Morgunblaðið - 01.04.1971, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. APRIL 1971
• •
Einar Qrn Björnsson, Mýnesi:
Endurskoðun á samskiptum
íslands og Bandaríkjanna
UNGIR Sjálfstæðismenn í
Reykjavík héldu ráðstefnu fyr-
ir skömmu, þar sem fjallað var
um utanríkisstefnu og öryggi
íslands. í framhaldi af því
komu svo þrír þátttakendur
fram í Morgunblaðinu laugar-
daginn 20. marz og voru spurðir
um sjónarmið sín um ýmsa
þætti utanríkismála. Einn þeirra
Sigurður Hafstein, lætur hafa
eftir sér. „Vitanlega þurfum við
alltaf að vera vakandi yfir
breytingum og fyrir því að að-
laga utanríkisstefnuna þeim mál
um, sem efst eru á baugi hvei'ju
sinni“ og síðan segir: „En eins
og á stendur nú, sé ég ekki
fram á að utanríkismálin verði
stórmál í þessum kosningum,
sem nú fara í hönd“. Þar með
er sagt berum orðum, að
þessi mál eigi að vera í hönd-
um valdamanna í innsta hring
þeim til ráðstöfunar eftir kosn
ingar, eins og verið hefur. Það
var þá öll nýbreytnin. Hörður
Einars9on, formaður fulltrúa-
ráðs Sjálfstæðisfélaganna, sem
tók þátt í þessum umræðum, er
nær sama sinnis og Sigurður,
en Jakob R. Möller virðist
vilja breytingar, en þær eru
frekar í þá átt að draga úr
gildi Atlantshafsbandalagsins,
en þó sérstaklega úr vörnum ís
lands og þar með samskiptum
við Bandaríkin. Björn Bjarna-
son skrifar einnig í sama blað
fræðilega grein um Atlantshafs
bandalagið og hlutverk þess, en
virðist ekki gera sér grein fyrir
hver afstaða fslendinga er nú
til varnarsamningsins og sam-
skiptanna við Bandaríkin og
þeirri hættu, sem okkar biði, ef
við drægjum úr viðnáms-
þrótti þjóðarinnar með óná-
kvæmu tali um varnir og ör-
yggi Vesturlanda.
Eru áðurnefndir ungir Sjálf-
stæðismenn búnir að gleyma at
ferli Kremlverja, er þeir í lok
heimsstyrjaldarinnar lögðu sex
þjóðir Austur-Evrópu í viðjar
og þurrkuðu út sjálfstæði
þriggja smáríkja við Eystra-
salt, og litlu munaði, að Júgó-
slavía og Albania lentu einnig
undir hramm Stalíns? Senni-
lega hefðu Norðurlönd lent und
ir yfirráð Rússa og mikil hætta
verið á, að Vestur-Evrópu hefðu
beðið sömu örlög, ef varnarsam
tök vestrænna þjóða hefðu ekki
verið stofnuð á réttu augna-
bliki. Halda menn að einræðis
öfiin í Austur-Evrópu hafi gef
ið upp alla von um að útbreiða
veldi sitt vestur á bóginn. Það
er aðeins breytt um aðferð með
lýðskrumi, þjóðernistali og
blekkingu og reynt með lævís-
um haétti að koma flugumönn-
um kommúnista inn í verkalýðs
félög, æskulýðsfélög og skóla;
skipuleggja Víetnamgöngur og
bjóða samstarf í formi samfylk
ingar og vinstri einingar.
Verst er að sumir ungir menn í
öðrum flokkum gleypa við
þessu, eða deyfa eggjarnar, eins
og Fjórblöðungsskrifin í Morg-
unblaðinu bera með sér. Olof
Pílme, forsætisráðherra Svía,
tók þátt í Víetnamgöngum með
kommúnistum, en hvað hefur
hann uppskorið í staðinn? Alls
konar níðurrifsöfl kynda undir
verkföllum og ósamlyndi meðal
almennings og menntamanna.
