Morgunblaðið - 01.04.1971, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1971
Æmimzmi
Skýrsla utanríkisráöherra nm utanríkismál:
I>urfum að gæta beinna hags-
muna erlendis
— í auknum mæli með ári hverju §
Emil Jönsson vék síðan að
fiskimálas'tefnu Efnahagsbanda-
lagsins, sem m.a. geriír ráð fyrir,
að fiskimenn allra aðildarríkja
bandalagsins eigi sama rétt til
fiskveiða innan fiskveiði'lögsögu
hvers einstaks ríkis og sagði:
„Þetta er atriði, sem við fslend-
ingar eigum auðvelt með að
skilja, að Norðmenn eigi erfitt
með að gangast undir. Fiskimála-
stefna Efnahagsbandalagsins og
markaðsmál sjávarafurða í
Evrópu eru málaflokkar, sem
við falendingar þurfum einnig að
fylgjast nákvæmiega með. Eins
og er hefur Efnahagsbandalagið
þörf fyrir fiskinnflutning, þegar
á heildina er litið. Fisikafli Norð-
manna einna er meiri en fiskafli
sexveldanna samanlagt í Efna-
hagsbandalagi Evrópu í dag.
Gangi Bretar, Danir, Norðmenn
og írar inn i Efnahagsbandalag-
ið, þá mun fiskafli bandaiagsins
þrefaldast. Stækkað efnahags-
bandalag tíu rikja myndi ekki
aðeins vera sjálifu sér nógt um
fiskmeti, heldur verða nettó út-
flytjandi sjávarafurða. Jafnvel
þótt allar þessar fjórar þjóðir
gangi ekki í bandalagið, er
hætta á, að framkvæmd fiski-
málasitefnunnar markist af vernd
arsjónarmiðum til að koma í veg
fyrir inntflutning og til að efla
eigin framleiðslu, svo að útfiutn-
inigsmöguleikar íslendinga verða
skertir til muna. Þegar ljóst
verður, hvort Efnahagsbandalag
Evrópu verður stækkað á næst-
unni, verða Isilendingar að taka
Emil Jónsson
atfstöðu til hinna breyttu við-
horfa. En siðar á þessu ári munu
væntanlega liggja fyrir niður-
stöður könnunarviðræðnanna um
það, hvaða leiðir koma til greina
í samskiptum íslands og Efna-
hagsbandalagsins í framtiðinni."
VIÐBÆÐliR UM FLUGMÁL
Samningaviðræður íslendinga
við Dani, Norðmenn og Svía um
réttindi Loftleiða í Skandinavíu
hafa staðið í meira en eitt ár,
sagði Emil Jónsson, án þess að
viðunandi lausn hafi fengizt. Síð-
ustu viðræður fulitrúa ríkis-
sitjórnainna fóru fram í Kaup-
mannaihötfn 23.—24. febrúar,
enda fellur samkomulagið frá
1968 um fluig Loftleiða úr gildi
hinn 1. april nik. Á síðaistliðnu
ári fóru einnig fram viðræður
við Breta um framkvæmd loft-
ferðasamningsins við þá og þar
Sigló-verksmiðjunni verði
komið á traustan grundvöll
í FYRRADAG flutti Emil
Jónsson, utanríkisráðherra,
hina árlegu skýrslu sína um
utanríkismál á Alþingi. í
skýrslu þcssari kom ráðherr-
ann víða við og lýsti þróun
alþjóðamála á sl. ári frá sjón-
armiði íslcndinga.
STJÓRNMÁLASAMBAND
VIÐ FLEIRI RlKI
Við þurfum að fylgjast vel
með gangi heimsmálanna, sagði
utan r í kisráðherra. Með ári
hverju þurtfum við einniig í aukn-
um mæli að gæta beinna hags-
muna okkar erlendis. Stjómmála
samband hefur því verið tekið
upp við enn fleiri ríki í Suður-
Ameríku og í Afriku og efaJaust
inunum við einnig hafa meiri
skipti við Asíulönd í framtíðinni.
Þannig höfum við tekið upp
stjómmálasamband eða erum um
það bil að skiptast á sendiherr-
um við Perú, Egyptaland, Eþíó-
píu, Túnfeíu, Níger og Nígeriu.
Jafntframt er þess að geta, að
óvenjumikið hefur verið um það,
að íslenzkir sendiherrar endur-
nýjuðu stjómmálasamband við
hin ýmsu ríiki utan Evrópu, þvi
að nýir menn hafa afhent skil-
ríki sín á »1. ári, þar sem skipt
var um sendiherra í fimm sendi-
ráðum íslenzkum haustið 1969.
