Morgunblaðið - 13.02.1971, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1971
21
Guðjón Friðriksson;
Hvers vegna berjast karlmenn
fyrir auknum réttindum kvenna?
HVERNIG stendur á því, að
karlmenin berjast fyrir auknum
réttindum kvenna? Er ekki
eitthvað meira en lítið bogið
við það? Er hann ekki að vinna
gegn hagsmunum og réttindum
sjálfs sín? Þessu svara ég neit-
andi og ætla að reyna að
styðja það nokkrum rökum.
Hlutverk karlmannsins, eins
og það er núna í íslenzku þjóð-
félagi, er að afla heimili sínu
nægs rekstrarfjár. Samfara
hinni miklu efnishyggju og lífs-
þægindakapphlaupi, sem sett
hefur mark sitt á líf íslendinga
að undanförnu, hefur þetta hlut
verk orðið mörgum karlmann-
inum býsna erfitt og stundum
allt að því óbærilegt. Hann hef-
ur unnið langt fram yfir það,
sem kallazt getur eðlilegur
vinnudagur. Dagvinnukaupið
hefur hvergi nærri hrokkið til
að mæta þeim kröfum, sem al-
mennt eru taldar sjálfsagðar.
Sem dæmi má taka, að bílaeign
þykiir sjálfsögð. Nýlega var
reiknað út, að rekstrarkostnað-
ur bíls væri 120.000 krónur. Það
er helmingur af dagvinnukaupi
verkamanns. Þá er ekki mikið
afgangs í mat fatnað og hús-
næði, svo að ég tali nú ekki um
skemmtanir eða utanlandsreisur.
Jafnframt því sem vinnudag-
ur karlmannsins er svona lang-
ur, hefur vinnutími konunnar
stytzt. Heimilin verða sífellt
vélvæddari og sj álfvirkari. All-
ur þvottur er t.d. orðinn mjög
auðveldur. Brauðgerðarhús og
fataverksmiðjur setja konunni í
sjálfsvald, hvort hún bakar og
saumar. Þá eru fjölskyldurnar
orðnar fámennari en áður var.
Þannig hjálpast allt að því að
auðvelda henni hin hefðbundnu
húsmóðurstörf.
Hér má skjóta inn í, að þjóð-
félagið virðir húsmóðurstörfin
harla lítils og til engra launa.
Ef eiginkonan fellur frá, bæta
tryggingar ekklinum það að
engu. Heimilisástæður þurfa að
vera mjög slæmar til að hann
fái einhverja aðstoð. Hér hallar
á jafnrétti kynjanna karlmann-
inum í óhag, því að ekkjur fá
bætur eftir menn sína.
Þegar þannig leggst allt á
eitt, húsmóðurstörfin geta tæp-
ast talizt fullt ævistarf, allra
Sízt, þegar konan getur búizt
við að verða 76 ára, þjóðfélagið
metur þessi störf iítils og karl-
maðurinn á fullt í fangi með að
framfleyta nútímaheimili, er
eðlilegt, að hann geri þá kröfu,
að hún taki að sér störf utan
heimilisins. Með því deila hjón-
in með sér fjáröflun þess, og
fjárhagsábyrgðin verður einnig
beggja, en það atriði er alls
ekki lítilvægt. Konur hafa áreið
anlega jafngott fjármálavit og
karlar, svo að í mörgum tilvik-
um væri hag heimilisins jafnvel
betur borgið, ef konan sæi um
fjármálastjórn. En hér álít ég
samvinnu á jafnréttisgrundvelli
beztu lausnina, þannig að allar
tekjur séu settar í einn sjóð,
sem hjónin bera jafna ábyrgð á.
Þegar konan fer út á vinnu-
markaðinn sem fullgildur starfs
maður í samræmi við menntun
sína og getu, hljóta að opnast
möguleikar á því, að vinnutími
karlmannsins styttist, þannig að
hann geti tekið þátt í uppeldi
barna sinna og húsverkum.
Svo svívirðilega hefur verið
gengið á rétt karlmannsins í
sambandi við föðurhlutverkið,
að ég tel fulla ástæðu til að
hafin verði karlréttindabarátta
til að fá það viðurkennt jafn-
rétthátt móðurhlutverkinu. Eins
og fram kom í útvarpsþætti í
síðustu viku, má yfirráðaréttur
föður yfir barni sínu lítils gagn
vart rétti móðurinnar. Hún má
jafnvel gefa það vandalausum,
þó svo að hann vilji taka það
að sér. Þetta réttleysi ýtir hins
vegar líka undir ábyrgðarleysi
hans í sambandi við barneign-
ir.