Þetta eru vinnubrögð kommún
ista hvarvetna og þeirra nei-
kvæðu afla, sem safnast utan
um þá og ekki sízt á Norður-
löndum. Jafnaðarmannaflokkarn
ir þar eru slíkum öflum þyrnir
í augum. Sömu sögu er að segja
hér á landi. Þess vegna eru
bollaleggingar og undansláttur
þeirra manna, sem vitnað er í
hér að framan furðulegur, enda
vekur það undrun manna hér
í borg og víðar um landið og
maður spyr mann, hvernig færi
ef slík sjónarmið yrðu ráðandi
í utanríkismálum íslendinga.
Halda þeir að þetta séu einhver
gamanmál eða leikspil, til að
láta til sín heyra eða eru þeir
sér ekki meðvitandi að utanrík
ismálin eru annar meginþáttur
hverrar þjóðar og ekki sízt ís-
lendinga, sem búa á eylandi hér
norður í hafi og þurfa því að
tryggja sín viðskipti og skapa
sér öryggi í þeim vopnaða
heimi, sem við búum í, og
verður ekki betur tryggt en í
samvmnu við Bandaríkin og
veru. þjóðarinnar í NATO, sem
ekki væri til sem öflug vörn
gegn ógnarveldi kommúnism-
ans, ef Bandaríkin væru þar
ekki með eg í samvinnu við ís
lendinga um varnir vestrænna
þióða hér á norðanverðu At-
lantshafi. Kommúnisminn hefur
aldrei verið ægilegri en hann
er í dag, þar sem tvö stórveldi,
grá fyrir járnum, ógna nú allri
Suðaustur-Asíu, ef út af ber.
Styrjöldin í Indó-Kína er ekki
til áð skapa ibúum þar frelsi og
hamingju. Hún er liður í áform
um kommúnismans að ná sem
mestu af heiminum undir veldi
sítt. Bandaríkin standa í erfiðu
hlutverki í Suðaustur-Asíu, en
vilja gjarnan reyna að semja
við Norður-Víetnama, enda set
ið á fundum í nokkur ár, án
þess að nokkur sjáanlegur ár-
angur sé enn um samninga.
Stórveldin Kína og Sovétríkin
kynda undir í Suðaustur-Asíu
að vísu hvort á sína vísu. Þetta
vandamál er flóknara en menn
halda og bezt fyrir íslendinga
að eyða meiri tíma í að tryggja
tilveru sína og forða íslenzku
þjóðinni frá sams konar örlög-
um og þeim löndum, sem hafa
orðið kommúnismanum að bráð
og sum vegna þess að treyst
var á samninga við kommún-
ista, sem þeir sviku. Kommún-
istaforkólfarnir í Austur-Evrópu
tala mikið um að koma á öryggis
sáttmála við Vesturlönd. En fylg
ir hugur máli? Vilja þeir láta
Austur-Evrópuríkin, sem þeir
undiroka, fá frelsi, þar sem
fólkið velur sér það stjórnar-
form, sem útkoma frjálsra kosn
inga ákvarðar hverju sinni og
stuðla að sameiningu Þýzka-
lands og leggja fram fjármagn
og tækniaðstoð hinum vanþró-
uðu ríkjum til hjálpar? Ekki er
það sennilegt.
Allir valdaræningjar og of-
Tilboð óskast í smíði og uppsetningu loftræsikerfis í skóla-
hús Verkfræði- og raunvísindadeíldar Háskóia Íslands.
Otboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, gegn 2.000,—
króna skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð á sama stað 20. apríl n.k., kl. 1100 f.h.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
. BORGARTÚNI 7 SÍMI 10140
beldismenn vilja semja, þegar
þeir finna andúðina heima fyr
ir. Þess vegna má ekki treysta
kommúnistaforkólfana í sessi
með samningum, sem ykju á
veldi þeirra og ógnarstjórn.