SAMSTARF VIÐ
UTANRÍKISMÁLANEFND
Þá vék utanríikisráðherra að
sams+' utanríkismálanefnd
og sa ott samistarf hefði
tekizt ii. Alþingis og utanirik-
isráðuneytisins undanfarin miss-
eri. Utanríkismáianefnd hefur
starfað að nýju á þann hátt, sem
til er ætlazt i þingsköpum, fylgzt
með og segir álit á þeim utan-
rikismálum, er okkur varðar
mestu. Þar að auki ákvað ríkis-
stjómin á sl. sumri að kveðja
saman i eina nefnd, Landhelgis-
nefnd, sem köilum hefur verið,
einn fulltrúa frá hverjum þing-
fiokki til þess að fjalla um
stefnu og aðgerðir í landhelgis-
málinu. Kom þessi alþingis-
mannanefnd saman til fyrsta
fundar 16. júní srl. og hefur setið
að störfum siðan. Þá er þess og
að geta, að á sl. hausti fengu
þingflokkamir eins og undanfar-
in ár, fulltrúa í sendinefnd Is-
lands á allsherjarþingi Samein-
uðu þjóðanna, og áttu alþingis-
menn þess vegna kost á að taka
þátt í störfum allsherjarþingsins.
EFTA OG EBE
Ákvarðanir um frambúðar-
tengsl EFTA-landanna 6 við
Etfnahagsbandalagið verða örugg
lega engar tieknar fyrr en útséð
verður, hvermig fer um þriðju
viðræðumar um inntökubeiðni
Bretlands, sagði utanríkisráð-
herra. Fraikkar hafa í tvígang
neitað Brieitum um upptöku í
Efmahagsbamdalag Evrópu 1966
og 1967, en nú eru menn öllu
bjartsýrimi þrátt fyrir allt, að
samningar takist. ÖU eiga þessi
mái eftir að skýrast er kemur
fram á seinni helming þessa árs.
En jafnvel þó saman gangi, þá
tekur nokkum tima að fullgilda
samninga, þannig að þeir koma
fyrst til fraimkvæmda 1. janúar
1973, að þvi er bjartsýnustu
menn gera sér vonir um á þessu
stigi máls. Og hefst þá aðlögun-
artímabil, sem enn er óákveðið
hversu langt Skuli vera.
FISKIMÁLASTEFNA EBE
A FUNDI neðri deildar í gær
mælti forsætisráðlierra Jóhann
Hafstein fyrir frunivarpi ríkis-
stjórnarinnar um að stofnað
verði sérstakt hlutafélag um
Niðiirlagningarverksmiðjuna á
Siglnfirði, en þar er m.a. gert
ráð fyrir að Siglufjarðarkaup-
staður eigi kost á að kaupa lilnta
fé fyrir allt að 6 mill.j. kr.
Jóhann Hafstein forsætisráð-
herra gat þess í upphafi máls
síns, að niðursuðuiðnaðurinn
hefði falfið undir ráðuneyti sitt,
iðnaðarmálaráðuneytið, um ára-
mótin 1969—’70. Síðan hefði
hann orðið var þeirra erfiðleika,
er niðurlagnin.garverksmiðjan á
Sigliufirði ætti við að stríða. Sér
hefði brátt orðið ljóst, að nauð-
synlegt væri að koma málefnum
hennar í annað og betra horf.
Á s>l. ári var staða fyrirtækis-
ins tekin til athugunar með það
fyrir augum að koma þvi á sjáitf
stæðan fjárhagslegan og rekstr-
ariegan grundvöll. Enda ber á
það að líta, sagði ráðherrann, að
málið hefur mikia þýðingu fyrir
atvinnuláfið á Siglufirði. Þá gat
ráðherra” þess, að aðstaðan til
þess að selja niðursuðuvamáng-
inn á erlendum markaði væri
orðinn nokkru betri eftir inn-
göngu Istends í EFTA, eins og
komið hefði í ljós við sölusam.n-
inga á þessu ári.
Loks sagði ráðhierra, að hann
hefði kosið að endursikipuleggja
n.iðurlagningarverksmiðjuna inn
an ramma hlutafélagalaganna
þannig, að hún gæti atvinnulega
og rekstrarlega verið rekin á
hagkvæmum grundveU.i.
Jón Kjartansson (F) lýsti sig
andvigan frv. og gerði liítið úr
þvi, að ríkissjóður legði húsnæði
Sigló-sílda.r og vélar fram sem
hlutafé. Þá spurði hann, hverj-
ir hefðu áhuga á að gerast hlut-
hafar í væntanlegu hlutaféte.gi og
taldi, að Sigliufjörður hefði ekki
bolmagn ti! þess að l.egja fram
6 mililj. Taldi hann, að ríkissjóð-
ur ætti að halda áf.ram að reka
niðursuðuverksmiðjuna, en und-
ir sérstakri stjórn, enda væri
ella óvíst um áframhaldandi
rekstur hennar.