Karlmaðurinn tekur sáralít-
inn þátt í uppeldi bamsins. í
umræðum að undanförnu um
uppeldi barnsins og stöðu kon-
unnar er eins og aðeins móðirin
og stofnanir, svo sem leikskólar
og dagheimili, geti annazt upp-
eldi þess. Sárasjaldan eða aldrei
er minnzt á það, að uppeldið
geti færzt í auknum mæli á
hendur föðurnum. Móðurástinni
er sungið lof og prís, enn ekki
minnzt á föðurástina. Með stytt-
ingu vinnutímans ætti föðurn-
um að skapast nýir möguleikar
á að taka þátt í uppeldinu og
fá að njóta þeirra sjálfsögðu
mannréttinda að veita baminu
ást, umönnun og örjggi til jafns
við móðurina. Ég held, að
hvergi hafi verið sannað, að fað
irinn geti ekki svarað öllum
þeim kröfum, sem barnið gerir
allt frá unga aldri, jafnvel þó
að tilfinningalíf hans sé að ein-
hverju leyti öðru vísi en móður
innar.
Þar sem slík karlréttindabar-
átta, sem ég hef minnzt hér á,
er í samræmi við kröfu kon-
unnar um að fá að starfa við
hlið karlmannsins úti í þjóð-
félaginu, skapast hér ákjósanleg
ur vettvangur til sameiginlegrar
baráttu. M.a. þess vegna er ég í
rauðsokkahreyfingunni.
En hver á þá að sjá um börn-
in, ef báðir foreldrar vinna úti?
Dagheimili og leikskólar leysa
hér margan vanda á fyrstu
æviárum bamsins. Erlendis
hafa nýlega farið fram rann
sóknir á námsgetu ungbarna.
Kom í ljós, að hún er mun
meiri en flestir hafa ætlað.
Flest 3je ára börn eiga t.d. hægt
með að læra á hljóðfæri. Þróun
í uppeldis-, sálar- og heilsu-
fræði er ör, og ekki er hægt að
ætlast til, að allir foreldrar fylg
ist með henni. Þess vegna er
eðlilegt, að fóstrur og fóstrar
komi með þekkingu sína til
móts við heimilin í uppeldismál
um. Til þess að barnið nái góð-
um andlegum og líkamlegum
þroska, þarf það auk þess að
vera mikið úti. Er þá ekki betra
að hafa það undir leiðsögn
menntaðs og hæfs fólks á barna
heimilum, heldur en að láta það
vera hirðulaust og án uppeldis
á götunni? Þá má nefna það, að
skv. rannsóknum skiptir það
mestu máli, að foreldri sé í and-
legu jafnvægi, þegar það um-
gengst barn sitt. Hitt skiptir
minna máli, hvort það er í sam-
vistum við það allan daginn eða
hluta úr degi. Barnaheimilin
eru því ekkert neyðarbrauð,
þau eru það sem koma skal. Ég
viðurkenni hins vegar, að það
kann að reynast hæpin ráðstöf-
un að setja barnið þegar á
fyrsta ári á dagheimili. Þess
vegna tel ég, að hið opinbera og
aðrir atvinnurekendur verði
þar að koma til móts við for-
eldra.
Á fyrsta æviskeiði barnsins
ætti að lögleiða styttingu vinnu
tíma beggja foreldra, þannig að
annað hvort þeirra verði ávallt
heima. Mér finnst alls ekki frá
leitt, að í sambandi við bam-
eign fái karlmaðurinn jafnlangt
frí frá störfum og konan. Meg-
inþunginn af uppeldinu kæmi
þá á karlmanninn fyrstu mán-
uðina, eftir að barnið er komið
af brjósti, en konan tæki aðal-
lega út starfsleyfi sitt fyrir og
eftir fæðinguna. Þetta yrði einn-
ig til þess, að konum yrði síður
neitað um vinnu vegna hættu
á forföllum vegna barneigna.
Með því fyrirkomulagi, sem
ég hef lýst hér, fengi líf bæði
karlsins og konunnar meiri fyll-
ingu. Konan getur valið þau
störf í þjóðfélaginu, sem hún
hefur áhuga á og hæfileika til,
auk þess að sinna heimili sínu.
Karlmaðurinn fær að njóta
þeirrar ánægju að vera samvist-
um við börn sín og hlúa að
heimili sínu jafnframt störfum
utan þess. í stað þess að vísa
stöðugt til dómsvalds karl-
mannsins yrði búskapurinn
gagnkvæm samvinna, sem bygg
ist á gagnkvæmri virðingu.
