 1969 til þess að umidir-
búa þemnam þátt EFTA-má]sins.
Ráðherramm raibti síðam aðdmaig-
amda þess frumvarps, ®em mú
liggur fyrir, störf embættis-
mammanefmdari'mimar og fleira en
vék síðam. að efmd frumvarpSims.
Morgumiblaðið hefur þegar skýrt
allítarlega frá frumvarpiimu og
belztu atriðum þess og er því
ekki ástæða till að rekja ítarlega
þamm kaffla í ræðu fjármiálaráð-
herra. Hamm sagði, að ríkis-
stjórmiin hefði emgaim vegimm
bundið sig við það, að frum-
varpið yrði afgneitt frá Alþiiragi
mákvæmlega eims og það liggur
fyrir em lagði áherzflu á að þau
stefmumið, sem liggja að baki
frv. næðu fram að gamga og að
þær breytiragair, sem Aflþingi
kynmi að gera á því væru immam
ramma þeirrar stefmumörfcumair.
Varðamdi fyrnimgarákvæði fmm-
vairpsims sagði Magmús Jómssom,
að fram hefðu kramið hugmyndir
um það, að emdurbaiupsverð
eigma yirði lagt tifl grumdvallar
fyrmiimgu, em mámiari aithuigun
hefði leitt í ljós, að þessi regla
væri eldii framflcvæmiaml’eg,
vegna þeirrar mifldiu óvissu, sem
jafmam væri ' um endurkaups-
verð eigna og ógerlegt að setja
almenmiair reglur um slikan fyrn-
ingargrumdvölll. Himis vgair eru í
frumvarpimu ýmsar reglur, sem
stuðla að því, að eigrauim veirði
jafmiam haldið í eðlilegu verði
m. a. reglumar vaxðamdi hluta-
bréf og mat á þeim og jafnframt
mætti á það benda, að ef mjög
færi úrSkeiðis í þessum efmium
mætti beita sairns komiar endur-
mati og leyft vair t. d. 1962, eftir
gengisbreytimgamar 1960 og
1961, þ. e. ef miMiar sveifluir
verða á verðgildi eigma. Þá ræddi
ráðherramm um það mýmœli frv.
að tekið er upp nokbuð skatt-
frelsi á arði af Mutabréfum. Þau
hafa áður verið skattskyld og
ihefur það að vissu leyti átt simm
þátt í því, að memm hafa ekki
laigt fé í aitvimmurekstur eða kaup
á hluitabréfum, þar sem sparifé
og vextir af því eru skattfrjáTs
em rnú er gert ráð fyrir, að viss
úthlutum arðs til hluthaía verði
skattfrjáls. Magimús Jómssom
Sagði emmfremur, að þar sem nú
væri gent ráð fyrir að efla at-
Mag-nús Jónsson,
fjármálaráðherra.
vinmiureksturinm með frv. þessu
og þá ekki gízt artvimmiufyrirtæflri
í hluitafélagsfonmii væri kmýjaimdi
mauðsym á því að emiduirskoða
hlutatfélagaflögim. SMk emduirskoð-
un stemdur mú yfir og er þá eim-
mitt gagnllegt að hatfa hliðsjóm
atf þeim ákvörðumum í sktatta-
máiuim félaga, sem mú verð’a
tfekmar. Ætla má, að hér etftir
vecrði fýsileigra em verið hefiur
að leggja fjáirm'agn í fyrirtæki
og er þá miauðsymlegt að setja
reglur um það, að hlutafélög
geti ekki orðið virk, mema að
þau hafi visstf stofmfé, sem er
urmfram þá fráleitu upþhæð, sem
gert er ráð fyrir í iögum mú.
Ekki er síðmr naiuðsyn'legt að
girða fyrir það, að óhfluitvamdir
mernn geti sett í gamig söfrnum á
hflurtatfé og fengið fólk tii þess að
leggja pamimiga í hlurtafélög, sem
ei'ga sér í raumjimmi emiga urndiir-
stöðu eða tilverurétt. Þetrta hvort
tveggja er mauðsyníiegt að taka
tifl emdiumskoðumiair í saimlbamdi
við hliurtatféfliagalöggj öfima
NÝTT FA STEIGNAMAT
Þá ætfla ég að víkja að öðrum
aitriðum í frumvarpimu, sem eru
meira aJimemns eðlis og smerrta
eimistalldimga. Nú er gert ráð fyriir,
að nýtt fasteigmamat tfaki gildi
aflveg á næstummi og er þair um
að ræða miflria hækkum firá nú-
gildaimdi mati af eðlilegum ástæð-
um. Vegma þessara breytknga er
óuimflýjaimlegt að gena breytingu
á 'eigmasköttum og er það lagt til
með þessu frv. í gildandi (liögum
er ætiast til, að 100 þúsiumd
krónia skatteigm sé skartttfrjáls og
frádráttarbær áður em eigmiar-
stoattur er lagður á. Þessi upp-
hæð er nú hækkuð í 3 miflíljómir
króma og j afn:f ramt er lagt til,
að mæstu 3 mEljómiir sbattleggist
rmuin vægar em nú er gert. Himg-
að til hetfur verið mjög milsmum-
amdi aðstaða varðamdi sköttum
eigma. í fyrsta lagi gat ég um
gamla fasteigniamatið, sem hefur
valdið því, að faisteigmir hafa
verið á algerlega óraumihæfu
verði til eigmarskatts, þó að það
hafi himis vegair verið mífaldað
mú síðustu árdm. Spairiífé hefur
'afligera sérstöðu og spariSkírrteimi
en hluitalM'éf hafa verið verst
sett alflira eigna, þar sem það
hefur verið mndir hæliimm lagt,
hvort þau skiluðu mofckrum arði,
en þau hatfa verið tekim á mafm-
verði. Þetta hefur átt mestan
þátt í að útiloka útgáfu svo-
metfmdra j öfnunarhl'utabréfa.