Jóhann Hafstein forsætisráð-
herra tók aftur til máls og benti
á, að fasteigmir og vélar væru
ekki minna virði en peningar,
þegar eins stæði á og hér um
ræddi. Þá taldi hann til Mtils að
kjósa sérstaka stjóm fyrir fyr-
irtækið, ef það ætti að halda
áfram að hjakka í sama farinu.
Það siem um væri að ræða væri
það, að koma atvinnufyrirtæki
á réttan kjöl.
Eyjólfiir K. Jónsson (S) benti
á, að samkvæmt frumvarpiinu
yrðd hlutafé um 30 mil.lj. kr.,
sem væri eitt það mesta sem um
gæti i hlutatfétegi hér á landi.
Taldi han.n því, að samkvæmt
frv. ætti að styðja Niðurlagn-
ingarverksmiðjuna mjög rausn-
arlega, — slíkt framteg og hér
um ræddi gerði verksmiðjunni
kLeift að ráðast í miklu öflugri
rekstur en hingað til. Harmaði
hann þvi, ef svo færi að frum-
varpið næði ekki fram að ganga,
af er sömu sögu að segja. Við-
ræðumar voru árangursteusar.
En betur gekk okkur Isilending-
um í viðræðum um framkvasmd
lofttferðas.a.mningsini3 við Banda-
ríkin á siiðastliðnu ári, enda
sitendur starfsemi Loftleiða með
blóma og beinist fraþegastraum-
urinn aðallega miilili New York
og Luxemborgar. Nú nýlega var
jatfnframt samið við Þjóðverja
um lending'arleyfi fyrir Fiug-
félag Is'landis í Frankfurt am
Main á sumri komanda.
SAMSKIPTIN
VIÐ AUSTUR-EVRÓPU
Þá vék Emil Jónsson að sam-
skiptum við Austur-Evrópu.rikin
og sagði m.a.: „Sjálf.ur fór ég sl.
vor í heimsóknir til Búlgaríu og
Rúmeníiu. Var næsta fróðlegt að
fá tækifæri til að sækja þessar
þjóðir heim og ráðamenn þeirra.
Tel ég siMikar heimsóknir vera til
góðs, því að stofnað er til gagn-
kvæmra kynna einis og m.a. kom
fram í fréttatiílikynninig.um, sem
getfnar voru út í lok hverrar
heimsó'knar 10. apríl og 1. maí
si. Síðam höfðum við ánægjuna
af að taika á móti Nicoitee Ceaus-
eseu, forseta Rúmeníu, og Manea
Manescu, utanriikisráðherra Rúm
eniiu hér á Islandi í október sl„
er þeir voru á leið vestur til
New York til að vera viðstadd-
ir hátiðaíundi á 25 ára atfmæli
Sameinuðu þjóðann'a. Einnig
Todor Zhivkov, forsætisráðherra
Búlgariu. Slíkar gagnkvæmar
heimsóknir getfa ok'kiur kost á að
ræða sambúð íslands og hinna
einstöku landa í Austur-Evrópu
og alþjóðleg vandamál, sem
snerta öll Evrópuríki. En þar til
viðbótar getum við komið á
framfæri og kynnt námar sjónar-
mið ökkar í landhelgis- og fi'sk-
en það gierði, eins o>g hann áður
sagði, ráð fyrir því að verksmiðj
an yrði rekin sem hlutafélag
sikuldlaus og með taiisivert eigið
fé.
Eysteinn Jónsson (F) gat þess
í upphafi mális siíns, að nú hefði
tekizit að sel.ja afurðir verksmiðj
unnar á fleiri mörkuðum en áð-
ur og að framleiðsla hennar
hefði aldrei verið mieiri, en verk-
smiðjan væri vel búin tækjum
ti.l niðurlagningar.
Þá sagði hann, að stjórn SR
fyndist, að verksmiðjan hefði
ekki tfengið þá fyrirgreiðslu í
bönkum, sem rét.t væri, en það
hins vegar mætt á ríkisstjóm-
Lnni að útvega henni nægilegt
rekstrarfé. Þá taldi hann, að eðlii
liegt væri að setja verksmiðjunmi
sérstaka stjóm, en hins vegar
væri rétt að verksmiðjan væri
áfram ríkisrekin. Ríkið ætti að
eiga eina sliíka verksmiðj.u og
reka hana m.a. sem fcillraunavérk
smiðju.
Lúðvík Jósefsson (K) lýsti sig
aLgjörlega andvigan þeirri stefnu
sem í frv. fælistf, verksimiðjan
ætti áfram að vera rikisrekin.