Slíkt mega Vesturlandabúar
ekki láta sig henda, heldur
reyna með jákvæðu starfi að
vinna að því að þjóðir, sem
búa við einræði og kúgun fái
aftur frelsi sitt og lífsham-
ingju. Enda eiga þær ágætu
þjóðir, sem byggja Sovétríkin
og önnur ríki Austur-Evrópu
annað skilið en búa við ógnar
stjórn og einræði kommúnism
ans um aldur og ævi. Lesendur
Morgunblaðsins hafa sennilega
kynnt sér innihald kenninga
þeirra manna, sem nefndir eru
hér að framan. En eitt hafa
menn kannski ekki áttað sig á,
að í öllum þeirra umþenking-
Einar Örn Björnsson
um virðist það vera hálfgert
bannorð samskipti íslendinga og
Bandaríkjamanna, sem skipta
mestu máli fyrir íslendinga og
einnig stöðu Atlantshafs-
bandalagsins í heild. Nú eru
20 ár liðin siðan vamarsamning
urinn var gerður og hann upp-
segjanlegur hvenær sem er. —
Þess vegna er rétt við þessi
tímamót að staldra við og íhuga
vel stöðu Islands, og hvað rétt
er að gera til að treysta hana
i samstarfinu við Bandaríkin og
þýðingu NATOS í heild fyrir
vamir og Öryggi Vesturlanda.
Ég hef áður skrifað um þau
mál margar greinar í Morgun
blaðið, sem fyrst og fremst
voru ætlaðar til að fá betra
veður og skilning í þeim mál-
um. Þeir sem stóðu að „Fjór-
blöðungsskrifunum“ í Morgun-
blaðinu, standa á sjónarhóli,
sem ekki gefur íslendingum
rétta innsýn í þau mál er
þeir fjölluðu um, og er alls
ekki sjónarmið þess fólks, sem
styður Sjálfstæðisflokkinn í
næstu Alþingiskosningum. Þetta
eru úreitar skoðanir, um mál
sem eru tiltölulega einföld og
auðskilin, ef menn vilja leggja
það á sig að skilja, að þær
þjóðir, sem búa hér við norðan
vert Atlantshaf verða að hafa
með sér öflug samskipti og
Uyggja tilveru sína. Þar eru
Bandaríkin, hinn mikli máttur
bezta tryggingin eins og áður,
er þau komu Evrópu til hjálpar
í tveimur heimsstyrjöldum til
að sigrast á ofbeldis- og ein-
ræðisöflum sem óðu um Evr-
ópu með bál og brandi. Sá
skuggi sem grúfir yfir Austur-
Evrópu og annars staðar, þar
sem kommúnisminn og önnur
einræðisöfl eru ráðandi í skjóli
hervalds, leynilögreglu, yfirráða
yfir fjármagni og athöfnum
fólks í andlegum og veraldleg-
um efnum verður ekki yfirunn-
inn, nema fólkið í þeim löndum
rísi upp gegn kúguninni.
Flokksþing tveggja stærstu
stjórnmálaflokkanna verða
haldin í næsta mánuði.
Eftir því verður beðið,
hvernig samskiptamálum þjóðar
innar reiðir þar af. Það er vilji
allra ábyrgra manna að skapa
festu og einingu um utanríkis
stefnu, sem miðast við nútíma
aðstæður. Svo lífsnauðsynlegt,
sem það er til að tryggja vel-
gengni þjóðarinnar í framtíð-
inni, ef rétt er að farið. Þeir
sem búa hér við Faxaflóa, ættu
að skilja hve geysilega þýðingu
það hefur að íslendingar séu
sér meðvitandi að hafa góð og
vaxandi samskipti við Banda-
ríkin. Flugfélögin og flugvell-
imir bera þess vitni og hin
miklu viðskipái, sem skapazt
hafa á milli þessara þjóða. —
Stjóm Bandaríkjanna var fyrst
til að viðurkenna stofnun lýð
veldis á íslandi 1944. Og ekki
verður vart við, að fslendingar
þurfi að eyða löngum tima í
fundahöld og ráðstefnur um þessi
samskipti. Þeir sem búa úti á
landsbyggðinni verða að vera
sér meðvitandi um utanrikis- og
öryggismál þjóðarinnar og
minna frambjóðendur í Alþing
iskosningunum á að gefa skýr
svör í þeim málum. Sama þurfa
íbúar þéttbýlisins við Faxaflóa
að gera. Það verður ekki mál
íslendinga einna, ef þeir vilja
vera í hópi vestrænna þjóða um
öryggis- og varnarmál, að
breytt verði um stefnu og
starfsaðferðir, ef öryggi á að
haldast hér á Norður-Atlants-
hafi. Varnir íslands eru sam-
tvinnaðar vörnum Vesturlanda.