SKATTVÍSITALAN
Fjármáfllamáðherra vék sdðam að
Skattvísitölumimi, en (iiagt er til,
að Skarttvísirtafliam, sem rnú er 168
verði fest í 100 stiguirm. Það hef-
ur verið deilt um sbattvísitöluma
og ég Skal eflriri talka þær deilur
upp hér en það hetfur verið deiHt
á það m. a., að fjánrmáliaráðherra
hafi frjállsar hendiur um ákvörð-
un Sbattvísitölu. Nú er reyodim
aiuðvitað sú, að skattvisirtailam er
jatfmam höfð til hliðsjónar við
setnimigu fjárlaga og þegar áætfl-
um er gerð um tekjur atf tekju-
sköttum er að sj áflfsögðu miðað
við áflsveðma stoarttvísiiitölu. Af
þessum sökum þykir skynisam-
Oiegt að setja þá reglu, aið í srtað
þess, að ráðhenra áfeveði hiama
eimlhliða, Skuli hún fiormll'ega
ákveðin við setm'imgu fjárlaga
hverju sinmi.
Sú stooðun hefur komið fram,
sagði fjármálaráðherra, að stoartt-
vísiltaiam eigi að miðast við fram-
færsfliuivísátölu og það er sjánar-
mið út af fyrir siig. Verði sú
regla viðhötfð, að Aiþimgi áflcveði
skattvísitöfluima við aifgreiðslu
fjárflaga hverju ®inmi, gertur það
komið til mats þimgsimis hvaða
reglur mernn vilja hatfa í þesisu
sambamdi og ég hygg, að það sé
mála saimmasrt, að það f ari niökbuð
eftir aðstöðu í hvert simm, hverm-
ig á því verður haldið. T. d.
hefur stoattvísitallam rnú í ár rni. a.
vegna bættrar fj árhagsaðstö ðu
verið áflcveðim mokflcm hærri
en bæði kaupgjaldsvísáitalam og
framtfærsluvísitaflam, þammig að
mú viinmist nralricuð á, sem menm
telja að hafi taipazt í MuttfalM við
framfærsfl'UVísitöl'uin'a á sáðusitu
árum. Ég gat þess, að það hefði
verið mieginistetfraumark 1960,
þegar endurisikoðum stoat’taJagamma
var hafim þá, að svoköll'uð ai-
menm verkamaimnialaum yrðu
uimdainþegim skatti, að persómu-
frádráttur yrði það hár, að þau
rúmuðust innan þeinra miarlka.
Þá var í því sambamdi miðað við
Dagsbrú.nartaxta rrneð 15% yfir-
viimrnu, þ. e. lægsti taxti Dags-
brúnar með 15% ytfirvimmu. Hamm
er mú skv. uppflýsámgum Efima-
hiagsstofhunariinmar 192 þúsumd
flcrómur en himm faisti persómu-
frádráttur er rnú ákveðinm 188
þúsuimd króraur. Þama miumar að
vísu 4 þúsund krónium sem verð-
ur að teljast lítið atriði í þesisu
sambamdi. Á móti koma aiufldm
hluinmindi í því, iað skasttvísirtailian
er mú látin gilda um frádráttar-
'liði aXmenmt, sem eldd vtar áður
mema að litlu leyt'i og raiumar
ekki fyrr en á þesBu ári
með sérsrtaflcri l'agatoreyrtimgu um
Skattfrádrátt sj ómamna.
TEKJUSTOFNAR
SVEITARFÉLAGA
Gert er ráð fyrir, að þetta
frumvarp tafld efldci gifldi fyrr
em um næstu áramót, að umd-
amtekmum bráðatoirgðaálcvæðum
þess, sem eru í samræmi við það
ákvæði, sem sett var á aíðasta
þimgi og gilti við álagnimgu
Skatta 1970. Ástæðam til þessa
er eldki eimgöngu sú, að það sé
erfitt að missa tekjur á þessu
ári, heldiur miklu fremiur að mál-
iirnu er efldd lokið og að það er
óumflýj ainlegt anmað, áður em
þetta firumvarp teloxr gifldi, em
að mörtouð verði srtefima varðamdi
tekjustotfma sveitarfélaga og jiatfn-
frarnit verði mörflcuð srtefinia varð-
arndi ýmis ömmur artriði í persónu-
Skattamálum. Emgu að síður tel
ég mjög mikilvægt, að rmálið
verði atfgneitt, vegma þess, a® í
því felst ákveðim stetfma, siem
frekari aðgerðir verður að miða
við.