Ég vil umgangast konu mína
sem jafnréttháa vitsmunaveru í
stað þess að hafa hana undir-
gefna mér. Slíkt lýðræðislegt
samfélag tveggja mannvera
gefur svo miklu meiri mögu-
leika, er svo miklu mannúð-
legra, svo miklu skemmtilegra
heldur en samfélag, sem bygg-
ist á valdi karlmannsins. Þess
vegna starfa ég að mann-
réttindamálum í rauðsokka-
hreyfingunni og er tilbúinn að
gera það á öðrum vettvangi, ef
mér bjóðast tækifæri til þess.
Blað í eftir- Barðavog — Tjarnargötu Breiðagerði — Óðinsgötu
hnr^ar talin Baldursgötu Grettisgötu frá 36-98
PliÍ - hverfi
UIII vill r'n Talið við afgreiðsluna
folk • • • • • í síma 10100
óskast JllttgMltMftfrÍfr
UNGÓ Keflavík
NÁTTÚRA
í KVÖLD KL. 9 — 2.
VÍBRIÐ MEÐ „NÁTTÚRU.“
UNGÓ
BEZT ú auglýsa í Morgunblaðinu
ÍR-ingar Skíðafólk
Dvalið verður i skála fé-
lagsins um helgina. Hinar
nýju skíðalyftur félagsins
í gangi laugardag og sunnu
dag. Veitingar seldar i skál
anum. Gisting seld i ÍR-
húsinu við Túngötu föstu-
dag kl. 19—20. Farið verð-
ur frá Umferðamiðstöðinni
laugardag kl. 2 og 6 e.h.
og sunnudag kl. 10 f.h.
Skíðadeild ÍR.
Ármenningar
og annað skíðafólk
Skíðaferð í Jósepsdal á
laugardaginn kl. 2 og
sunnudaginn kl. 10. Farið
frá Umferðarmiðstöðinni.
Stjórnin.
Aðalfundur Hins íslenzka
biblíufélags
verður í safnaðarheimili
Neskirkju í Reykjavík
sunnudaginn 14. febrúar
n.k. í framhaldi af guðs
þjónustu á vegum Biblíufé
lagsins í kirkjunni, er hefst
kl. 14.00.
Dagskrá fundarins:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Önnur mál (og kaffiveit-
ingar).
Auk félagsmanna er öllum
vinum og velunnurum Hins
ísl. Biblíufélags heimilt að
koma einnig á fundinn.
Stjórnin.
KR-ingar, skíðafólk
Ferðir verða í skála félags
ins frá Umferðarmiðstöð-
innni í dag laugardag kl. 2
og sunnudag kl. 10.30. Æf-
ingar og tímataka verður á
sunnudaginn í öllum flokk-
um. Gott skíðafæri í Skála
felli. Lyftur í gangi. Tog-
braut við skálann verður í
gangi endurgjaldslaust.
KR-ingar og annað skíða-
íólk fjölmennið.
Stjórnin.
□ Gimli 59712157 = 2.
Bræðraborgarstigur 34
Samkoma annað kvöld kl.
8.30. Sunnudagaskóli kl. 11.
K.F.U.M.
Á niorgun
Kl. 10.30 f.h. Sunnudaga-
skólinn við Amtmamnsstíg.
Drengjadeildirnar Kirkju-
teigi 33, Langagerði 1 og
Félagsheimilinu við Hlað-
bæ í Árbæjarhverfi. —
Barnasamkoma í barnaskól
anum við Skálaheiði I
Kópavogi og í vinnuskála
FB við Þórufell I Breið-
holtshverfi.
Kl. 1.30 e.h. Drengjadeild
imar við Amtmannsstíg og
drengjadeildin við Holta-
veg.
Kl. 8.30 e.h. Almenn sam-
koma í húsi félagsins við
Amtmannsstíg. Biblíudags-
ins minnzt. — Halla Baeh-
mann, kristniboði, hefur
hugleiðingu. Gjöfum til
Biblíufélagsins veitt mót-
taka í samkomulok.
— Allir velkomnir.
Hjálpræðisherinn
Sunnudagur
kl. 11.00 Helgunarsamkoma.
Kl. 14.00 Sunnudagaskóli.
Kl. 20.30 Hjálpræðissam
koma.
Auður Eir Vilhjálmsdóttir
cand. theol talar.
Allir velkomnir.
Heimatrúboðið
Almenn samkoma að Óðins
götu 6a á morgun kl. 20.30.
Sunnudágaskóli kl. 14.
Verið velkomin.
Bænastaðurinn Fálkagötu 10
Kristileg samkoma, sunnu-
daginn 14.2. kl. 4. Sunnu-
dagaskóli kl. 11 f.h. Beena
stund virka daga kl. 7 eJi.
Allir velkomnir.