Morgunblaðið - 13.02.1971, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1971
19
- Hvernig Rússar...
Framhald af bls. 15
í ljós hörmuleg mynd egypzks
úrræða- og getuleysis. Einn af
hæstsettu ráðgjöfum okkar
Tékka í Egyptalaindi, Hlavaty
hersihöfðingi, sagði okkur t.d.:
„Þegar bardagarnir brutust
út var ekki einn einasti foringi
— hvað þá hershöfðingi — í að-
alstöðvum loftvama Egypta-
lainds. Ég var þar aleinn. Hverj-
um í ósköpunum hefði ég átt
að ráðleggja þegar þeir voru
allir í burtu, ýmist að elta kven-
fólk eða sinna einkaviðsikipta-
málum sínum?“
Að því er tekur til viðbúnað-
ar Egypta, skýrði leyniþjónusta
okkar frá því, að kvöíldið fyrir
árásina hef ðu flestir æðstu hers
höfðdngjar Egyptalands verið
við drykkju i boði, sem banda-
riski hermálaful'ltrúinn hélt við
flugvöll einn utan Kaíró. „Það
er ekki hægt að skjóta þotur
niður með skozku viskýi,“ var
eitt af því, sem sagt var um
þetta.
STUÐNINGUR VI» fSRAEL
1 VARSJÁRBANDALAGS-
LÖNDIIM
En varðandi Rússa var það
fleira um styrjöld Israela
og Araba, sem ti!l kom, en hinn
niðurlægjandi ósigur skjölstæð-
inga þeirra. Styrjöldin varð til
þess að starfsemi lítilla en mjög
starfssamra Gyðingcihópa, sem
fylgdu Israel að máium, kom
nú upp á yfirborðið innan
kommúnistaríkjanna. Þar sem
í þessum hópum voru m.a. for-
ingjar í herjunum af Gyðinga-
ættum, gerðum við okkur grein
fyrir því, að hér stóðum við
ekki aðeins ahdspænis stjóm-
málalegu, heldur einnig örygg-
ismálavandamáli.
Þessir hópar voru til í Sovét-
rikjunum og Tékkóslóvakíu og
í síðarnefnda landinu tóku
menn, sem ekki voru af Gyð-
ingaættum, höndurn saman við
þá. Þeir notfærðu sér það áfalls
andrúmsloft, sem skapazt hafði
vegna málanna í Mið-Austur-
löndum til þess að ráðast á alla
utanrikismálastefnu Sovétríkj-
anna og fýlgiríkja þeirra — og
meðal þeirra voru margir
kommúnistar, sem ekki félá í
geð útþenslustefna Rússa. En
langmest vandræði af þessu
tagi komu fram i Póllandi.
Við komumst að raun um i
leynibréfi, sem pólski kommún-
istaflokkurinn ritaði Kommún-
istaflokki Tékkóslóvakíu, að
þegar sityrjöldin brauzt út hóf
hópur háttsettra, pólskra her-
foringja af Gyðingaættum raun
verulegan áróður fyrir ísrael i
andstöðu við hina opinberu,
sovézku (og pölsiku) stefnu um
stuðning við Nasser.
Málið gekk svo langt, að
meira að segja æðsti yfiimaður
pólska flughersins, sjálfur
Czeslaw Mankiewicz hershöfð-
ingi, og næstráðandi hans, Tade
usz Dabkowsky hershöfðingi,
höfðu haldið fund í varnamála-
ráðuneytimu til þess að reyna að
vinna Israel fylgi.
Ásamt tveimur mönnum öðr-
um, Jan Stanieski hershöfð-
ingja og Ignacy Blutm hershöfð-
ingja (sem var eini Gyðinigur-
inn af þessum fjórum), voru
þeir reknir úr starfi og dæmdir
með leynd af herdómstóli. Til
þess að sverta þá var gefið til
kynna að þessir fjórir, háttsettu
foringjar í Póllandi hefðu um
nokkra hrið ástundað að hafa
fé á ólöglegan hátt úr sjóðum
ríkisins, og að þeir hefðu
smyglað þessum peningum til
Israels. Pólska stjómin notaði
síðan þessa atburði sem tylli-
ástæðu fyrir and-Gyðingaher-
ferðinni, sem sigldi i kjölfarið.