Fjármáfliaráðherra ræddi síðam
moklcuð telcjustofima sveitairfélaga.
Hamm sagði, að einm stoattur, sem
lagður er á artvimmuirekstur í
lamidirau, befði vaflrið athygli bæði
imnll'endra og erlendra mammia,
sem hetfðu slcoðað sbaitrtamál at-
vinmiutfyrirtækjia og þeir taflið
hættulegain, en það eru aðstöðu-
gjöldin, gem ©ru Lögð á fyrir-
tælri án tillirts til arðgæfni
þeirra. Af þessu leiðir, að otft
Sleppa þau fyrirtæki mum bertur,
sem hatfa betri atfkomu em him,
sem hafia lítimm rekstriarhagniað,
em hatfa hiims vegar mifldia veltu
og rekstrarflcosrtniað, vegrna þess,
að srtofnimn aö aðisrtöðugjöldum-
um er rekstrajrtoosrtniaður fytrir-
tækja. Ég hygg, að það hljórti
að verða miðuirstaðam, að reynlt
verði með einhverjium hætti að
bomast frá þessu vamdamálL
Þetta ásamt öðrum þárttum I
tekjum sveitarfélaga þartf að
llggja tfyrir um mæstu áramóit.
Hvað á að gera í þeirn eftrnum?
Sú kenmimg hetfur lemigi verið
uppi, að miota eigi fasteigraagj'öld-
in meira ®em telcjustotfma sveitar-
félaga og ég tefl, að það hfljóti að
stetfna í þá átt. í samtoamdi við
fasteigraagjöldin má auðviitað vel
hlífa einisrtafld'imgum með viast
íbúðarhúsnæði. Það er ekkert
sem himdrar það og gertur verið
alveg mauðlsymllegt, aið það verði
gert. En það á etoki að vera
óeðlilegra t. d. fyrir fyriirtæki og
þá, sem eiga stórar eignir að
borga íasrteigmagjöld em aðsrtöðu-
gjöld og kemur jaímvel bertur út
fyrir þá. Eimda er samnfleiflcuriinm
sá, að þjórausrta sveirtairféfliaga er
mieira temgd fasteigmum heldur
em reksrtri fyrirtæfej'a aflm'eminit
sem sflÆkum.
Þá þarf einmig að skoða vertoa-
skiptingu ríkia og sveitarfélaga
og koma þar ýmis atriði til ait-
hugumiar og vel má hiugsa sér að
færa þar á milli lcvaðir, t. d. að
ríkið taíld að sér vissar greimar,
sem svedtairfélögim nú hafa. Það
er eimnig mjög þýðingairmdikið,
að útsvör ®éu ekki mismumaindi
á hinium ýmsu stöðum á laindinu
því að það gertur iauðvefl.dlegia
graíið undam sveirtarfélögum, þar
sem al tvimnuörðugle ikar eru og
þau þurtfa því a'ð mota sér að
fuflllu heimild um útsvairsáfliagm-
imgu. Hér verður að komast á
jöfnuður og það þairf að effla
jöfmumiarisjóðimn medra til þess
að iijálpa svedrtarfélögum, þegar
þamnig er ástatt.
Það getur komið til álilta að
afherada sveitarfél'ögum alveg
beina stoartta og að þau tæflcju
þá á sig aiukimar kvaðir frá þvl
sem nú er, em að sama imarfld
rmumdi sjálfstæði sveitairtfélaga
autoast. Að vilsu Sldptir þetrta
efldci mildu rraáli, ef hér kernst á
Staðgreiðslukerfi stoaitta, vegna
þess, að þá er þessi stoaittur imn-
heirmtur í einu lagi og síðam stoipt
etftir á milli sveitasrféfliagammia og
rlkisilms og kymmi þestsi vamdi því
að l'eysaisit á þamm veg.
Að loflcum ræddi Magnús Jóm»-
son, fjármálaráðhierna, um ýmisar
aðrar umbætur í stoaittamáflium,
en getiið var um þamm toafla
ræðu haras í Morgumblaðimu I
gær.
Á 'etftir ræðu fj ár’málaráðherra
kvaddi sér Mjóðs Þórarinn Þór-
arinsson (F) og flcvað ýmisar at-
hygliisverðar hugmymdir haifla
komið fram í ræðu ráðhexm. Þó
talldi haimn eðlilegra, a® skatta-
kerfið yrði endurstooðað í heifld,
eins og raiuimar væmi í umdirtoún-
ingi. Þórarámm kvað fljóst, að
frumvarpið ætti rætur Símar að
rekja t'il EFTA-aðildar ísiamdis,
Framhald á blaðsíðu 11.