Morgunblaðið - 01.04.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1971
SllHgMtlMftfrÍfr
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraidur Sveinsson.
Rilstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
SKATTVISITALAN
lð undanfornu hefur verið
hamrað á því í Tímanum,
að vegna rangrar skattvísi-
tölu muni nú verða stórhækk
un á sköttum. Þetta er al-
rangt varðandi hækkanir,
sem urðu á árinu 1970, því að
sikattvísitalan hefur verið
hækkuð meir en nemur
hækkun framfærsluvísitölu
eða meðalhækkun launa.
Skattvísitalan hækkar þannig
um 20% en meðalframfærslu-
vísitala um 13,12% og meðal-
hækkun launa er 18,4%. Skatt
vísitölunni er ætlað það hlut-
verk að breyta persónufrá-
drætti og þrepum í skattstig-
um í því skyni, að menn
greiði ekki hlutfallslega
hærri skatta, þótt laun hækki
vegna verðlagsþróunar en
auðvitað hljóta skattar að
hækka í sama hlutfalli og
launabreytingar. Sú kenning
er fjarri lagi, að skattvísitala
skuli hækka til samræmis
við framfærsluvísitölu, ef
engin kauphækkun verður
eða hún er mun lægri en
hækkun framfærslukostnað-
ar.
Það er rétt, að á árunum
1968 og 1969 var skattvísi-
tölu ekki breytt. Varðandi
tekjur ársins 1967 var það
eðlilegt vegna verðstöðvunar
það ár en hefði vísitalan
verið hækkuð 1969, hefði
annars vegar verið óumflýj-
anlegt fyrir ríkissjóð vegna
hinna miklu efnahagsáfalla
að leggja á samsvarandi nýja
skatta og hins vegar hefðu
sveitarfélögin orðið að mæta
hækkun skattvísitölunnar
með samsvarandi álagi á út-
svörin. Á sáðaista ári var
sbattvísitalan hækkuð um 11
stig en nú um 28 stig eða
20%, sem er meira en eðlileg
hækkun og vegur að nokkru
upp skerðingu erfiðleikaár-
anna.
í skattalagafrv. nú er lagt
til, að skattvísitalan verði
framvegis ákveðin af Alþingi
í sambandi við afgreiðslu
fjárlaga. Er það mjög eðlileg
tilhögun, því að þá metur
Alþingi, með hliðsjón af fjár-
hagsástæðum hverju sinni,
hvað fært er að ganga langt
í hækkun skattvísitölunnar.
Persónufrádráttur í ár verð-
ur fyrir hjón 188 þúsund
krónur og að auki 27 þúsund
krónur fyrir hvert barn inn-
an 16 ára aldurs. Vísitölu-
fjölskyldan, hjón með tvö
böm hefur því skattfrjálsar
við álagningu tekjuskatts 242
þúsund krónur.
Flokksþingið í Moskvu
iTuttugasta og fjórða flokks-
þing Kommúnistaflokks
Sovétríkjanna, sem hófst í
fýrradag er rúmu ári á eftir
tímanum. Það átti að halda
snemma á árinu 1970 en þá
var því frestað m.a. vegna af-
leiðinga innrásarinnar í
Tékkóslóvakíu og annarra
ágreiningsefna meðal komm-
únistaríkjanna.
Frá því að síðasta flokks-
þingið var haldið í Moskvu
hefur engin atburður í komm
únistaríkjunum komið jafn
miklu róti á hugi manna og
innrásin í Tékkóslóvakíu.
Hún er framkvæmd á grund-
velli þeirrar kenningar Brezh
nevs, aðalritara Kommún-
istaflokks Sovétríkjanna, að
Sovétríkin hafi rétt til að
hlutast til um innanríkismál
allra svonefndra sósíalískra
ríkja. Þessi kenning hefur
það væntanlega í för með sér,
að Sovétríkin telja sig hafa
heimild til slíkrar íhlutunar í
málefni þeirra ríkja, sem
héðan í frá kunna að taka
upp sósíalískt þjóðskipulag.
í þessu ljósi verður að skoða
baráttu þeirra manna hér og
annars staðar, sem segjast
berjast fyrir því, að sósíal-
xskt þjóðskipulag verði upp
tekið.
í kjölfar innrásarinnar í
Tékkóslóvakíu hafa Sovét-
ríkin markvisst unnið að því
að framkvæma hreinsanir í
Kommúnistaflokki Tékkósló-
vakíu og nú er svo komið, að
öllum helztu leiðtogum
frjáisræðiss'tefnunnar í land-
inu hefur verið hrundið úr
valda- og áhrifastöðum. At-
hyglisvert er, að kommún-
istar hér á íslandi, sem í orði
kveðnu töldu sig vera and-
víga innrásinni 1968 hafa
ekkert haft við þessa þróun
að athuga.
En þótt Sovétríkjunum og
fylgiríkjum þeirra hafi tek-
izt að kæfa í fæðingu þá
frjáisræðisöldu, sem fór um
Tékkóslóvakíu á árinu 1968
er sýnt, að þeim tekst ekki
til lengdar að halda niðri
eðlilegum kröfum fólksins
í Austur-Evrópuríkjunum um
bætt kjör. Atburðirnir í Pól-
landi í desember sýna það,
svo að ekki verður um villzt.