TÍTÓ LEGGUR OR» í BELG
Bn aðalvandamálin, sem við
stóðum andspænis eftir hrakfar
ir Egypta, voru að sjálfsögðu
hemaðarlegs eðlis. Sfcrax eftir
lok Sex daga striðsins var ráð-
herra minn, Lomsky hershöfð-
ingi, kvaddur til sérstaks
skyndifundar leiðtoga Varsjár-
bandalagsins i Varsjá. Hann
sagði mér ailt af létta er hann
kom aftur.
Meii'a að segja TLtó hafði
komið til þessa Varsjárbanda-
langsfundai' — í fyrsta og sið-
asta sinn — vegna hinnar miklu
stjórnmálalegu og þersónulegu
vináttu sinnar við Nasser, sem
hafði verið svo auðmýktur. Og
Lomsky sagði mér, að það hefði
verið Titó meira en nokkur ann-
ar, sem þrábeðið hefði Rússa
um að skilja ekki við Nasser,
heldur láta hann þvert á móti
fá meiri vopn nú en nokkru
sinni fyrr. »
Að hve miklu leyti Rússar
þurftu á fortölum að halda var
ekki ljóst, en að lokum var að-
stoð i gífurlegum mæli, svo
sem Tító lagði til, samþykkt.
Lomsky sagði mér hins vegar,
að þrjú skilyrði hefðu verið
sett Nasser:
1. Hann yrði að hætta öllu
tali um að „afmá lsrael“. Á
Varsjárfundinuim var samþykkt
að þetta væri of líkt „Hitlers-
tali“ og myndi aðeins verða til
þess, að skapa ónauðsynleg
vandræði varðandi þá hópa
manna, sem studdu málstað
ísraets i Varsjárbandalagslönd-
unum.
2. Nasser yrði að hreinsa
bæði rikisstjórn sína og her af
öfflum „hægri öflum".
3. Hann yrði að endurskipu-
leggja herþjálfun í Egyptalandi
til samræmis við þjálfun Rússa.
Þegar komizt hafði verið að
samkomulagi um stefnuna, brá
Moskva filjótt við. 1 Prag, líkt
og í Moskvu, var sérstök nefnd
skipuð af Miðstjórninni til þess
að kanna öll mistök, sem átt
hefðu sér stað varðandi aðstoð-
arstefnu okkar við Egypta —
í stjórnmálalegu, efnahagslegu
og hemaðarlegu tilliti. Við urð-
um nú að gæta þess að láta
ekki dragast of langt inn i mál-
in stjórmmálalega, og i þessu
var fóligin hætta.
Sýrlendingar lögðu til dæm-
is til við Rússa að bezta leiðin
tiil þess að tryggja framtíðar-
öryggi þessa heimshluta væri
að bæði þeir og Egyptar gerð-
ust aðilar að Varsjárbandalag-
inu. Þar sem þessi heimskulega
till.aga fól í sér augljósa hættu
á því, að heimsstyrjöld brytist
út vegna Mið-Austurlanda, höfn
uðu Rússar henni kurteislega
en ákveðið.
NASSER GENGIIR
A» SKILYRÐUNUM
Hins vegar óttuðust Rússar
nú, að annað hvort Bretland
eða Frakkl'and myndi gripa
Innilegustu þakkir færi ég
öHum þeim, sem sýndu mér
hlýhug með skeytum, gjöfum
og heimsóknum á 80 ára
afmæli minu 5. febrúar sl.
Guð blessi ykkur öll.