íslendingar eiga að segja upp
þeim samningum sem í gildi
eru, eða æskja endurgkoðunar
á þeim og umfram allt að
kveða niður þann söng, sem
klingt hefur í eyrum, að vera
Bandaríkjamanna hér á landi sé
fyrir íslendinga eina gerð og
jafnvel að þeir greiði með sér
umfram það sem þeir lána land
undír varnarstöðvar. Við nýja
samningagerð er rétt að hafa í
huga, að þær varnarstöðvar,
sem hér yrðu áfram væru vel
búnar og staðsettar svo, að þær
gætu talizt varnir fyrir allt land
ið. Varnarstöðin á Keflavikur-
flugvelli leysir ekki þann
vanda. Þess vegna væri ekki úr
vegi, að vel búin varnarstöð
yrði komið upp við Austfirði.
Þar eru einhverjar beztu hafn
ir landsins, þar sem fjöldi skipa
gæti athafnað sig og sett lið á
land, án þess að við yrði ráðið,
Þess vegna eru þær varnir, sem
hér eru, alls ófullnægjandi. —
Minna má á nokkur atriði í
sambandi við nýja samninga-
ge*rð. 1. Varnarstöðin á Kefia-
víkurvelli verði vel við haldið
og alls öryggis gætt, svo sem
um almannavarnir og samgöng
ur. íslendingar vinni þar þau
störf önnur en gæzlu og með-
ferð hernaðartækja eftir því
sem við verður komið. Varnar
liðið skipti við íslendinga og
kaupi matvæli og aðrar vör-
ur að svo mikiu leyti, sem
aðstæður leyfa. 2. Vega-
kerfi landsins verði byggt upp
úr varanlegu efni frá þéttbýlis
svæðinu við Faxaflóa á milli
landsfjórðunga og með strönd
um landsins og verði liður í
framlagi Bandaríkjanna vegna
varna landsins og gæzlu á Norð
ur-Atiantshafi og áætlun gerð
um að Ijúka því verki á sem
stytztum tíma. Vegurinn á
milli Keflavíkur og Reykjavík
ur falli inn í þá framkvæmd.
3. Flugvellir verði byggðir í öll
um landshlutum úr varanlegu
efni, sem þjóni nútímaflugi með
tilheyrandi öryggisútbúnaði og
falli inn í varnarkerfi landsins.
Efla verður almannavarnir, sem
teljast liður í vörnum landsins
og öryggi borgaranna tryggt
með þeim hætti.
Viðskipti íslands við Banda-
ríkin með fiskafurðir og land-
búnaðar- og iðnaðarvörur verði
aukin og nýjum iðngreinum
■koimið á föt. Tækiniiliegrar aðstoð-
ar verðd leitað til ramnsóikna á
dýpri jarðlögum. Leitað verði
leiða um byggingu stóriðjuvera,
sem fái orku frá stórokuverum,
sem unnt er að reisa bæði sunn
an og austan Vatnajökuls og
gerð áætlun næstu 15 ár um
þær framkvæmdir. Það verður
að vera meginkrafa íslendinga,
að þeir sem sjá um varnar-
stöðvar hér á landi, taki sam
göngumálin með í þær fram-
kvæmdir í fullu samráði við
ígler.dinga, svo unnt verði að
komast um landið eftir örugg
um samgönguleiðum. Þetta hef
ur verið vanrækt í þeim samn-
ingum, sem í gildi eru. Væri
ekki réttara að ná samvmsu
við Bandaríkin um skynsam-
legar aðgerðir og leiðrétta það
misrétti, sem íslendingar hafa
ve'ið beittir í þessum efnum,
sem bæði er að kenna íslenzkri
skammsýni og ef tii vill óraun
hæfu mati valdamanna Atlants
hafsbar.dalagsins á gildi íslands
fyrir varnir Vesturlanda hér á
Norður-Atlantshafi. Með þessum
hætti ykist samvinna Islend-
inga og Bandaríkjamanna á eðli
legan hátt og væri þá áfram-
hald á þeim góðu samskipt-
um, sem verið hafa um árabil.