Ef kommúnistaleiðtogarnir
þar hefðu ekki látið undan
síga fyrir kröfum fólksins
þar má óhikað fullyrða, að
þar hefði orðið enn hrylli-
legra blóðbað. Þegar komm-
únistaleiðtogarnir koma nú
saman til fundar í Moskvu
standa þeir frammi fyrir því,
að kröfurnar um bætt lífs-
kjör eru orðnar svo hávær-
ar í ríkjum þeirra, að á móti
þeim verður ekki staðið.

EFTIR
ELÍNU PÁLMADÓTTUR
KONUR og mengun virðast efst á
baugi í umræðum þennan vetur. Enda
hvort tveggja merkilegt viðfangsefni.
Þetta má m.a. marka af því, að þeir
sem vanir eru að sigla á vinsældaöld-
unum, flykkjast nú að þessum mála-
flokkum.
í dálkunum sínum um maddömur,
kerlingar, frökenar og frúr í Mbl.,
benti hún Þórdís nýlega á hlunnindi,
sem íslenzkar konur hafa umfram all-
ar aðrar konur í veröldinni. Það er rétt
urinn til að halda sínu eigin nafni allt
sitt langa eða stutta lífshlaup. í öðrum
löndum fær konan nýtt nafn með
hverjum nýjum eiginmanni. Hún varp
ar þá hinu gamla af sér, eins og not-
aðri flík, og byrjar nýtt líf undir nýju
nafni. Konum þykir flestum nokkuð
vænt um nafnið sitt. Finnst það vera
stór hluti af þeim sjálfum, sem þær
halda í lengstu lög. Þó eru ekki allar
íslenzkar konur sammála þar fremur
en annars staðar, og skipta við fyrsta
tækifæri um nafn, þó ekki sé þess af
þeim krafizt.
Hvað um það. Flestum finnst okkur
að minnsta kosti hart að útlendur karl
maður skuli neyddur til að skipta um
nafn, þegar hann flytur til íslands.
Minna er um það rætt þó konurnar
þurfi þess líka. Mágkona mín, sem er
þýzk, tók með mestu ró öllum nafna
breytingunum, sem yfir hana dundu,
þegar hún eignaðist mann og fékk sér
nýtt föðurland. Þegar ég kynntist henni
í hennar heimalandi, hét hún Jutta
Schaupp. Svo giftist hún bróður mín-
um og hét nú Jutta Pálmason. Síðan
kom að því að hún fengi íslenzkan rík
isborgararétt. Þá gekk það ekki leng-
ur. En hún var svo heppin að eiga í
fórum sínum alveg ónotað seinna nafn,
Eva, sem nú kom í góðar þarfir. Og
þar sem faðir hennar heitir Júlíus að
fyrra nafni, heitir hún nú Eva Júlíus-
dóttir. Juttu-nafnið langaði hana að
vísu að halda í og eftir heilmikið um
stang og bréfaskriftir, þar sem hún
kvaðst vona að hennar nýja föðurland
væri ekki orðið eins mikið skriffinnsku
land og hennar gamla, þá fékk hún
leyfi til að halda gamla nafninu með
því að færa það aftur fyrir, skrifa það
með ú-i, Jútta, og nota það helzt ekki.
Þegar nú ættingjar og vinir fóru að
býsnast yfir þessum nafnaskiptum öll
um, svaraði hún bara ofur rólega og
brosti við: „Úr því ég þurfti að missa
nafnið mitt á annað borð og taka upp
nýtt nafn, þá vil ég heldur vera dóttir
hans pabba míns en sonur hans tengda
föður míns.“
f rauninni er ákaflega broslegt að
vera sonur hans tengdapabba síns. Nú,
eða fyrir karlmann að vera dóttir,
sem fáir sækjast víst eftir. — Þetta
minnir mig þó á þegar ég var boðin
í veizlu til Azikiwe landsstjóra í Nig
eríu, er ég var skreiðarsölukona og
fulitrúi fslands á vörusýningu í þvísa
landi. Þá hrópaði þjónninn við dyrn-
ar hátt, um leið og ég gekk í salinn
með herrann minn við hlið: — Herra
og frú Pálmadóttir! Þetta þótti herr-
anum, sem var Norðmaður, fyndið og
hló mikið. En enginn annar skildi að
hverju hlegið var. Jafnan þegar hann
mætti vinum sínum, Norðmönnunum,
næstu daga, sagði hann: — Má ég
kynna mig, Mister Dóttir! í rauninni
er það víst ekkert broslegra en frú
Son.