Njáll .lónasson,
frá Sigluf irði.
tækifærið til að seilast á ný til
áhrifa í Mið-Austurlöndum, eða
að Mao (sem hafði boðið Nass-
er 10 milljón dollara lán er
verst gegndi hjá honum) myndi
koma sér þar fyrir.
Því var það að hinni nýju
áætlun um hemaðaraðstoð á
grundvelli skilyrðanna þriggja,
sem sett voru á Varsjárfundin-
um, vor flýtt svo sem tök voru
á. Innan viku frá ósigri Nass-
ers fengum bæði við og Rússar
beiðni hans, svo sem búizt var
við, um neyðaraðstoð. Sérstak-
ar sendinefndir frá Sovétríkj-
unum og Tékkóslóvakíu héldu
án tafar til Kairó.
Þegar hinn pðlitíski fulltrúi
Tékkóslóvakíu í nefndinni,
Vladimir Koutsky, ritari Mið-
stjómarinnar, kom aftur frá
Kairó, var ég viðstaddur „topp-
fundi“ í Prag í því skyni að
meta gildi ferðar hans. Meðal
þeirra, sem viðstaddir voru
þessa fundi, vom ráðherra
minn, Lomsky hershöfðingi, yf-
irmaður herforingjaráðsins,
Rytir, hershöfðingi, og hermála
fulitrúi Rússa í Prag, Kuscev,
hershöfðingi.
Nasser hafði gengið að öllum
skilyrðum okkar og hin nýja
vopnaaðstoð var fljótlega kom-
in í gang. Það, sem var fróð-
legt, var hversu tailsmaður
Rússa og okkar eigin menn
voru þegar teknir að meta hina
nýju áætlun sem vott um al-
gjöran sigur kommúnismans í
Norður-Afríku jafnt og í Mið-
A u sburlön dum.
„NEGRI MUN TREYSTA
ARABA . . .“
Rytir, hershöfðingi, sagði t.d.
er hann var að ræða um hina
nýju möguleika á að Mófesta
leyniþjónusfcur Egypta og Sýr-
lendinga i net kommúnismans,
eftirfarandi: „Þetta mun hjálpa
okkur við að smeygja okkur
inn hjá Aröbunum og jafnvel
öðru lituðu fólki. Negri mun
ávatlt treysta Araba betur en
hvítum manni.“
Og Koutsky, milli þess sem
hann saup á kaffiboHa sínum
með ánægjusvip, hafði eftirfar-
andi að segja: „Sumir menn
skilja ekki að barátta fyrir
ArabariMn hefur þrefalda þýð-
ingu. í fyrsta lagi veikjum við
stöðu heimsvaldasinna. 1 öðru
lagi byggjum við flóðgarð af
lituðu fólki gegn Kína. Og ,í
þriðja lagi, á síðasta stigi máls-
ins, mun kommúnisminn varpa
akkerum í annarri heimsálfu."
Nú, ég get staðfest að innan
þriggja mánaða frá þvi að
Nasser hafði beðið ósigur fyrir
Israelum, hafði hann fengið
vopnatap sitt bætt að fuMu
(ókeypis) og að Rússar — bæði
stjórnmálalega og hemaðarlega
— voru i betri aðstöðu en
nokkru sinni fyrr að því er tók
til framkvæmdar á langtima-
áætlunum þeirra.
Staðreyndin er sú, að svo var
Sex daga stríðinu fyrir að
þakka, að þeim haíði á nokkr-
um vikum tekizt að ná þræla-
tökum á Nil, sem hefði tekið þá
mörg ár öðrurn kosti. Hinni
„þolinmóðu mauravinnu", sem
þeir höfðu rætt um við mig 10
árum áður, hafði verið flýtt —
ekki aðeins af maurunum held-
ur einnig sögunni.
IIINN IiAUftl ÞRÁftl’R . . .
Að lokum nokkur orð al-
menns eðlis, bæði úm fortíð og
framtíð.