Islenzkir ráðamenn þurfa ekki
að hrökkva við, þó að það sé
minnzt á að endurskoða sam-
skiptamálin vegna breyttra við
horfa. Það þarf engan að undra
þótt vestrænar þjóðir vilji halda
vöku sinni, vegna þeirrar ógn-
ar, sem hvílir yfir öllu mann-
kyni, ef ofbeldisstefna komm-
únista fær meiri framgang en
nú er. Þess vegna er eina leið-
in að láta ekki undan síga. Það
er ráðið til að styðja þau frjáls
ræðisöfl, sem hvarvetna eru að
verki í hinum austræna heimi,
sem munu um síðir geta átt
drjúgan hlut að því að velta af
heimsbyggðinni ofbeldi og. kúg
un, sem víða er beitt en van-
sæmandi er öllu siðuðu fólki.
Hinar voldugu þjóðir, sem eru
uppistaðan í Atlantshafsbanda-
laginu og ekki sízt Bandaríkin,
sem hafa þar stærstu hlutverki
að gegna verða að skilja, að á
íslandi verður að gera marg-
háttaðar ráðstafanir til að skapa
þjóðinni það öryggi, sem unnt
er i þeim vopnaða heimi, sem
við búum í, og ekki er fyrirsjá
anlegt, að breytist um sinn. ís
land hefur mikilvæga þýðingu,
sem hlekkur í vörn Vesturlanda.
Ef nann brestur, þá hefur rofh
að skarð í varnir Bandaríkj-
anna hér á Norður-Atlantshafi
og þeirra aðstaða veikzt til mik
illa muna til að gæta allra átta
á því hafsvæði. Dettur nokkr-
um í hug, sem á annað borð
skilur eitthvað í samskiptum
þjóða og utanríkismálum, að
Bandáríkin muni hafna nánari
samvinnu við íslendinga. Þáð
eru skammsýn öfl hér á landi
og óraunsæ afstaða, sem komið
hefur i veg fyrir að hér væru
gerðar þær ráðstafamr, sem á
er minnzt hér að framan. Frum
kvæðið verður að koma frá okk
ur íslendingum, það er burðar-
ásinn, sem á verður að treysta
um tilveru þjóðarinnar í íram-
tíðinni, að réttum samskiptum
sé beitt við þær þjóðir, sem við
erum í samfélagi við.
Vilja hinir áhugasömu ungu
menn, sem gerðu vart við sig
í Morgunblaðinu um daginn í-
huga utanríkismálin og öryggi
íslands frá þessari hlið. Það hafa
þeir áður séð og lesið í þessu
blaði. Það þýðir ekki að loka
augunum í mannheimi og haida,
að hánn sé öðruvísi en hann er.
Ungir menn skapa sér ekki skil-
yrði til trúnaðar- og mannafor-
ráða með þeim hætti. Nýjar
hugmyndir eru ekki framkvæm
anlegar ef þær eigi ekki stoð í
veruleikanum eða þegar þær
eru notaðar til að viðhalda því
sem er úrelt og óheillavænlegt
fyrir íslenzku þjóðina, eins og
ég tel að skrif nefndra manna
séu, eins og þau eru fram
borin. Þá verður að stinga við
fótum.