Jón Kjartansson (F) itrekaði
fyrri skoðun sina, og kvað grund
vallarskoðunarmun á miUi sín
og forsætlsráðherra.
Jóhann Hafstein lagði enn
áherzlu á, að með því að rlkis-
sjóður legði Niðurlagningarverk
smiðjiunni til eignimar, þannig
að hún gæti fengið lánstfé með
eðliilegum hætti, ætti að vera fyr
ir því séð, að fyrirtækið gæti
byggt sig upp, og þá ætti ekki
veiðimálium. Og var það tæki-
færi ekki látið ónotað í heiim-
sökrnum mimum til Balkanskaga
á siðastliðniu vori.
örvggisrAðsteena
EVRÓPU
Næsta Skretf í öryggismálaráð-
stefnu Evróþu verður ekki stigið,
fyrr en árangur næst í viðræð-
um fjórveldanna um BerMn,
sa.gði utaniríkisráðherra. En þeg-
ar til könnunairviðiræðnanna kem-
ur, þá er eftir að leysa mörg
vandamál, eins og sést bezt, ef
dagskrártil'lögumar eru skoðaðar
otfan i kjölinn. Því er ekki að
leyna, að margiir hatfa verið nokk
uð tortryggnir á tillögur Var-
sjárbandalagsrikjanna og hafa
talið, að eins vel væri hugsan-
legt, að ráðstefnan yrði notuð í
■áróðursskyni, en ekki hugsuð tii
að ná árangri. Ráðstetfna ráð-
stefmu vegna er engum til góðs,
heldur gerir ilit verra. Ráðstefna,
sem snieiðir hjá helztu vandamál-
unum vekur falskar vonir, enda
er ástæðulaust að halda ráð-
stefnu um aukaatriði eingöngu.
Ef vonlaust er um árangur í hin-
um veigameiri málum, verður
engin ráðstefna haldin. Grund-
vallarvandinn i öryggismálum
Evrópu verður ekki leystiur til
frambúðar mieða-n álfunni er
skipt í tvo hliuta.
ADILD KÍNA AÐ SÞ
Utanrikisiráðherra ræddi af-
stöðu a'llsherjairþings Sameinuðu
þjóðanna tí'l aðildar Pekinigstjóm
arinnar að samtökunu.m og
minnti á afstöðu íslendtaga i at-
kvæðagreiðslum um máiið og
sagði síðan: „Hefur verið gerð
grein fyrir afstöðu okkar við
þessair atkvæðagreiðsiiur á þann
veg, að ríkiisstjóm ísiands • æski
þess að alþýðulýðveldið Kína
getfi orðið aði'li að samtökunum,
en hins vegar er hún andvíg því,
að lýðveldið Kína verði rekið úr
þeim. Og þess vegna studdum
Framhald á bls. 21
að sitanda á því að menn vildu
leggja fram eigið fé og gerast
hliuthatfar. Kvaðst hann hafa þá
trú, að þá yrði fyrirtækið blóm-
liegt bteði fyrir staðinn sjálfan,
fólkið, sem þar býr og þjóðfé-
liagið í hei'lid.
Hannibal Valdiniarsson (SVF)
mótmæl.td þessum orðum ráð-
herra og taldi, að með frv. væri
hann að kippa að sér hendinni
og stefna framitíð verksmiðjunn-
ar í hættu, sem ætti að vera
áfram í eign ríkisins.
Björn Pálsson (F) var hins
vegar á öndverðum melði.
Kvaðst hann vilja flytja smá-
vægilegar breytingartiliögur við
frv., en vel geta felilt sig við það
i heild. Taldi hann og í hæsta
máta eðl.iliegt, að Sigl.ufjörður og
Si.gltfirðtagar ættu þess kost að
gerast hluthafar í verksmiðjunni,
svo að þeir ættu þess kosit að
hafa tillögurétt og áhrif á stjóm
verksmiðjunnar.
Eyjólfur K. Jónsson (S) taldi
það ómaklega að orði komizt
hjá H.V. að tala um, að ráðherra
vildi kippa að sér hendinni, en
einmitt fyrir hans tilstiIM hefði
tekizt að útvega verksimtðj.unni
svo mikið hráefni, að starfsemi
hennar hefur aldrei verið meiri
en í ár. Þó taldi þingmaðurtan,
að nauðsyn.legt væri að e-fla verk
smiðjuna enn verulega, þar
þyrftu að vinna allt að 200
manns. Til þess að svo mætti
verða, yrði frv. að ná samþykki,
en það skapar verksimiðjiunni ör-
uggan grundvöll og mikið fjár
magn.