Sovézku leiðtogarnir fjar-
lægðu Krúsjeff, kölluðu hann
raupara og óraun-sæan stjórn-
málamann, en þrátt fyrir það
fylgja þeir hinni sömu utanrík-
ismálastefnu hans enn í dag.
Hins vegar gorta þeir ekki eða
hrópa um takmörk sín á sama
hátt og hann gerðd. Þeir hafa
tekið upp staðfastari efnahags-
stefnu og snúið aftur til stífni
Stalínismans, bæði innan Sovét-
ríkjanna og gagnvart leppríkj-
unum.
Sumir slá því fram, að Krú-
sjeff hafi reynt að breyta
kommúnismanum eða gera
hann mannlegri, jafnvel af-
nema hann, en þetta er með
öHu raogt. Hann leit á kenning-
ar kommúnismans sem tæki til
þess að styrkja Sovótrikin sjálf
og tök þeirra á öðrum þjóðum.
Hann fyrirskipaði hernám Ung-
verjalands 1956 nákvæmlega á
sama hátt og Brezhnev fyrir-
skipaði hernám Tékkóslóvakíu
1968.
Krúsjeff trúði þvi, að með því
að fordæma Stalin opinberlega
svo og þá þætti kommúnism-
ans, sem gera hann svo óaðlað-
andi í augum fjölda fólks,
myndi hann bjarga Sovétríkj-
unum frá þvi að lamast í
kreddufestu, og að þetta myndi
einnig hjálpa til við að breiða
kommúnismann út um heims-
byggðina og koma í veg fyrir
stöðnun hans.
Hann var alls óhræddur að
ráðast á rétttrúnaðars’-agorð
vegna þess að hann taldi að
með því væri hann að tryggja
endan'legan sigur kommún-
ískrar byltingar.
Þetta er hinn rauði þráður,
sem gen-gur í gegnum alla utan-
ríkismálastefnu Sovétríkjanna,
algjörlega óháð því að nýir leið-
togar hefjast og faHa siðan.
Hér er um að ræða nákvæma,
langtíimaskuldbindingu, og í
hesnnar þágu er beitt allri skipu-
lagnin-gu, hvort sem hún lýtur
að efnahagsmálum, hermálum,
menningarmálum eða hverju
sem vera skal. Sama máli gegn-
ir um alla starfsemi á vettvangi
leyniþjónustu og áróðurs.
Þetta heit og skuldbinding
við byltiniguna sjálfa er sá bak-
grunnur, sem sovézk utanríkis-
málas-tefna tekur mið af i mót-
un sinni. Andspænis þessu
standa hin andkommúnisku
Vesturlönd klofin í fylkingar
og hagsmunahópa, sem sumt
virðist ótrúlega barnalegt, og
þau veita aðein-s hlutlausa and-
stöðu. ENDIR.
(Einkaréttur Mbl.)
SÉRHÆD
Nýleg 5—6 herbergja sérhæð á góðum stað i Reykjavík óskast
til kaups. Skipti á nýlegri 3ja herbergja íbúð í Vesturborg-
inni möguleg.
Upplýsingar í síma 24489.
Útgerðarmenn — Skipstjóror
Fyrirliggjandi 3 og 4 kg. netasteinn.
HELLUSTEYPAN
Garðahreppi, simi 52050 og 51551.
Opið til klukkan 4 í dag
Matvara nýkomið:
VERÐ ÚT Á VIÐSKIPTASPJÖLD
HVEITI 25 KG KR. 398.00
SYKUR 25 KG — 429.00
RÚSÍNUR 1 KG — 66.00
HAGKAUP
SÍMI 30975 — SKEIFAN 15.
KJÖTBÚO SUDURVERS STICAHLÍÐ 45-47 - Sími 35645
ÞORRAMATUR - ÞORRAMATUR
Pantið fermingarveizlumat tímanlega
Opið luugardag til klukkan 20 — Opið sunnudag klukkan 10-18