Annað er það, sem við íslenzkacr kon
ur höfum fram yfir kynsystur okkar í
mörgum rótgrónum, gömlum samfélög-
um. Við getum ófeimnar og átölulaust
komið hvar sem er á opinbera
skemmtistaði, án þess að hafa karl-
mann upp á síðuna. Til hvers? Ja, það
veit ég eiginlega ekki. Þetta er víst
einn af þessum siðum, sem fest hafa
rætur meðan litið var á konuna, sem
veikbyggða veru, er þyrfti vernd
við hvert fótmál. Og afleiðingin er
sú, að konunum hefur farið að finn-
ast að þær þyrftu að sýna við hvert
tækifæri að einhver vildi vernda þær
og að þær gætu ekki sýnt sig án slíks
„varðhunds11. Betra sé að hafa „ein-
hvern“, en éngan. Hér held ég að við
séum að mestu blessunarlega lausar
við þessa tilfinningu og mætum hik-
laust hvar sem er, ef við höfum áhuga
á, án þess að hafa einhvern til sýnis
við hliðina á okkur.
Margir slíkir siðir og furðulegar
venjur, sem hér ríkja ekki síður en
annars staðar, komu vel fram í leikrit
inu hennar Svövu Jakobsdóttur um
konuna í blýhólki heimilisins sem sýnt
var í sjónvarpinu um daginn. Þó margt
af því hafi að vísu heyrzt í ræðu eða
riti, einkum síðari árin, þá hitti það
miklu betur í mark í því formi, sem
það var í leiknum. Þar voru dregnar
upp margar sannar skyndimyndir, með
vissri hæðni, svolitlum húmor og hæfi
legum ýkjum. Og það var góð og þörí
ádrepa, bæði fyrir konur og karla. Mér
fannst þetta gott leikrit. Eg átti bara
svolítið erfitt með, að sætta mig við
að þessi kona (eins og hún var skrifuð
og leikin) gæfist upp á náminu. Úr
því hún komst í gegnum erfiðu árin
með sinn kjark og sína löngun til að
nema og verða manneskja, eins og hún
segir. Ég hafði það á tilfinningunni að
miklu meira þyrfti en tvö börn og
námsárabasl í nokkur ár, til að drepa
hana niður til frambúðar. Hún mundi
rísa upp eins og tré sem svignar en
brotnar ekki, eftir barnableyjuárin. En
það breytir ekki leikritinu. Þær eru
svo margar, sem eiga við meiri og lang
varandi erfiðleika að stríða og sem
hafa minni kjark og minni löngun en
mér fannst þessi sérstaka kona hafa.
Og þessi skammtur af mótlæti hefði
auðveldlega nægt til að brjóta þær
niður til lífstíðar.
í umræðum um kvenfólk er oft sagt,
að konur gefi sig lítið að félagsmálum
hér á landi. Er þetta ekki hreina vit-
leysa? Ég sé ekki betur en að konur
sýni áhuga á flestum málum, sem fyrir
koma í lífinu, og stundi störf sín í hvers
kyns félögum af miklum dugnaði. Þær
rækja bara félagsstörfin öll á sinn
persónulega hátt — með því að baka
kökur. Þær baka fyrir trú sína, í þágu
björgunarmála og slysavarna, fyrir
hestamennsku í landinu, af ást til átt
haga sinna, í þágu stjórnmálaskoðana
sinna o.s.frv. Við konur erum með og
tökum til hendi til framdráttar öllum
okkar hugsjónum í lífinu — bregðumst
skjótt við og leggjumst á eitt með þvi
að baka kökur. Og séu menn tregir til
að borða þær í þágu sömu hugsjóna,
þá sjáum við um að útvega til þess
fjölskyldur og vini. Og svo er sagt að
við séum óduglegar í félagsmálum. —
Svona er vanþakklætið í henni veröld!
Úr því ég er að rabba um konur og
— afsakið, mér lá við að segja kvenn-
réttindi — mannréttindi, þá ætla ég að
nota tækifærið til að éta ofan í mig
syndugar hugrenningar um kynsystur
mínar. Stundum hefur læðzt að mér
grunur um að við sækjumst kannski
ekki jafn ákaft eftir þessu lofaða jafn
rétti, þegar það er ekki okkur í hag. í
blaði sá ég svo, mér til ánægju svar
frá starfshópi rauðsokka um skatta-
mál og skattlagningu hjóna. Rauðsokka
hópurinn svaraði því þannig, að þar
sem það væri ófrávíkjanleg stefna
hans að líta bæri á konuna sem full-
komlega sjálfstæðan einstakling, líka
eftir að hún giftist, þá hallist þær að
sérsköttun, þ.e. að hver einstaklingur
verði skattlagður sér, hvort sem hann
er giftur eða ógiftur. Þetta finnst mér
vera hinn rétti andi í réttindamálum
fyrir þær, sem vilja standa uppréttar
á eigin fótum og leggja þjóðfélaginu
til á borð við aðra borgara, ekki síður
en þiggja af því.
Já, 3á tími er víst endanlega liðinn,
þegar konur vildu standa með ábyrgð
arsvip í skjóli að baki karlmannsins,
eins og konan, sem spurð var, hvort
hún vildi ekki fá kosningarétt, hvort
hana langaði ekki til að geta farið með
manni sínum á kjörstað og kosið með
honum. — Nei, svaraði hún, ég held
það væri nú það minnsta sem hann
gæti gert hjálparlaust, að setja kross
á blað, sagði hún.